1. Kemej kijtoua 1 Tesalonicenses 5:11, ¿toni ueli tikchiuaj tinochin?

 ¿TIONTAPALEUIANI keman mochijchiuak oso moyektalij se Kali kampa tiMosentiliaj? Komo ijkon, xa tikonelnamiki yekinika nechikol tein mochiuak ompa. Semi tionmotasojkamatia iuan Jiova uan kemej semi tionyolpakia xa nion uelia tionmokuikatiaya. Kalmej kampa tiMosentiliaj kiueyichiuaj Jiova, sayoj ke onkak okse taman tein okachi kipia ipatiuj ke se kinchijchiuas Kalmej kampa tiMosentiliaj uan tein okachi kiueyitalia Jiova: keman se kinpaleuia akin mosentiliaj itech nejon kalmej. Tatitanil Pablo ika tajtoj nejin keman kijkuiloj texto tein itech mokixtia nejin tamachtilis, 1 Tesalonicenses 5:11 (xikonixtajtolti).

2. ¿Toni tikitaskej itech nejin tamachtilis?

² Komo tiknekij tikinpaleuiskej tokniuan, uelis tikitaskej tein kichiuak tatitanil Pablo. Yejua kiajsikamatia tein oksekin kipanouayaj. Itech nejin tamachtilis tikitaskej keniuj kinpaleuij tokniuan maj taxikokan keman kipanokej ouijkayomej, maj kuali mouikakan iniuan oksekin uan maj okachi takuaujtamatikan iuan Jiova. Maj tikitakan keniuj uelis tikchiuaskej kemej Pablo (1 Cor. 11:1).

3. ¿Toni kiitaya tatitanil Pablo ke okachi monekia?

³ Pablo semi kintasojtaya tokniuan. Uan kemej yejua kipanoka uejueyi ouijkayomej, uelia kinajsikamatia uan kinikneliaya akin no ijkon kipanouayaj. Se tonal, Pablo amo kipiaya tomin yejua ika monekik tekitis uan ijkon ueliskia kipiaskej tein ika moixpanoltiskej yejua uan akin iuan yetoyaj (Hech. 20:34). Pablo kinchijchiuaya takenkalmej uan keman ajsik Corinto tekitik iuan Áquila uan Priscila, akin no ika tekitiaj.  Sayoj ke nochi sábados kinnojnotsaya ika iTajtol Dios judíos uan griegos. Uan keman Silas uan Timoteo ajsikej ompa, “Pablo senkis motemakak kiteixmatiltis itajtol Dios” (Hech. 18:2-5, TNM). Pablo kuali kimatia ke monekia kitayekanaltis kitekitilis Jiova. Kemej kitayekanaltiaya tanojnotsas uan no tekitia para moixpanoltis, uelik kinyolmajxitij tokniuan. Kinelnamiktij ke amo monekia semi kintekipachos ouijkayomej oso keniuj kinixpanoltiskej ininchankauan, porin nejon ueliskia kichiuas maj kielkauakan ke okachi monekia kiueyichiuaskej Jiova (Filip. 1:10).

4. ¿Keniuj Pablo uan Timoteo kinpaleuijkej tokniuan maj taxikokan keman kintajyouiltijkej?

⁴ Tepitsin satepan ke moixtalij nechikol ompa Tesalónica, peuak semi kinixnamikij tokniuan akin yankuixtok mochiujkaj itatojtokakauan Cristo. Se tonal, mosentilijkej miakej akin taixnamikiaj uan kitemojtinemiaj Pablo uan Silas, uan kemej amo kinajsikej kintitilatstiajkej “seki tokniuan ininixpan tekiuanij itech ueyi xolal”. Uan chikauak kijtouayaj: “Nejin takamej kiixnamikij itanauatiluan Tekiuaj” (Hech. 17:6, 7, TNM). Nejon tokniuan xa semi momoujtijkej keman kiitakej ke akin nemiaj itech ininxolal kinixnamikiaj. Nejon xa ueliskia kichiuas maj amo semi kinekinijok kitekitiliskej Jiova. Sayoj ke Pablo amo kinekia maj pano nejon. Yejua ika maski yejua uan Silas monekik yaskej okseko, kiitakej akoni ueliskia kinpaleuis nejon tokniuan. Satepan, Pablo kiniluij: “Tiktitankej toknitsin Timoteo [...] maj namechyolchikauati uan maj namechyolseuiti para okachi xitakuaujtamatikan, para maj amo akin mosenkaua porin nankiixnamikij nejin ouijkayomej” (1 Tes. 3:2, 3, TNM). Keman Timoteo nemia Listra xa no kitajyouiltijkej, uan kiitak keniuj Pablo kinyolchikauak nejon tokniuan uan keniuj Jiova kinpaleuij. Yejua ika, Timoteo uelik kinyolchikauak tokniuan ompa Tesalónica (Hech. 14:8, 19-22; Heb. 12:2).

