1, 2. 1) ¿Keniuj tinemiskiaj komo amo tikpiaskiaj Biblia? 2) ¿Keniuj uelis okachi techpaleuis Biblia?

¿KENIUJ tinemiskiaj komo amo tikpiaskiaj Biblia? Amo tikpiaskiaj kuali tayolmajxitilis tein techpaleuiskia mojmostaj. Amo tikmatiskiaj keniuj yekmelauj tamati Dios, keyej tinemij uan toni mochiuas satepan nion tein Jiova kichiuak ne uejkauj ininka taltikpakneminij.

² Timotasojkamatij porin amo ijkon timoajsij. Jiova techmakak iTajtol, Biblia, uan motenkaua ke tein tamachtia uejkauas nochipaya. Tatitanil Pedro ika tajtoj Isaías 40:8. Nejin tajkuilol ika tajtoua tein Dios kinmatiltia taltikpakneminij, sayoj ke no kinamiki Biblia (xikonixtajtolti 1 Pedro 1:24, 25). Okachi uelis techpaleuis tein ompa kijtoua komo tikixtajtoltiaj itech se tajtol tein kuali tikajsikamatij. Nejin se taman tein nochipa kimatinij akin kipatiuitaj iTajtol Dios. Ijkon kemej panouanij xiujmej, moajsinij taltikpakneminij yolyemankej akin maski kinixnamikinij, mochikauanij kitajtolkepaskej uan kichiuaskej maj taltikpakneminij kipiakan Biblia. Tein kinekiaj kichiuaskej mouika ika itanejnekilis Dios, akin kineki maj “nochi in taltikpakuani ma makisakan de nintajtakoluan para ma ijkon kajsikamatikij in melauak  Tajtoltsin de Dios” (1 Tim. 2:3, 4).

3. ¿Toni tikitaskej itech nejin tamachtilis? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

³ Itech nejin tamachtilis tikitaskej keyej amo ixpoliui iTajtol Dios maski 1) mopatani kemej motajtouaj tajtolmej, 2) mopatanij tekiuajyomej uan 3) kitemouanij kitsakuiliskej maj motajtolkepa Biblia. Nejin tamachtilis techpaleuis maj okachi tikpatiuitakan Biblia uan maj okachi tiktasojtakan akin iaxka tanemililmej tein ompa moajsij (Miq. 4:2; Rom. 15:4).

4. 1) ¿Toni panoua ika tajtolmej ijkon kemej panouaj xiujmej? 2) ¿Toni kinextia ke toDios amo techikoita, uan keniuj timomachiliaj keman tikmatij nejin?

⁴ Tajtolmej mopataj ijkon kemej panouaj xiujmej. Xa tikixmatij tajtolmej itech totajtol tein axkan kijtosnekij okse taman. Yejua nejon panok ika tajtolmej hebreo uan griego, tein ika moijkuiloj miak tajkuilolmej itech Biblia. Axkan, amo mokuijok tajtolmej tein mokuiaj ne uejkauj. Yejua ika, miakej akin kinekij kiajsikamatiskej iTajtol Dios moneki kiixtajtoltiskej se biblia tein motajtolkepak, maski uelij tajtouaj hebreo uan griego tein axkan mokui. Sekin kinemiliaj ke okachi kuali kiajsikamatiskej Biblia komo momachtiaj hebreo uan griego tein ne uejkauj mokuia, sayoj ke nejin xa amo semi kinpaleuis kemej yejuan kinemiliaj. * Tiktasojkamatij maj Biblia motajtolkepani nochi oso sayoj seki amatajkuilolmej itech panoua tres mil doscientos tataman tajtolmej. Nejin kinextia ke Jiova kineki maj itech nochi altepemej uan akin tajtouaj tataman tajtolmej kinpaleui iTajtol (xikonixtajtolti Apocalipsis 14:6). Kemej Jiova tetasojta uan amo techikoita, kichiua maj okachi timotokikan iuan (Hech. 10:34).

5. ¿Keyej Biblia King James Version (Versión del Rey Jacobo) semi tapaleuij?

⁵ Kemej nochin tajtolmej mopataj, no kijtakoua Biblias tein motajtolkepkejya. Se biblia xa amo ouij moajsikamatia keman kikixtijkej, sayoj ke satepan xa amo moyekajsikamatikok. Se neskayot yejua Biblia King James Version (Versión del Rey Jacobo) itech tajtol inglés, tein yekinika mokixtij itech xiuit 1611. Nejin Biblia semi kitekitiltiayaj uan miak tajtolmej itech tajtol inglés tein mokuijok ualeuaj ompa. Sayoj ke, itech nejin Biblia amo semi ixnesi tokayit Jiova. Miakkan kampa moajsia itokay Dios itech Escrituras Hebreas, nesi tajtol “LORD” (toTeko), ika mayúsculas. Satepan oksepa kikixtijkej uan no mokuik nejin tajtol ika mayúsculas itech seki tajkuilolmej tein moajsij itech Escrituras Griegas Cristianas. Uelis tikijtoskej ke nejin kinextiaya ke itokay Dios no monekia nesis itech tein moixmati kemej Nuevo Testamento.

