1. ¿Toni kijtosneki se yektalnamikis? (2 Timoteo 4:5).

 KEMAN tikpanouaj teisa tein ouij, xa monekis tiknextiskej ox yekmelauj tiktasojtaj Jehová uan amo tikauaskej inechikol. ¿Toni uelis techpaleuis? Komo tiyektalnamikij, tiijsatokej uan semi titakuaujtamatij (xikonixtajtolti 2 Timoteo 4:5). ¿Toni kijtosneki se yektalnamikis? Kijtosneki amo se yolijsiuis, se yektanemilis uan se mochikauas se kiitas teisa kemej Jehová kiita. Komo ijkon tikchiuaj, uelis tiyektanemiliskej maski amo kuali timomachiliskej.

2. ¿Toni tikitaskej itech nejin tamachtilis?

² Itech tamachtilis 47 tikitakej eyi taman tein uelis techpanos itech tonemilis. Itech nejin tamachtilis tikitaskej eyi taman tein uelis panos itech nechikol tein kichiuas maj tiknextikan ox yekmelauj tiktasojtaj Jehová: keman tiknemiliaj ke se tokniuj techchiuilij tein amo kuali, keman techmelauaj uan keman ouij techkisa tiktakamatiskej se taman tein inechikol Jehová tanauatia. Komo techpanoskia se taman kemej nejin, ¿keniuj uelis tiknextiskej ke tiksentokaj tiyektalnamikij uan amo keman tikauaskej Jehová uan inechikol?

3. ¿Toni xa tikchiuaskej komo tiknemiliaj ke se tokniuj techchiuilij teisa tein amo kuali?

³ ¿Kemansa tikonnemiliani ke se tokniuj akin kipia uejueyi tekimej itech nechikol mitsonchiuilij teisa tein amo kuali? Nejon tokniuj xa amo kinekia mitsonyolkokos (Rom. 3:23; Sant. 3:2). Maski ijkon, semi mitsonyolkokoj uan hasta amo uelia tionkochia porin semi itech tiontanemilijtoya uan xa hasta tionmotajtanij: “Komo se tokniuj kichiua nejin, ¿yekmelauj nietok itech inechikol Dios?”. Satanás kineki  ijkon xikonnemili (2 Cor. 2:11). Komo ijkon titanemiliaj uelis kichiuas maj tikauakan Jehová uan inechikol. Yejua ika, komo tiknemiliaj ke se tokniuj techchiuilij teisa tein amo kuali, ¿keniuj uelis tiknextiskej ke tiyektalnamikij uan amo titanemiliskej kemej Satanás kineki?

4. 1) ¿Toni kichiuak José keman kichiuilijkej tein amo kuali? (Génesis 50:19-21). 2) ¿Toni techmachtia tein kichiuak?

⁴ Amo xikonsentoka xionmoyolkokojto. Keman José katka telpoch iikniuan akin tayekanayaj kichiuilijkej tein amo kuali. Kitauelitayaj uan sekin hasta kinekiaj kimiktiskej (Gén. 37:4, 18-22). Satepan kinamakakej kemej takeual. Nejon kichiuak maj José kipanouani uejueyi ouijkayomej kemej 13 xiujmej. Ika nochi tein kipanotoya, José ueliskia kinemilis ke Jehová amo kitasojtayaok uan ke kikaujka keman okachi monekia maj kipaleui. Sayoj ke amo kisentokak moyolkokojtoya, ta kinextij ke yektalnamikia uan yolseujtoya. Keman ueliskia momakepas iuan iikniuan amo kichiuak, ta kinextij ke kintasojtaya uan kintapojpoluij (Gén. 45:4, 5). ¿Keyej uelik kichiuak nejon? Porin yektanemilij uan amo sayoj itech tanemilij tein kipanotoya, ta tein Jehová kinekia (xikonixtajtolti Génesis 50:19-21). ¿Toni techmachtia nejin? Komo aksa mitsonchiuilia teisa tein amo kuali amo xikonsentoka xionmoyolkokojto nion xionkualanto iuan Jehová oso xikonnemilijto ke yejuatsin mitsonkauak. Okachi kuali itech xiontanemili keniuj Jehová mitsonpaleuijtok xiontaxiko. Uan no, xiontetapojpolui uan xikonelnamiki ke “akin tetasojta nochipa tetapojpoluia” (1 Ped. 4:8).

