1. ¿Toni kichiuaj miakej keman kikakij tein kijtoua Biblia? (Proverbios 1:20, 21).

 MIAKKAN tikinitayaj itech ojti tokniuan akin kiteixmatiltiaj iTaixyekanalis Dios, yejuan yolpakiaj uan kitemakayaj amaixmej. ¿No tiontapaleuiani keman ijkon motanojnotsa? Komo kemaj, xa tikonelnamiki tein moijtoua itech amatajkuilol Proverbios, ke tamatilis kemej yeskia aksa akin chikauak tsajtsitiuj itech ojti para maj miakej kikakikan tein tayolmajxitia (xikonixtajtolti Proverbios 1:20, 21). Biblia uan toamaixuan kipiaj “yekmelauj tamatilis”: tamatilis tein Jehová kitemaka. Yejua nejon yekinika taman tein tepaleuia maj se nemi nochipaya. Tiyolpakij keman aksa kiselia semej toamaixuan, sayoj ke miakej amo kinekij. Sekin kiitaj ke okachi kuali komo amo kimatij tein kijtoua Biblia. Oksekin techueuetskiliaj keman techitaj, kinemiliaj ke Biblia amo tapaleuiaok. Sekin kijtouaj ke amo moneki kitakamatiskej Biblia keman kijtoua maj se chipaujkanemi uan kijtouaj ke akin kitakamatij, amo ueli kichiuaj miak taman. Maski ijkon, Jehová kineki kinmakas nochin yekmelauj tamatilis. ¿Keniuj kichiua?

2. ¿Kani uelis tikajsiskej yekmelauj tamatilis axkan, sayoj ke toni kichiuaj miakej?

² Ika Biblia Jehová kichiuani maj miakej kikakikan yekmelauj tamatilis. Uan semi miakej kipiaj ininBiblia. Jehová tapaleuiani maj toamaixuan tein mokixtiaj itech Biblia motajtolkepakan itech panoua mil tataman tajtolmej. Semi kinpaleuia akin kikakij oso kiixtajtoltiaj Biblia uan toamaixuan uan kichiuaj tein momachtiaj. Sayoj  ke okachi miakej amo kinekij kikakiskej yekmelauj tamatilis. Keman moneki kiixtaliskej teisa, sayoj inintech takuaujtamatij oso kikakij tein oksekin kiniluiaj. Uan xa hasta techixtopeuaskej porin tiknekij tiktakamatiskej tein Biblia kijtoua. Itech nejin tamachtilis tikitaskej keyej miakej ijkon kichiuaj. Sayoj ke achto tikitaskej keniuj uelis tikpiaskej tamatilis tein Jehová kitemaka.

3. ¿Keniuj uelis tiyeskij yekmelauj titamatinij?

³ Tiknextiaj ke titamatinij keman tikuij tein tikmatij para tikixpejpenaskej teisa. Sayoj ke yekmelauj tamatilis amo sayoj kijtosneki nejon. Biblia kijtoua: “Se kimojkatokas Jehová yejua yekinika taman para se kipias tamatilis, uan se kiixmatis akin Okachi Yektik yejua taajsikamatilis” (Prov. 9:10). Yejua ika, keman tikixpejpenaskej teisa tein motelneki, maj tiktemokan tein kijtoua Biblia uan toamaixuan. Komo tikchiuaj, tiknextiskej ke yekmelauj titamatinij (Prov. 2:5-7).

4. ¿Keyej sayoj Jehová ueli kitemaka yekmelauj tamatilis?

⁴ Sayoj Jehová ueli kitemaka yekmelauj tamatilis (Rom. 16:27). ¿Keyej? Yekinika, porin yejuatsin tachijchiuak uan kuali kiixmati nochi tein kichijchiuak (Sal. 104:24). Ojpatika, porin nochi tein kichiua kinextia ke semi tamatkej (Rom. 11:33). Uan expatika, porin tein tayolmajxitia nochipa kinpaleuia akin kichiuaj (Prov. 2:10-12). Komo tiknekij tiyeskij yekmelauj titamatinij, moneki tikajsikamatiskej nejin eyi taman uan ika timoixyekanaskej keman tikixpejpenaskej uan tikchiuaskej teisa.

5. ¿Keniuj nemij akin amo kineltokaj ke Jehová temaka yekmelauj tamatilis?

