KEMEJ itech xiuit 1935, notatuan, James uan Jessie Sinclair, mokaltalitoj xolal Bronx, tein moajsi Nueva York. Ompa kiixmatkej Willie Sneddon, akin katka kayot Escocia, kemej yejuan. Seki minuto satepan ke moixmatkej, peuak ininka tajtouaj ininchankauan. Nejin panok seki xiujmej achto ke niyoliskia.

Nomomaj kitapouij Willie ke ipopaj uan iikniuj takat akin tayekanaya moaeltsimijkaj itech mar del Norte tepitsin achto ke peuaskia Yekinika Ueyi Neteuilis. Barco tein ika amichkitskiayaj moteloj ika se tepos tein toponik. Willie kiluij: “Mopopaj yetok miktan”. Willie katka itaixpantijkauj Jiova, uan nomomaj kiixmatik tamachtilis tein melauak ika nejon taman tein semi kitanemililtij.

Nomomaj amo kiyolpaktij tein Willie kiluij, porin yejua kimatia ke ipopaj kuali monejnemiltijka. Sayoj ke Willie no kiluij: “¿Okachi kuali tionmomachiliskia komo nimitsoniluia ke Jesús no yajki miktan?”. Nomomaj kielnamikik netataujtil tein kimachtijkaj tiopan, tein kijtouaya ke Cristo yajki miktan uan ke moajokuik uiptika. Yejua ika motajtanij keyej yajka Jesús kampa akin amo yolkualmej kintajyouiltiaj ika tit. Nejon kichiuak maj nomomaj kinekini momachtis tein melauak. Peuak monechikoua itech nechikol tein moajsia Bronx uan moauij itech xiuit 1940.

Itech nejon xiujmej amo semi kiniluiayaj tetatmej ke monekia momachtiskej Biblia iniuan ininkoneuan. Keman ninojnelok nikatka, nopopaj nechyekpiaya keman nomomaj yaya nechikolmej uan tanojnotsati itamian semana. Seki xiujmej satepan, nopopaj uan nejua peuak iuan tiyouij nechikolmej. Nomomaj semi tanojnotsaya uan kinmachtiaya miakej ika Biblia. Itech seki tonalmej, sekin kinsenmachtiaya porin amo ueuejka nemiaj. Itech tonalmej keman amo motamachtiaya kaltamachtiloyan, nejua iuan nikisaya nitanojnotsati. Uan ijkon nikmatik miak taman tein tamachtia Biblia uan keniuj nikinmachtis oksekin tein kijtoua.

Nipinaua nikijtos, sayoj ke keman niokichpilok nikatka, amo semi nikpatiuitaya tamachtilis tein melauak. Niknemiliaya ke sayoj monekia nikixmatis. Sayoj ke, keman nikpiaya kemej 12 xiujmej nimochiuak nitanojnotskej, uan hasta  axkan niksentoka nitanojnotsa. Keman nikpiaya 16 xiujmej nimotemaktij iuan Jiova. Nimoauij itech tonal 24 metsti julio xiuit 1954 itech se ueyi nechikol tein mochiuak Toronto (Canadá).

Seki tokniuan akin pouiaj itech tonechikol tekitiaj Betel oso ompa tekitikaj. Yejuan semi nechpaleuijkej. Nikteluelitaya kemej kitemakayaj tanojnotsmej uan kemej kimelauayaj tein Biblia tamachtia. Maski notamachtijkauan kinekiaj maj niyani ueyi tamachtiloyan, nejua niknekia niyas Betel. Yejua ika itech nejon ueyi nechikol tein mochiuak Toronto nitemakak amat tein ika nitajtania nitekitis Betel. Uan se xiuit satepan oksepa nitemakak itech se ueyi nechikol tein mochiuak Nueva York, itech Estadio kampa mauiltiaj Yankees. Tepitsin satepan, keman nikpiaya 17 xiujmej, nechyoleujkej maj peua nitekiti Betel tein moajsia Brooklyn itech tonal 19 metsti septiembre xiuit 1955. Itech ojpatika tonal keman ompa niyetoya, peuak nitekiti kampa kinchijchiuayaj amatajkuilolmej, itech ojti Adams tapoual 117. Niman peuak niktekitiltia tepos tein kinsentilijtiyaya amamej, kinolochtaliaya 32 páginas uan kintaliaya kemej okse tepos ueliskia kinijtsomas.

