1, 2. 1) ¿Keyej Daniel katka se takat akin kitelpiaya ipatiuj iixpan Dios? 2) ¿Toni uelis techpaleuis maj titatakamatikan kemej Daniel?

KEMAN judíos kinuikakej Babilonia, kiitakej ke ompa onkayaj miakej tiotsitsin uan taltikpakneminij kinueyichiuayaj amokuali ejekamej. Sayoj ke seki judíos kisentokakej kitakamatkej Jiova uan amo kichiujkej kemej akin ompa nemiaj. Sekin katkaj Daniel uan eyi itasojikniuan (Dan. 1:6, 8, 12; 3:16-18). Nejin naui telpochmej kiitakej Jiova kemej Sokikonchiujkej akin monekia kitakamatiskej uan sayoj yejuatsin kiueyichiujkej. Maski Daniel nemik tel miak xiujmej itech nejon altepet kampa mochiuaya tein tel amo kuali, se ángel kijtoj ke Daniel katka se takat akin kitelpiaya ipatiuj (Dan. 10:11, 19).

² Ne uejkauj, se sokikonchiujkej uelia kikalakiaya sokit itech se teisa tein kichiuaya maj tapalkat mokaua kemej yejua kinekia. Axkan, akin yekmelauj tikchiuaj kemej Cristo tikmatij ke kemej Jiova Tekiuaj itech iluikak uan taltikpak, kinamiki kichiuas maj itech altepemej kichiuakan tein yejuatsin kiyolpaktia (xikonixtajtolti Jeremías 18:6). Jiova no kinamiki kichiuas maj tisejsemej tikchiuakan tein kiyolpaktia. Sayoj ke amo techchikaujkauia maj timopatakan, ta kineki maj tejuan  tikixejekokan ox timokauaskej maj techpaleui maj timopatakan. Itech nejin tamachtilis tikitaskej keniuj uelis tiksentokaskej tiyeskij kemej sokit tein Jiova ueli kitekitiltia. Tiknankiliskej nejin eyi netajtanilmej: ¿Toni moneki amo tikchiuaskej komo amo tiknekij tikixtopeuaskej tein Dios techyolmajxitia uan timochiuaskej kemej sokit tein takuauak? ¿Keniuj uelis tikpiaskej kualneskayomej tein techpaleuiskej maj tiksentokakan titatakamatikan uan maj timochiuakan kemej sokit tein yemanik? ¿Keniuj tetatmej uelis tekitiskej iuan Jiova keman kinpaleuiaj ininkoneuan maj kichiuakan tein yejuatsin kiyolpaktia?

3. ¿Toni uelis kichiuas maj tiyoltakuauayakan? Xikonijto se neskayot.

³ Proverbios 4:23 kijtoua ke okachi moneki tikyekpiaskej toyolo, porin ompa ualeua tonemilis. Techpaleuis maj amo tiyoltakuauayakan komo amo tikchiuaj tein amo kuali kemej timoueyinekiskej, titajtakoskej uan amo tiknextiskej takuaujtamatilis. Komo amo timoyekpiaj, nejin uelis kichiuas maj amo titatakamatikan uan maj titaixnamikikan (Dan. 5:1, 20; Heb. 3:13, 18, 19). Yejua nejon kipanok Uzías, se takat akin tekiuajtik Judá (xikonixtajtolti 2 Crónicas 26:3-5, 16-21). Yekinika, yejua tatakamatia uan kuali mouikaya iuan Dios. Yejua ika Jiova kichiuak maj kipiani miak chikaualis. Sayoj ke “niman keman kipiak chikaualis, iyolo moueyinekik”. Kemej motelueyinekia, hasta kinekik kichichinos kopal itech templo. Keman tiopixkamej kiluijkej ke sayoj yejuan ueliaj kichiuayaj nejon, Uzías tel kualanik. Sayoj ke Jiova kipinaujtij uan kitatsakuiltij ika lepra itech nochi tonalmej tein nemikok (Prov. 16:18).

