1. 1) ¿Keniuj Jiova moteixmatiltij iuan Moisés? 2) ¿Keyej Jiova ijkon moteixmatiltij?

SE TONAL, Dios moteixmatiltij iuan Moisés keman kiluij itokay uan seki ikualneskayouan. Jiova ueliskia okachi kinextis ke tamatkej oso ke tel chikauak, sayoj ke yekinika kijtoj ke teiknelijkej uan teyoliknelijkej (xikonixtajtolti Éxodo 34:5-7). Yejuatsin kimatia ke Moisés kinekia kiyekmatis ox kipaleuiskia, uan yejua ika okachi kinextij ikualneskayouan tein kinextiaj ke yejuatsin kineki kinpaleuis itekitikauan (Éx. 33:13). ¿Melauj ke techyolseuia tikmatiskej ke Dios toka moteltekipachoua? Itech nejin tamachtilis ika titajtoskej teyoliknelilis, se taman tein tikmachiliaj keman oksekin tajyouiaj uan tein techolinia maj tiknekikan tikinpaleuiskej.

2, 3. 1) ¿Keyej titeyolikneliaj? 2) ¿Keyej moneki ika titajtoskej keman Biblia kijtoua ke moneki se teyoliknelis?

² Kemej tikitaj, Jiova teyoliknelia, uan techchijchiuak kemej yejuatsin tamati. Yejua ika ininka timotekipachouaj oksekin. Hasta akin amo kiixmatij Jiova teikneliaj (Gén. 1:27). Itech Biblia, ininka motajtoua miakej akin teyoliknelijkej. Kemej neskayot, tikinelnamikij ome siuamej akin kinekiaj kinextiskej  iixpan Salomón ke semej katka imomaj se konetsin. Keman tekiuaj tanauatij maj kitajkotekikan konetsin, akin yekmelauj katka temomaj semi motekipachoj uan hasta motemakak kikauas maj okse siuat mokauiliani konetsin (1 Rey. 3:23-27). No tikelnamikij tein kichiuak iichpoch faraón. Keman kiajsik konetsin Moisés itech ueyiat, kiitak ke katka hebreo uan ke monekia amo kimakixtis. Sayoj ke “kiyoliknelij”, uan kiixpejpenak kiiskaltis kemej yeskia ikoneuj (Éx. 2:5, 6).

³ ¿Keyej moneki ika titajtoskej teyoliknelilis? Porin Jiova kineki maj tikchiuakan kemej yejuatsin (Efes. 5:1). Maski techchijchiuak maj titeyoliknelikan, miakpa sayoj totech titanemiliaj porin titajtakouanij. Kemansa, uelis yeski ouij tikixejekoskej ox tikpaleuiskej aksa oso sayoj totech titanemiliskej. ¿Toni techpaleuis maj okachi titeyoliknelikan? Yekinika, maj tikitakan keniuj Jiova uan seki taltikpakneminij teyoliknelianij. Ompa, maj tikitakan keniuj uelis tikchiuaskej kemej Jiova uan keniuj techpaleuis komo ijkon tikchiuaj.

4. 1) ¿Keyej Jiova kintitanik seki ángeles ompa Sodoma? 2) ¿Toni techmachtia tein kipanok Lot uan ichankauan?

⁴ Itech Biblia, miakkan tikajsij keniuj Dios kinextij teyoliknelilis. Maj tikitakan keniuj kipaleuij Lot, se takat yolmelauak akin semi motekipachouaya porin akin nemiaj itech xolalmej Sodoma uan Gomorra tel amo kuali monejnemiltiayaj. Kemej tel auilnemiaj, Dios kiixtalij kinixpolos (2 Ped. 2:7, 8). Jiova kinekia kimakixtis Lot, yejua ika kintitanik seki ángeles maj kinejmachtitij ke nejon xolalmej yaya ixpoliuitij uan ke yejua uan ichankauan monekia choloskej. “Keman kisentokak yolikatitoya”, ángeles “kimakitskijkej yejua uan inamik uan ome iichpochuan, uan kikixtijkej uan kikaujkej kalampa itech xolal” (Gén. 19:16). Nejin techmachtia ke Jiova kuali kimati toni ouijkayomej tikpanouaj tiitekitikauan (Is. 63:7-9; Sant. 5:11; 2 Ped. 2:9, TNM).

5. ¿Keniuj iTajtol Dios techmachtia ke moneki titeyolikneliskej?

