1. ¿Toni ueyi tekit monekik kichiuaskej Jehoás, Uzías uan Josías?

 ¿KENIUJ timomachiliskia komo monekiskia tikixyekanas ixolal Dios sayoj ke semi titelpochok oso tiokichpilkonetok? ¿Toni tikchiuaskia komo tikpiaskia nochi nejon tanauatil? Biblia ininka tajtoua sekin akin peuak taixyekanaj Judá keman katkaj semi telpochmej. Kemej Jehoás akin peuak taixyekana keman kipiaya 7 xiujmej, Uzías 16 uan Josías 8. ¡Nejin katka se ueyi tekit! Maski semi ouij katka, miakej kinpaleuijkej maj kiixnamikikan ouijkayomej uan maj kuali taixpejpenakan.

2. ¿Keyej semi moneki maj timomachtikan tein kinpanok Jehoás, Uzías uan Josías?

² Maski amo titaixyekanaj, tein kinpanok Jehoás, Uzías uan Josías uelis techmachtis miak taman, yejuan kuali taixpejpenkej sayoj ke kemansa mopolojkej. Tein kinpanok technextilia ke moneki maj tikitakan akonimej iniuan kuali timouikaj, maj nochipa tiyolyemankej uan maj tiktemokan Jehová.

3. ¿Toni kichiuak Jehoás porin Jehoiadá kipaleuij?

³ Kuali xitaixpejpena ijkon kemej Jehoás. Keman Jehoás piliok katka, ipopaj momikilij uan tayekankatiopixkat Jehoiadá kiiskaltij kemej ikonetsin uan kimachtij miak taman de Jehová. Jehoás katka tamatkej porin kikakia tein Jehoiadá kiyolmajxitiaya, uan kemej Jehoiadá kimachtij, kiixtalij kitekitilis Dios uan kinpaleuij israelitas maj no ijkon kichiuakan. No kiixtalij keniuj moyekchijchiuaskia templo (2 Crón. 24:​1, 2, 4, 13, 14).

4. ¿Keniuj techpaleuia komo tikpatiuitaj tein technauatia Jehová? (Proverbios 2:​1, 10-12).

⁴ Komo motatuan oso aksa mitsmachtijtokej xiktasojta  Jehová uan xiktakamati itanauatiluan, kemej yeskia mitstayokolijtokej teisa tein tel kualtsin (xikixtajtolti Proverbios 2:​1, 10-12). Tetatmej tataman kemej uelis kinmachtiskej ininkoneuan. Xikita keniuj se tepopaj kipaleuij isiuapil akin monotsa Katia maj kuali taixpejpena. Mojmostaj keman yaya tamachtiloyan ika kinojnotsaya texto tein moitak itech nejon tonal. Yejua kielnamiki: “Tein ika timonojnotsayaj nechpaleuiaya maj nikchiua tein kuali keman nikpiaya ouijkayomej nejon tonal”. Xa motatuan mitsiluiskej amo xikchiua seki taman porin Biblia ijkon kijtoua, uan xa tiknemilis ke amo mitskauaj xikchiua tein tikuelita. ¿Toni mitspaleuis xikintakamati? Se tokniuj siuat akin monotsa Anastasia kijtoua ke itatuan amo sayoj kinauatiayaj maj amo kichiua seki taman, ta no kiixtaliayaj tiempo para kimelauiliskej keyej kinauatiayaj. Yejua kijtoua: “Nikajsikamatik ke amo nechnauatiayaj porin kinekiaj nechtsakuiliskej, ta porin nechtasojtaj uan kinekiaj nechpaleuiskej”.

5. ¿Keniuj momachiliskej motatuan uan Jehová keman tikixpejpenas teisa? (Proverbios 22:6; 23:​15, 24, 25).

⁵ Motatuan semi yolpakiskej komo tikaki tein mitsyolmajxitiaj ika Biblia, uan no okachi tikyolpaktis Jehová uan nochipaya kuali iuan timouikas (xikixtajtolti Proverbios 22:6; 23:​15, 24, 25). ¿Melauj ke semi moneki maj tikchiuakan kemej Jehoás keman katka telpoch?

6. ¿Akonimej kinkakik Jehoás, uan toni kipanok? (2 Crónicas 24:​17, 18).