5. ¿Keniuj kipaleuij Bryant tein kichiuak se tayekankej?

⁵ ¿Toni no kichiuak Pablo para kinyolchikauas tokniuan? Keman yejua uan Bernabé mokepkej Listra, Iconio uan Antioquía, “kinixtalijkej tayekananij itech sejse nechikol” (Hech. 14:21-23, TNM). Yejuan semi kinyolchikauayaj tokniuan, ijkon kemej kichiuaj tokniuan tayekananij axkan. Maj tikitakan tein kijtoj se tokniuj takat akin monotsa Bryant: “Keman nikajxitij 15 xiujmej, nopopaj techkauak uan nomomaj kikalankixtijkej itech nechikol. Nimomachiliaya noselti uan semi nimotayokoltiaya”. ¿Toni kipaleuij keman kipanok nochi nejon? Yejua kijtoua: “Se tokniuj tayekankej akin monotsa Tony nechnojnotsaya itech nechikolmej uan no okseki tonalmej. Nechtapouiaya keniuj seki tokniuan kipanokaj ouijkayomej uan kisentokayaj yolpakiaj. Nechixtajtoltiliaya Salmo 27:10 uan miakpa ika nechnojnotsaya Ezequías, akin kitekitilij Jiova maski ipopaj amo kichiujka tein kuali”. ¿Keniuj kipaleuij Bryant tein kichiuak nejin tayekankej? Yejua kijtoua: “Tein kichiuak Tony semi nechyolchikauak, uan nechpaleuij maj satepan nimochiuani precursor. Nejon semi nechyolpaktiani”. Tokniuan tayekananij, xikitakan tein kipanouaj tokniuan uan ijkon uelis nankimatiskej akonimej moneki nankinyolchikauaskej ijkon kemej Bryant (Prov. 12:25).

6. ¿Keniuj Pablo kinyolchikauak tokniuan ika tein kipanokaj seki itekitikauan Dios?

⁶ Pablo kinelnamiktij tokniuan ke oksekin, akin “tel miakej uan tamatij kemej se ueyi mixti”, taxikojkej keman kipanokej  ouijkayomej porin Jiova kinpaleuij (Heb. 12:1, TNM). Kimatia ke tein kipanokej nejon itekitikauan Dios kinpaleuiskia maj yolchikaujkej uan maj itech tanemilianij “iueyi xolal Dios akin nochipa yoltok” (Heb. 12:22, TNM). Uan tejuan no uelis techpaleuis. Xa semi techyolchikaua keman tikixtajtoltiaj keniuj Jiova kinpaleuij seki itekitikauan kemej Gedeón, Barac, David, Samuel uan oksekin (Heb. 11:32-35). Uan no ijkon panoua ika tein kipanouanij seki tokniuan axkan. Itech ueyi kali kampa techixyekanaj ajsij miak cartas tein seki tokniuan kijkuilouanij, yejuan kijtouaj ke semi kinyolchikauak keman kiixtajtoltijkej tein kipanokej seki tokniuan.

7. ¿Toni techmachtia tein kijtoj Pablo itech Romanos 14:19-21?

