1. ¿Keyej tinochin moneki maj techyolseuikan?

TINOCHIN moneki maj techyolseuikan. Xa tikpanotokej se ueyi tayokol oso techtekipachoua miak taman. Xa titajyouiaj porin tixiuejkejya, timokokouaj oso momikilij se akin tiktasojtayaj. Timiakej techchiuiliaj tein amo kuali. Uan noyampa, taltikpakneminij okachi kitemouaj tateuiskej. Nochi nejin ouijkayomej kinextiaj ke tinemij itech itamian tonalmej uan ke mojmostaj okachi motokia yankuik taltikpak (2 Tim. 3:1). Maski ijkon, xa uejkaujya tikchixtokej maj mochiua tein Jiova motenkaujtok uan xa no tikpiaj okachi ouijkayomej. Komo ijkon, ¿kani uelis tikajsiskej tein techyolseuis?

2, 3. 1) ¿Akoni katka Habacuc? 2) ¿Keyej tikitatij tein ika tajtoua amatajkuilol Habacuc?

² Maj tikitakan amatajkuilol Habacuc, tein techpaleuis maj tikmatikan kani uelis tikajsiskej tein techyolseuis. Biblia amo semi ika tajtoua nejin tanauatijkej. Itokay xa kijtosneki “Se Tenauas”. Nejin uelis kichiuas maj tiknemilikan ome taman. Yekinika, ke Jiova technaua keman techyolseuia. Uan ojpatika, ke tejuan chikauak itech timokitskiaj. Amatajkuilol  Habacuc teyolchikaua. Nejin tanauatijkej kichiuilij Dios seki netajtanilmej. Uan yejuatsin kinankilij uan kipaleuij maj kiamataliani tein ika tajtojkej, porin kimatia ke techpaleuiskia (Hab. 2:2).

³ Itech Biblia sayoj ika motajtoua nejin tanauatijkej akin motekipachojtoya keman iuan tajtoj Jiova. Iamatajkuilol poui itech “nochi tanextililis ten tikajsij tech in Tajkuilolamatsin de Dios [...] porin ompa tikajsij de keniu titaxikojtiyaske ika ne tajyouilis uan no tikajsij de keniu timoyoltalijtiyaske” (Rom. 15:4). Nejin amatajkuilol techpaleuia maj tikitakan tein kijtosneki se takuaujtamatis iuan Jiova, uan no techyekmatiltia ke uelis tiyolseujtoskej itech tein yeski kuejmol oso ouijkayot tein tikpanoskej. Axkan, maj tipeuakan tikitakan tein ika tajtoua amatajkuilol Habacuc.

4. ¿Keyej moteltekipachojtoya Habacuc?

⁴ (Xikonixtajtolti Habacuc 1:2, 3.) Habacuc nemik itech tonalmej tein semi ouijkej katkaj. Semi tayokoxtoya porin nochin taltikpakneminij amo yolkualmej katkaj uan tateuiayaj. ¿Kemanian tamiskia nochi nejon? ¿Keyej Jiova amo teyi kichiuaya? Habacuc sayoj kiitaya ke teikamauiltiayaj uan tetajyouiltiayaj, uan nejin kichiujtoyaj israelitas. Amo teyi uelia kichiuaya. Yejua ika kitataujtij Jiova maj kichiuani teisa. Xa peujka kinemilia ke Jiova amo kitekipachouaya tein panotoya uan ke moteluejkaujtoya. ¿Kemansa ijkon timomachilianij?

5. ¿Toni se taman tein motelneki techmachtia amatajkuilol Habacuc? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

⁵ ¿Kipolojka Habacuc itakuaujtamatilis iuan Jiova uan itech tein motenkaujka? Amo. Kemej kitapouij Jiova tein kitekipachouaya uan amo se taltikpaknenkej kinextia ke iuan takuaujtamatiaok. Yejua motekipachouaya porin amo kiajsikamatia keyej Dios amo teyi kichiujtoya uan kikaujtoya maj tajyoui. Kemej Jiova kipaleuij maj kiamatali tein kitekipachouaya techmachtia se taman tein motelneki: moneki amo timouiskej tiktapouiskej tein techtekipachoua oso techomeyolotia. Tein melauj, yejuatsin techyoleua maj tiktapouikan nochi tein tikmachiliaj (Sal. 50:15; 62:8). Itech Proverbios 3:5 tikajsij nejin tel kuali tayolmajxitilis: “Xitakuaujtamati iuan Jiova ika nochi moyolo, uan amo xitakuaujtamati itech motaajsikamatilis”. Habacuc xa kiixmatia nejin tajtolmej uan ijkon kichiuaya.