⁶ Maj teisa mitsmachti keman Jehoás amo kuali taixpejpenak. Satepan ke Jehoiadá momikilij, Jehoás peuak kichiua tein amo kuali porin mouikaya iniuan akin amo kipaleuiayaj (xikixtajtolti 2 Crónicas 24:​17, 18). Kiixtalij kikakis tein kiyolmajxitiayaj uejueyi chiuanimej de Judá akin amo kitasojtayaj Jehová. ¿Melauj ke amo monekia kinkakis? (Prov. 1:10). Kichiuak tein amo kuali porin kikakik tein kiyolmajxitiayaj. Uan keman iprimo Zacarías kinekia kiyolmajxitis, Jehoás tanauatij maj kimiktikan (2 Crón. 24:​20, 21; Mat. 23:35). ¡Jehoás tel amo tamatia! Yejua katka yolkuali keman peuak taixyekana, sayoj ke satepan kiixnamikik Jehová uan temiktij. Uan ika tamik, itekitikauan kimiktijkej (2 Crón. 24:​22-25). ¡Semi taman kemej nemiskia komo kisentokaskia kikakiskia Jehová uan mouikaskia iniuan akin kitasojtaj! ¿Toni mitsmachtia tein kipanok?

7. ¿Akonimej moneki iniuan timouikas? (No xikita taixkopin).

 ⁷ Komo timomachtiaj keniuj Jehoás kiixpejpenak kichiuas tein amo kuali, uelis techmachtis nejin: ke moneki tikinixpejpenaskej totasojikniuan akin kitasojtaj Jehová uan akin kinekij kiyolpaktiskej. Uelis iniuan timouikaskej akin xiuejkejya uan akin amo. Xikelnamiki ke Jehoiadá katka okachi xiuej ke Jehoás. Ininka xitanemili akin iniuan timouika uan ximotajtani: “¿Nechpaleuiaj maj okachi nitakuaujtamati iuan Jehová? ¿Nechyolchikauaj maj niktakamati? ¿Kiuelitaj ika tajtoskej Jehová uan tein momachtiaj itech Biblia? ¿Kipoujkaitaj itanauatiluan? ¿Nechmelauaj keman moneki oso sayoj nechiluiaj tein nikneki nikakis?” (Prov. 27:​5, 6, 17). Komo motasojikniuan amo kitasojtaj Jehová, amo uelis mitspaleuiskej. Sayoj ke komo kitasojtaj, nochipa iniuan ximouika porin semi mitspaleuiskej (Prov. 13:20).

8. ¿Toni moneki tikelnamikis keman tikuis redes sociales?

⁸ Redes sociales techpaleuia maj iniuan timonojnotsakan tochankauan uan akin kuali iniuan timouikaj. Sayoj ke sekin kinekij maj miakej kinitakan, yejua ika kitaliaj fotos uan videos para kinextiskej tein kikouanij oso tein kichiuanij. Komo no tikui redes sociales, ueliskia timotajtanis: “¿Nikneki maj oksekin kimojkaitakan tein nikchiua? ¿Toni niktemoua? ¿Nikneki nikinyolchikauas oksekin oso maj nechueyitalikan? ¿Nikpata tein niknemilia, tein nikijtoua uan tein nikchiua keman nikaki tein oksekin kijtouaj?”. Se tonal, tokniuj Nathan Knorr akin pouik iniuan Oloch Taojtokaltianij, tayolmajxitij nejin: “Amo xiktemokan nankinyolpaktiskej nochin, porin maski nankitemoskej ipa amo akin nankiyolpaktiskej. Okachi kuali xikyolpaktikan Jehová uan nankinyolpaktiskej nochin akin kitasojtaj yejuatsin”.

9. ¿Toni kichiuak Uzías porin Jehová kipaleuij? (2 Crónicas 26:​1-5).

⁹ Kuali xitaixpejpena ijkon kemej Uzías. Tekiuaj Uzías katka yolyemanik keman katka telpoch uan momachtij keniuj “kimojkatokas akin yekmelauj Dios”. Nemik 68 xiujmej, uan Jehová kitatiochiuij nochi inemilis (xikixtajtolti 2 Crónicas 26:​1-5). Uzías kintanik miak xolalmej kampa nemiaj akin kintauelitayaj israelitas uan kiitak maj Jerusalén amo teyi kipanouani (2 Crón. 26:​6-15). Xa Uzías semi yolpakia porin Jehová kipaleuijtoya maj kichiua miak taman (Ecl. 3:​12, 13).

10. ¿Toni kipanok Uzías?

¹⁰ Maj teisa mitsmachti keman Uzías amo kuali taixpejpenak. Tekiuaj Uzías momattoya kinnauatis oksekin toni kichiuaskej. Uan yejua ika xa kinemilij ke ueliskia kichiuas tein kinekiskia. Se tonal kalakik itech itemplo Jehová para kichichinos kopal itech altar, nejon sayoj kichiuayaj tiopixkamej (2 Crón. 26:​16-18). Tayekankatiopixkat Azarías kimelauak, uan Uzías tel kualanik. Tel amo kuali tein panok porin Uzías kikauak Jehová uan yejua ika yejuatsin kitatsakuiltij ika lepra (2 Crón. 26:​19-21). ¡Semi taman tein kipanoskia komo kisentokaskia kinextiskia ke yolyemanik!

