1. ¿Toni tatitanil Pablo kinnejmachtij tokniuan? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

NESI ke tatitanil Pablo kintajkuilouilij tokniuan akin nemiaj Colosas keman tsaktoya ompa Roma, kemej itech xiuit 60 oso 61. Itech nejon amat ika tajtoj ke motelneki se kiitas nochi kemej Jiova kiita (Col. 1:9). No kinnejmachtij: “Nochi nijin namechilijtok axkan para ma amo aken namechyolkajkayaua ika tajtolme ten sayo namechkuatapololtia san”. Uan no kijtoj: “Ximoyekpiakan [...,] ma amo aken namechkajkayaua ika tamachilis [...] ten amo teyi ika namechpaleuis. Porin ne takajkayauani amo motachikauilijtinemij tech Cristo. Ta, yejuan moyolchikautinemij sayo tech miak tataman taneltokalis den uejkaukayome uan tech miak tataman tamachilisme” (Col. 2:4, 8). Satepan kiniluij keyej amo kuali seki tanemililmej tein motelixmatij uan keyej miakej uelis kinyolnotsas. Kemej neskayot, uelis kichiuas maj aksa kinemili ke okachi tamatkej oso ke okachi ueyichiujkej. Yejua ika Pablo kintajkuilouilij porin kinekia kinpaleuis maj kiixtopeuanij  inintanemilil akin amo kiixmatij Dios uan okseki taman tein amo kuali (Col. 2:16, 17, 23).

2. ¿Keyej tikitaskej seki tanemililmej tein motelixmatij?

² Akin amo kiixmatij Dios amo kitakamatij itanauatiluan. Nejon uelis kichiuas maj yolik kaxani totakuaujtamatilis. Tinochin uelis techijtakos inintanemilil, porin moteixmatiltia itech televisión, Internet, totekipan oso kaltamachtiloyan. Itech nejin tamachtilis, tikitaskej toni techpaleuis maj nejon amo kijtako totanemilil. Tikitaskej makuil tanemililmej tein motelixmatij uan keniuj uelis tikixtopeuaskej.

3. ¿Toni kinemiliaj miakej, uan keyej?

³ “Uelis nikchiuas tein kuali maski amo nikneltokas Dios.” Itech miak altepemej miakej kipiaj nejin tanemilil. Xa amo kitemouanij kimatiskej ox Dios yekmelauj nemi, sayoj ke kiuelitaj kinemiliskej ke uelis kichiuaskej tein kinekiskej (xikonixtajtolti Salmo 10:4). Oksekin xa kinemiliaj ke kinextiaj tamatilis keman kijtouaj ke uelis kichiuaskej tein kuali maski amo kineltokaj Dios.

4. ¿Toni uelis tikiluiskej akin kijtoua ke amo moajsi se Tachijchiujkej?

⁴ ¿Taixejekol maj se kinemili ke amo moajsi se Tachijchiujkej? Komo tiktemouaj tanankilil itech tein kiajsinij tamatinij, xa timopojpoloskej. Sayoj ke tanankilil amo ouij. Ijkon kemej se kali kichijchiuak aksa, nochi taman tein yoltok no kichijchiuak aksa. Keman se kali uejueliui, aksa moneki kiyekchijchiuas. Sayoj ke, keman timotekij tonakayo iselti pajti. ¿Akoni kiixtalij nejon? Biblia tanankilia: “Ipa yetok se aksa nikan taltikpak ten kichijchiuak cada kali. Pero Totajtsin Dios Yejuatsin kichijchiuak nochi ten ongak” (Heb. 3:4).

5. ¿Toni uelis tikijtoskej komo aksa kijtoua ke uelis se kimatis toni kuali uan toni amo kuali maski amo se kineltokas Dios?

⁵ ¿Toni uelis tikijtoskej komo aksa kijtoua ke uelis se kimatis toni kuali uan toni amo kuali maski amo se kineltokas Dios? Biblia kijtoua ke hasta akin amo kineltokaj Dios uelij kimatij toni kuali (Rom. 2:14, 15). Kemej neskayot, xa kinpoujkaitaj uan kintasojtaj inintatuan. Sayoj ke, komo amo kitakamatij itanauatiluan Jiova, uelis tel amo kuali taixpejpenaskej (Is. 33:22). Miakej tamatinij kijtouaj ke tein amo kuali tein panotok itech taltikpak sayoj uelis moyektalis ika inepaleuil Dios (xikonixtajtolti Jeremías 10:23). Yejua ika, moneki amo keman tiknemiliskej ke uelis kuali titaixpejpenaskej maski amo tikneltokaskej Dios uan amo tiktakamatiskej itanauatiluan (Sal. 146:3).

