1, 2. 1) ¿Toni ouijkayomej kipanouanij seki tokniuan? 2) ¿Toni netajtanilmej tiknankiliskej?

SE TOKNIUJ akin motokaytia Lije kijtoua ke keman peuak neteuilis ompa Burundi, yejua uan ichankauan yetoyaj itech se ueyi nechikol. Kiitayaj ke taltikpakneminij tsikuiniaj uan tatoponiayaj. Itatuan, yejua uan nochin 10 iikniuan takamej uan siuamej amo teyi semi kiuikakej keman cholojkej. Lije kijtoua: “Seki nochankauan uelik ajsikej hasta kampa miakej motepalotiayaj ompa Malaui, tein moajsi 1,600 kilómetros uejka. Oksekin seseko timokaujkej”.

² Itech nochi taltikpak, moajsij panoua 65 millones tepalyetonij akin kiskej itech ininxolal porin onkak neteuilis oso porin kintajyouiltiaj. Seki amaixmej kinextiaj ke amo keman onkatoyaj tel miakej tepalyetonij. * Miakej itaixpantijkauan Jiova. Ininchankauan miakej momikilianij uan kipolouanij tel miak taman tein kipiayaj. ¿Toni okseki  ouijkayomej kipanouanij? ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej tokniuan tepalyetonij maj kitekitilikan Jiova ika yolpakilis maski kipanoskej ouijkayomej kemej nejin? (Sal. 100:2.) ¿Uan toni moneki tikelnamikiskej keman tikinmatiltiskej kuali tanauatilmej tepalyetonij akin ayamo kiixmatij Jiova?

3. ¿Keyej Jesús uan imomachtijkauan tepalnemitoj?

³ Jesús uan itatuan tepalnemitoj Egipto satepan ke iángel Jiova kinauatij José ke tekiuaj Herodes kinekia kimiktis Jesús. Yejua ika mokaujkej ompa hasta ke Herodes momikilij (Mat. 2:13, 14, 19-21). Miak xiujmej satepan, imomachtijkauan Jesús “momoyauke kampa Judeajkopaka uan Samariajkopaka” porin kintajyouiltiayaj (Hech. 8:1). Jesús kimatia ke miakej itatojtokakauan monekiskia kisaskej itech ininxolal. Yejua kijtoj: “Kuak namechtajyouiltiske tech se pueblo, ijkuakon xicholokan uan xiyetotij okseko” (Mat. 10:23). Semi teouijmaka se cholos uan se nemitiuj okseko.

4, 5. 1) ¿Toni ouijkayomej kipanouaj seki tepalyetonij keman cholojtokej? 2) ¿Toni ouijkayomej onkak kampa tepalyetokej?

⁴ Akin moneki choloskej kipanouaj miak ouijkayomej itech ojti oso kampa motepalotiaj. Gad, se iikniuj Lije akin okachi nojnel, kijtoua: “Nejua nikpiaya 12 xiujmej. Tiojtokakej miak semanas uan tikinitakej miakej mikemej. Kemej nometsuan titikakej [oso posauayakej] nikiniluij nochankauan maj ompa nechkauanij. Sayoj ke nopaj amo kinekik nechkauas ininmako temiktianij uan nechpaleuij. Kemansa, sayoj tikuayaj mangos tein tikajsiaj itech ojti. Tiktataujtiskej Jiova uan iuan titakuaujtamatiskej techpaleuij maj amo timosenkauanij” (2 Cor. 4:7).

