1. ¿Toni ouijkayot kipanotoya David?

 DAVID cholojtoya porin Saúl, akin tekiuajtia Israel, kinekia kimiktis. Kemej amo kipiaya toni kikuas, motsakuilij itech xolal Nob, kampa tajtanik maj kimakanij sayoj makuil pantsin (1 Sam. 21:1, 3). Satepan, yejua uan takamej akin iuan yajtinemiaj motatijkej itech se ostok oso cueva (1 Sam. 22:1). ¿Keyej David kipanotoya nejon ouijkayot?

2. ¿Toni tein semi amo kuali kichiuak Saúl? (1 Samuel 23:16, 17).

² Saúl semi kinexikoluiaya David porin miakej kuali ika tajtouayaj uan tatanka itech miak neteuilismej. No kimatia ke kemej amo kitakamatka Jiova, amo yeskiaok tekiuaj uan ke yejuatsin kiixpejpenka David maj kiixpatani (xikonixtajtolti 1 Samuel 23:16, 17). Sayoj ke kemej Saúl katkaok tekiuaj ompa Israel, kinpiaya miakej tateuianij uan miakej kipaleuiayaj, yejua ika David monekik cholos. ¿Kinemiliaya Saúl ke yekmelauj ueliskia kiixnamikis tein Jiova kiixtalijka? (Is. 55:11). Biblia amo kijtoua, sayoj ke se taman kemaj tikmatij: tein Saúl kichiujtoya ueliskia kiualkuilis tein amo kuali. Akin kiixnamikij Dios nochipa tapolouaj.

3. ¿Keniuj momachiliaya David maski kipanotoya miak ouijkayomej?

 ³ David katka yolyemanik. Amo yejua kiixpejpenka mochiuas tekiuaj itech xolal Israel, ta Jiova kiixpejpenka (1 Sam. 16:1, 12, 13). Yejua ika Saúl semi kitauelitaya. Sayoj ke David amo kitajtakoltij Jiova porin kipanotoya uejueyi ouijkayomej, nion kualanik porin amo semi kipiaya toni kikuas uan porin monekia motatis itech se ostok, ta xa keman ompa motatijtoya kichijchiuak kualtsin nekuikatil kampa moajsij tajtolmej tein ika titajtojtokej itech nejin tamachtilis: “Akin kitemouaj Jiova amo kinpolos nion teyi tein kuali” (Sal. 34:10).

4. ¿Katiyejua netajtanilmej tiknankiliskej, uan keyej semi monekij?

⁴ Miakej itekitikauan Jiova amo semi kipiaj toni kikuaskej oso okseki taman tein moneki. * Okachiok tajyouianij ika kokolis COVID-19. Uan okachi onkas ouijkayomej ijkon kemej okachi motokia “ueyi tajyouilis” (Mat. 24:21). Yejua ika maj tiknankilikan nejin naui netajtanilmej: ¿keyej moijtoua ke David amo kipoloj “nion teyi tein kuali”?, ¿keyej moneki tiyolpakiskej ika tein tikpiaj?, ¿keyej uelis titakuaujtamatiskej ke Jiova techyekpias? Uan ¿toni techpaleuis maj tikmatikan toni tikchiuaskej satepan?

5, 6. ¿Keniuj techpaleuia Salmo 23:1-6 maj tikajsikamatikan toni kijtosnekia David keman kijtoj ke itekitikauan Dios amo keman kinpoloskia “tein kuali”?

⁵ ¿Toni kijtosnekia David keman kijtoj ke itekitikauan Jiova amo keman kinpoloskia “tein kuali”? Keman David kijkuiloj Salmo capítulo 23 no kikuik tajtolmej kemej nejin, yejua ika nejin salmo uelis techpaleuis maj tikajsikamatikan toni kijtosnekia David (xikonixtajtolti Salmo 23:1-6). Itech yekinika versículo David kijtoua: “Jiova noTajpixkauj. Amo teyi nechpolos”. Itech okseki versículos David ika tajtoua seki taman tein yekmelauj kipia ipatiuj, kemej  tatiochiualismej tein kiselia porin Jiova iTajpixkauj. Jiova ‘kiixyekana itech ojmej kampa mochiua tein melauak’ uan nochipa iuan yetok keman kipanoua tein kuali uan tein amo kuali. David kijtoua ke maski nemi “itech ixtauat kampa kualtsin xiujtaj” tein iaxka Jiova, ipa kipias kuejmolmej. Kemansa xa motayokoltis, kemej yeskia ‘nentinemis tepetsintan kampa semi tayouayan’, uan kijtoua ke sekin kitauelitaskej. Sayoj ke kemej Jiova iTajpixkauj, David kijtoua: “Amo nikmouilis maj nechpano tein amo kuali”.