⁷ No tikinyolchikauaj tokniuan keman titapaleuiaj maj tinochin kuali timouikakan. Maski tataman kemej titanemiliaj amo tikauaj maj nejon kichiua maj timoxexelokan, uan amo tiktemouaj maj mochiua teisa kemej tejuan tiknekij komo amo kitapanauilia tein Biblia kijtoua. Maj tikitakan tein panok itech nechikol tein moajsia Roma, kampa mosentiliayaj tokniuan judíos uan akin okseko kayomej. Kemej amo monekiaok kitakamatiskej iTanauatil Moisés, amo ixyetoyaok toni amo ueliskia kikuaskej (Mar. 7:19). Seki tokniuan judíos kinemiliayaj ke ueliskia kikuaskej tein yeski, sayoj ke okseki tokniuan judíos kiitayaj ke amo kuali yetoskia komo ijkon kichiuayaj. Nejin kichiuak maj tokniuan moxexelokan. Pablo kinextij ke monekia kuali mouikaskej keman kiniluij: “Okachi kuali amo xikua nakat, nion xitayi vino nion xikchiua teisa tein kichiuas maj amo yektakuaujtamatiok mokniuj” (xikonixtajtolti Romanos 14:19-21, TNM). Ika tein kiniluij, kinpaleuij maj kiitakan ke tein kichiujtoyaj ueliskia kinijtakos yejuan uan okseki tokniuan. Hasta Pablo kipatak seki taman tein kichiuaya para amo kinuetsiltis oksekin (1 Cor. 9:19-22). Ijkon kemej Pablo, tejuan no uelis tikinyolchikauaskej tokniuan uan titapaleuiskej maj tinochin kuali timouikakan komo amo tiktemouaj maj mochiua teisa kemej tejuan tiknekij.

8. ¿Toni kichiuak Pablo keman kiitak ke tokniuan ueliskia moxexeloskej?

⁸ Sayoj ke, ¿toni uelis tikchiuaskej komo tataman kemej tikitaj teisa tein semi moneki? Komo tikitaj tein kichiuak Pablo, uelis titapaleuiskej maj tinochin kuali timouikakan. Seki tokniuan itech yekinika siglo, kinemiliayaj ke takamej akin amo katkaj judíos uan mochiuayaj itatojtokakauan Cristo monekia kintekiskej oso kinchiuiliskej circuncisión, xa porin ijkon oksekin amo kinijijtoskiaj (Gál. 6:12). Maski Pablo amo ijkon kiitaya, amo kitemoj maj oksekin tanemilianij kemej yejua. Yejua kinextij ke katka yolyemanik porin kinixpantilito tein panotoya tayekananij uan tatitanilmej akin yetoyaj Jerusalén (Hech. 15:1, 2). Tein kichiuak tapaleuij maj nochin tokniuan kuali mouikanij uan maj yolpakinij (Hech. 15:30, 31).

9. ¿Keniuj uelis tikchiuaskej kemej Pablo?

⁹ Komo kemansa peua motakuejmolchiua porin tataman kemej tikitaj teisa, uelis tikiniluiskej tokniuan tayekananij maj techpaleuikan. No uelis techpaleuis tein Biblia kijtoua, yejua ika maj tikitakan tein moixtaliani itech inechikol Jiova uan tein kijtouaj toamaixuan. Komo tikchiuaj tein ompa moijtoua uan amo tiktemouaj maj mochiua tein tejuan tiknekij, titapaleuiskej maj tinochin kuali timouikakan.

10. ¿Toni no kichiuak Pablo tein tapaleuij maj tokniuan kuali mouikanij?

 ¹⁰ Pablo no kichiuak okse taman tein tapaleuij maj tokniuan kuali mouikanij. Yejua amo kiitaya ininnepololuan tokniuan, ta tein kuali tein kichiuayaj. Kemej neskayot, keman kitamiijkuilojtoyaya amat tein kintitanilij tokniuan akin nemiaj Roma, kintokaytij seki tokniuan uan kijtoj teisa tein kuali tein kichiuayaj. ¿Keniuj uelis tikchiuaskej kemej yejua? Keman tikijtouaj tein kuali tein kichiuaj oksekin. Nejon tapaleuia maj tokniuan okachi motasojtakan uan maj okachi kuali mouikakan.

11. ¿Toni tapaleuis maj oksepa kuali timouikakan iniuan tokniuan komo timokualantiaj?