⁵ Miakej akin tikinnojnotsaj ika Biblia kiitaj ke nochi tein onkak kuali chijchiujtok, sayoj ke amo kineltokaj ke aksa tachijchiuak ta kinemiliaj ke nochi iselti peuak. Oksekin kijtouaj ke kineltokaj Dios, sayoj ke kinemiliaj ke amo tapaleuiaok tein kijtoua Biblia, yejua ika kichiuaj tein kinekij. ¿Uan toni panouani? ¿Okachi kuali nemij porin kichiuaj tein yejuan kinemiliaj uan amo tein Dios kijtoua? ¿Yekmelauj yolpakij oso kichiaj maj mochiua tein kuali satepan? Amo, porin tein axkan tikitaj kinextia ke “amo onkak tamatilis, taajsikamatilis nion tayolmajxitilis tein uelis kiixnamikis Jehová” (Prov. 21:30). Nejin kichiua maj tiknekikan tiksentokaskej tiktajtaniskej Jehová maj techmaka yekmelauj tamatilis. Sayoj ke miakej amo kichiuaj. ¿Keyej?

6. Ijkon kemej kijtoua Proverbios 1:22-25, ¿akonimej kichiuaj kemej yeskia amo kikakij tamatilis?

⁶ Miakej kichiuaj kemej yeskia amo takakij keman tamatilis kemej yeskia “chikauak tsajtsitiuj itech ojti”. Biblia kijtoua ke onkak eyi tataman taltikpakneminij akin amo kinekij kipiaskej tamatilis: “akin amo teyi kimatij”, “akin takejkelouaj” uan “akin mijmikilomej” (xikonixtajtolti Proverbios 1:22-25). Maj tikitakan keyej amo kinekij kipiaskej tamatilis tein Dios kitemaka uan toni techpaleuis maj amo tikchiuakan kemej yejuan.

7. ¿Keyej sekin kiixtaliaj amo teyi kimatiskej?

⁷ “Akin amo teyi kimatij” yejuan akin niman kineltokaj teisa uan mokauaj maj kinkajkayauakan (Prov. 14:15, nota).  Keman titanojnotsaj, miakpa tikinajsij akin ijkon tamatij. Akin taixyekanaj itech taneltokalis uan tekiuanij, kinkajkayauanij millones. Uan sekin motayokoltiaj keman kimatij ke kinkajkayaujkej. Sayoj ke akin ininka motajtoua itech Proverbios 1:22 kiixtaliaj amo teyi kimatiskej porin kinekij kisentokaskej kemej yetokej (Jer. 5:31). Kiuelitaj kichiuaskej tein yejuan kinekij uan amo kinekij momachtiskej tein Biblia kijtoua nion kitakamatiskej. Miakej tanemiliaj kemej se siuat kayot Quebec (Canadá) akin teltaneltoka. Keman se itaixpantijkauj Jehová kikalpanoj, kijtoj: “Komo tiopixkat techkajkayaua, yejua itajtakol, amo tejuan”. Amo tiknekij tikchiuaskej kemej akin amo teyi kimatij porin ijkon kiixtaliaj (Prov. 1:32; 27:12).

8. ¿Toni techpaleuis maj tikpiakan tamatilis?

⁸ Yejua ika Biblia techiluia maj amo tikchiuakanok kemej akin amo teyi kimatij, ta maj tikchiuakan nejin: “Xiyektaixejekokan kemej akin moskaltijkejya” (1 Cor. 14:20). Komo tikchiuaj tein Biblia tayolmajxitia, uelis timochiuaskej titamatinij. Keman tikchiuaj nejon, tikitaj ke kuali titaixpejpenaj uan amo timokuejmolkalakiaj. Semi kuali komo tikitaj tein tikchiuanijya. Kemej neskayot, komo uejkaujya tionmomachtia Biblia uan tionyoui nechikolmej, sayoj ke ayamo tionmotemaktia iuan Jehová nion tionmoauia, ueli tionmotajtanis keyej. Uan komo tionmoauijya, ¿okachi kuali tiontanojnotsa uan tiontamachtia ika Biblia? ¿Tikonnextia ika tein tikonchiua ke tionmoyekana ika tein Biblia kijtoua? ¿Tikonita oksekin kemej Jesús kichiuaskia? Komo tikitaj ke uelis okachi kuali tikchiuaskej teisa, maj tikchiuakan tein Jehová technauatia porin nejon kichiua maj “tamatkej akin amo teyi kimati” (Sal. 19:7).

9. ¿Keniuj “akin takejkelouaj” kinextiaj ke amo kinekij kipiaskej tamatilis?

⁹ “Akin takejkelouaj” amo no kinekij kipiaskej tamatilis tein Jehová kitemaka. Keman titanojnotsaj ika Biblia, kemansa tikinajsij akin ijkon kichiuaj. Kiuelitaj kinkejkeloskej oksekin (Sal. 123:4). Biblia kijtojka ke itech itamian tonalmej onkaskiaj akin takejkeloskiaj (2 Ped. 3:3, 4). Ijkon kemej imontikauan Lot, miakej amo kinekij kikakiskej tein Dios tanejmachtia (Gén. 19:14). Miakej kinkejkelouaj akin kichiuaj tein Biblia kijtoua. Yejuan ‘kichiuaj nochi tein amo kuali tein kinejnekij’ (Jud. 7, 17, 18). Senkis tikitaj ke tein Biblia kijtojka ke kichiuaskiaj akin takejkelouaj yejua tein kichiuaj akin kikaujkej uan kiixnamikij tamachtilis tein melauak uan akin kiixtopeuaj Jehová.