⁵ Miakej ichankauan Lije miak xiujmej tepalyetoyaj kampa tachijchiuaya Organización de las Naciones Unidas. Sayoj ke ompa no onkayaj ouijkayomej. Lije, akin axkan takalpanojkej, kijtoua: “Amo semi akin kipiaya tekit, yejua ika sayoj tajtojtinemiaj, tauanayaj, mauiltiayaj ika tomin uan tachtekiaj, uan auilnemiaj”. Kemej itaixpantijkauan Jiova amo kinekiaj maj nejon kinijtakouani, monekia chikauak tekitiskej itech nechikol (Heb. 6:11, 12; 10:24, 25). Kemej kinekiaj kiyekpiaskej ininkuali uikalis iuan Jiova, kuali kikuiaj inintonaluan. Miakej peujkej kichiuaj tekit kemej precursor. Kinyolchikauaya kinemiliskej ke ijkon kemej israelitas amo nochipa nenkej taluakyan, yejuan no se tonal amo tepalyetoskiajok. Nejon kinpaleuij maj kipianij se kuali tanemilil (2 Cor. 4:18).

6, 7. 1) ¿Toni techolinia inetasojtalis Dios maj tikchiuakan? 2) Xikonijto se taman tein kichiuanij seki tokniuan.

⁶ “Tetasojtalis de Dios” techolinia maj tikintasojtakan tokniuan, okachiok keman kipanouaj ouijkayomej (xikonixtajtolti 1 Juan 3:17, 18). Kemej neskayot, itech yekinika siglo onkaya mayan seki tonalmej, uan semi kinijtakoj tokniuan kayomej Judea. Yejua ika okseki tokniuan kintitanilijkej nepaleuil (Hech. 11:28, 29). Tatitanilmej Pablo uan Pedro no kinyoleujkej tokniuan maj kinextianij kualtakayot (Rom. 12:13; 1 Ped. 4:9). Komo tikinseliaj ika netasojtalis tokniuan akin techkalpanouaj,  okachiok moneki tikinseliskej ika netasojtalis tokniuan akin kipanotokej ouijkayot oso kintajyouiltiaj porin kitekitiliaj Dios (xikonixtajtolti Proverbios 3:27). *

⁷ Yankuixtok, tel miakej itaixpantijkauan Jiova kayomej itech seki xolalmej ompa Ucrania monekik kisaskej itech ininxolal porin onkaya neteuilis uan kintajyouiltiayaj. Techtayokoltia tikijtoskej ke sekin kinmiktijkej. Sayoj ke miakej uelik mokaujkej ininchan tokniuan kayomej itech okseki xolalmej ompa Ucrania uan Rusia. Tokniuan itech nejin ome uejueyi altepemej amo kipaleuijkej nion se tekiuajyot, uan ijkon kinextijkej ke ‘amo poujtinemijok iuan in taltikpakuanij’. Uan no, kisentokakej “tanojnotstinenke ika in Tajtoltsin de Dios” (Juan 15:19; Hech. 8:4).

8, 9. 1) ¿Toni ouijkayomej uelis kipiaskej tepalyetonij akin ajsij itech okse ueyi altepet? 2) ¿Keyej semi kuali maj tikinpaleuikan ika nejmachkayot?

⁸ Seki tepalyetonij moneki nemitiuij itech okse xolal tein poui itech ininueyi altepeuj. Sayoj ke miakej moneki yaskej itech okse ueyi altepet kampa amo ixmatij. Maski tekiuanij xa kinmakaskej takual, taken uan kani nemiskej, kipanouaj ouijkayomej. Kemej neskayot, xa monekis kikuaskej takual tein amo keman kikuayaj. Sekin kayomej kampa tel tona uan amo kimatij toni tilmaj motaliliskej keman taseseya. Komo kayomej itech xolalkonemej, xa amo kimatij keniuj se kitekitiltia miak taman teposmej kalijtik.