⁶ Komo ijkon, ¿keyej moijtoua ke David amo kipoloj “nion teyi tein kuali”? Yejua kipiaya nochi tein kipaleuiaya maj kuali mouika iuan Jiova. Maski amo kipiaya miak taman, David yolpakia ika tein Jiova kimakaya. Kiitaya ke okachi kipiaya ipatiuj maj Jiova kitatiochiuiani uan maj kiyekpiani.

7. Kemej kijtoua Lucas 21:20-24, ¿toni ouijkayot kipanokej tokniuan akin nemiaj Judea itech yekinika siglo?

⁷ Tein David kijtoj techmachtia ke semi moneki maj tikitakan tomin uan okseki taman kemej kinamiki. Kuali yetok maj tikpiakan seki taman tein kipia ipatiuj, sayoj ke amo yejua nejon maj tiktayekanaltikan. Nejin se taman tein tokniuan akin nemiaj Judea itech yekinika siglo kiajsikamatkej (xikonixtajtolti Lucas 21:20-24). Jesús kinnejmachtijka ke se tonal, Jerusalén ‘kiyoualojtoskiaj miak soldados’. Keman nejon panoskia, monekiskia choloskej uan yaskej kampa tepeyoj katka. Komo ijkon kichiuayaj, momakixtiskiaj, sayoj ke monekiskia kikauaskej miak taman. Seki xiujmej achto, itech amaix La Atalaya moijtoj nejin: “Kikaujkej ininchan uan kampa motatokiayaj, uan amo kiuikakej nion teyi tein kipiayaj ininkalijtik. Kemej takuaujtamatiaj ke Jiova kinyekpiaskia uan kinpaleuiskia, kitayekanaltijkej inintaueyichiualis uan amo okseki taman tein moitaya ke kipiaya ipatiuj”.

8. ¿Toni techmachtia tein kinpanok tokniuan akin nemiaj Judea?

⁸ ¿Toni techmachtia tein kinpanok tokniuan akin nemiaj Judea? Itech amaix La Atalaya tein achto ika titajtojkej no moijtoj nejin: “Satepan xa tikpanoskej ouijkayomej tein kinextiskej keniuj tikitaj tomin oso okseki taman tein tikpiaj. ¿Tiknextiskej ke okachi tikpatiuitaj nejin oso ke okachi tikpatiuitaj nemakixtilis tein kiseliskej akin kitakamatij Dios? Keman ejkos ixpoliuilis xa tikpanoskej ouijkayomej uan monekis tikauaskej miak taman. Maj tikixtalikan tikchiuaskej tein monekis, ijkon kemej kichiujkej tokniuan itech yekinika siglo keman cholojkej”. *

9. ¿Keniuj mitsonyolchikaua tein tatitanil Pablo kinyolmajxitij tokniuan hebreos?

⁹ Tokniuan itech yekinika siglo xa semi ouij kinkisak kikauaskej nochi tein kipiayaj uan yaskej nemitiuij okseko. Monekia takuaujtamatiskej ke Jiova kinpaleuiskia maj kipianij tein ika moixpanoltiskiaj. Makuil xiujmej achto ke romanos kiyoualoskiaj Jerusalén, tatitanil Pablo kinyolmajxitijka tokniuan hebreos seki taman tein semi kinpaleuiskia. Yejua kijtoj: “Namejuan san amo ximotekauilikan de xiktasojtatinemikan kachi ok intomin. Ta, ximoyolpaktijtinemikan sayo ika ten nankipiaj ya. Porin Totajtsin Dios techilia ijkuin: ‘Amo keman nimitssekokauas uan nion no nimitssenkauas moseltiʼ. lka ya nojon tikijtojtinemij ka yolchikaualis ijkuin: ‘Totekotsin Yejuatsin nechpaleuijtinemi. Ika ya nojon amo nimoyolmoutis tenika tensa uelis nechchiuilis in tagayot’” (Heb. 13:5, 6). Tokniuan akin kichiujkej tein Pablo tayolmajxitij achto ke romanos ajsiskiaj Jerusalén xa okachi amo  ouij kinkisak nemiskej ika amo miak taman kampa ajsikej. Kimatiaj ke Jiova kinpaleuiskia maj kipianij tein ika moixpanoltiskiaj. Tein Pablo kijtoj techmatiltia ke tejuan no uelis titakuaujtamatiskej ke Jiova techmakas tein monekis.

