1, 2. 1) ¿Toni tajtanik Jesús itech netataujtil tein kichiuak iniuan itatitaniluan? 2) ¿Keyej Jesús kitekipachouaya maj imomachtijkauan kuali mouikanij?

YOUAK achto ke kimiktiskiaj, Jesús kitekipachouaya maj itatitaniluan kuali mouikanij. Keman kichiuak netataujtil iniuan, kijtoj ke kinekia maj nochin imomachtijkauan kuali mouikanij, ijkon kemej yejua uan iTajtsin kuali mouikaj (xikonixtajtolti Juan 17:20, 21). Ijkon senkis kinextiskiaj ke Jiova kiualtitanka Jesús. Netasojtalis kinixnextiskia kemej yekmelauj itatojtokakauan Jesús uan tapaleuiskia maj kuali mouikanij (Juan 13:34, 35).

² Nejon youak, Jesús semi ika tajtoj ke monekia kuali mouikaskej porin kiitaka ke itatitaniluan amo moyekuikayaj. “Motajtolteuiayaj de akoni [...] kachi ueyi chiuke”, uan nejon ipa kichiujkajya achto (Luc. 22:24-27; Mar. 9:33, 34). Okse tonal, Santiago uan Juan kitajtanijkaj Jesús maj kinkauani maj motalikan inakastan itech iTekiuajyo (Mar. 10:35-40).

3. 1) ¿Toni xa kichiuak maj imomachtijkauan Cristo amo kuali mouikanij? 2) ¿Toni netajtanilmej tiknankiliskej itech nejin tamachtilis?

 ³ Sayoj ke, kitemoskej yeskij okachi ueyichiuanimej amo sayoj yejua ueliskia kichiuas maj imomachtijkauan Cristo amo kuali mouikanij. Ijkuak, taltikpakneminij xexeliujtoyaj porin tetauelitayaj uan techikoitayaj. Yejua ika imomachtijkauan Jesús monekia moijkuaniliskej nejon. Itech nejin tamachtilis, tiknankiliskej nejin netajtanilmej: ¿Toni kichiuak Jesús tein ika tapaleuij maj amo techikoitanij? ¿Keniuj kinmachtij itatojtokakauan maj amo techichikouianij uan maj kuali mouikanij? Uan ¿keniuj techpaleuia ineskayo Jesús uan tein tamachtij maj tiksentokakan kuali timouikakan?

4. ¿Keniuj kichikoitakej Jesús?

⁴ Hasta Jesús kichikoitakej. Keman Felipe kiluij Natanael ke kiajsika Mesías, Natanael kinankilij: “¿Xe timoyolilia ke uelis ma aksa kisa yolkuali tech ne pueblo de Nazaret?” (Juan 1:46). ¿Keyej kijtoj nejon? Yejua xa kimatia ke Mesías yoliskia Belén, kemej moijtojka itech Miqueas 5:2. Yejua ika xa kinemilij ke Nazaret katka se xolal tein amo motelixmatia uan yejua ika Mesías amo ueliskia ompa ualeuas. No ijkon, seki ueyichiuanimej akin nemiaj Judea kiitayaj Jesús ke amo teyi chiujkej katka porin katka kayot Galilea (Juan 7:52). Miakej akin nemiaj Judea kinemiliayaj ke okachi ueyichiuanimej katkaj ke akin nemiaj Galilea. Okseki judíos kiluijkej ke katka kayot Samaria porin kinekiaj kiuijuikaltiskej (Juan 8:48). Samaritanos uan judíos pouiaj itech tataman altepemej uan kipiayaj tataman taneltokalis. Itech xolal Judea uan Galilea, judíos amo kinyekitayaj samaritanos uan kinixtopeuayaj (Juan 4:9).

5. ¿Keniuj kinitayaj imomachtijkauan Jesús?