⁹ Itech seki altepemej, tekiuanij kiixtalianij keniuj kinpaleuiskej tepalyetonij maj momatikan ompa nemiskej. Sayoj ke xa kichiaskej maj seki metsti satepan uelikanya ininselti moitakan. Nejin uelis semi kinouijmakas, porin niman moneki kimatiskej miak taman. Kemej neskayot, moneki momachtiskej se yankuik tajtol uan nemiskej kemej ompa nemij. No moneki kiixmatiskej tanauatilmej tein kinextiaj keniuj kiixtauaskej impuestos uan okseki taman, kani kintitaniskej ininkoneuan kaltamachtiloyan uan hasta keniuj kintakakiltiskej. Komo tokniuan kipiaj ouijkayomej kemej nejin, ¿uelis tikinpaleuiskej ika nejmachkayot uan poujkaitalis? (Filip. 2:3, 4.)

10. ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej maj mochikaua inintakuaujtamatilis tepalyetonij akin ejkoj itech toueyi altepeuj? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

¹⁰ Kemansa, tekiuanij kichiuaj maj tokniuan ouij kinkisa kiajsiskej se nechikol. Seki taltikpaknechikolmej kinmojmoujtiaj keman kiniluiaj ke amo kinpaleuiskejok. Xa kiniluiaj ke komo amo kiseliaj se tekit tein kichiuas maj amo uelikan yakan nechikolmej, amo uelisok nemiskej itech nejon ueyi altepet. Seki tokniuan kiseliaj nejin tekimej porin mouij uan kinemiliaj ke amo uelis kichiuaskej okse taman. Yejua ika, moneki tikintemoskej niman keman ejkoskej itech toueyi altepeuj. Yejuan moneki kiitaskej ke ininka timotekipachouaj. Komo tikinnextiliaj teiknelilis uan tikinpaleuiaj uelis mochikauas inintakuaujtamatilis (Prov. 12:25; 17:17).

11. 1) ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej tepalyetonij yekinika? 2) ¿Keniuj uelis kinextiskej ke motasojkamatij?

¹¹ Yekinika xa monekis tikinmakaskej tokniuan takual, tilmaj uan okseki taman tein moneki. * Hasta se taman kemej se kitayokolis se corbata se tokniuj, uelis kitelpaleuis maj kuali momachili. Sayoj ke tokniuan tepalyetonij moneki amo tel tajtaniskej. Moneki kinextiskej ke kitasojkamatij maj kinpaleuikan. Ijkon, tokniuan kinpaleuiskej ika pakilis. Sayoj ke motelneki maj satepan tepalyetonij kitemokan ininselti moitaskej. Komo ijkon kichiuaj, kuali momachiliskej uan kisentokaskej kuali mouikaskej iniuan okseki tokniuan (2 Tes. 3:7-10). Maski ijkon, moneki tikinpaleuiskej tepalyetonij.

12, 13. 1) ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej tepalyetonij? 2) Xikonijto tein kichiujkej seki tokniuan.

¹² Amo moneki tikpiaskej miak tomin uan ijkon uelis tikinpaleuiskej tepalyetonij. Yejuan okachi kitasojkamatiskej maj iniuan tiyetokan uan maj tikintasojtakan. Kemej neskayot, uelis tikinnextiliskej keniuj yaskej itech tepos oso keniuj kikouaskej kuajkuali takual tein amo patiyoj. Oso uelis tikinnextiliskej keniuj kiajsiskej manamikmej tein ika tekitiskej oso keniuj uelis kichiuaskej seki taman tein kinpaleuis maj ika moixpanoltikan. Uan tein okachi moneki, uelis tikinpaleuiskej maj kuali momachilikan  itech nechikol. Komo ueli, uelis tikinuikaskej nechikolmej. Uan no, uelis iniuan titanojnotsaskej uan tikinnextiliskej keniuj okachi kuali uelis kinnojnotsaskej akin nemij itech toxolal.