Satepan ke se metsti nitekitik ompa, nechtitankej kampa kinijkuilouayaj akin kinekiaj kiseliskej amaixmej porin niuelia nitajkuilouaya ika máquina. Itech nejon tonalmej, moajsiaj tokniuan takamej uan siuamej akin kijkuilouayaj itech seki tsikitsitsin teposmej ixpataujkej kani nemiaj akin yankuixtok tajtankaj maj kintitanilikan amaixmej Tanejmachtijkej uan ¡Despertad! Seki metsti satepan, peuak nitekiti Kampa Kititanij Amaixmej. Klaus Jensen, akin taixyekanaya, nechtajtanij ox niknekia nikpaleuis akin kinejnemiltiaya camión maj kiuika kampa ajsij barcos nochi cajas tein kipiayaj amatajkuilolmej tein kintitaniskiaj itech okseki uejueyi altepemej. No monekia nikuikas kampa kititanij correo koxtalmej tein kipiayaj amaixmej tein kintitaniskiaj  itech nechikolmej tein moajsij Estados Unidos. Tokniuj Jensen kijtoj ke chikauak tekit nechpaleuiskia, porin semi nipitsauak nikatka. Sayoj nikpiaya 57 kilos. Kemej miakpa niyaya kampa ajsij barcos uan kampa kititanij correo nechpaleuij maj okachi nimochikaua. ¡Melauak tein kijtojka tokniuj Jensen!

Kampa kinijkuilouayaj akin kinekiaj kiseliskej amaixmej no kiitayaj toni amaixmej tajtaniaj itech nechikolmej. Ijkon nikixmatik tataman tajtolmej itech tein moamakixtiayaj toamaixuan ompa Brooklyn. Amo keman nikaktoya miak nejon tajtolmej, sayoj ke nechyolpaktiaya nikmatis ke tel miak amaixmej motitaniaj tel uejuejka. Ijkuak, nion tepitsin niknemiliaya ke xiujmej satepan nikpiaskia tatiochiualis nitakalpanos itech miak nejon altepemej.

Itech xiuit 1961 nechtitankej maj nitekiti kampa kiitaj keniuj motekitiltia tomin, uan nechixyekanaya tokniuj Grant Suiter. Seki xiujmej satepan, nechiluijkej maj niyani kampa tekitia tokniuj Nathan Knorr, akin kiixyekanaya tekit tein mochiua itech tanojnotsalis itech nejon xiujmej. Tokniuj Knorr nechiluij ke semej tokniuan akin iuan tekitia yaya kiseliti se metsti Tamachtilis tein kiseliaj Tayekananij uan Tapaleuianij, uan ke keman mokepaskia tekitiskia Kampa kiitaj iTekiyo Dios. Nechiluij maj nikixpata nejon tokniuj uan maj nitekiti iuan tokniuj Don Adams, akin kiselijka amat tein ika nitajtanik nitekitis Betel itech ueyi nechikol tein mochiuak itech xiuit 1955. Ome tokniuan akin ompa yetoyajya keman niajsik katkaj Robert Wallen uan Charles Molohan. Tinauin tisentekitikej panoua cincuenta xiujmej. Se ueyi tatiochiualis nitekitis iniuan tokniuan akin amo kikauaj Jiova uan chikauak inintakuaujtamatilis (Sal. 133:1).

Itech xiuit 1970 nechmakakej se yankuik tekit: sejse oso ojome xiujtika niyaskia nitakalpanotiuj  miak semanas itech tataman sucursales tein kiixyekana Watch Tower Society. Ika nejon takalpanolis, tein achto moixmatia kemej visita de zona, motemouaya se kinyolchikauas tokniuan akin tekitij Betel uan misioneros, uan no se kiitas tein mochiujtok itech sucursal. Uelik nikinixmatik tokniuan akin kiselijkaj yekinika tamachtilismej tein motemaka Galaad uan miak xiujmej satepan kisentokayaj tapaleuijtoyaj itech altepet kampa kintitankaj. Nitakalpanouani itech panoua noventa altepemej. Nikita kemej se tel kualtsin tatiochiualis.

Akin titekitiaj Betel ompa Brooklyn techixtaliayaj maj tipouikan itech semej nechikolmej tein moajsiaj itech xolal Nueva York, uan nejua nechtitankej se nechikol tein moajsi Bronx. Itech yekinika nechikol tein moajsia Bronx motelmiakilijkaj uan monekik kixeloskej. Tein yekinika moajsia kitokaytijkej Nechikol Upper Bronx, uan ompa nimonechikouaya.

Kemej itech xiuit 1965, seki kalyetouanij kayomej Letonia akin peuak momachtiaj Biblia ompa Bronx kampa ika sur mopanoltijkej itech tonechikol. Livija, ichpoch akin tayekanaya, mochiuak precursora regular keman motamimachtij kaltamachtiloyan. Seki metsti satepan tapaleuito itech xolal Massachusetts kampa monekiaj okachi tanojnotsanij. Nejua niktajkuilouiliaya uan nikmatiltiaya tein kuali tein panouaya itech nechikol, uan yejua nechtapouiaya ke tel kuali kikakiaj itech tanojnotsalis ompa Boston.