⁵ Taixyekananij judíos itech taneltokalis no kinixtopeuayaj itatojtokakauan Jesús. Fariseos kijtouayaj ke katkaj “tatelchiualme” (Juan 7:47-49). Kemaj, kinitayaj ke amo teyi chiuanimej katkaj nochin akin amo momachtijkaj itech ininkaltamachtiloyan judíos oso amo kichiuayaj tein yejuan momattoyaj (Hech. 4:13). Jesús uan imomachtijkauan kinchikoitayaj porin taltikpakneminij moueyichiuayaj porin kinemiliayaj ke inintaneltokalis okachi kuali katka, ke okachi kuali nemiaj uan ke amo moajsia okse kemej ininxolal. Hasta imomachtijkauan no tachikoitayaj. Yejua ika, monekia kipataskej kemej tanemiliayaj uan ijkon ueliskia kuali mouikaskej.

6. Xikonijto seki neskayomej tein kinextiaj ke tejuan no uelis titechikoitaskej.

⁶ Itech nejin tonalmej, tel miakej techikoitaj. Uelis tejuan techchikoitaskej oso tejuan titechikoitaskej. Se precursora kayot Australia kijtoua: “Okachiok nikintauelitak akin ixchijchipaujkej keman okachi itech nitanemilij teikamauiltilis tein kijyouijkaj maseualmej uan tein kisentokaj kijyouiaj. Uan kemej nejua no noka mauiltijkaj okachiok nikintauelitak”. Se tokniuj takat kayot Canadá, kampa motajtoua francés uan inglés, kijtoua: “Niknemiliaya ke akin tajtouaj francés okachi ueyichiuanimej katkaj uan tel amo niknekia nikinitas akin tajtouaj inglés”.

7. ¿Toni kichiuak Jesús tein ika tapaleuij maj amo techikoitanij?

⁷ Ijkon kemej itech itonaluan Jesús, taltikpakneminij uelis semi techikoitaskej uan ouij kinkisas mopataskej. ¿Toni kichiuak Jesús tein ika tapaleuij maj amo techikoitanij? Yekinika, yejua amo keman techikoitak. Kinnojnotsak akin tominpiayaj uan akin amo, fariseos uan samaritanos, uan hasta akin kisentiliayaj impuestos uan tajtakolchiuanij. Uan ojpatika, ika tein tamachtij uan ika tein kichiuak kinnextilij imomachtijkauan ke monekia amo kisentokaskejok amo kinyekitaskej oksekin nion kinchikoitaskej.

8. Xikonmelaua toni tein tamachtij Jesús tapaleuia maj kuali se mouika.

⁸ Jesús tamachtij se taman tein motelneki tein tapaleuia maj kuali se mouika iniuan tokniuan. Yejua kijtoj: “Namejuan nochi naniknime” (xikonixtajtolti Mateo 23:8, 9). ¿Keyej kijtoj ke tiiknimej? Se taman, porin tinochin tiikoneuan Adán (Hech. 17:26). Okse taman, kemej Jesús kimelauak, imomachtijkauan no iknimej porin kiitaj Jiova kemej ininTajtsin (Mat. 12:50). Uan no, pouij iniuan ichankauan Dios kampa nochin kuali mouikaj porin onkak netasojtalis uan takuaujtamatilis. Yejua ika, itech amamej tein tatitanilmej kititankej itech nechikolmej, miakpa kiniluijkej okseki itatojtokakauan Cristo “nokniuan” (Rom. 1:13; 1 Ped. 2:17; 1 Juan 3:13).