5. ¿Keniuj kinextij Miqueas ke yektalnamikia keman kimachilij ke kichiuilijkaj tein amo kuali?

⁵ Maj tikitakan tein kipanok Miqueas, se tokniuj tayekankej kayot Sudamérica. b Yejua kimachilij ke seki tokniuan tayekananij kichiuilijkaj tein amo kuali. Yejua kielnamiki: “Amo keman nimoteltekipachojtoya. Semi nitayokoxtoya. Amo uelia nikochia uan nichokaya porin amo nikmatia toni nikchiuas”. Maski Miqueas kipanok nejon, kisentokak kinextij ke yektalnamikia uan mochikauak yolseujtos. Kitataujtiaya Jehová maj kimaka ichikaualis para taxikos. Uan no, kitemoj momachtis itech toamaixuan tein kipaleuiskia. ¿Toni techmachtia nejin? Komo tikmachiliaj ke se tokniuj techchiuilij teisa tein amo kuali maj timochikauakan tiyolseujtoskej maski amo kuali timomachiliskej. Xa kipanok teisa tein kichiuak maj kijto oso maj kichiua teisa tein techyolkokoj. Yejua ika, maj tiktapouikan Jehová keniuj timomachiliaj uan maj tiktajtanikan maj techpaleui maj tikajsikamatikan nejon tokniuj. Nejon techpaleuis maj amo tiknemilikan ke kinekia techyolkokos uan maj tiktapojpoluikan (Prov. 19:11). Maj tikelnamikikan ke Jehová kiita nochi tein panoua uan ke techmakas chikaualis para titaxikoskej (2 Crón. 16:9; Ecl. 5:8).

6. ¿Keyej motelneki maj tikitakan ke Jehová techmelaua porin techtasojta? (Hebreos 12:5, 6, 11).

⁶ Semi techyolkokoua keman techmelauaj. Sayoj ke komo tiksentokaj itech titanemiliaj, ueliskia tiknemiliskej ke amo kinamikia maj techmelauakan oso ke amo kichiujkej kemej monekia. No ueliskia kichiuas maj tikelkauakan tein okachi moneki, ke Jehová techmelaua porin techtasojta (xikonixtajtolti Hebreos 12:5, 6, 11). Komo tiksentokaj amo kuali timomachiliaj porin techmelaujkej  tikauaskej maj Satanás kichiua tein kineki. Yejua kineki maj amo tikakikan keman techmelauaj uan maj tikauakan Jehová uan inechikol. Komo tejuatsin mitsonmelaujkej, ¿toni uelis mitsonpaleuis xikonsentoka xikonnexti ke tionyektalnamiki?

7. 1) Ijkon kemej nesi itech taixkopimej, ¿toni tekimej kimakakej Pedro satepan ke kikakik keman kimelaujkej? 2) ¿Toni techmachtia tein kichiuak Pedro?

⁷ Xikonkaki keman mitsonmelauaj uan xikonpata tein monekis. Jesús miakpa kimelauak Pedro ininixpan okseki tatitanilmej (Mar. 8:33; Luc. 22:31-34). ¡Pedro xa semi mopinaujmatik! Sayoj ke amo keman kikauak Jesús, kikakik tein kiluij uan amo oksepa kichiuakok. Jehová kitatiochiuij porin amo keman kikauak Jesús uan kimakak miak tekimej itech inechikol (Juan 21:15-17; Hech. 10:24-33; 1 Ped. 1:1). ¿Toni techmachtia nejin? Ke semi techpaleuia komo amo sayoj tikitaj ke timopinaujtiaj keman techmelauaj, ta tikakij tein techiluiaj uan tikpataj tein monekis. Komo ijkon tikchiuaj, okachi kuali tiktekitiliskej Jehová uan okachi tikinpaleuiskej tokniuan.