6. ¿Keyej motelneki maj tikchiuakan netataujtil?

⁶ Habacuc takuaujtamatia iuan iTasojikniuj uan iTajtsin, Jiova. Yejua ika iuan tajtoj. Amo sayoj motekipachojtoya nion kitemoj yejua kiyektalis tein panotoya, ta kitapouij Dios tein kimachiliaya uan kitekipachouaya. Ijkon techkauilij se kuali neskayot. Jiova, akin kikaki tonetataujtiluan, techyoleua maj tiknextikan ke iuan titakuaujtamatij keman tikiluiaj tein techtekipachoua (Sal. 65:2). Komo ijkon tikchiuaj, tikmachiliskej keniuj kemej yeskia technaua keman technankilis uan techixyekanas (Sal. 73:23, 24). Techpaleuis maj tikajsikamatikan keniuj kiita teisa, itech tein yeski taman tein tikijyouijtoskej. Tiktataujtiskej Jiova ika nochi toyolo yejua se taman tein okachi kinextia ke titakuaujtamatij iuan.

7. ¿Toni kichiuak Jiova keman Habacuc kiluij tein kitekipachouaya?

⁷ (Xikonixtajtolti Habacuc 1:5-7.) Habacuc kiluijkaya Jiova nochi tein kitekipachouaya.  Sayoj ke xa motajtanij toni kichiuaskia yejuatsin. Kemej Jiova tamati kemej se tepopaj akin kinajsikamati ikoneuan, amo kiajuak Habacuc. Kimatia ke ika tein kiluij kinextiaya ke yekmelauj tajyouijtoya. Jiova kiluij ke amo uejkaua kintatsakuiltiskia judíos akin amo kitakamattoyaj. Habacuc xa yejua yekinika taltikpaknenkej akin Jiova kiluij ke itatsakuiltilis amo uejkaua mochiuaskia.

8. ¿Keyej itanankilil Jiova amo yejua tein Habacuc kichiaya?

⁸ Jiova kimelauilij Habacuc ke yejuatsin yaya kichiuatiya tein kiixtalijka. Nejon taltikpakneminij akin amo yolkualmej uan tateuianij katkaj kiseliskiaj tatsakuiltilis. Ika tajtolmej “itech nanmotonaluan”, Jiova kinextij ke kintatsakuiltiskia keman Habacuc uan iuampoyuan yoltoskiajok. Sayoj ke ¿yejua nejin tanankilil kichiaya Habacuc? Amo. Tein Jiova kijtoj okachi kintajyouiltiskia akin nemiaj Judá. Caldeos oso babilonios katkaj okachi teikamauiltianij uan tateuianij ke yejuan, akin kiixmatiaj itanauatiluan Dios. ¿Keyej Jiova kintatsakuiltiskia itechkopa se altepet kampa amo kiueyichiuayaj uan tel amo yolkualmej katkaj? Komo tejuan tikakiskiaj nejin tanankilil, ¿keniuj timomachiliskiaj?

9. ¿Toni netajtanilmej kichiuak Habacuc?

⁹ (Xikonixtajtolti Habacuc 1:12-14, 17.) Habacuc kiajsikamatik ke Jiova kintatsakuiltiskia akin amo yolkualmej itechkopa xolal Babilonia, sayoj ke kisentokaya amo kimatia keyej. Maski ijkon, ika yolyemanilis kiluij Jiova ke kisentokaya kiitaya kemej “Tepejxit” akin itech mopaleuiaya (Deut. 32:4; Is. 26:4). Habacuc kimatia ke Dios tetasojtakej uan kualtakat, yejua ika amo mouik kichiuilis okseki netajtanilmej kemej nejin: ¿Keyej kikauaya maj okachi mochiua tein amo kuali ompa Judá? ¿Keyej amo niman kichiuaya teisa? Komo kipia nochi uelilis, ¿keyej kikauaya maj onkani okachi tajyouilis? ¿Keyej amo teyi kijtouaya uan kikauaya maj mochiuani tein amo kuali? Tein melauj, Dios ‘Yektik’ uan iixtololouan “semi yektikej yejua ika amo ueli kiitaj tein amo kuali”.

10. ¿Keyej kemansa uelis timomachiliskej kemej Habacuc?