¹³ Keman naui telpochmej akin motepalotitoj itech okse altepet ajsikej itech se nechikol, miakej tayekananij kinpaleuijkej. Kinnextilijkej keniuj kinejnemiltiskej tepos, keniuj tajkuiloskej itech computadora uan keniuj kichijchiuaskej se amat tein ika tajtaniskej tekit. No kinnextilijkej keniuj kuali kiixtaliskej nochi tein kichiuaskej uan ijkon kitayekanaltiskej itekiyo Jiova (Gál. 6:10). Tepitsin satepan, nochin nauin peujkej kichiuaj tekit kemej precursor. Kemej mochikaujkej okachi kitekitiliskej Dios uan tayekananij kinpaleuijkej, kiselijkej okachi tekimej itech nechikol uan amo mokaujkej maj Satanás kinixyekana.

14. 1) ¿Toni moneki amo kichiuaskej tepalyetonij? 2) Xikonijto se neskayot.

¹⁴ Kemej nochin itaixpantijkauan Jiova, tokniuan tepalyetonij moneki mochikauaskej amo kichiuaskej tein oksekin kiniluiaj uan kitayekanaltiskej ininkuali uikalis iuan Dios uan amo kitemoskej okachi motomintiskej. * Lije uan iikniuan kielnamikij ke keman cholojtoyaj ininpopaj kinnextilij ke moneki se takuaujtamatis iuan Jiova. Yejuan kijtouaj: “Yejua kitamottiyajki sejse taman tein amo motelnekia. Satepan, technextilij bolsa tein amo teyi kipiaya uan uetskatiyaya techiluij: ‘¿Nankiitaj? Amo techpoloua nion semej nejon taman’” (xikonixtajtolti 1 Timoteo 6:8).

15, 16. 1) ¿Keniuj uelis tikchikauaskej inintakuaujtamatilis tokniuan? 2) ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej maj kuali momachilikan?

¹⁵ Tepalyetonij amo sayoj kinpoloua takual uan tilmaj, ta moneki maj kuali momachilikan uan maj kichikauakan ininkuali uikalis iuan Dios (Mat. 4:4). Tayekananij uelis kintemoliskej amaixmej itech inintajtol uan kinpaleuiskej maj kinixmatikan tokniuan akin tajtouaj nejon tajtol. Nejin motelneki porin miakej tepalyetonij kikaujkej nochi. Kinekiskiaj yetoskej iniuan ininchankauan, itech ininxolal uan ininnechikol. Moneki maj tokniuan kinnextilikan netasojtalis uan teiknelilis tein Jiova kinpialia. Komo amo kinnextiliaj, xa kitemoskej ininnepaleuil akin kayomej itech ininaltepeuj, sayoj ke amo kitekitiliaj Jiova (1 Cor. 15:33). Keman tikchiuaj maj kuali momachilikan itech tonechikol, tikpaleuiaj Jiova maj kinyekpia “tepalyetonij” (Sal. 146:9).

¹⁶ Seki tepalyetonij xa amo uelis mokepaskej itech ininaltepeuj keman kisentokaskej tekiuajtitoskej akin kintajyouiltiayaj, kemej kinpanok Jesús uan itatuan. Sayoj ke oksekin xa nion kinekij mokepaskej. Lije kijtoua ke miakej tetatmej kiitakej keniuj ininka mauiltijkej oso kinmiktijkej seki ininchankauan. Yejua ika amo kinekij oksepa mokepaskej iniuan ininkoneuan. Komo tiknekij tikinpaleuiskej tokniuan, moneki timotasojtaskej kemej iknimej, titeikneliskej uan tiyeskij tiyolyemankej (1 Ped. 3:8). Tajyouilis tein kipanouanij seki tepalyetonij kichiua maj kinouijmaka mouikaskej iniuan oksekin. Xa pinauaj ika tajtoskej tein kijyouianij, okachiok ininixpan ininkoneuan. Maj  timotajtanikan: “¿Keniuj nikuelitaskia maj nechitakan komo no ijkon nitajyouiskia?” (Mat. 7:12).

17. ¿Keniuj totanojnotsalis kinpaleuia tepalyetonij?