11. ¿Toni kichiua akin yolyemanik? (No xikita taixkopimej).

¹¹ Keman Uzías mochiuak ueyichiujkej, kielkauak ke Jehová kipaleuijka maj kichiua miak taman. ¿Toni techmachtia? Ke amo moneki tikelkauaskej ke Jehová kichiua maj techpano tein kuali keman tiktekitiliaj uan itech tonemilis. Amo moneki timoueyinekiskej ika tein tikchiuanijya porin yejua Jehová akin techpaleuiani  (1 Cor. 4:7). b Moneki maj tiyolyemankej uan maj tikajsikamatikan ke titajtakolejkej uan ke moneki maj techmelauakan. Se tokniuj takat akin kipia panoua 60 xiujmej, kijkuiloj: “Amo nimoyolkokoua nion no nimosenkaua keman oksekin kiitaj ke nimopoloua. Keman aksa nechmelaua porin tein nikchiuak kinextij ke amo niyektanemilia, nimochikaua nikchiuas tein kuali uan niksentokas niktekitilis Jehová”. Komo nochipa tiktakamatij Jehová uan tiyolyemankej, tiyolpakiskej (Prov. 22:4).

12. ¿Keniuj Josías kitemoj Jehová keman katka telpoch? (2 Crónicas 34:​1-3).

¹² Kuali xitaixpejpena ijkon kemej Josías. Keman Josías kipiaya 16 xiujmej peuak kitemoua Jehová. Kinekia okachi kiixmatis Jehová uan kiyolpaktis. Sayoj ke Josías semi ouij kikisaya yeski tekiuaj porin itech nejon tonalmej miakej kinueyichiuayaj tatadiosmej. Yejua ika monekik moyolchikauas para kintakaualtis maj amo kinueyichiuanijok. ¡Uan tel kuali kichiuak! Ayamo kipiaya 20 xiujmej keman itech nochi altepet peuak kinajchiua nochi tatadiosmej uan tein ika kinueyichiuayaj (xikixtajtolti 2 Crónicas 34:​1-3).

13. ¿Keniuj mitspaleuis komo timotemaktia iuan Jehová?

¹³ Maski semi titelpoch, uelis tikixtalis tikchiuas kemej Josías komo tiktemoua Jehová uan timomachtia toni kualtsitsin taman kinextia. Nejon kichiuas iuan ximotemakti. ¿Uan keniuj mitspaleuis komo iuan timotemaktia? Luke, akin moauij keman kipiaya 14 xiujmej, kijtoj: “Desde axkan niktayekanaltis niktekitilis Jehová, uan nimochikauas nikyolpaktis” (Mar. 12:30). Jehová semi mitstatiochiuis komo no ijkon tikchiua.

14. ¿Keniuj seki telpochmej kichiuaj kemej tekiuaj Josías?

¹⁴ ¿Toni ouijkayomej uelis kipiaskej telpochmej akin kitekitiliaj Jehová? Johan, akin moauij keman kipiaya 12 xiujmej, kijtoua ke akin iniuan momachtia kiteliluiaj maj kikui se tepos tein ika tachichinaj oso  tein kiluiaj vapeo. ¿Toni kipaleuia Johan para maj amo kichiua tein kiluiaj? Kinemilia tein uelis kipanos komo tachichina, ke kokolispeuas uan amo kuali mouikasok iuan Jehová. Se ichpoch akin moauij keman kipiaya 14 xiujmej uan monotsa Rachel, kijtoua toni kipaleuia keman kipia ouijkayomej kampa momachtia: “Nochipa niktemoua tein nechelnamiktia toni kijtoua Biblia uan Jehová. Keman tamachtijkej ika tajtoua tein panok ne uejkauj, nikelnamiki aksa akin ika tajtoua Biblia, oso teisa tein moijtojka ke mochiuaskia. Uan kemansa keman iuan nitajtojtok aksa nikelnamiki se versículo den Biblia tein uelis niktapouis”. Xa ouijkayomej tein tikpias amo kemej tein kipiaya tekiuaj Josías, sayoj ke uelis timochiuas titamatkej kemej yejua uan amo no tikauas Jehová. Komo axkanya tikmati keniuj tikixnamikis ouijkayomej, okachi amo ouij mitskisas tikchiuas satepan.

15. ¿Toni kipaleuij Josías maj nochipa kitekitili Jehová? (2 Crónicas 34:​14, 18-21).