¹⁰ Kemansa xa timomachiliskej kemej Habacuc. Tikakij tein Jiova techiluia. Titakuaujtamatij iuan uan tikixtajtoltiaj uan timomachtiaj iTajtol, uan nejon techpaleuia maj okachi titakuaujtamatikan ke mochiuas tein tikchiaj. Tikmatij toni motenkaujtok Jiova porin tikseliaj tamachtilis itechkopa inechikol. Maski ijkon, xa timotajtaniskej: “¿Kemanian amo titajyouiskejok?”. Maj tikitakan tein Habacuc kichiuak satepan uan tein uelis techmachtis.

11. ¿Toni kiixtalij kichiuas Habacuc?

¹¹ (Xikonixtajtolti Habacuc 2:1.) Tein Habacuc monojnotsak iuan Jiova, semi kiyolseuij. Yejua ika kiixtalij kisentokas kichias ika takuaujtamatilis maj Jiova kichiuani tein kiixtalijtoya. Satepan oksepa kijtoj: “Ika nejmachkayot nikchias maj ejko tonal keman mochiuas tajyouilis” (Hab. 3:16). Okseki itekitikauan Dios no ijkon kichiujkej. Ininneskayo techpaleuis maj amo timosenkauakan uan maj tiksentokakan tikchiakan maj Jiova kichiua tein kiixtalijtok (Miq. 7:7; Sant. 5:7, 8).

12. ¿Toni techmachtia tein kichiuak Habacuc?

¹² ¿Toni techmachtia tein kichiuak Habacuc? Yekinika, ke moneki tiksentokaskej tikchiuaskej netataujtil itech tein yeski  ouijkayot. Ojpatika, ke moneki tikakiskej tein Jiova techiluia itech iTajtol uan itechkopa inechikol. Uan expatika, ke moneki timochiaskej ika nejmachkayot maj kichiua tein motenkaua, uan maj senkis titakuaujtamatikan ke techyolseuis keman monekis. Komo tikchiuaj kemej Habacuc, tiyolseuiskej, uan uelis titaxikoskej. Titanemiliskej itech tein tikchiaj techpaleuis maj amo tiyolijsiuikan uan maj tiyolpakikan maski tikpiaskej kuejmolmej. Titakuaujtamatij ke toTajtsin kichiuas tein kiixtalijtok (Rom. 12:12).

13. ¿Keniuj Jiova kiyolseuij Habacuc?

¹³ (Xikonixtajtolti Habacuc 2:3.) Tikyekmatij ke Jiova kiyolpaktij maj Habacuc kichiani maj yejuatsin kichiuani tein kiixtalijka. Toueyi Tajtsin kuali kimatia ke Habacuc tajyouijtoya. Yejua ika kiyolseuij keman kiyekmatiltij ika netasojtalis ke kinankiliskia inetajtaniluan. Amo uejkaua, nochi tein kitekipachouaya poliuiskia. Tein melauj, kiluij: “Amo xiyolijsiui uan nouan xitakuaujtamati. Maski moitas ke niuejkaua, niknankilis monetataujtil”. Jiova kielnamiktij ke kiixtalijkaya tonal keman kichiuaskia tein motenkaujtoya uan kiyolmajxitij maj kisentokani mochiani. Satepan, mochiuaskia nochi tein kichixtoya.

14. ¿Toni moneki tikixtalijtoskej tikchiuaskej keman tikpiaj ouijkayomej?

¹⁴ Komo tikchiaj ika nejmachkayot maj Jiova techpaleui uan kuali tikakij tein techiluia, titakuaujtamatiskej uan tiyolseujtoskej maski tikpanoskej ouijkayomej. Jesús kijtoj maj amo tiktayekanaltikan tikmatiskej “in tonal nion in metsti kuak Totajtsin Dios kichiuas” tein motenkaujtok (Hech. 1:7). Maj titakuaujtamatikan ke yejuatsin kimati kemanian okachi kuali. Yejua ika, maj amo timosenkauakan uan maj tiksentokakan timochiakan ika yolyemanilis, takuaujtamatilis uan nejmachkayot. Uan keman timochixtokej, maj kuali tiktekitiltikan totiempo uan maj tiktekitilikan Jiova kemej okachi kuali tiueliskej (Mar. 13:35-37; Gál. 6:9).

15, 16. 1) ¿Toni netenkaualismej tikajsij itech amatajkuilol Habacuc? 2) ¿Toni techmachtiaj nejin netenkaualismej?