10. ¿Toni tein kijtoj Pablo uelis techpaleuis?

¹⁰ Pablo kiyolmajxitij Timoteo se taman kemej tein kinyolmajxitijka tokniuan hebreos, tein tejuan no techpaleuia. Yejua kijkuiloj: “Tajkon tikpiaj ya totakualisuan uan totakenuan […] ma tiyolpaktiyakan ya ika ten tikpiaj” (1 Tim. 6:8). ¿Kijtosneki nejin ke amo uelis tikuaskej takual tein uelik, tikpiaskej kani tinemiskej oso kemansa timokouiliskej tein timotaliliskej? Amo yejua nejon kijtosnekia Pablo, ta kijtosnekia ke moneki tiyolpakiskej ika tein tikpiajya (Filip. 4:12). Yejua nejon tein kipaleuij Pablo. Tokuali uikalis iuan Jiova okachi kipia ipatiuj ke tomin oso okseki taman (Hab. 3:17, 18).

11. ¿Toni techmachtia tein Moisés kiniluij israelitas?

¹¹ Xa tein tejuan tiknemiliaj ke moneki tikpiaskej, amo yejua nejon tein Jiova kiita ke techpoloua. Maj tikitakan tein Moisés kiniluij israelitas satepan ke nentinemiaj 40 xiujmej itech taluakyan: “Jiova moDios mitstatiochiuiani itech nochi tein tikchiuani. Kiitani nochi tein tikpanouani itech nejin ueyi taluakyan. Itech nejin 40 xiujmej, Jiova moDios mouan yetoni uan amo teyi mitspolouani” (Deut. 2:7). Itech nejon 40 xiujmej, Jiova kintamakak ika maná, uan inintaken tein ika kiskaj  Egipto, amo keman patik (Deut. 8:3, 4). Seki israelitas xa kinemiliayaj ke nejon amo semi kipiaya ipatiuj, sayoj ke Moisés kinelnamiktij ke kipiayaj nochi tein monekia. Jiova yolpakis komo tikmatij tiyolpakiskej ika tein tikpiaj. Yejuatsin kineki maj tiktasojkamatikan nochi tein techmaka, hasta tein amo uejueyi, uan maj tikitakan kemej se netetayokolil.

12. ¿Keniuj tikmatij ke David takuaujtamatia iuan Jiova uan amo itech tein uelia kichiuaya?

¹² David kimatia ke Jiova amo tekaua uan ke semi ininka motekipachoua akin kitasojtaj. Maski keman David kijkuiloj Salmo 34 cholojtoya porin kinekiaj kimiktiskej, kimachiliaya ke iángel Jiova iuan yetoya uan kimatampauijtoya porin semi chikauak katka itakuaujtamatilis (Sal. 34:7). Nesi ke David kiitaya iángel Jiova kemej yeskia se tateuijkej akin tajpixtoya uan ijkon ueliskia kimatis keman motokiskia akin kitauelitayaj. Maski David katka se kuali tateuijkej uan Jiova kiluijka ke mochiuaskia tekiuaj, amo kinemilij ke ueliskia iselti kintanis akin kitauelitayaj porin uelia kitamotaya tet ika ateuitats oso honda oso porin kuali kikuia espada (1 Sam. 16:13; 24:12). Okachi kuali, takuaujtamatik ke Dios kipaleuiskia uan ke iángel kinmakixtia akin kimoujkatokaj. Melauj ke axkan amo tikchiaj maj Jiova kichiua maj amo techpano nion teyi tein amo kuali. Sayoj ke kemaj tikmatij ke komo momikiliaj akin takuaujtamatij iuan Jiova, satepan nemiskej nochipaya.

13. Keman Gog akin ualeua Magog techixnamikis, ¿keyej moitas ke uelis niman techtaniskej, sayoj ke keyej amo timouiskej? (Xikonita taixkopin ipeujyan amaix).

