Achto ke nikijtos toni panok satepan, nimitsoniluiti toni kichiuak maj nikixtaliani niktekitilis Jehová miak tonalmej.

Niyolik itech xiuit 1942, itech se kualtsin isla tein kiyoualoua ueyiat caribe ompa Curazao. Nopaj nemik Surinam, sayoj ke yajki tekitito Curazao. Moauij seki xiujmej achto ke niyoliskia uan katka semej akin yekinika mochiuak itaixpantijkauj Jehová ompa Curazao. a Nochi semanas momachtiaya Biblia touan, maski amo nochipa tiknekiaj timomachtiskej. Katkaj timakuilimej tiiknimej. Keman nikpiaya 14 xiujmej, nopaj kiixtalij maj tinemitij Surinam para kiyekpias imomaj, akin xiuejya katka.

Ompa Surinam, peuak nimouika iniuan seki telpochmej akin yolpakiaj kitekitiliskej Jehová. Tepitsin nechyekanayaj uan katkaj precursores regulares. Keman ika tajtouayaj tein kipanouayaj keman tanojnotsayaj, moitaya ke semi yolpakiaj. Satepan ke tamia nechikolmej, tikuelitayaj ika titajtoskej seki taman tein Biblia tamachtia, kemansa tikchiuayaj kalampa keman moitayaj sitalimej. Kemej kuali nimouikaya iniuan, nechpaleuij maj no nikixtaliani niktekitilis Jehová. Yejua ika nimoauij keman nikpiaya 16 xiujmej, uan nimochiuak precursor regular keman nikpiaya 18.

Keman katka niprecursor, nimomachtij miak taman tein nechpaleuiani itech okseki tekimej tein nikchiuani. Se taman yejua ke semi moneki se kinmachtis okseki tokniuan. Keman nimochiuak precursor, tokniuj Willem van Seijl akin katka misionero, noka motekipachoj uan kitemoj nechpaleuis. b Yejua  nechmachtij keniuj monekia se kichiuas seki tekimej itech nechikol. Ijkuak amo nikmatia ke semi monekia maj nechmachtikan nejon. Se xiuit satepan nechixtalijkej kemej precursor especial. Satepan, peuak nikinpaleuia seki tokniuan akin yetoyaj itech seki grupos tein uejka moajsiaj itech selva ompa Surinam. ¡Semi niktasojkamati nochi tein nechmachtijkaj tokniuan! Desde ijkuak no nikixtaliani nikxelos tiempo para nikinmachtis oksekin.

No nikajsikamatik ke amo moneki se kipias miak taman, ta sayoj kuali se kiitas toni tein moneki. Keman peuaya se metsti, okse precursor especial uan nejua tikitayaj toni tikuiskiaj itech nejon semanas. Satepan, semej yaya takouati hasta itech ueyi xolal. Monekia kuali tikitaskej toni tikouaskiaj ika tomin tein tikpiayaj uan tikxejxelouayaj tein tikuaskiaj para techajsiskia nochi metsti. Komo teisa tein tikpiayaj tamia, semi ouij katka maj aksa uelini techmakani. Kemej amo keman niktemouani nikpias miak taman, nechpaleuiani maj okachi niktekitili Jehová.

No nimomachtij ke okachi kuali se kinmachtis ika Biblia oksekin itech inintajtol. Keman nipiliok katka nechmachtijkej maj nitajto holandés, inglés, papiamento uan surinamés (tein no moixmati kemej sranan), se tajtol tein semi motajtoua ompa Surinam. Sayoj ke keman nietoya itech selva nikitak ke akin ompa nemij okachi kuali tekakij keman se kinnojnotsa ika Biblia itech inintajtol. Ouij nechkisaya nitajtos seki de nejin tajtolmej kemej saramacano, porin moneki se kipapatas kemej se tajtoua. Sayoj ke amo nenkaj nimochikauak nitajtos, porin itech nochi nejin xiujmej miakej nikinpaleuiani maj kiixmatikan tein Biblia tamachtia.

Keman nimomachtijtoya nejin tajtolmej miakpa nimopoloj uan nimopinaujtij. Kemej neskayot, se tonal niknekik niktajtanis keniuj yetoya se siuat akin momachtijtoya Biblia akin tajtouaya saramacano, porin kikokouaya ipox. Sayoj ke amo ijkon nikiluij uan niktajtani ox kokoxkayetoya, uan amo kiuelitak tein nikiluij. Maski miakpa nimopoloj, nochipa nimochikauak nikinnojnotsas oksekin itech inintajtol.