8, 9. ¿Keniuj momachilij Bernardo keman kimelaujkej, sayoj ke toni kipaleuij maj kipata kemej tanemiliaya?

⁸ Maj tikitakan tein kipanok Bernardo, se tokniuj kayot Mozambique. Yejua katka tayekankej, sayoj ke satepan kikuilijkej nejon tekit. ¿Keniuj momachilij? Yejua kijtoua: “Semi nechyolkokoj porin amo nikuelitak maj nechmelauanij”. Kitekipachouaya maj tokniuan amo kuali kiitanijok. Bernardo kijtoua: “Panok seki metsti hasta ke uelik nikajsikamatik ke nimopolojka uan ke monekia nechmelauaskej uan para uelik oksepa nitakuaujtamatik iuan Jehová uan inechikol”. ¿Toni kipaleuij?

⁹ Bernardo kipatak kemej tanemiliaya. Yejua kijtoua: “Keman katka nitayekankej nikinixtajtoltiliaya tokniuan Hebreos 12:7, para nikinpaleuis maj kiitakan ke keman Jehová techmelaua kichiua porin kineki techpaleuis. Ompa nimotajtanij: ‘¿Akonimej moneki kichiuaskej tein kijtoua nejin versículo?’. Nochin itekitikauan Dios uan hasta nejua”. Bernardo kichiuak tein kipaleuiskia maj okachi takuaujtamati iuan Jehová uan inechikol. Peuak okachi kiixtajtoltia Biblia uan okachi  itech tanemilia. Maski kisentokaya kitekipachouaya maj tokniuan amo kuali kiitanijok, kisentokak iniuan tanojnotsak uan tanankiliaya itech nechikolmej. Satepan oksepa mochiuak tayekankej. Komo tejuatsin mitsonmelaujkej, xikonchiua kemej Bernardo, uan amo sayoj xikonnemili ke tionmopinaujtij, ta xikonchiua tein mitsoniluijkej uan xikonpata tein monekis (Prov. 8:33; 22:4). c Komo ijkon tikonchiua, uelis tikonneltokas ke Jehová mitsontatiochiuis porin amo tikonkaua yejuatsin uan inechikol.

10. ¿Toni tein mopatak ne uejkauj kichiuak maj israelitas kinextianij ox yekmelauj kitasojtayaj Jehová?

¹⁰ Keman mopata teisa itech inechikol Dios uelis kichiuas maj tiknextikan ox yekmelauj tiktasojtaj Jehová. Komo amo timoyekpiaj hasta ueliskia tikauaskej. Kemej neskayot, maj itech titanemilikan keniuj mopatak tein kichiuayaj israelitas keman monekia kitakamatiskejya iTanauatil Moisés. Hasta ijkuak, akin taixyekanayaj itech kalyetouanij katkaj tiopixkamej ininchan, kinchijchiuayaj altares uan kimaktiliayaj teisa Jehová tein kinpaleuiskia ichankauan (Gén. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Job 1:5). Sayoj ke, keman monekiaya kitakamatiskej iTanauatil Moisés, akin taixyekanayaj itech kalyetouanij amo monekiaok kichiuaskej nejin tekit. Jehová kinixtalij kemej tiopixkamej akin katkaj ichankauan Aarón para kimaktiliskiaj teisa Jehová. Komo aksa kichiuaya tekit kemej tiopixkat sayoj ke amo katka ichankauj Aarón ueliskia mikis (Lev. 17:3-6, 8, 9). d Amo tikmatij ox yejua nejin kichiuak maj Coré, Datán uan Abiram, uan 250 takamej akin taixyekanayaj kiixnamikinij Moisés uan Aarón (Núm. 16:1-3). Sayoj ke Coré uan takamej akin kipaleuiayaj kikaujkej Jehová. ¿Toni uelis tikonchiuas para amo tikonkauas Jehová komo teisa mopata itech inechikol?