6. ¿Keyej timotasojkamatij porin tikpiaj Traducción del Nuevo Mundo?

⁶ Ijkon kemej panouanij xiujmej, miak tajtolmej tein nesij itech King James Version (Versión del Rey Jacobo) amo motekitiltiajok. No ijkon panok ika yekinika biblias tein kitajtolkepkej itech okseki tajtolmej. Yejua ika, semi timotasojkamatij porin tikpiaj Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras. Nejin Biblia tein kikui tajtolmej  tein axkan motekitiltiaj moajsi nochi oso sayoj seki amatajkuilolmej itech panoua ciento cincuenta tataman tajtolmej. Nejin kijtosneki ke noyampa miakej taltikpakneminij uelij kiixtajtoltiaj. Uan no, ijkuiliujtok kemej tapaleuis maj tamachtilis ajsi itech se iyolo (Sal. 119:97). Sayoj ke tein okachi moneki yejua ke nesi itokay Dios kampa yetoya itech yekinika tajkuilolmej.

7, 8. 1) ¿Keyej miakej judíos amo kiajsikamatiaj Escrituras Hebreas? 2) ¿Toni Septuaginta?

⁷ Kemansa, tataman tekiuajyomej kichiuanij maj mopata tajtol tein kikuij miakej taltikpakneminij. Sayoj ke Jiova kichiuani maj taltikpakneminij kipiakan Biblia itech tajtol tein yejuan kiajsikamatij. Kemej neskayot, yekinika 39 amatajkuilolmej tein kipia Biblia kijkuilojkej israelitas oso judíos. Yejuan akin yekinika kiselijkej “iamatajkuilol den ojtsin de Totajtsin Dios” (Rom. 3:1, 2). Sayoj ke, keman ajsik xiuit 300 achto itech totonaluan, miakej judíos amo kiajsikamatiajok tajtol hebreo. ¿Keyej amo? Porin Alejandro Magno, kayot Grecia, peuak taixyekana itech miak altepemej tein moinaxkatilijka (Dan. 8:5-7, 20, 21). Yejua ika, miakej peuak tajtouaj sayoj griego, hasta judíos akin nemiaj itech xolalmej kampa Alejandro Magno taixyekanaya. Nejin kichiuak maj miakej judíos ouij kinkisani kiajsikamatiskej Biblia itech tajtol hebreo. ¿Toni ueliskia mochiuas?

⁸ Kemej doscientos cincuenta xiujmej achto ke Jesús yoliskia, kitajtolkepkej itech tajtol griego yekinika makuil amatajkuilolmej tein kipia Biblia. Kemej cien xiujmej satepan, kitamitajtolkepkej okseki amatajkuilolmej tein pouij itech Escrituras Hebreas. Nejin Biblia itech tajtol griego moixmatik kemej Septuaginta. Yejua yekinika Biblia tein moixmati tein kipia nochi Escrituras Hebreas tein motajtolkepak uan moijkuiloj.

9. 1) ¿Keniuj Septuaginta uan okseki Biblias kinpaleuij akin kiixtajtoltiayaj iTajtol Dios? 2) ¿Katiyejua tajkuilolmej tein kipia Escrituras Hebreas okachi tikonuelita?

⁹ Septuaginta kinpaleuij akin tajtouayaj griego maj kiajsikamatinij Escrituras Hebreas. ¡Xa semi kinyolpaktij kikakiskej oso kiixtajtoltiskej iTajtol Dios itech inintajtol! Satepan, nochi Biblia oso sayoj seki amatajkuilolmej motajtolkepak itech okseki tajtolmej tein motelixmatij, kemej siríaco, gótico uan latín. Kemej taltikpakneminij ueliaj kiixtajtoltiayaj uan kiajsikamatiaj iTajtol Dios kinpaleuij maj okachi kipatiuitanij. Uan xa kipiayaj tajkuilolmej tein okachi kiuelitayaj, ijkon kemej tejuan (xikonixtajtolti Salmo 119:162-165). Kemej tikitakejya, iTajtol Dios amo ixpoliui maski mopatani tajtol tein kikuij miakej taltikpakneminij.

10. ¿Keyej tel miakej amo ueliaj kiixtajtoltiayaj Biblia itech itonaluan John Wyclef?