6. ¿Keniuj miakej kiitaj taneltokalis?

⁶ “Uelis niyolpakis maski amo nipouis itech se taneltokalis.” Miakej kinemiliaj ke taneltokalis nenkaj uan ke amo tapaleuia. Uan no, itech taneltokalismej tamachtiaj ke Dios tetatsakuiltia itech miktan, kinchikaujkauiaj taltikpakneminij maj kitemakakan tomin oso mokalakiaj itech política. Yejua ika, amo tikmoujkaitaj maj okachi miakej kinemilikan ke uelis yolpakiskej maski amo pouiskej itech se taneltokalis. Xa kijtoskej ke kineltokaj Dios, sayoj ke amo kinekij pouiskej itech nion se taneltokalis.

7. ¿Keyej taneltokalis tein melauak tapaleuia maj se yolpaki?

⁷ ¿Uelis tiyolpakiskej maski amo tipouiskej itech se taneltokalis? Kemaj, uelis tiyolpakiskej komo amo tipouij itech taneltokalis tein amo melauak. Sayoj ke amo keman uelis yekmelauj tiyolpakiskej komo amo timochiuaj tiitasojikniuan Jiova, Dios  akin yolpaki (1 Tim. 1:11). Nochi tein yejuatsin kichiua kinpaleuia oksekin, uan tiitekitikauan tiyolpakij porin tiktayekanaltiaj tikinpaleuiskej oksekin (Hech. 20:35). Kemej neskayot, taneltokalis tein melauak tapaleuia maj kalyetouanij yolpakikan. ¿Keyej? Porin ompa techmachtiaj maj tikpoujkaitakan tonamik uan maj amo tikajkayauakan, maj tikinmachtikan tokoneuan maj tapoujkaitakan uan maj ika nochi toyolo tikintasojtakan tochankauan. Taneltokalis tein melauak kichiua maj itekitikauan Dios sentekitikan itech nechikol uan maj motasojtakan (xikonixtajtolti Isaías 65:13, 14).

8. ¿Keniuj Lucas 11:28 techpaleuia maj tikajsikamatikan toni teualkuilia yolpakilis?

⁸ Komo ijkon, ¿uelis se yolpakis maski amo se kitekitilis Dios? ¿Toni kichiua maj se yolpaki? Sekin kuali momachiliaj ika ueyi tamachtilis tein kiselijkej, neauiltilis oso neixpetanilis. Oksekin kuali momachiliaj keman kinyekpiaj ininchankauan uan kinpaleuiaj inintasojikniuan. Maski nejin kichiua maj kuali timomachilikan, onkak se taman tein uelis techyolpaktis nochipaya. Tejuan amo tichijchiujtokej kemej tapialmej, porin tejuan tiuelij tikixmatij toTachijchiujkauj uan tikueyichiuaj. Nejin techyolpaktia porin yejuatsin ijkon techchijchiuak (xikonixtajtolti Lucas 11:28). Yejua ika, techyolpaktia uan techyolchikaua timosentiliskej iniuan tokniuan uan tiksenueyichiuaskej Jiova (Sal. 133:1). Uan no techyolpaktia tipouiskej iniuan tokniuan akin moajsij noyampa taltikpak, tichipaujkanemiskej uan tikchiaskej tein kuali satepan.

9. 1) ¿Keniuj miakej kiitaj auilnemilis? 2) ¿Keyej Biblia kijtoua ke amo kuali yetok maj aksa moteka iuan akin amo inamik?

⁹ “Se takat uan se siuat uelis mosentekaskej maski amo namikuanij.” Xa aksa kijtos ke moneki se moyolpaktis uan ke amo onkak keyej se kijtos ke amo kuali yetok maj se moteka iuan akin amo se inamik. Sayoj ke Biblia kijtoua ke amo kuali yetok maj se auilnemi * (xikonixtajtolti 1 Tesalonicenses 4:3-8). Kemej Jiova techchijchiuak, kinamiki kiixtalis tein uelis tikchiuaskej uan tein amo. Uan yejuatsin kijtoua ke sayoj uelis mosentekaskej se takat uan se siuat akin namikuanij. Dios techmaka tanauatilmej porin techtasojta uan porin kimati ke techpaleuiaj. Keman kalyetouanij kitakamatij, motasojtaj uan mopoujkaitaj, uan kuali momachiliaj. Jiova kintatsakuiltis akin kiixmatij itanauatiluan uan amo kitakamatij (Heb. 13:4).