11. ¿Toni techmachtia tein kichiujkej seki levitas akin katkaj ichankauan Cohat?

¹¹ Xiontapaleui keman mopatas seki taman itech inechikol Dios. Keman israelitas yajtinemiaj taluakyan, levitas akin katkaj ichankauan Cohat kipiayaj se kualtsin tekit. Keman israelitas monekia yaskej okseko, seki cohatitas kiuikayaj ininixpan nochin israelitas kaxon tein kiixnextia tein Dios motenkauak (Núm. 3:29, 31; 10:33; Jos. 3:2-4). ¡Se kualtsin tatiochiualis! Sayoj ke, keman israelitas ajsikej itech Tal tein Dios motenkaujka kinmakas, amo monekiaok kioliniskej nejon kaxon. Yejua ika, keman Salomón taixyekantoyaya, seki cohatitas mokuikatiayaj itech templo, sekin tatapouayaj uan oksekin kiitayaj tein mosentiliaya (1 Crón. 6:31-33; 26:1, 24). Biblia amo kijtoua ke cohatitas amo kiuelitayaj tekit tein kipiayaj, oso ke tajtaniaj maj kinmakakan okachi kuali tekimej porin achto kipiayaj uejueyi tekimej. ¿Toni techmachtia nejin? Ke moneki senkis titapaleuiskej keman mopatas teisa itech inechikol Jehová, maski mopatas tekit tein tikchiuayaj. Maj tiyolpakikan ika tein yeski tekit tein axkan tikpiaj. Maj tikelnamikikan ke Jehová  techpatiuita maski amo tikpiaskej uejueyi tekimej itech inechikol. Yejuatsin kiita ke okachi kipia ipatiuj maj tiktakamatikan (1 Sam. 15:22).

12. ¿Keniuj momachilij Zaira keman monekik kisas de Betel?

¹² Maj tikitakan tein kipanok Zaira, se tokniuj siuat kayot Oriente Medio. Yejua semi kipatiuitaya tapaleuis Betel uan ompa tapaleuijtoya panoua 23 xiujmej. Sayoj ke satepan kititankej kemej precursora especial. Yejua kijtoua: “Nechtelyolkokoj keman mopatak tekit tein nikchiuaya. Niknemiliaya ke amo teyi nichiujkej uan nimotajtaniaya toni amo kuali nikchiujka”. Uan no, seki tokniuan itech inechikol kichiuayaj maj okachi amo kuali momachili porin kiluiayaj: “Komo okachi kuali titekitiskia, amo mitskuiliskiaj tekit tein tikpiaya”. Seki tonalmej Zaira moteltayokoltij uan hasta mojmostaj youak chokaya. Sayoj ke kijtoua: “Amo keman niknemilij ke Jehová amo nechtasojtayaok oso ke inechikol mopolojtoya”. ¿Toni kipaleuij?

13. ¿Toni kichiuak Zaira tein kipaleuij maj yektanemiliani?