Seki xiujmej satepan, Livija kiixtalijkej kemej precursora especial. Kemej yejua kinekia okachi kitekitilis Jiova, kititanik amat kampa tajtania tekitis Betel uan kiyoleujkej itech xiuit 1971. ¡Moitaya kemej yeskia Jiova nechiluijtoya teisa! Timonamiktijkej itech tonal 27 metsti octubre xiuit 1973, uan tikpiakej tatiochiualis maj tokniuj Knorr kitemakani tanojnots. Proverbios 18:22 kijtoua: “Akin kiajsi se kuali siuat kiajsik se taman tein kuali, uan kiselia ikualtakayo Jiova”. Yejuatsin techtatiochiuiani Livija uan nejua porin tisentekitinij Betel panoua cuarenta xiujmej. Uan tiksentokaj timonechikouaj itech se nechikol tein moajsi Bronx.

Semi nechyolpaktij nitekitis iuan tokniuj Knorr. Yejua tel tekitia uan kipatiuitaya tamachtilis tein melauak uan kinteltasojtaya misioneros. Miakej nejon tokniuan katkaj yekinika itaixpantijkauan Jiova itech altepemej kampa tapaleuitoj. Tokniuj Knorr kikuik cáncer itech xiuit 1976, uan semi nechtayokoltij nikitas ke tajyouijtoya. Se tonal, keman tokniuj uetstoya porin mokokouaya, nechiluij maj nikixtajtoltiliani se tamachtilis tein amo uejkaua kiamakixtiskiaj. Nechiluij maj niknotsani Frederick Franz uan maj no kikakini tein nikixtajtoltiskia. Satepan nikmatik ke kemej tokniuj Franz amo yektachiaya, tokniuj Knorr uejkaujya kiixtajtoltiliaya tamachtilis kemej nejon.

Tokniuj Knorr momikilij itech xiuit 1977, sayoj ke akin tikixmatkej uan tiktasojtayaj techyolseuij tikitaskej ke kichiujka ika nochi iyolo tekit  tein kipiaya nikan taltikpak (Apoc. 2:10). Ijkuak, tokniuj Franz peuak taixyekana.

Itech nejon tonalmej, nejua nikatka niitajkuilojkauj tokniuj Milton Henschel, akin tekitik iuan tokniuj Knorr miak xiujmej. Yejua nechiluij ke axkan nejua nikpaleuiskia tokniuj Franz itech nochi tein monekiskia. Miakpa, nikixtajtoltiliaya tamachtilis tein yaya moamakixtiti. Amo teyi kielkauaya, uan uelia senkis itech tanemiliaya tein nikixtajtoltiliaya. Nechyolpaktij ijkon nikpaleuis hasta keman kitamichiuak tekit tein kipiaya nikan taltikpak uan momikilij itech metsti diciembre xiuit 1992.

Notatuan no kitekitilijkej Jiova ika nochi ininyolo hasta keman momikilijkej, uan nikneki maj ejko tonal keman nikinselis itech se okachi kualtsin taltikpak (Juan 5:28, 29). Tel ijsiujka panouanij 61 xiujmej tein nitekitini Betel. Nikmachilia ke nion teyi tein onkak itech nejin taltikpak tamati kemej ueyi tatiochiualis tein nikpia nikintekitilis tokniuan noyampa taltikpak iniuan takamej uan siuamej akin amo kikauaj Jiova. Livija uan nejua ueli tikijtouaj ika nochi toyolo ke “yolpakilis itech Jiova” yejua ‘toaltepeuj chikauak’ itech nochi xiujmej tein tiktekitilianij (Neh. 8:10).

Amo motelneki inepaleuil nion se taltikpaknenkej itech inechikol Jiova; iTekiuajyo kisentokas moteixmatiltis itech tein yeski ouijkayot. Nechyolpaktia uan nikita ke se ueyi tatiochiualis nitekitis itech nochi nejin xiujmej iniuan tel miakej tokniuan takamej uan siuamej akin amo kikauaj Jiova. Tel miakej tokniuan taixpejpenalmej akin iniuan nitekitik amo yetokejok nikan taltikpak. Sayoj ke semi nimotasojkamati porin uelik niktekitilij Jiova iniuan nejon tokniuan takamej akin amo keman kikaujkej uan chikauak katka inintakuaujtamatilis.