10. ¿Toni techpaleuis akin tikchiuaj kemej Cristo maj amo tiauilnemikan?

¹⁰ Biblia techmachtia keniuj tikixtopeuaskej auilnemilis. Moneki timoyekpiaskej ika tein tikitaj. Jesús kijtoj: “Takan se tagat kinixuelitstinemi siuame san, ijkuakon ne tagat moteltajtakolmakak ya itech italnamikilis iuan ne siuame. Uan takan moixtololo den moyekmakopaka mitstepotamiskia tech in tajtakol, ijkuakon ximokixtili ne moyekixtololo uan xiktamota” (Mat. 5:28, 29). Yejua ika, moneki amo tikitaskej auilnemilis nion tikakiskej nekuikatilmej tein kijtouaj pitsotik tajtolmej. Tatitanil Pablo kijkuiloj: “Ma miki ya nochi namosoltiktalnamikilis ten poutinemi nikan taltikpak. [...] Ma amo xiauilnentinemikan” (Col. 3:5). Uan no, moneki timoyekpiaskej ika tein tiknemiliaj uan tein ika titajtouaj (Efes. 5:3-5).

11. ¿Keyej sekin uelis kinyolnotsas kiseliskej se ueyi nemachtil?

¹¹ “Se kiselis ueyi nemachtil yejua tein teyolpaktis.” Miakej techyolmajxitiaj maj tikuikan totiempo uan tochikaualis itech se ueyi nemachtil. Xa techiluiskej ke sayoj ijkon tikpiaskej se kuali nemilis, tiyeskij tiueyichiuanimej uan timotomintiskej. Yejua nejon tein kiixtalijtokej kipiaskej miakej, yejua ika seki tokniuan no uelis peuas ijkon tanemiliskej.

12. ¿Teualkuilia yolpakilis se kiselis se ueyi nemachtil?

¹² ¿Yekmelauj teualkuilia yolpakilis se kipias se ueyi nemachtil tein kichiua maj se ueyichiujkej uan maj miakej teixmatikan? Amo. Maj tikelnamikikan tein kipanok Satanás. Yejua kitelnekia kinyekanas oksekin uan maj kimoujkaitanij. Sayoj ke, maski uelis se kijtos ke kiselij tein kinekia, amo yolpaki, ta kualantok (Mat. 4:8, 9; Apoc. 12:12). Yekmelauj tiyolpakij keman tikinpaleuiaj oksekin maj kiixmatikan Dios uan tein motenkaujtok kichiuas. Nion se ueyi nemachtil uelis teualkuilis yekmelauj yolpakilis, porin nejin kichiua maj taltikpakneminij motatanikan, monexikoluikan uan maj kinekikan kipiaskej okachi taman ke oksekin. Sayoj ke, nochi nejon sayoj nenkaj, kemej yeskia se kinekiskia se kikitskis ejekat (Ecl. 4:4).

13. 1) ¿Keniuj moneki tikitaskej tekit tein tikpiaj? 2) ¿Toni yekmelauj kiyolpaktij Pablo?

¹³ Melauak ke tinochin moneki timotekipanoskej, uan kuali yetok maj se tekiti itech tein se kiuelita. Sayoj ke moneki amo tiktayekanaltiskej tekit. Jesús kijtoj: “Amo aken uelis kintekitilis ome patrones, porin [...] kitauelitas se patrón uan kitasojtas in okse, oso kimouistilis se patrón uan amo kiueyichiuas in okse. Amo aken uelis kintekitilis [...] Dios uan in ricojyot” (Mat. 6:24). Keman tiktayekanaltiaj tiktekitiliskej Jiova uan tikinmachtiskej oksekin iTajtol, yekmelauj tiyolpakij. Tatitanil Pablo kipanok nejon. Keman katka telpoch, kitayekanaltiaya kiselis se ueyi nemachtil, uan mochiujtoya ueyichiujkej. Sayoj ke tein yekmelauj kiyolpaktij yejua keman peuak tanojnotsa uan kiita keniuj itamachtilis Jiova kinpataya taltikpakneminij (xikonixtajtolti 1 Tesalonicenses 2:13, 19, 20). Amo onkak okse taman tein okachi teyolpaktij.

14. ¿Keyej miakej kiuelitaj kinemiliskej ke taltikpaknenkej uelis iselti kiyektalis ikuejmoluan?