⁵ Jiova amo sayoj techyoliknelia, ta no techmachtia ke moneki titeyolikneliskej. Maj itech titanemilikan se tanauatil tein kitemakak itech xolal Israel. Komo se israelita tetaneujtiaya tomin, ueliskia mokauilis se itilmaj akin kitaneujtiaya uan nejon kinextiaya ke kikepiliskia itomin (xikonixtajtolti Éxodo 22:26, 27). Ueliskia panos ke akin tetaneujtij tomin kinekiskia mokauilis tilmaj uan akin taneujka tomin amo kipiaskia toni ika motakentis youak. Yejua ika, Jiova kinnauatij israelitas maj teyoliknelianij uan maj kikepanij tilmaj “keman pankalakis Tonaltsin”. ¿Toni techmachtia nejin tanauatil? Ke komo se tokniuj kipoloua teisa uan ueli tikpaleuiaj, moneki tikpaleuiskej (Col. 3:12; Sant. 2:15, 16; xikonixtajtolti 1 Juan 3:17).

6. ¿Toni techmachtia kemej Dios kinyoliknelij israelitas akin tajtakojkej?

⁶ Jiova kinyoliknelij israelitas hasta keman tajtakojkej. Biblia kijtoua: “Jiova, ininDios ininuejkaujtatuan kisentokak kinnejmachtij inintechkopa itanauatijkauan, kinnejmachtij sepa uan oksepa, porin kiyoliknelij ixolal uan ichan” (2 Crón. 36:15). No ijkon, tejuan moneki tikinyolikneliskej akin ayamo kiixmatij Dios sayoj ke  uelisok moyolnonotsaskej uan yeskij itasojikniuan. Jiova amo kineki maj aksa ixpoliui (2 Ped. 3:9). Yejua ika, kemej ueliok, maj tiksentokakan tikinnejmachtikan nochin taltikpakneminij uan ijkon uelis kinpaleuis teyoliknelilis tein kinextia Dios.

7, 8. ¿Keyej seki kalyetouanij kimachilijkej ke Jiova kinyoliknelij?

⁷ Itech totonaluan, miakej tokniuan kimachilianij ke Dios kinyolikneliani. Kemej neskayot, satepan ke panok xiuit 1990, ompa Bosnia taltikpakneminij akin kayomej itech tataman xolalmej momijmiktiayaj. Seki tokniuan kiskaj ompa Bosnia uan yayaj itech se autobús hasta Serbia. Ompa no yayaj Milan, se okichpil akin kipiaya 12 xiujmej, iikniuj takat uan itatuan. Nochin yayaj se ueyi nechikol, kampa itatuan Milan yaya moauitij. Keman ajsikej kampa peuaya okse altepet, seki tateuianij kintemoltijkej Milan uan ichankauan porin katkaj kayomej itech okse xolal, sayoj ke okseki tokniuan kinkaujkej maj panokan. Ome tonal satepan, akin kinixyekanaya tateuianij kinotsak itaixyekankauj uan kitajtanij toni monekia kinchiuilis kalyetouanij. Nejon takat moajsia ininixpan Milan uan ichankauan, yejua ika nochin kikakkej keman itaixyekankauj kinankilij: “¡Xikinkixti uan xikintatoponili!”.

⁸ Keman taixyekankej tajtojtoya iniuan tateuianij, ome takamej motokijkej kampa moajsia Milan uan ichankauan uan kinichtakailuijkej: “Tejuan tiitaixpantijkauan Jiova; tokniuan akin yayaj itech autobús techiluijkej tein panok”. Ompa, kiluijkej Milan uan iikniuj maj tejkonij itech inincarro uan ijkon ueliskia panoskej itech okse altepet, porin tateuianij amo kiitayaj ininamauan konemej. Satepan, kiniluijkej itatuan Milan maj kitayoualuianij kampa tateuianij kiitayaj ininamauan akin panouayaj itech okse altepet. Keman Milan kikakik nejin, amo kimatia ox uetskas oso chokas. Itatuan tajtankej: “¿Yekmelauj nankinemiliaj ke techkauaskej maj tiyakan?”. Sayoj ke peuak ojtokaj, uan moitaya kemej yeskia tateuianij amo kinitayaj. Kalyetouanij oksepa mosentilijkej oksekopa uan yajkej ueyi nechikol. Yejuan kiyekmatiaj ke Jiova kikakik ininnetataujtiluan. Tikmatij ke Biblia kinextia ke Jiova amo nochipa kinmakixtij itekitikauan (Hech. 7:58-60). Sayoj ke ika tein kinpanok, Milan kijtoj: “Kemej yeskia ángeles kinixtsakkej tateuianij uan Jiova techmakixtij” (Sal. 97:10).