10. Kemej kijtoua Salmo 1:1, ¿toni techpaleuis maj amo tikchiuakan kemej akin takejkelouaj?

¹⁰ ¿Toni techpaleuis maj amo tikchiuakan kemej akin takejkelouaj? Kemej neskayot, maj amo timouikakan iniuan akin nochipa kijtojtokej tein amo kiuelitaj (xikonixtajtolti Salmo 1:1). Nejin kijtosneki ke amo tikakij nion tikixtajtoltiaj tein kiteixmatiltiaj akin kikaujkej uan kiixnamikij tamachtilis tein melauak. Komo amo timoyekpiaj, xa no peuas titaijijtoskej uan amo tikneltokaskej tein Jehová uan inechikol techiluiaj. Para amo no ijkon tikchiuaskej, uelis timotajtaniskej: “¿Nochipa nikijtoua teisa tein amo kuali keman techmelauiliaj oso technauatiaj se taman? ¿Nikita tein amo kuali tein kichiuaj tokniuan akin techixyekanaj?”. Komo niman tikpataj tein moneki,  tikyolpaktiskej Jehová (Prov. 3:34, 35).

11. ¿Keniuj kiitaj “mijmikilomej” keman Jehová tanauatia maj se chipaujkanemi?

¹¹ “Akin mijmikilomej” amo no kinekij kipiaskej tamatilis tein Dios kitemaka. Ijkon moixmatij porin amo kinekij chipaujkanemiskej kemej Jehová tanauatia uan kichiuaj tein yejuan kinemiliaj ke kuali yetok (Prov. 12:15). Kiixtopeuaj Jehová, akin kitemaka yekmelauj tamatilis (Sal. 53:1). Keman tikinajsij itech tanojnotsalis, miakpa techijijtouaj porin tikchiuaj tein Biblia kijtoua, sayoj ke yejuan amo uelis techpaleuiskej maj kuali tinemikan. Biblia kijtoua: “Akin mijmikilot amo uelis kipias yekmelauj tamatilis; amo ueli teyi kijtoua ikalakyan xolal” (Prov. 24:7). Akin mijmikilomej amo ueli kijtouaj teisa tein tapaleuis. Yejua ika Jehová techiluia: “Amo ximouika iuan aksa akin mijmikilot” (Prov. 14:7).

12. ¿Toni techpaleuis maj amo tikchiuakan kemej akin mijmikilomej?

¹² Tejuan amo tikchiuaj kemej akin kiixtopeuaj itanauatiluan Dios, ta tikpatiuitaj kemej tanemilia uan nochi itanauatiluan. Uelis okachi tikpatiuitaskej komo tikitaj tein panoua keman aksa tatakamati uan keman amo. Maj itech titanemilikan nochi kuejmolmej tein kipiaj akin amo kinekij kichiuaskej tein Jehová tanauatia. Uan maj tiknemilikan keniuj tejuan kuali tinemij porin tiktakamatij Dios (Sal. 32:8, 10).

13. ¿Techchikaujkauia Jehová maj tikchiuakan tein techyolmajxitia?

¹³ Jehová kineki maj nochin kikakikan tein tayolmajxitia, sayoj ke amo akin kichikaujkauia maj kichiua. Maski ijkon, kemaj kijtoua tein kinpanos akin amo kikakiskej (Prov. 1:29-32). Akin amo kinekij kitakamatiskej Jehová kinpanos tein amo kuali ika tein kichiuaj. Tein kiixpejpenaj kichiuas maj motekipachokan uan maj kipiakan kuejmolmej, uan satepan ixpoliuiskej. Sayoj ke Jehová kiniluia nejin akin kikakij tein yejuatsin tayolmajxitia uan kichiuaj: “Akin nechkaki yolseujkanemis uan amo kinemilijtos ke kipanos tein amo kuali” (Prov. 1:33).

14, 15. ¿Toni techmachtia tein kijtoua Proverbios 4:23?

¹⁴ Nochipa techpaleuia keman tikchiuaj tein Dios tayolmajxitia. Kemej tikitakejya, nochin uelis tikakiskej tein yejuatsin kijtoua. Kemej neskayot, itech amatajkuilol Proverbios moajsi miak tayolmajxitilis tein nochipa uelis techpaleuis komo tikchiuaj. Maj tikitakan naui.