9, 10. 1) ¿Keyej judíos monekia amo moueyichiuaskej porin okseko ualeuayaj? 2) ¿Keniuj tamachtij Jesús ke amo kuali yetok maj se moueyichiua porin okseko se kayot? (Xikonita yekinika taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

⁹ Satepan ke Jesús senkis kijtoj ke moneki timoitaskej kemej tiiknimej, no kinextij ke motelneki tiyeskij tiyolyemankej (xikonixtajtolti Mateo 23:11, 12). Kemej tikitakejya, kemansa tatitanilmej moxexelojkej porin moueyinekiaj. Uan no, itech itonaluan Jesús, kampa ualeuayaj taltikpakneminij kichiuaya maj moueyichiuanij. Miakej judíos kinemiliayaj ke okachi ueyichiuanimej katkaj porin katkaj ikoneuan Abrahán. Sayoj ke Juan Taauijkej kiniluij: “Ika nijin teme no kuali uelis in Totajtsin Dios kinchijchiuas teixuiuan de Abraham” (Luc. 3:8).

¹⁰ Jesús tamachtij ke amo kuali yetok maj taltikpakneminij moueyichiuakan porin okseko kayomej. Yejua senkis kinextij nejin keman se tajkuilojkej kitajtanij: “¿Akoni [...] moneki niktasojtas?”. Jesús kinankilij keman kitapouij tanojnots kampa ika motajtoua samaritano akin yolkuali, se takat akin kiiknelij se judío akin kitachtekijkaj uan kitelteuijkaj. Achto, seki judíos panokaj inakastan uan amo kipaleuijkej. Sayoj ke, samaritano moketsak uan kipaleuij. Jesús kitamitapouij tanojnots keman kiluij ke monekia kichiuas kemej nejon samaritano (Luc. 10:25-37). Ijkon, Jesús kinextij ke se samaritano ueliskia kinmachtis judíos keniuj yekmelauj se kintasojta oksekin.

11. 1) ¿Keyej imomachtijkauan Jesús monekia amo techikoitaskej? 2) ¿Keniuj Jesús kinpaleuij imomachtijkauan maj kiajsikamatinij ke monekia amo techikoitaskej?

¹¹ Achto ke Jesús mokepaskia iluikak, kinnauatij imomachtijkauan maj tanojnotsanij “itatilanal de Judeajkopaka uan de Samaria. Uan [...] nonouiyampa de nochi senmanauak” (Hech. 1:8). Ueliskiaj kichiuaskej nejon komo amo techikoitayaj uan komo amo moueyinekiaj. Jesús miakpa ika tajtojka kualneskayomej tein kinextijkaj akin amo katkaj judíos uan ijkon kinpaleuij imomachtijkauan maj uelinij tanojnotsanij noyampa. Kemej neskayot, kuali ika tajtoj iueyi takuaujtamatilis se tateuijkej akin okseko kayot katka (Mat. 8:5-10). Uan itech xolal Nazaret kimelauak ke Jiova kinpaleuijka akin amo katkaj judíos, kemej siuatsin akin nemia Sarepta uan Naamán akin kipiaya lepra uan katka kayot Siria (Luc. 4:25-27). Jesús no kinojnotsak se samaritana uan hasta mokauak ome tonal ompa Samaria porin taltikpakneminij kinekiaj kimatiskej okachi (Juan 4:21-24, 40).

12, 13. 1) ¿Keniuj kiitakej tatitanilmej maj Jesús kinojnotsani se samaritana? (Xikonita ojpatika taixkopin ipeujyan tamachtilis.) 2) ¿Keniuj tikmatij ke Santiago uan Juan amo kiajsikamatkej tein Jesús kinekik kinmachtis?

¹² Tatitanilmej ouij kinkisak amo techikoitaskej. Kemej neskayot, kimoujkaitakej keman Jesús kinojnotstoya se samaritana  (Juan 4:9, 27). Taixyekananij judíos itech taneltokalis amo iniuan tajtouayaj siuamej senteixtenoj, uan okachiok iuan se samaritana akin amo kuali monejnemiltiaya. Tatitanilmej kiluijkej Jesús maj takuani, sayoj ke kemej kitelyolpaktijtoya kimachtis samaritana amo itech tanemiliaya takual. Yejua kiitaya kemej takual kichiuas itanejnekilis iTajtsin uan tanojnotsas, hasta kinojnotsas se samaritana (Juan 4:31-34).