9. ¿Toni kichiuak Jesús keman kinitak taltikpakneminij akin kitojtokayaj? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

⁹ Ineskayo Jesús no uelis techmachtis ke moneki se teyoliknelis. Keman kiitak ke akin kitojtokayaj “tajyouijtoyaj uan tayokoyayaj keme ichkame ten kuamoyautokke uan keme ne ichkame ten amo kipiaj in tapixke”, ¿toni kichiuak? “Semi kinyoliknelij” uan “peuak kinmachtia ika miak tataman tamachtilisme” (Mat. 9:36; xikonixtajtolti Marcos 6:34). Jesús amo katka kemej fariseos, akin amo kinekiaj kinpaleuiskej taltikpakneminij (Mat. 12:9-14; 23:4; Juan 7:49). ¿Titeyolikneliaj kemej Jesús uan yekmelauj tiknekij tikinpaleuiskej taltikpakneminij maj kiixmatikan Jiova?

10, 11. ¿Nochipa moneki titeyolikneliskej? Xikonmelaua.

¹⁰ ¿Kijtosneki nejin ke nochipa moneki titeyolikneliskej? Amo. Techpaleuis maj tikajsikamatikan komo tikitaj  se neskayot kampa Jiova kiitak ke amo kinamikia se teyoliknelis. Keman kinauatij Saúl maj kinmiktiani amalequitas uan inintapialuan, Saúl amo kimiktij tekiuaj uan mokauilij seki inintapialuan. Xa kinemilij ke teyoliknelijtoya, sayoj ke Dios kiixtopeuak kemej tekiuaj itech xolal Israel porin amo kitakamatik (1 Sam. 15:3, 9, 15). Jiova se Tamelaujkej akin kichiua tein kinamiki. Ueli senkis kimati toni kinemiliaj taltikpakneminij, yejua ika kimati kemanian moneki amo se teyoliknelis (Lam. 2:17; Ezeq. 5:11). Amo uejkaua, kintatsakuiltis nochin akin amo kinekiskej kitakamatiskej (2 Tes. 1:6-10). Ijkuak, amo monekis maj Dios kinyolikneli akin amo yolkualmej. Tein melauj, keman kinixpolos, kinextis ke kinyoliknelia itekitikauan, akin kinmakixtis.

¹¹ Melauak ke tejuan amo tikixtaliaj ox Jiova moneki kitatsakuiltis oso kimakixtis aksa, ta moneki timochikauaskej tikinpaleuiskej taltikpakneminij axkan. Komo ijkon, ¿keniuj uelis tikinyolikneliskej oksekin? Maj tikitakan keniuj uelis tikchiuaskej.

12. ¿Keniuj uelis tikinyolikneliskej oksekin?

¹² Maj tiktemokan keniuj tikinpaleuiskej oksekin ika tein kichiuaj mojmostaj. Jiova kinnauatia itekitikauan maj kinyoliknelikan tokniuan uan oksekin (Juan 13:34, 35; 1 Ped. 3:8). “Se teyoliknelis” uelis momelauas kemej “se tajyouis iuan aksa”. Akin teyoliknelia kitemoua kinpaleuis akin tajyouiaj. Maj tiktemokan keniuj uelis tikchiuaskej. Kemej neskayot, uelis timotemakaskej tikpaleuiskej aksa ika se tekit ikalijtik oso okseko (Mat. 7:12).

13. ¿Keniuj itekitikauan Dios kinextiaj ke teyolikneliaj keman mochiua se tetsauit?

¹³ Maj titapaleuikan keman mochiua se tetsauit. Miakej tokniuan kinyolikneliaj akin tajyouiaj keman mochiua se tetsauit. Miakej kimatij ke itekitikauan Jiova tapaleuiaj keman panoua nejon (1 Ped. 2:17). Se tokniuj siuat kayot Japón nemia itech se xolal kampa tel tauejueliuik porin talolinik uan ueyiat uejkapan moajkotamotak itech xiuit 2011. Kijtoj ke semi kiyolchikauak uan kiyolseuij kinitas tel miakej  tokniuan kayomej ompa Japón uan okseki uejueyi altepemej kiyekchijchiujtoyaj ininchan oksekin uan Kalmej kampa tiMosentiliaj. Yejua no kijtoj: “Nochi tein nikpanok nechajsikamatiltij ke Jiova techtasojta uan ke tiitaixpantijkauan ininka timotekipachouaj oksekin. Miakej tokniuan noyampa taltikpak toka kichiujtokej netataujtil”.

14. ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej akin xiuejkejya uan akin mokokouaj?

¹⁴ Maj tikinpaleuikan akin xiuejkejya uan akin mokokouaj. Keman tikitaj ke aksa tajyouia porin xiuejya oso mokokoua, tikyolikneliaj. Tiknekij maj ejko tonal keman tamis nejin kuejmolmej, yejua ika tiktajtaniaj Jiova maj uiki iTekiuajyo. Sayoj ke hasta maj ejko nejon tonal, timochikauaj tikinpaleuiskej akin mokokouaj uan akin xiuejkejya. Se tajkuilojkej kitetapouij se taman tein kipanok imomaj, akin kipiaya kokolis tein moixmati kemej Alzheimer. Se tonal, imomaj nejin takat amo ajsik nekalauiloyan uan kipitsotilij itilmaj. Keman yolik motachipauijtoya, ome tokniuan siuamej akin nochipa kikalpanouayaj ajsikej ichan. Keman kiitakej tein kipanoka, kitajtanijkej ox ueliskia kipaleuiskej. Imomaj kijtoj: “Nipinaua, sayoj ke kemaj”. Yejua ika kipaleuijkej, kitotonilijkej tsopekat uan iuan mokaujkej tepitsin. Nejin tajkuilojkej semi motasojkamatia uan kijtoj ke kinpoujkaitaya itaixpantijkauan Jiova porin kichiuaj tein tamachtiaj. ¿Timochikauaj tikinpaleuiskej akin xiuejkejya uan akin mokokouaj porin tikinyolikneliaj? (Filip. 2:3, 4.)

15. ¿Keniuj tikinpaleuiaj oksekin keman titanojnotsaj?

¹⁵ Maj tikinpaleuikan taltikpakneminij maj kiixmatikan Jiova. Axkan, taltikpakneminij kipiaj kuejmolmej uan miak taman kintekipachoua. Okachi uelis tikinpaleuiskej komo tikinmachtiaj keniuj tamati Dios uan keniuj iTekiuajyo tapaleuis itech taltikpak. No uelis tikinpaleuiskej maj kiitakan ke okachi kinpaleuis komo kitakamatij itanauatiluan Dios (Is. 48:17, 18). Keman titanojnotsaj tikueyitaliaj Jiova uan tiknextiaj ke tikinyolikneliaj oksekin. ¿Uelis okachi titanojnotsaskej? (1 Tim. 2:3, 4.)

16. ¿Keniuj techpaleuia komo titeyolikneliaj?

¹⁶ Tamatinij akin kiitaj keniuj tekiti se itanemilil kijtouaj ke se teyoliknelis tepaleuia maj okachi amo tekui kokolis uan maj okachi kuali se mouika iniuan oksekin. Keman tikinpaleuiaj akin tajyouiaj, okachi tiyolpakij uan tikpiaj se kuali tanemilil, amo toselti timomachiliaj uan okachi amo tiknemiliaj tein amo kuali. Semi techpaleuia komo titeyolikneliaj (Efes. 4:31, 32). Komo tikintasojtaj oksekin uan tiktemouaj keniuj tikinpaleuiskej, kuali timomachiliskej porin tikmattoskej ke tikchiujtokej tein Jiova kineki. Uan nejon kichiuas maj timochiuakan okachi kuali tetatmej, namikuanij uan tasojiknimej. Uan no, akin teyolikneliaj nochipa kinpaleuiaj keman moneki (xikonixtajtolti Mateo 5:7 uan Lucas 6:38).

17. ¿Keyej tikonneki tionteyoliknelis?

¹⁷ Melauak ke amo titeyolikneliaj sayoj porin techpaleuia, ta porin tiknekij tikueyitaliskej uan tikchiuaskej kemej Jiova, akin itech ualeua netasojtalis uan teyoliknelilis (Prov. 14:31). Yejua ika, maj timochikauakan tikchiuaskej kemej yejuatsin. Ijkon okachi timotokiskej iniuan tokniuan uan okachi kuali timouikaskej iniuan oksekin (Gál. 6:10; 1 Juan 4:16).