¹¹ Kemansa, hasta tokniuan akin semi kuali mouikaj iuan Jiova uelis mokualantiskej oso motajtolteuiskej. Yejua nejon tein kinpanok Pablo uan Bernabé, akin semi kuali mouikayaj. Yejuan mokualantijkej porin se kinekia kiuikas Marcos keman yaskiaj uejka tanojnotsatiuij, uan okse amo kinekia kiuikas. ¿Toni panok satepan? Biblia kijtoua: “Semi mokualantijkej uan motajtolteuijkej, uan moxelojkej” (Hech. 15:37-39, TNM). Sayoj ke Pablo, Bernabé uan Marcos kiyektalijkej nejon kuejmol. Ika nejon kinextijkej ke kiitayaj ke semi moneki maj kuali se mouika iniuan tokniuan. Satepan, Pablo kuali ininka tajtoj Bernabé uan Marcos (1 Cor. 9:6; Col. 4:10). Tejuan no moneki tikyektaliskej kuejmolmej tein tikpiaskej iniuan tokniuan uan tikitaskej tein kuali tein kichiuaj. Nejon tapaleuis maj kuali timouikakan (Efes. 4:3).

12. ¿Toni ouijkayomej kipanouaj seki tokniuan?

¹² No tikinyolchikauaj tokniuan keman tikinpaleuiaj maj okachi takuaujtamatikan iuan Jiova. Ininchankauan seki tokniuan akin amo kitekitiliaj Jiova kinpijpinaujtiaj, no akin iniuan tekitij oso akin iniuan momachtiaj. Sekin mokokouaj oso moyolkokojtokej porin teisa kinchiuilijkej. Uan oksekin akin miak xiujmejya moauijkej, uejkaujya kichixtokej maj ixpoliui tein amo kuali. Nochi nejin uelis kichiuas maj tokniuan ouij kinkisa takuaujtamatiskej iuan Jiova. Itech yekinika siglo tokniuan no kipanokej seki taman kemej nejin. ¿Keniuj kinpaleuij Pablo?

13. ¿Keniuj kinpaleuij Pablo akin kinpijpinaujtiayaj porin kichiuayaj kemej Cristo?

¹³ Ika iTajtol Dios Pablo kinpaleuij tokniuan maj okachi takuaujtamatinij iuan Jiova. Tokniuan judíos xa amo kimatiaj toni kinnankiliskej ininchankauan keman kiniluiayaj ke inintaneltokalis judíos okachi kuali katka ke tein tamachtiayaj akin kichiuayaj kemej Cristo. Xa semi kinyolchikauak tein Pablo kinijkuilouilij tokniuan hebreos (Heb. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25). Tein Pablo kijtoj xa kinpaleuij nejon tokniuan maj kimatinij toni kinnankiliskej akin kinijijtouayaj. Uan tejuan, ¿keniuj uelis tikinpaleuiskej tokniuan akin kinpijpinaujtiaj? Uelis tikinpaleuiskej maj kuali kikuikan toamaixuan para uelis kimelauaskej tein kineltokaj. Kemej neskayot, ika folletos ¿Es la vida obra de un Creador? uan El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis uelis tikinpaleuiskej telpochmej uan ichpochmej maj kimatikan keniuj uelis kimelauaskej ke Dios kichijchiuak nochi tein onkak.

14. ¿Toni kichiuak Pablo maski miak tiempo tanojnotsaya uan tamachtiaya?

¹⁴ Pablo kinpaleuij tokniuan maj monextilianij ke motasojtayaj ika tein kichiuayaj (Heb. 10:24). Yejua amo sayoj kinpaleuij ika tein kijtoj, ta no ika tein kichiuak.  Kemej neskayot, keman tokniuan akin nemiaj Judea amo kipiayaj toni kikuaskej, Pablo katka semej akin kinuikiliaya tein kikuaskej (Hech. 11:27-30). Maski miak tiempo tanojnotsaya uan tamachtiaya, nochipa kitemoj keniuj kinpaleuis tokniuan akin katkaj pobres (Gál. 2:10). Ijkon kinpaleuij tokniuan maj takuaujtamatinij ke Jiova nochipa kinyekpiaskia. Tejuan no uelis tikinpaleuiskej tokniuan maj okachi takuaujtamatikan keman tikuij totiempo, tochikaualis uan tein ueli tikchiuaj para titapaleuiskej keman mochiua se tetsauit. Uan no keman nochipa titapaleuiaj ika totomin. Ika nejin uan okseki taman tikinpaleuiaj tokniuan maj takuaujtamatikan ke Jiova amo keman kinkauas.