4, 5. ¿Toni uelis panos komo peua timoueyinekij? Xikonijto se neskayot.

⁴ Komo peua timoueyinekij, uelis tiknemiliskej ke okachi kuali tikchiuaj teisa ke oksekin uan amo tikakiskej tein techyolmajxitiskej ika Biblia (Prov. 29:1; Rom. 12:3). Maj tikitakan tein kipanok Jim, se tokniuj akin tapaleuia kemej tayekankej. Se tonal, keman nochin tayekananij kipiakej se nechikol, yejua amo kiyolpaktij tein moixtalij mochiuas. Yejua kijtoua: “Nikiniluij ke amo kinextijtoyaj netasojtalis uan nikinkaujteuak”. Chikuasen metsti satepan mopatak itech okse nechikol, sayoj ke ompa amo kiixtalijkej kemej tayekankej. Kemej amo mochiuak tein kichiaya uan senkis kineltokaya ke oksekin mopolojtoyaj, itech majtakti xiujmej amo tanojnotsakok nion yajkiok nechikolmej. Axkan kijtoua ke moueyinekik uan hasta peuak kitajtakoltia Jiova tein panotoya. Tokniuan kikalpanojkej miak xiujmej, sayoj ke yejua amo kinekik kiselis ininnepaleuil.

⁵ Jim kijtoua ke kisentokaya tanemiliaya itech tein kiitaya ke amo kuali kichiujtoyaj oksekin. ¿Toni techmachtia nejin? Ke ueyinekilis uelis kichiuas maj timotenpaleuikan keman timopolouaj. Komo techpanoua nejon, amo tiyeskijok kemej sokit tein ueli se kitekitiltia (Jer. 17:9). Komo kemansa techyolxokolij se tokniuj oso tikpolojkej se tekit tein tikpiayaj itech nechikol, ¿toni tikchiujkej? ¿Timoueyinekkej, oso tikajsikamatkej ke okachi tayekantok maj kuali tiyetokan iniuan tokniuan uan maj nochipa tiktakamatikan Jiova? (Xikonixtajtolti Salmo 119:165 uan Efesios 4:32.)

6. ¿Toni uelis panos komo tiksentokaj tikchiuaj se tajtakol?

 ⁶ Komo titajtakojtokej uan hasta tiktatiaj tein tikchiujtokej, xa techouijmakas tikakiskej tein Dios techyolmajxitia. Nejon kichiuas maj okachi amo techtekipachook tiksentokaskej titajtakoskej. Se tokniuj akin tajtakojtoya kijtoua ke ijkon kemej panouayaj tonalmej itanemilil amo semi kikuejmolouayaok (Ecl. 8:11). Uan se tokniuj akin kiitaya auilnemilis kijtoua ke peuak kinijijtoua tayekananij. Nejin tein amo kuali tein kichiuaya kijtakoj ikuali uikalis iuan Jiova. Keman momatik tein kichiujtoya, yejua mokauak maj tayekananij kipaleuikan. Semi melauak ke tinochin titajtakouanij uan timopolouaj. Sayoj ke komo tikinijijtouaj akin techyolmajxitiaj oso tiktemouaj timotenpaleuiskej uan amo tiktajtaniaj Dios maj techtapojpolui uan maj techpaleui, uelis tiyoltakuauayaskej.

7, 8. 1) ¿Keniuj kinextia tein kichiujkej israelitas ke komo amo semi se takuaujtamati uelis se yoltakuauayas? 2) ¿Toni techmachtia nejon?