¹⁷ Miakej tepalyetonij ualeuaj itech altepemej kampa tekiuanij amo kinkauaj itaixpantijkauan Jiova maj tanojnotsakan. Kemej tokniuan mochikauaj tanojnotsaskej, tel miakej tepalyetonij akin amo keman kikaktoyaj “Tajtoltsin de Dios” ueli kikakijya (Mat. 13:19, 23). Miakej akin moteltekipachojtokej kipiaj yolseuilis itech tonechikoluan. Niman kijtouaj: “Ueyi melau ke Totajtsin Dios namouan yetinemi” (1 Cor. 14:25; Mat. 11:28-30).

18, 19. ¿Keniuj uelis tiknextiskej kuali taixejekolis keman tikinnojnotsaskej tepalyetonij?

¹⁸ Moneki tiknextiskej kuali taixejekolis keman tikinnojnotsaskej tepalyetonij (Prov. 22:3; Mat. 10:16). Keman titajtoskej iniuan, moneki tikinkakiskej ika nejmachkayot. Sayoj ke maj amo ika titajtokan tein kichiuaj tekiuanij. Maj tikchiuakan tein technauatiaj itech sucursal uan tein kiixtaliaj tekiuanij itech nejon xolal, uan ijkon amo teyi techpanos nion tikchiuaskej maj aksa kipano tein amo kuali. Kemej tepalyetonij kipiaj tataman taneltokalis uan kayomej itech tataman xolalmej, moneki tikmatiskej keniuj tanemiliaj uan keniuj momachiliaj, uan maj tikinpoujkaitakan. Kemej neskayot, itech seki uejueyi altepemej ixyetok keniuj moneki motilmajtiskej siuamej. Yejua ika keman tikinnojnotsaskej nejon taltikpakneminij, moneki timotilmajtiskej kemej amo mokuejmoloskej.

¹⁹ Akin tikchiuaj kemej Cristo tiknekij tikinpaleuiskej akin tajyouiaj, yeskij itaixpantijkauan Jiova oso amo. Keman tikinpaleuiaj, tikchiuaj kemej samaritano akin Jesús ika tajtoj (Luc. 10:33-37). Okachi uelis tikinpaleuiskej keman tikinmatiltiskej toni tatiochiualismej kiualkuis iTekiuajyo Dios. Se tayekankej akin kinpaleuiani miakej tepalyetonij kijtoj ke motelneki niman tikiniluiskej ke tiitaixpantijkauan Jiova uan ke tikinkalpanouaj porin okachi tiknekij tikintapouiskej toni tatiochiualismej onkas satepan tein ika tajtoua Biblia, uan amo porin tiknekij tikinpaleuiskej ika tomin.

20, 21. 1) ¿Toni panoua keman se kinnextilia tepalyetonij yekmelauj netasojtalis? 2) ¿Toni tikitaskej itech okse tamachtilis?

²⁰ Tikinnextiliskej “tepalyetonij” yekmelauj netasojtalis semi tapaleuia. Se tokniuj siuat kayot Eritrea kijtoj ke ichankauan cholojkej okse ueyi altepet porin kintajyouiltiayaj. Satepan ke naui ikoneuan ojtokakej chikueyi tonal itech taluakyan, ajsikej Sudán. Yejua kijtoj: “Tokniuan itech nejon altepet kinselijkej kemej yeskia ininchankauan, kinmakakej takual, tilmaj, kani nemiskej uan tepitsin tomin tein ika yaskiaj itech tepos. ¿Moajsiskej oksekin akin kinseliskej ininchan akin amo kinixmatij sayoj porin kiueyichiuaj sayoj se Dios? Sayoj itaixpantijkauan Jiova” (xikonixtajtolti Juan 13:35).

²¹ ¿Uan toni uelis tikijtoskej ininka ininkoneuan tetatmej akin nemitij itech okse ueyi altepet? Itech okse tamachtilis, tikitaskej keniuj uelis tikinpaleuiskej maj kitekitilikan Jiova ika yolpakilis.