¹⁵ Maj tikyekpiakan toyolo. Biblia kijtoua: “Okachi xikyekpia moyolo ke okseki taman, porin yejua tein kichiuas xinemi”  (Prov. 4:23). Para tikyekpiaskej toyolo moneki tikuaskej tein techpaleuis, tikchiuaskej ejercicio uan amo tikchiuaskej tein uelis kijtakos toyolo. No ijkon moneki tikchiuaskej ika tein kiixnextia toyolo. Moneki mojmostaj tikixtajtoltiskej Biblia, timomachtiskej tein tikitaskej itech nechikolmej, tiaskej nechikolmej uan titanankiliskej. No timochikauaj nochipa titanojnotsaskej. Amo no tikchiuaj tein uelis kipitsotilis totanemilil, yejua ika amo timoixpetaniaj kampa nesi auilnemilis nion timouikaj iniuan akin kichiuaj tein amo techpaleuia.

16. ¿Keyej techtelpaleuia axkan tein kijtoua Proverbios 23:4, 5?

¹⁶ Maj tiyolpakikan ika tein tikpiaj. Biblia tayolmajxitia: “Amo xiktemo tikpias miak tomin. […] Keman sayoj yejua tikita, sepasan ixpoliui, porin kisas iajtapaluan kemej se águila uan patantias iluikak” (Prov. 23:4, 5). Nochi tein se kipia, uelis niman se kipolos. Maski ijkon, akin tominpiajya oso akin pobres kitelnejnekij kitaniskej miak tomin. Nejon kichiua maj oksekin amo kuali kinitakanok, maj amo kuali mouikakanok iniuan oksekin uan hasta maj kokolispeuakan (Prov. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10). Sayoj ke tamatilis techpaleuia maj tikitakan tomin kemej moneki. Nejon techpaleuia maj amo tikixnejnekikan tein teaxka uan maj tiyolpakikan ika tein tikpiaj (Ecl. 7:12).

17. ¿Keniuj uelis titajtoskej kemej “tamatinij” akin ininka motajtoua itech Proverbios 12:18?

¹⁷ Maj achto tiknemilikan tein tikijtoskej. Komo amo tikchiuaj, xa tikijtoskej teisa tein uelis kiyolkokos aksa. Biblia kijtoua: “Tajtol tein amo se kinemilia tamati kemej ijkuak tetsoponiaj ika se espada, sayoj ke inintajtoluan tamatinij tepajtia” (Prov. 12:18). Komo amo tikintenkuitinemij oksekin, uelis kuali timouikaskej iniuan oksekin (Prov. 20:19). Komo tiknekij titeyolseuiskej ika tein tikijtouaj uan amo titeyolkokoskej, moneki tikixtajtoltiskej Biblia mojmostaj uan itech titanemiliskej (Luc. 6:45). Komo itech titanemiliaj tein Biblia kijtoua,  tein tikijtoskej uelis kinyolseuis oksekin (Prov. 18:4).

18. ¿Keniuj techpaleuia tein kijtoua Proverbios 24:6 maj kuali titanojnotsakan?

¹⁸ Maj tikchiuakan tein techiluiaj itech inechikol Jehová. Biblia techiluia nejin: “Komo kuali mitsixyekanaj uelis titatanis; keman miakej tayolmajxitiaj kuali kisa teisa” (Prov. 24:6, notas). Maj tiknemilikan keniuj techpaleuia komo tikchiuaj tein kijtoua nejin texto keman titanojnotsaj uan titamachtiaj ika Biblia. Amo tikchiuaj kemej tejuan tiknekij, ta timochikauaj tikchiuaskej tein technauatia inechikol Jehová. Kuali techixyekanaj itech nechikolmej keman tikakij tanojnotsmej uan tamachtilismej tein mokixtiaj itech Biblia tein kipanoltiaj tokniuan. Uan no, inechikol Jehová techmaka amaixmej uan videos tein kinpaleuia oksekin maj kiajsikamatikan tein kijtoua Biblia. ¡Semi kuali komo tionmochikaujtok kuali tikonkuis nochi nejin!

19. ¿Keniuj tikonita tein Jehová tayolmajxitia? (Proverbios 3:13-18).

¹⁹ (Xikonixtajtolti Proverbios 3:13-18). ¡Semi tiktasojkamatij uan tikpatiuitaj nochi tein techyolmajxitia Biblia! Itech nejin tamachtilis sayoj tikitakej seki tayolmajxitilis tein kipia amatajkuilol Proverbios. Sayoj ke Jehová no techyolmajxitia itech okseki amatajkuilolmej tein kipia Biblia. Maj tikixtalikan nochipa tikchiuaskej tein Dios techyolmajxitia. Maski oksekin amo kinekij kichiuaskej, senkis tikneltokaj ke tiyolpakiskej komo tikchiuaj.