⁷ Keman israelitas kiskej Egipto, kiitakej keniuj Jiova kichiuak miak uejueyi tachiualismej. Maski ijkon, keman ajsitoyajya itech Tal tein Dios motenkaujka kinmakas, yoltakuauayakej. ¿Keyej? Porin amo semi takuaujtamatiajok iuan Dios, ta moujkej uan kijijtojkej Moisés. Hasta kijtojkej ke kinekiaj mokepaskej Egipto, kampa achto kinteltekitiltiayaj. Jiova semi tayokoyak uan tajtanik hasta kemanian ixolal kisentokaskia kinextis ke amo kipoujkaitaya (Núm. 14:1-4, 11; Sal. 78:40, 41). Nejon israelitas momikilijkej taluakyan porin kikaujkej maj ininyolo takuauayani uan amo takuaujtamatkej iuan Jiova.

⁸ ¿Toni techmachtia nejin? Axkan okachi amo uejkauaok tinemiskejya itech Xochital, uan moneki tiknextiskej ox chikauak moajsi takuaujtamatilis tein tejuan tikpiaj. ¿Keniuj uelis tikmatiskej ox chikauak moajsi? Maj itech titanemilikan tein kijtoua Mateo 6:33 uan maj timotajtanikan: “¿Kinextia tein nikixtalijtok nikchiuas satepan uan tein nikixpejpena ke yekmelauj nikneltoka ke mochiuas tein kijtoj Jesús? ¿Nimopolouiliskia nechikolmej oso amo nikisaskia tanojnotsalis sayoj porin nikneki niktanis okachi tomin? ¿Toni nikchiuas komo moneki okachi nitekitis? ¿No peuas nitanemilis kemej akin amo kitekitiliaj Dios uan nikauas maj nejon nechtsakuili maj amo niktekitiliok?”.

9. ¿Keyej moneki tikitaskej ox kisentoka chikauak totakuaujtamatilis, uan keniuj uelis tikchiuaskej?

⁹ ¿Tiktakamatij keman Biblia kijtoua maj amo tikinpiakan amo kuali tasojiknimej, maj amo timouikakan iniuan akin kinkalankixtiaj itech nechikol oso maj kuali tikixpejpenakan neixpetanilis? Komo amo tiktakamatij, uelis tiyoltakuauayaskej. Komo techpanoua nejon, motelneki maj niman tikchiuakan nejin tein tayolmajxitia Biblia: “Ximoyoltatemolikan ika nejmach para nankitaske kox melau nankipiaj ok takuautamatilis [...,]  komo amo nanmosekokauke ya de namotakuautamatilis” (2 Cor. 13:5). ¿Keniuj uelis tikmatiskej ox totakuaujtamatilis chikauak? Keman tikuij Biblia uan tikauaj maj techpaleui maj tikpatakan tein tikmatij ke amo tikchiujtokej kemej moneki.

10. ¿Toni uelis techpaleuis maj timochiuakan kemej sokit tein yemanik imako Jiova?

¹⁰ Ika Biblia, nechikol uan tanojnotsalis, Dios techpaleuia maj tiksentokakan timoajsikan kemej sokit tein yemanik. Komo mojmostaj tikixtajtoltiaj Biblia uan itech titanemiliaj uelis techpaleuis maj timochiuakan kemej sokit tein yemanik imako Jiova. Yejuatsin kinnauatij akin tekiuajtiaj Israel maj oksepa kimaijkuilouanij Tanauatil uan maj mojmostaj kiixtajtoltianij (Deut. 17:18, 19). Tatitanilmej kimatiaj ke komo kiixtajtoltiayaj iTajtol Dios uan itech tanemiliayaj kintelpaleuiskia itech tanojnotsalis. Yejua ika keman kijkuilojkej Escrituras Griegas, miakpa ika tajtojkej tajkuilolmej tein moajsij itech Escrituras Hebreas. Uan keman tanojnotsayaj, kinyoleuayaj taltikpakneminij maj kiixtajtoltianij iTajtol Dios (Hech. 17:11). Tejuan no tikitaj ke motelneki mojmostaj tikixtajtoltiskej Biblia uan itech titanemiliskej (1 Tim. 4:15). Nejin techpaleuia maj tiksentokakan tiknextikan yolyemanilis uan kichiua maj Jiova techpaleui maj timopatakan.