¹³ Amo uejkaua monekis tiknextiskej ox titakuaujtamatij ke Jiova uelis techmatampauis. Keman techixnamikis Gog akin ualeua Magog oso oloch altepemej, xa tiknemiliskej ke techixpoloskej. Ijkuak, monekis tiknextiskej ke titakuaujtamatij ke Jiova uelis techmakixtis uan ke ijkon kichiuas. Taltikpakneminij akin techixnamikiskej techitaskej kemej ichkamej akin amo kipiaj akoni kinpaleuis (Ezeq. 38:10-12). Kinemiliskej ke uelis niman techtaniskej porin amo tikpiaj teposmej tein ika se tateuia uan amo ueli titateuiaj. Yejuan amo kimatij ke iángeles Jiova techpaleuiskej, sayoj ke tejuan tikmatij porin titakuaujtamatij. ¡Semi kimoujkaitaskej keman miakej ángeles techmakixtikiuij! (Apoc. 19:11, 14, 15).

14. ¿Toni moneki tikchiuaskej axkan tein techpaleuis satepan?

¹⁴ ¿Toni uelis tikchiuaskej axkan tein techpaleuis satepan? Yekinika, moneki tikitaskej tomin uan okseki taman kemej kinamiki, uan moneki tikelnamikiskej ke se tonal monekis tikaujteuaskej nochi. Uan no, moneki tiyolpakiskej ika tein tikpiaj uan porin kuali timouikaj iuan Jiova. Keman okachi tikixmatiskej yejuatsin, okachi titakuaujtamatiskej ke uelis techmatampauis keman Gog akin ualeua Magog techixnamikis.

15. ¿Toni tein achto kipanok David kipaleuij maj takuaujtamati ke Jiova amo keman kikauaskia?

¹⁵ Maj tikitakan toni no kipaleuij David keman kipanok ouijkayomej. Yejua kijtoj: “Xikixmatikan Jiova uan xikitakan ke yolkuali; yolpaki taltikpaknenkej akin itech mopaleuia” (Sal. 34:8). Nejin tajtolmej kinextiaj keyej David takuaujtamatia ke Jiova kipaleuiskia. Miakpa kitemoj inepaleuil uan yejuatsin amo keman kikauak. Keman katka telpoch moteuij iuan Goliat, se tateuijkej filisteo akin semi uejkapantik katka, uan kiluij: “Nejin tonal Jiova mitstemaktis nomako” (1 Sam.  17:46). Satepan, keman kitekitiliaya tekiuaj Saúl, tekiuaj miakpa kitemoj kimiktis, sayoj ke “Jiova iuan yetoya David” (1 Sam. 18:12). Kemej David kiitakaya keniuj Jiova kipaleuijka achto, kimatia ke kisentokaskia kipaleuiskia. Tein kipaleuij David no uelis techpaleuis tejuan keman tikpanoskej ouijkayomej.

16. ¿Keniuj uelis tikitaskej ke Jiova yolkuali?

¹⁶ Komo axkan nochipa tiktemouaj inepaleuil Jiova, okachi titakuaujtamatiskej ke techpaleuis satepan. Kemej neskayot, moneki titakuaujtamatiskej iuan Jiova komo moneki tikiluiskej akin tiktekitiliaj maj techkaua maj amo titekitikan seki tonalmej porin tiknekij tiaskej toueyi nechikol, oso komo moneki tikiluiskej maj techpatili horas tein titekitij uan ijkon uelis tiaskej nechikolmej uan okachi titanojnotsaskej. Maj tiknemilikan ke techiluia ke amo uan techkuilia totekiuj. ¿Titakuaujtamatij ke Jiova amo keman techkauas uan nochipa techmakas tein ika timoixpanoltiskej? (Heb. 13:5). Miakej tokniuan akin kitekitiliaj Jiova miak tonalmej kiitanij keniuj yejuatsin kinpaleuiani keman okachi monekia. Jiova amo keman tekaua.

17. ¿Katiyejua tajkuilol mokuis itech xiuit 2022, uan keyej semi kinamiki?

¹⁷ Kemej Jiova techpaleuia, amo moneki tikmouiliskej tein panos satepan. Komo tiktayekanaltiaj tiktekitiliskej, yejuatsin amo keman techkauas. Tokniuan Oloch Taojtokaltianij kinekij maj tikelnamikikan ke semi moneki tikchiuaskej axkan tein techpaleuis satepan keman tikpiaskej ouijkayomej, uan maj titakuaujtamatikan ke Jiova amo keman techkauas. Yejua ika kiixpejpenkej Salmo 34:10 kemej tajkuilol tein mokuis itech xiuit 2022: “Akin kitemouaj Jiova amo kinpolos nion teyi tein kuali”.