¹⁵ Keman tekiuaj Josías kipiaya 26 xiujmej, tanauatij maj kiyekchijchiuakan templo. Keman tekititoyaj, kiajsikej “amatajkuilol tein kipia iTanauatil Jehová, tein motemakaka itechkopa Moisés”. Keman tekiuaj kikakik tein kijtouaya amatajkuilol, niman kipatak tein monekia para kitakamatis tein Jehová tanauatia (xikixtajtolti 2 Crónicas 34:​14, 18-21). ¿Tikuelitaskia nochipa tikixtajtoltis Biblia? Komo ijkon tikchiujtokya, ¿tikuelitstok? ¿Tikchiua teisa para amo tikelkauas versículos tein mitspaleuiaj? Luke, akin ika titajtojkej itech párrafo 13, kipia se cuaderno kampa kijkuiloua tein okachi kiuelitak. ¿Tiknemilia ke uelis mitspaleuis xikelnamiki versículos oso tein okachi tikuelitak komo no ijkon tikchiua? Keman okachi tikmatis toni kijtoua Biblia uan okachi tikpatiuitas, okachi tiknekis tiktekitilis Jehová. Uan no mitspanos kemej tekiuaj Josías: iTajtol Dios mitspaleuis xikchiua tein kuali.

16. ¿Keyej Josías tel amo kuali taixpejpenak, uan toni techmachtia?

¹⁶ Maj teisa mitsmachti keman Josías amo  kuali taixpejpenak. Josías kipiaya kemej 39 xiujmej keman amo kuali taixpejpenak uan yejua ika kimiktijkej. Amo kitemoj maj Jehová kiixyekana, ta kichiuak tein yejua kinemiliaya ke kuali yetok (2 Crón. 35:​20-25). ¿Toni techmachtia? Ke maski tikpiaskej miak xiujmejya oso amo, oso miak xiujmejya timomachtijtokej Biblia, moneki tiksentokaskej tiktemoskej maj Jehová techpaleui. Uan nejin uelis tikchiuaskej komo tiktajtaniaj maj nochipa techixyekana, timomachtiaj Biblia uan tikakij tein techyolmajxitiaj tokniuan akin semi takuaujtamatij. Komo ijkon tikchiuaj, okachi kuali titaixpejpenaskej uan tiyolpakiskej (Sant. 1:25).

17. ¿Toni techmachtia tein kinpanok eyi taixyekananij de Judá?

¹⁷ Uelis tikchiuas miak taman tein kualtsin axkan ke titelpochok. Tein kipanok Jehoás, Uzías uan Josías kinextiaj ke konemej uan telpochmej, uelis kuali taixpejpenaskej uan kiyolpaktiskej Jehová. Yejuan amo kuali taixpejpenkej uan yejua ika tajyouijkej. Sayoj ke tejua uelis tiyolpakis komo tikchiua tein kuali tein yejuan kichiujkej uan amo tein amo kuali tein kiixpejpenkej.

18. ¿Akonimej akin ininka tajtoua Biblia kinextia ke uelis tiyolpakiskej? (No xikita taixkopin).

¹⁸ Biblia ininka tajtoua okseki telpochmej akin motokijkej iuan Jehová, kiyolpaktijkej uan yejua ika yolpakkej, kemej David keman katka telpoch. Yejua kiixtalij kuali mouikas iuan Jehová uan satepan kuali taixyekanak. Maski kemansa amo kuali taixpejpenaya, Dios kiitak ke David amo keman kikauaya (1 Rey. 3:6; 9:​4, 5; 14:8). Komo timomachtia tein kichiuak, mitsyolchikauas nochipa xiktekitili Jehová. No uelis okachi tikixmatis Marcos oso Timoteo komo tikixtalia timomachtis tein kinpanok. Nochin omen kiixtalijkej okachi kitekitiliskej Jehová keman katkaj telpochmej, uan kisentokakej ijkon kichiujkej. Nejon semi kiyolpaktij Jehová uan yejuan no yolpakkej.

19. ¿Keniuj tikneki tinemis?

¹⁹ ¿Keniuj tikneki tinemis satepan? Tein axkan tikchiuas uelis mitspaleuis kuali xinemi oso amo. Komo titakuaujtamati iuan Jehová uan amo tein tejua tiknemilia ke kuali yetok, yejuatsin mitspaleuis kuali xitaixpejpena (Prov. 20:24). Komo ijkon tikchiua, uelis kualtsin tinemis uan tiyolpakis. Uan amo xikelkaua ke Jehová kipatiuita nochi tein tikchiua para tikyolpaktis. Amo nenkaj komo tiktekitilia toTajtsin Jehová akin semi techtasojta.