11, 12. Xikonmelaua ika se neskayot keniuj Jiova ika nechikol techpaleuia maj timopatakan ika tein tisejsemej techpoloua.

 ¹¹ Jiova kimati tein tisejsemej techpoloua uan ika nechikol techpaleuia maj timopatakan. Maj oksepa tikitakan tein kipanok Jim, akin ika titajtojkej itech párrafo 4. Yejua peuak kipata itanemilil keman se tayekankej kinextij ke kinekia kipaleuis. Jim kijtoua: “Amo keman nechijijtoj nion kijtoj ke katka notajtakol tein nikpanotoya, ta nechyolchikauak uan nechiluij ke yekmelauj kinekia nechpaleuis”. Kemej eyi metsti satepan, tokniuj tayekankej kiyoleuak maj youi se nechikol. Jim kijtoua ke tokniuan tel kuali kiselijkej. Netasojtalis tein kinextilijkej kipaleuij maj kipata itanemilil. Kiajsikamatik ke monekia amo kitayekanaltis tein kimachiliaya. Tayekananij uan inamik kiyolchikaujkej, uan yolik peuak oksepa kitekitilia Jiova. No kipaleuij kiixtajtoltis tamachtilismej “Jehová no tiene la culpa” uan “Sirva a Jehová lealmente”, tein kisak itech La Atalaya 15 de noviembre de 1992.

¹² Satepan, Jim oksepa kiixtalijkej kemej tayekankej. Hasta axkan kinpaleuiani okseki tokniuan maj kiyektalikan kuejmolmej kemej tein yejua kipiak uan maj kichikauakan inintakuaujtamatilis. Yejua kijtoua ke kinemiliaya ke chikauak katka ikuali uikalis iuan Dios, sayoj ke tein melauj amo ijkon katka. Motayokoltia porin kikauak maj ueyinekilis kichiuani maj okachi kiitani ininnepololuan oksekin uan amo tein okachi tayekantok (1 Cor. 10:12).

13. 1) ¿Toni kualneskayomej techpaleuia tanojnotsalis maj tikpiakan? 2) ¿Akonimej kinpaleuia tekit tein tikchiuaj?

¹³ Tanojnotsalis no uelis techpaleuis maj timopatakan uan maj tiknextikan okachi kualneskayomej. ¿Keyej? Porin keman tikteixmatiltiaj iTekiuajyo Dios, moneki tiknextiskej yolyemanilis uan kualneskayomej tein kipia itakilo espíritu (Gál. 5:22, 23). ¿Ueli titanemiliaj itech kualneskayomej tein tanojnotsalis techpaleuiani maj tikpiakan? Komo tiknextiaj ikualneskayouan Cristo itech tanojnotsalis, taltikpakneminij okachi kinekiskej techkakiskej, uan xa mopatas kemej techitaj. Maj tikitakan se neskayot. Ompa Australia, ome itaixpantijkauan Jiova kinojnotskej se siuat. Sayoj ke yejua tel kualanik uan kiniluij miak taman tein amo kuali. Maski ijkon, tokniuan kikakkej ika poujkaitalis. Satepan, siuat kinemilij maj amo ijkon kichiuani uan kijkuiloj se amat tein kititanik sucursal kampa tajtania maj kitapojpoluikan. Yejua kijtoj: “Niknextij ke amo nitamatia porin niyetoya ininixpan ome taltikpakneminij akin kiteixmatiltijtoyaj iTajtol Dios uan nikinchiuilij tein amo kuali”. Nejin techmachtia ke motelneki tiyeskij tikualtakamej keman titanojnotsaj. Kemej tikitaj, tekit tein tikchiuaj kinpaleuia oksekin, sayoj ke no techpaleuia tejuan, porin ueli tiknextiaj okachi kualneskayomej.

14. ¿Toni moneki kichiuaskej tetatmej komo kinekij maj ininkoneuan kiselikan tamachtilis tein melauak?