Itech xiuit 1970 nechixtalijkej maj nitakalpano itech nechikolmej. Itech nejon xiuit nechixtalijkej maj niktemaka tanojnots tein monotsaya “Visitando la central mundial de los testigos de Jehová” ika seki taixkopimej, itech miak grupos tein moajsiaj itech selva. Para ueliskia titakalpanoskej ompa, okseki tokniuan uan nejua monekia tiaskej itech ueyiat ika se barco tein tsikitsin tein chijchiujtoya ika kouit. Tikuikayaj se planta de luz, gasolina, seki taman kemej candil uan tein ika tiknextiskiaj taixkopimej. Keman titemouayajya den barco, uejka tinejnemiaj para tiajsiskej hasta kampa timosentiliskiaj iniuan tokniuan uan tikmamayaj nochi nejin. Okachi nikelnamiki keniuj semi motasojkamatiaj akin kikakiaj nejin tamachtilis. Semi niyolpakia nikinpaleuis maj kiixmatikan Jehová uan inechikol. Maski kemansa moneki se kichiuas  miak taman, okachi se kiselia tein kuali keman se kitekitilia Jehová.

Kemej katka noselti okachi kuali nikchiuaya tekit tein nikpiaya, sayoj ke niknekia nimonamiktis. Yejua ika, peuak niktajtania Jehová maj nechpaleuiani maj nikajsi aksa akin ueliskia nouan kitekitilis, uan akin kiuelitaskia kichiuas nejin tekit maski ouij katka porin nitakalpanouaya itech selva. Kemej se xiuit satepan, peuak nimoixmati iuan Ethel, se precursora especial akin senkis motemakaya kitekitilis Jehová. Desde ke siuapilok katka, Ethel kiuelitaya tein kichiujka tatitanil Pablo uan kinekia kichiuas kemej yejua. Kinekia semi tanojnotsas kemej yejua. Timonamiktijkej itech metsti septiembre xiuit 1971 uan tiksentokakej titakalpanojkej itech nechikolmej.

Ethel uan ichankauan amo kipiayaj miak taman, yejua ika amo ouij kikisak momatis ompa itech selva. Kemej neskayot, keman tiayaj titakalpanotij kampa okachi uejka amo tikuikayaj miak taman. Tikpakayaj totasal uan timaltiayaj itech se ueyiat. Tikuayaj tein yeski taman tein techmakaskiaj tokniuan, maski iguanas, pirañas oso okseki taman tein kikitskiayaj. Keman amo tikpiayaj platos, titakuayaj ika pajpataisuat uan keman amo tikpiayaj cuchara oso tenedor, tikuiaj tein tikuayaj ika tomauan. Ethel uan nejua tiknemiliaj ke kemej tiksenchiuanij nochi nejin para tiktekitiliskej Jehová tapaleuiani maj mekat tein ixeyi okachi chikauak (Ecl. 4:12). ¡Tein tikpanokej amo tikpataskiaj ika nion teyi!

Tein yekinika namechtapouij panok keman timokepayajya satepan ke titakalpanotoj itech semej nejon xolalkonemej. Keman tipanotoyaj kampa at okachi motalouaya, barco pankalakik, sayoj ke niman oksepa pankisak. Semi kuali ke tikuikayaj chalecos tein tepaleuiaj maj amo se pankalaki. Maski pexonik  at itech barco, tejuan ompa timokaujkej. Yejua ika monekik tiktamotaskej totapalol porin tein ika tikuikayaj peuak ika tikikixtiaj at.

Kemej amo tikpiayajok toni tikuaskej, titatemojtiayaj keman tiayaj itech at, sayoj ke amo teyi tikajsikej. Yejua ika tiktataujtijkej Jehová uan tiktajtanijkej maj techmakani toni tikuaskej nejon tonal. Keman tiktamichiujkej netataujtil, semej tokniuan kitamotak ianzuelo uan kikitskij se pescado tein techajsik timakuilimej uan kuali tiixuikej.

Tikuikayaj makuil xiuit titakalpanojtoyaj itech circuito keman Ethel uan nejua tikmatkej ke tikpiaskiaj se konetsin, nejon katka se kualtsin tatiochiualis. Nejua semi niyolpakia, sayoj ke amo nikmatia toni panoskia ika tekit tein tikpiayaj. Ethel uan nejua semi tiknekiaj tiksentokaskej tiktekitiliskej Jehová miak tonalmej komo ueliskia. Itech xiuit 1976 yolik yekinika tookichpil, Ethniël, uan ome xiuit uan tajko satepan yolik Giovanni.