¹³ Santiago uan Juan amo kiajsikamatkej tein Jesús kinekik kinmachtis. Keman tatitanilmej uan yejua panotoyaj itech xolal Samaria, tatitanilmej kitemojkej kani mokauaskej nejon youak. Samaritanos amo kinekkej maj ompa mokauanij, yejua ika Santiago uan Juan tel kualankej uan kiluijkej Jesús maj tajtanini maj chichinouini nejon xolal. Sayoj ke Jesús kintakaualtij (Luc. 9:51-56). Santiago uan Juan xa amo kualaniskiaj komo nejon panoskia Galilea, kampa kayomej katkaj. Xa tel kualankej porin amo kinyekitayaj samaritanos. Satepan, tatitanil Juan tanojnotsato kampa nemiaj samaritanos, uan miakej kikakkej. Xa mopinaujmatik keman kielnamikik tein kinekia maj kinpano (Hech. 8:14, 25).

14. ¿Keniuj moyektalij se kuejmol tein kipiakej tokniuan?

¹⁴ Tepitsin satepan ke panok Pentecostés itech xiuit 33, mochiuak se kuejmol itech nechikol porin kinchichikouijtoyaj seki tokniuan. Keman kinxelouilijkej takual siuamej akin amo nemiaok ininnamik, amo kinxelouilijkej siuamej akin tajtouayaj griego (Hech. 6:1). Xa kichiujkej nejon porin kinchikoitayaj akin tajtouayaj nejon tajtol. Tatitanilmej niman kiyektalijkej kuejmol. Kinixpejpenkej chikome takamej akin yekyolmajsitoyaj maj kixelouanij takual. Inintokay katka griego, tein xa kichiuak maj siuamej akin kinchikoitakaj okachi kuali momachilianij.

15. ¿Toni kipaleuij Pedro maj amo tachichikouiani? (Xikonita expatika taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

¹⁵ Itech xiuit 36, imomachtijkauan Jesús peuak tanojnotsaj itech okseki uejueyi altepemej. Tatitanil Pedro momattoya mouikas sayoj iniuan judíos. Sayoj ke keman Dios senkis kinextij ke monekia amo tachichikouiskej, Pedro kinojnotsak Cornelio, se tateuijkej romano (xikonixtajtolti Hechos 10:28, 34, 35). Ijkuak, peuak iniuan takua uan iniuan mosentilia akin amo katkaj judíos. Sayoj ke, xiujmej satepan, amo kinekikok iniuan takuas seki tokniuan akin amo katkaj judíos akin nemiaj Antioquía (Gál. 2:11-14). Pablo kitakakiltij, uan Pedro kikakik. ¿Keniuj tikmatij? Porin keman kinijkuilouilij yekinika amat tokniuan judíos uan akin amo judíos akin nemiaj Asia Menor, ininka tajtoj ika netasojtalis “nochi in tokniuan” (1 Ped. 1:1; 2:17).

16. ¿Keniuj kinixmatkej yekinika itatojtokakauan Cristo?

¹⁶ Senkis nesi ke, ika ineskayo Jesús, tatitanilmej kiajsikamatkej ke monekia kintasojtaskej “nochi in taltikpakuani” (1 Tim. 4:10; Juan 12:32, TNM). Maski uejkaujkej, kipatakej inintanemilil. Tein melauj, yekinika itatojtokakauan Cristo kinixmatkej porin motasojtayaj. Kemej itech xiuit 200, tajkuilojkej Tertuliano kijtoj tein oksekin taltikpakneminij kijtouayaj: “Xikita keniuj motasojtaj uan keniuj motemakaj ininka momikiliskej ininikniuan”. Keman motalilijkej “chipauak talnamikilis”, tokniuan peuak kinitaj taltikpakneminij kemej Dios kinita: ke amo tatamamej (Col. 3:10, 11).