¹⁴ “Taltikpaknenkej ueli iselti kiyektalia ikuejmoluan.” Miakej kiuelitaj nejin tanemilil porin komo melauak yeskia, taltikpaknenkej amo monekiskia maj Dios kiixyekana uan ueliskia kichiuas tein kinekis. Uan no, seki tajkuilolmej kijtouaj ke amo semi onkakok neteuilismej, tachtekilis, kokolismej uan tatasojtilis. Se tajkuilol kijtoua: “Nochin okachi kuali nemij porin taltikpakneminij kiixtalianij kichiuaskej maj taltikpak okachi kuali moajsi”. ¿Melauak nejon? ¿Kimatkejya taltikpakneminij keniuj kiyektaliskej kuejmolmej tein miak xiujmejya tikijyouianij? Maj tikitakan.

15. ¿Toni kinextia ke taltikpakneminij okachi kipanouaj ouijkayomej?

¹⁵ Neteuilismej. Itech ome uejueyi neteuilismej tein mochiujkej itech nochi taltikpak momikilijkej kemej 60 millones taltikpakneminij. Hasta itech xiuit 2015, ajsik 65 millones akin motepalotijkej okseko porin itech ininaltepeuj mochiujtoya neteuilis oso kintajyouiltiayaj. Sayoj itech nejon xiuit, 12.4 millones monekik kikauaskej ininchan. Teikamauiltilis. Maski seki taman teikamauiltilis amo semi mochiuaok kansaika, okachi mochiua okseki taman teikamauiltilis, kemej tein mochiua itech Internet, tateuilis kalijtik uan keman temiktiaj kampa miakej moajsij. Uan no, okachi miakej kitapanauiliaj tanauatil keman taxtauaj. Kokolismej. Seki kokolismej kipiaj pajti. Sayoj ke se tajkuilol tein moteixmatiltij itech xiuit 2013 kinextij ke sejse xiuit momikiliaj kemej nueve millones taltikpakneminij akin ayamo kiajxitiaj 60 xiujmej porin kinkui kokolis itech ininyolo oso itech pulmones, moijtakoua ininkuatixyo, kinkui cáncer oso diabetes. Tatasojtilis. Itech Banco Mundial kijtouaj ke okachi momiakilianij akin kipanouaj tatasojtilis ompa África. Itech xiuit 1990 onkayaj 280 millones uan itech xiuit 2012 ajsik 330 millones.

16. 1) ¿Keyej sayoj iTekiuajyo Dios uelis kiyektalis nochi kuejmolmej? 2) ¿Toni moijtoj itech Isaías uan Salmos ke kichiuas iTekiuajyo Dios?

¹⁶ Nejin amo tikmoujkaitaj. Tekiuajyomej uan tomin moajsij ininmako akin sayoj inintech tanemiliaj akin amo uelinij kiixpolouanij neteuilismej, teikamauiltilis, kokolis uan tatasojtilis. Sayoj iTekiuajyo Dios uelis kiixpolos nejon. Maj tikitakan keniuj Jiova kinpaleuis taltikpakneminij. Neteuilismej. ITekiuajyo Dios kiixpolos tein kichiua maj onka neteuilis: akin sayoj inintech tanemiliaj, akin kitapanauiliaj tanauatil keman taxtauaj, akin kiueyitaliaj ininaltepeuj, taneltokalis tein amo melauak uan Satanás (Sal. 46:8, 9). Teikamauiltilis. ITekiuajyo Dios kichiujtok se taman tein nion se taltikpaktekiuajyot ueli kichiua: kinmachtis millones taltikpakneminij maj motasojtakan uan maj takuaujtamachmej (Is. 11:9). Kokolismej. Jiova kichiuas maj itekitikauan amo kemanok kipiakan kokolis (Is. 35:5, 6). Tatasojtilis. Jiova kiixpolos uan kichiuas maj itekitikauan kuali moajsikan uan maj kuali iuan mouikakan, tein okachi kipia ipatiuj ke tomin (Sal. 72:12, 13).

17. ¿Keniuj uelis tikixtopeuaskej inintanemilil akin amo kiixmatij Dios?

¹⁷ Keman tikakiskej se tanemilil tein amo mouika ika tein timomachtianij, maj tiktemokan toni kijtoua Biblia uan maj titajtokan iuan se tokniuj akin yekyolmajsitok. Maj tiknemilikan keyej miakej kiuelitaj nejon tanemilil, keyej amo melauak uan keniuj uelis tikixtopeuaskej. Amo techijtakos inintanemilil akin amo kiixmatij Dios komo tikchiuaj tein Pablo tayolmajxitij: “Xichipaukanemikan ika ne kuali tamachilis iuan nekes ten amo taneltokani [...]. Uan ijkon nankimatiyaske de keniu uelis nankinankilijtiyaske cada se” (Col. 4:5, 6).