Kemej ijkuak semi monekia maj tapaleuikan ompa Surinam, tokniuan itech sucursal nechiluijkej maj niksentoka nitakalpano. Keman nokoneuan katkaj pilimejok, nitakalpanouaya itech circuitos kampa amo onkayaj miak nechikolmej. Nejon nechpaleuiaya maj itech se metsti nitakalpanouani ome semanas uan maj nietoni okseki ome semanas kemej precursor itech nonechikol. Ethel uan nokoneuan nouan yayaj keman amo uejka nitakalpanouaya. Sayoj ke, keman monekia nias ueueyi nechikolmej oso nitakalpanos itech selva, niaya noselti.

Para ueliskia nikchiuas nochi tekimej tein nikpiaya, monekia kuali nikixtalis keniuj nikchiuaskia. Nimochikauaya maj nochi semanas uelini timomachtianij kemej kalyetouanij. Keman niaya nitakalpanoti itech nechikolmej tein yetoyaj itech selva, Ethel momachtiaya iniuan tokoneuan. Timochikauayaj tiksenchiuaskej kemej kalyetouanij seki taman nochipa keman uelia. No tikixtaliayaj timoixpetaniskej iniuan tokoneuan, kemej tiaskej timauiltitiuij oso tinemitiuij kansaika kampa takualtsinkan kampa amo uejka. Kemej nikpiaya miak tekit itech inechikol Jehová, miakpa niijsatoya hasta youak porin monekiaok nikchiuas seki taman. Uan Ethel semi kuali tekiti kemej kijtoua Proverbios 31:15. Meuaya kualkan para ueliskia tisentakuaskej uan tiksenixtajtoltiskej tajkuilol tein moixtajtoltia sejse tonal,  achto ke tokoneuan yaskiaj momachtitiuij. Semi niktasojkamati porin nosiuatsin nochipa mochikauani nechpaleuis ika tekimej tein Jehová nechmakani.

Ethel uan nejua timochikaujkej tikinpaleuiskej tokoneuan maj kitasojtakan Jehová uan maj kiuelitakan tanojnotsaskej. Tiknekiaj maj yejuan ininselti kiixtalianij kitekitiliskej Jehová miak tonalmej, uan amo porin tejuan tikiniluiskiaj. Nochipa tikiniluiayaj ke semi teyolpaktij se kitekitilis Jehová miak tonalmej. Maski tikintapouiayaj ouijkayomej tein tikpanokaj, okachi tiknekiaj maj kimatikan keniuj Jehová techpaleuijka uan techtatiochiuijka kemej kalyetouanij. Uan no, timochikauayaj tikinpaleuiskej tokoneuan maj mouikanij iniuan tokniuan akin kitayekanaltiayaj kitekitiliskej Jehová.

Jehová nochipa techpaleuij maj amo keman techpolouani tein okachi monekia. Sayoj ke, nochipa nimochikauak nikinixpanoltis nochankauan. Tein nikpanok itech selva keman noseltiok katka uan nitapaleuiaya kemej precursor especial, nechpaleuij maj nikmatini kuali nikuis tomin. Sayoj ke kemansa, maski timochikauayaj tikchiuaskej nejon, amo uelia tikouayaj nochi tein monekia. Senkis nikmati ke ijkuak, Jehová techpaleuij. Kemej neskayot, itech xiuit 1986 hasta 1992 mochiuak se neteuilis ompa Surinam. Kemansa hasta ouij techkisaya tikajsiskej tein mojmostaj se kikui. Sayoj ke Jehová nochipa techyekpiak (Mat. 6:32).

Jehová amo keman techkauani uan kichiuani maj semi tiyolpakikan. Tikinpiaskej tokoneuan se ueyi tatiochiualis, uan no tikinmachtiskej maj kitasojtakan Jehová. Semi techyolpaktia porin kiixtalijkej kitekitiliskej Jehová miak tonalmej. Ethniël uan Giovanni kiselijkej tamachtilis tein axkan moixmati kemej Tamachtilis tein kiseliaj akin kiteixmatiltiaj iTaixyekanalis Dios, uan tapaleuiaj Betel ompa Surinam iniuan ininsiuatsin.

Ethel uan nejua tixiuejkejya, sayoj ke tiksentokaj tiktekitiliaj Jehová kemej precursores especiales. Uan kemej tikpiaj miak tekit amo uelini nimomachtiani niajkuis. Sayoj ke amo keman niknemilia ke amo kuali tein nikixpejpenak. Keman itech nitanemilia nochi tein nikchiuak, ueli nikijtoua ke keman nitelpoch katka nikixpejpenak tein okachi kuali: niktekitilis Jehová miak tonalmej.