17. Xikonmelaua ika tein kinpanouani seki tokniuan toni techpaleuis maj amo titechikoitakanok.

¹⁷ Axkan, tejuan xa no amo niman uelis timoijkuaniliskej seki taman tanemililmej tein mouika ika tachikoitalis. Se tokniuj siuat akin nemi Francia kimelaua keniuj ouij kikisani: “Jiova nechmachtiani toni kijtosneki se tetasojtas, se temakas tein se kipia, tein kijtosneki se kintasojtas nochin tataman taltikpakneminij. Sayoj ke nimochikaujtokok amo nitechikoitas, uan kemansa ouij  nechkisa. Yejua ika niksentoka niktataujtia Jiova maj nechpaleui”. Se tokniuj siuat akin nemi España no ijkon kipanoua. Yejua kijtoua: “Nimochikaujtokok amo nikintauelitas seki maseualmej. Miakpa ueli nikchiua nejon, sayoj ke moneki nimochikauasok. Niktasojkamatilia Jiova porin nipoui iniuan seki kalyetouanij akin kuali mouikaj”. Tinochin moneki tikitaskej ika nejmachkayot keniuj titanemiliaj. ¿No monekiok timoijkuaniliskej seki taman tein kichiua maj titechikoitakan?

18, 19. 1) ¿Keyej moneki kuali tikinseliskej nochi tataman taltikpakneminij? 2) ¿Keniuj uelis tikchiuaskej nejon?

¹⁸ Semi kuali maj tikelnamikikan ke achto tinochin amo kuali timouikayaj iuan Dios (Efes. 2:12). Sayoj ke ika netasojtalis Jiova techpaleuij maj timotokikan iuan (Os. 11:4; Juan 6:44). Uan Cristo kuali techselij. Kichiuak tein tapaleuij maj ueli tipouikan iniuan ichankauan Dios (xikonixtajtolti Romanos 15:7). Kemej Jesús kuali techselij maski titajtakouanij, moneki amo keman tiknemiliskej tikixtopeuaskej aksa.

¹⁹ Ijkon kemej okachi motokia itamilis nochi tein amo kuali, taltikpakneminij okachiok moxexeloskej, techikoitaskej uan tetauelitaskej (Gál. 5:19-21; 2 Tim. 3:13). Sayoj ke, tiitekitikauan Jiova tiktemouaj “tamachilis ten ualeutok de Dios”, tein techpaleuia maj amo titechichikouikan uan maj tinochin kuali timouikakan (Sant. 3:17, 18). Techyolpaktia timochiuaskej tiinintasojikniuan akin okseko kayomej, tikchiuaskej teisa kemej yejuan kichiuaj uan xa hasta timomachtiskej inintajtol. Ijkon, tikpiaskej yolseuilis “kemej se ueyiat” uan onkas melaujkayot “kemej olas itech ueyiat” (Is. 48:17, 18).

20. ¿Toni panoua keman netasojtalis kipata totanemilil uan tein tikmachiliaj?

²⁰ Keman tokniuj siuat kayot Australia, akin ika titajtojkej itech párrafo 6, momachtij Biblia, yolik moijkuanilijtiyajki netauelitalis uan amo techikoitakok. Netasojtalis kipaleuij maj kipatani kemej tanemiliaya uan maj moijkuaniliani tein kimachiliaya. Uan tokniuj akin tajtoua francés uan nemi Canadá kijtoua ke axkan kiajsikamati ke miakpa taltikpakneminij kintauelitaj oksekin porin amo kinixmatij. Yejua kijtoua ke kampa yolkej taltikpakneminij amo yejua tein kichiua maj kipiakan kualneskayomej. Yejua hasta monamiktij iuan se tokniuj siuat akin tajtoua inglés. Nejin neskayomej kinextiaj ke netasojtalis kichiua maj poliui tachikoitalis. Netasojtalis “techsepanpoualtia se uan okse” uan amo akin ueli kichiua maj poliui.