¹⁰ Kemansa, miakej taixyekananij kitemouanij kitsakuiliskej maj taltikpakneminij kipiakan uan kiixtajtoltikan Biblia. Sayoj ke, akin kitasojtaj Dios mochikauanij kichiuaskej maj nochin kipiakan Biblia. Semej yejua John Wyclef, akin nemik Inglaterra kemej seiscientos xiujmej achtoya. Yejua kinemiliaya ke nochin monekia ueliskej kiixtajtoltiskej iTajtol Dios. Sayoj ke  itech nejon tonalmej, miakej akin nemiaj ompa Inglaterra amo ueliaj kipiayaj se Biblia. ¿Keyej amo? Yekinika, porin amo ueliaj kikouayaj, porin Biblias kinmaijkuilouayaj uan tel patiyojkej katkaj. Uan ojpatika, porin miakej amo taixmatiaj. Itech tiopan kikakiaj keman moixtajtoltiaya Biblia, sayoj ke tel miakej amo kiajsikamatiaj, porin Biblia tein moixtajtoltiaya katka Vulgata, tein ijkuiliujtoya itech tajtol latín, tein amo akin tajtouayaok. ¿Toni tapaleuiskia maj taltikpakneminij kipianij Biblia itech inintajtol? (Prov. 2:1-5.)

11. ¿Keniuj tapaleuij Biblia tein kitajtolkepak John Wyclef?

¹¹ Itech xiuit 1382, kisak se Biblia itech tajtol inglés tein kitajtolkepkej John Wyclef uan oksekin. Nejin Biblia peuak kiteltekitiltiaj itatojtokakauan Wyclef, akin kinixmatiaj kemej lolardos. Yejuan kitelpatiuitayaj Biblia. Ojtokakej itech miak xolalmej ompa Inglaterra uan kinixtajtoltiliayaj Biblia taltikpakneminij uan kinkauiliayaj seki tajkuilolmej itech amamej tein kimaijkuilojkaj. Tein kichiujkej semi tapaleuij, porin miakej peuak oksepa kinyolnotsa iTajtol Dios.

12. ¿Keniuj kiitakej taixyekananij católicos tein kichiujka Wyclef?

¹² Taixyekananij católicos kitauelitayaj Wyclef, Biblia tein kitajtolkepak uan itatojtokakauan. Kintajyouiltijkej lolardos uan kinixpolojkej nochi Biblias tein Wyclef kitajtolkepka tein uelik kiajsikej. Satepan ke Wyclef momikilij, kijtojkej ke yejua kiixnamikik inintaneltokalis católicos. Yejua ika, kikixtijkej iomiyouan kampa toktoya, kichichinojkej uan kixinijkej ikoujnexyo itech ueyiat Swift. Sayoj ke amo uelik kintsakuilijkej taltikpakneminij akin kinekiaj kiixtajtoltiskej uan kiajsikamatiskej iTajtol Dios. Miak xiujmej satepan, sekin akin nemiaj Europa uan itech okseki altepemej peuak kitajtolkepaj uan kiamakixtiaj Biblia itech tajtolmej tein miakej ueliskia kiajsikamatiskej.

13. 1) ¿Toni kinextiaj Biblias tein motajtolkepkej? 2) ¿Keniuj nejon kichikaua totakuaujtamatilis?

¹³ Dios kichiuak maj moijkuilo Biblia,  sayoj ke nejon amo kijtosneki ke no kichiuak maj motajtolkepa Septuaginta, Biblia tein kitajtolkepak Wyclef, King James Version (Versión del Rey Jacobo) oso okse Biblia. Sayoj ke, keman tikitaj keniuj kinchijchiujkej nejin uan okseki Biblias kinextia ke ijkon kemej motenkauak Jiova, iTajtol amo ixpoliui. Nejin kichiua maj okachi titakuaujtamatikan ke no mochiuas nochi okseki taman tein Jiova motenkauak (Jos. 23:14).

14. ¿Toni techolinia maj tikchiuakan tein timomachtiaj itech Biblia?

¹⁴ Keman tikitaj keniuj Dios kichiuani maj iTajtol amo ixpoliui, okachi titakuaujtamatij iuan uan okachi tiktasojtaj. * Maj tiknemilikan nejin: ¿keyej Jiova techmakak iTajtol uan motenkauak ke amo ixpoliuis? Porin techtasojta uan kineki techmachtis tein techpaleuis (xikonixtajtolti Isaías 48:17, 18). Nejin techolinia maj tiktasojtakan uan maj tiktakamatikan (1 Juan 4:19; 5:3).

15. ¿Toni tikitaskej itech okse tamachtilis?

¹⁵ Komo tikpatiuitaj iTajtol Dios, ¿keniuj uelis tikchiuaskej maj okachi techpaleui keman tikixtajtoltiaj? ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej akin tikinnojnotsaj maj kipatiuitakan? Uan ¿keniuj tokniuan akin tamachtiaj itech nechikol uelis kiyekitaskej ke nochi tein kijtouaj kisa itech iTajtol Dios? Tikitaskej tanankilil itech okse tamachtilis.