15, 16. ¿Keniuj moneki tikinitaskej akin amo semi kuali mouikajok iuan Jiova?

¹⁵ Pablo amo kinemilij ke amo ueliskiaok kinpaleuis tokniuan akin amo semi kuali mouikayajok iuan Jiova. Yejua kiniknelij uan keman kinnojnotsak kinextij ke kintasojtaya uan kinyolchikauak (Heb. 6:9; 10:39). Kemej neskayot, itech amat tein kinijkuilouilij tokniuan Hebreos, miakpa kijtoj “tejuan”, uan amo “namejuan”, ika nejon kinextij ke yejua no monekia kichiuas tein kiniluiaya (Heb. 2:1, 3, TNM). Ijkon kemej Pablo, tejuan amo no tiknemiliaj ke amo uelisok tikinpaleuiskej tokniuan akin amo semi kuali mouikajok iuan Jiova, ta tiknextiaj ke yekmelauj ininka timotekipachouaj uan ijkon tiknextiaj ke yekmelauj tikintasojtaj. Maj tikelnamikikan ke tein tikijtoskej semi moneki, sayoj ke kemej tikijtoskej moneki kinextis ke titetasojtaj.

¹⁶ Pablo kinyekmatiltij tokniuan ke Jiova amo kielkaujka nochi tein kuali tein kichiujkaj (Heb. 10:32-34). Tejuan no uelis tikchiuaskej nejin keman tiktemouaj tikpaleuiskej  se tokniuj akin amo semi kuali mouikaok iuan Jiova. Uelis tikiluiskej maj techtapoui keniuj peuak momachtia Biblia uan keniuj kiitani ke Jiova kipaleuiani. Ijkuak, uelis tikmatiltiskej ke Jiova amo kielkaua keniuj achto kinextijka ke semi kitasojta uan ke yejuatsin amo keman kikauas (Heb. 6:10; 13:5, 6). Keman tikchiuaskej nejin xa kinyolchikauas uan kinpaleuis maj kinekikan kisentokaskej kitekitiliskej Jiova.

17. ¿Keniuj uelis okachi kuali tikinyolchikauaskej tokniuan?

¹⁷ Ijkon kemej panouaj tonalmej, se akin kalchiua okachi kuali kichiua itekiuj. No ijkon, tejuan uelis okachi kuali tikinyolchikauaskej tokniuan. Maj tikintapouikan keniuj taxikojkej seki itekitikauan Dios, nejon xa kinyolchikauas para uelis taxikoskej keman kipanoskej ouijkayomej. Uelis titapaleuiskej maj tinochin kuali timouikakan keman tikijtouaj tein kuali tein kichiuaj tokniuan, komo amo tikauaj maj teisa techxexelo uan komo tikyektaliaj kuejmolmej tein tikpiaskej iniuan oksekin. Uan uelis tikinpaleuiskej tokniuan maj okachi takuaujtamatikan iuan Jiova komo ika tikinnojnotsaj tamachtilismej tein tayekantokej itech Biblia, komo tikinpaleuiaj ika seki taman tein kinpoloua uan komo tikinpaleuiaj akin amo semi kuali mouikajok iuan Jiova.

18. ¿Toni tikonixtalijtok tikonchiuas?

¹⁸ Akin tapaleuiaj keman mochijchiuaj kalmej kampa titaueyichiuaj, semi yolpakij. Tejuan no uelis ijkon tiyolpakiskej komo tikinpaleuiaj tokniuan. Keman aksa kichijchiua se kali kimati ke satepan uejueliuis, sayoj ke keman tikinyolchikauaj tokniuan uelis kinpaleuis nochipaya. Yejua ika, maj timochikauakan tikchiuaskej tein kijtoua 1 Tesalonicenses 5:11, itech Traducción del Nuevo Mundo: “Xiksentokakan ximoyolchikauakan uan ximopaleuijtiakan se iuan okse”.