¹⁵ Dios motenkauak ke akin yolmelauak nemis porin takuaujtamati uan ke “nochin akin nemij itech taltikpak kiixmatiskej iueyiyo Jiova” (Hab. 2:4, 14). Kemaj, Dios kinmakas nemilis nochipaya akin amo yolijsiuiskej uan iuan takuaujtamatiskej.

¹⁶ Kemej tatitanil Pablo kiitaya ke netenkaualis tein moajsi itech Habacuc 2:4 motelneki, exkan ika tajtoj (Rom. 1:17; Gál. 3:11; Heb. 10:38). Maski tikpanoskej tein yeski ouijkayot, komo amo tikauaj Jiova uan iuan titakuaujtamatij, tikitaskej keniuj mochiuas tein motenkaujtok. Jiova kineki maj okachi titanemilikan itech tein tikchiaj tikseliskej satepan, amo itech tein axkan tikijyouijtokej.

17. ¿Toni motenkaua Jiova ke techmakas komo iuan titakuaujtamatij?

¹⁷ Amatajkuilol Habacuc techmachtia se taman tein motelneki tinochin akin tinemij itech itamian tonalmej. Jiova motenkaua kinmakas nemilis nochipaya akin yolmelaujkej uan iuan takuaujtamatiskej. Yejua ika, maj tiksentokakan tikchikaujtokan totakuaujtamatilis iuan Dios, maski tikpiaskej tein yeski ouijkayot oso netekipacholis. Jiova techyekmatiltia itechkopa Habacuc ke nochipa techpaleuis uan techmakixtis. Techyemankailuia  maj iuan titakuaujtamatikan uan maj timochiakan ika nejmachkayot hasta maj ejko tonal tein yejuatsin kiixtalij keman iTekiuajyo taixyekanas itech nochi taltikpak. Ijkuak, semanauak taltikpak sayoj moajsiskej taltikpakneminij akin yolpakiskej uan yolseujtoskej uan kiueyichiuaskej sayoj yejuatsin (Mat. 5:5; Heb. 10:36-39).

18. ¿Keniuj kipaleuijkej Habacuc itajtoluan Jiova?

¹⁸ (Xikonixtajtolti Habacuc 3:16-19.) Itajtoluan Jiova kitelpaleuijkej Habacuc. Yejua tanemilij itech uejueyi tachiualismej tein Dios ika kinpaleuij itekitikauan ne uejkauj, uan nejon kipaleuij maj okachi takuaujtamati. Maski kimatia ke tajyouijtoskiaok seki tonalmej, senkis kimatia ke Jiova amo uejkaua kipaleuiskia. ¡Nejin semi kiyolseuij! Habacuc amo omeyolouayaok, ta senkis takuaujtamatia ke Jiova kimakixtiskia. Tein melauj, tein kijtoua versículo 18 yejua semej tajkuilolmej kampa okachi monextia takuaujtamatilis tein moajsij itech Biblia. Seki motelmachtianij kinemiliaj ke nejin tajtolmej kijtosnekij ke Habacuc ajkotsijtsikuiniskia uan mijtotiskia ika yolpakilis porin iDios kipaleuiaya. ¿Melauj ke ineskayo techmachtia se taman tein motelneki? Jiova amo sayoj kichiuani kualtsitsin netenkaualismej, ta no techyekmatiltia ke amo uejkaua kichiuas.

19. ¿Keniuj uelis techyolseuis Jiova kemej kiyolseuij Habacuc?

¹⁹ Amatajkuilol Habacuc techmachtia ke motelneki titakuaujtamatiskej iuan Jiova (Hab. 2:4). ¿Toni techpaleuis maj tiksentokakan titakuaujtamatikan? Moneki tikchikauaskej tokuali uikalis iuan. Yejua ika moneki tikchiuaskej eyi taman. Yekinika, nochipa tiktataujtiskej Dios uan tiktapouiskej nochi tein techtekipachoua. Ojpatika, tikakiskej ika nejmachkayot iTajtol uan tikseliskej itaixyekanalis tein techmaka itechkopa inechikol. Uan expatika, maj tikchiakan ika takuaujtamatilis uan nejmachkayot maj yejuatsin techpaleui. Yejua nejon tein kichiuak Habacuc. Maski moteltekipachojtoya keman peuak iuan tajtoua Jiova, satepan yolpaktoya uan okachi iuan takuaujtamatia. Maj tikchiuakan kemej yejua uan ijkon no tikmachiliskej keniuj toTajtsin Jiova kemej yeskia technaua. Amo onkak okse taman tein uelis techyolseuis itech nejin taltikpak kampa motelchiua tein amo kuali.