¹³ Zaira kichiuak tein kipaleuij maj yektanemili, kitemoj itech amaixmej kampa ika tajtouaya tein kipanotoya. Semi kipaleuij se tamachtilis tein kisak itech amaix La Atalaya 1 de febrero de 2001, tein monotsa “Usted puede afrontar el desánimo”. Itech nejin tamachtilis ika motajtoua Marcos, semej akin kijkuiloj Biblia, akin xa no momachilij kemej Zaira porin miakpa mopatak seki taman tein kichiuaya. Zaira kijtoua: “Tein kichiuak Marcos nechpaleuij maj amo nimotayokoltianiok”. Zaira mokauak maj kipaleuianij akin kuali iniuan mouikaya, kisentokaya mosentiliaya iniuan tokniuan uan amo kisentokak motayokoltij. Kiajsikamatik ke ichikaualis Jehová kiixyekana inechikol uan ke tokniuan tayekananij ika motekipachouayaj. No kiajsikamatik ke itech inechikol Jehová okachi kitayekanaltiaj maj motanojnotsa ijkon kemej yejuatsin tanauatia.

14. Keman mopatak seki taman itech inechikol Jehová, ¿toni monekik kichiuas Vlado, uan toni kipaleuij maj kichiua?

¹⁴ Vlado, se tokniuj tayekankej akin kayot Eslovenia uan kipia 73 xiujmej, ouij kikisak tatakamatis keman inechikol mosentilij  iuan okse uan amo akin mosentiliskiaok itech kali kampa yejua mosentiliaya. Yejua kijtoua: “Amo nikajsikamatia keyej amo akin mosentiliskiaok itech nejin kali tein semi kualtsin. Nikualanik porin yankuixtok tikyektalijkaj. Nejua nikoujxijxinkej uan nikchijchiujka seki taman tein ompa mokuia. Uan no, miak taman tein mopataka ouij techkisaya tikchiuaskej akin tixiuejkejya”. ¿Toni kipaleuij maj tatakamati? Yejua kijtoua: “Nochipa techpaleuia keman tikchiuaj tein mopata itech inechikol Jehová. Okachiok satepan keman mopatas miak taman”. Komo kampa tionnemi kinsentilianij nechikolmej oso mopatani tekit tein tikonchiuaya, Jehová kiajsikamati keniuj tionmomachilia. Komo tiontatakamati uan amo tikonkaua Jehová uan inechikol, yejuatsin semi mitsontatiochiuis (Sal. 18:25).

15. ¿Toni techpaleuis maj tiknextikan ke tiyektalnamikij keman panos seki taman itech nechikol?

¹⁵ Kemej amo uejkaua ixpoliuis tein amo kuali, itech nechikol xa ipa panos seki taman, uan ijkuak monekis tiknextiskej ox yekmelauj tiktasojtaj Jehová. Yejua ika moneki maj tiknextikan ke tiyektalnamikij. Komo tiknemiliaj ke se tokniuj techchiuilij teisa tein amo kuali, maj amo tikualantokan. Komo techmelaujkej maj amo sayoj tiknemilikan ke timopinaujtijkej, ta maj tikchiuakan tein techyolmajxitiaj uan maj tikpatakan tein monekis. Uan keman itech inechikol Jehová mopatas seki taman uan mopatas tekit tein tikchiuayaj, maj titatakamatikan uan maj tikchiuakan tein techiluiaj.

16. ¿Toni mitsonpaleuis xikonsentoka xiontakuaujtamati iuan Jehová uan inechikol?

¹⁶ Tejuatsin uelis tikonsentokas tiontakuaujtamatis iuan Jehová uan inechikol maski panos seki taman tein ouij. Uelis tikonchiuas komo tikonnextia ke tionyektalnamiki, tein kijtosneki ke moneki amo tionyolijsiuis, tionyektanemilis uan tikonitas teisa kemej Jehová kiita. Xikonixtali tionmomachtis uan itech tiontanemilis tein kichiujkej seki itekitikauan Dios akin ininka motajtoua itech Biblia, akin kipanokej seki taman kemej tein tejuatsin tikonpanotok. Xikontajtani Jehová maj mitsonpaleui uan xikonsentoka xionmosentili iniuan tokniuan. Uan ijkon, maski tikonpanos tein yeski taman, Satanás amo uelis kichiuas xikonkaua Jehová uan inechikol (Sant. 4:7).