¹⁴ Tel miakej konemej yolyemankej uan mokauaj maj kinmachtikan (Mat. 18:1-4). Yejua ika, tetatmej moneki kinpaleuiskej ininkoneuan keman nojnelmejok maj kiixmatikan uan maj kitasojtakan tamachtilis tein melauak (2 Tim. 3:14, 15). Komo kinekij maj ininkoneuan kiselikan nejon tamachtilis, yejuan moneki kitasojtaskej tein melauak uan kitakamatiskej tein kijtoua Biblia. Ijkon, ininkoneuan okachi amo kinouijmakas kitasojtaskej tein melauak uan kiajsikamatiskej ke keman inintatuan kinmelauaj kinextia ke yejuan uan Jiova kintasojtaj.

15, 16. ¿Keniuj tetatmej uelis kinextiskej ke takuaujtamatij iuan Dios keman se ininkoneuj kikalankixtiaj itech nechikol?

¹⁵ Maski tetatmej kinmachtiskej ininkoneuan tein Biblia kijtoua, seki konemej kikauaj Jiova oso kinkalankixtiaj itech nechikol. Kalyetouanij semi kintayokoltia nejin. Itech ueyi altepet Sudáfrica, se tokniuj siuat kijtoj: “Keman nokniuj kikalankixtijkej itech nechikol, tikmachilijkej kemej yeskia momikilij. Semi techtayokoltij”. Sayoj ke ¿toni kichiujkej yejua uan itatuan? Kitakamatkej tein Biblia kijtoua (xikonixtajtolti 1 Corintios 5:11, 13). Tetatmej kimatiaj ke nochin okachi kinpaleuiskia komo kitakamatiaj tein Dios tayolmajxitia. Kiajsikamatiaj ke keman kikalankixtiaj aksa itech nechikol, Jiova kimelaua porin kitasojta. Yejua ika sayoj tajtouayaj iuan inintelpoch keman monekia kisenyektaliskej teisa kemej kalyetouanij.

¹⁶ ¿Keniuj momachiliaya inintelpoch? Satepan yejua kijtoj: “Nikmatia ke nochankauan amo nechtauelitayaj. Yejuan sayoj kitakamattoyaj Jiova uan inechikol”. No kijtoj ke keman kiitak ke sayoj Jiova uelia kitajtaniaya maj kipaleui uan maj kitapojpolui, kiajsikamatik ke semi monekia maj yejuatsin kiyekana itech inemilis. Keman nejin telpoch oksepa peuak kitekitilia Jiova, ichankauan tel yolpakkej. Senkis moita ke komo nochipa tiktakamatij Jiova, kuali tiyetoskej uan tiyolpakiskej (Prov. 3:5, 6; 28:26).

17. 1) ¿Keyej nochipa moneki tiktakamatiskej Jiova? 2) ¿Toni panos komo ijkon tikchiuaj?

¹⁷ Tanauatijkej Isaías kijtojka ke judíos akin yetoyaj Babilonia moyolnonotsaskiaj uan kijtoskiaj: “Jiova, tejua titoTajtsin. Tejuan tisokimej uan tejua tiSokikonchiujkej; tinochin titechchijchiua ika momay”. Uan no kiluiskiaj: “Amo xikelnamiki tonepolol nochipaya. Xitechita, ika kualtakayot, tinochin tipouij kemej moxolal” (Is. 64:8, 9). Maj nochipa tiyolyemankej uan maj tiktakamatikan Jiova. Maj nochipa tikchiuakan itanejnekilis, uan yejuatsin techitas kemej taltikpakneminij akin kitelpiaj ipatiuj, ijkon kemej kiitaya Daniel. Ika Biblia, iyektikatsin espíritu uan inechikol, Jiova kisentokas techpaleuis maj timopatakan. Ijkon, satepan timochiuaskej tiikoneuan akin amo kipiaj tajtakol (Rom. 8:21).