1. ¿Toni tajtolmej kinextiaj tein kinpanoua miakej?

¿TIKAKINI maj kijtokan: Amo akin kimati tein kipia hasta keman kipoloua? Xa mitspanouani nejon. Tein melauj, tinochin xa ijkon techpanouani. Kemej neskayot, aksa akin itatuan tominpiaj, xa amo kitasojkamati miak taman tein kipia. Telpochmej uan ichpochmej, kemej ayamo kipiaj kuali taixejekolis, xa amo kiajsikamatij toni yekmelauj tayekantok itech tonemilis.

2, 3. 1) ¿Toni telpochmej moneki amo kitayekanaltiskej? 2) ¿Toni techpaleuis maj tiktasojkamatikan tein tikpiaj?

² Komo titelpoch oso tiichpoch, ¿toni tikita ke okachi tayekantok? Nikan taltikpak miakej kiteltayekanaltiaj kipiaskej tomin, se ueyi kali uan yankuik teposmej. Sayoj ke amo kitayekanaltiaj tein okachi moneki: kipiaskej se kuali uikalis iuan Dios. Komo motatuan mitsmachtijkej tein yekmelauj tamachtia Biblia, tikpia se kualtsin netetayokolil tein Dios mitskauilia (Mat. 5:3). Komo amo tiktasojkamati uelis mitsijtakos itech nochi monemilis.

³ Sayoj ke uelis tikchiuas maj amo mitspano nejon. ¿Keniuj? Maj tikitakan seki neskayomej tein moajsij itech Biblia tein amo sayoj telpochmej uan ichpochmej kinpaleuis maj kitasojkamatikan netetayokolil tein Dios techkauilia, ta tinochin akin tikchiuaj kemej Cristo.

4. ¿Keniuj 1 Samuel 8:1-5 kijtoua ke katkaj ikoneuan Samuel?

⁴ Itech Biblia ixnesij takamej uan siuamej akin kiselijkej se ueyi netetayokolil tein Dios kitemaka, sayoj ke amo kitasojkamatkej. Yejua nejon kinpanok ikoneuan tanauatijkej Samuel, akin peuak kitekitilia Jiova keman katka konet uan amo keman kikauak (1 Sam. 12:1-5). Samuel kinkauilij se kuali neskayot ikoneuan, Joel uan Abías, sayoj ke amo kitasojkamatkej, uan kichiujkej tein tel amo kuali. Biblia kijtoua ke amo katkaj kemej ininpopaj, ta yejuan amo kichiuayaj teisa ika melaujkayot (xikonixtajtolti 1 Samuel 8:1-5).

5, 6. ¿Toni kinpanok ikoneuan uan iixuiuj Josías?

⁵ No ijkon kinpanok ichankauan tekiuaj Josías, akin katka se kuali itekitikauj Dios. Keman kiajsikej amaix tein kipiaya Tanauatil, uan Josías kikakik keman kiixtajtoltijkej, mochikauak kitakamatis itanauatiluan Jiova. Kitamij naualot uan taueyichiualis tein amo melauak itech altepet, uan kinyolchikauak israelitas maj kitakamatinij Jiova (2 Rey. 22:8; 23:2, 3, 12-15, 24, 25). ¡Tel ueyi netetayokolil tein kitemaka Dios kiselijkej ikoneuan Josías! Maski eyi ikoneuan uan iixuiuj kiselijkej tekiuajyot, nion se kinextij ke kitasojkamatia tein yejua kinmachtijka.

⁶ Satepan, semej ikoneuan, Jehoacaz, kiselij tekiuajyot, sayoj ke “peuak kichiua tein amo kuali iixpan Jiova”. Sayoj tekiuajtik eyi metsti uan satepan akin tekiuajtia Egipto kikitskij, kitsakuak uan ompa mikik (2 Rey. 23:31-34). Satepan, iikniuj, Jehoiaquim, kiselij tekiuajyot, uan taixyekanak once xiujmej. Sayoj ke yejua no kinextij ke amo kitasojkamatia tein ipopaj kimachtijka. Jehoiaquim semi amo yolkuali katka, yejua ika Jeremías achtook kijtoj: “Kipachoskej kemej kipachouaj se asno” (Jer. 22:17-19). Satepan, okse ikonetsin Josías, akin motokaytij Sedequías, uan iixuiuj, akin motokaytij Joaquín, kiselijkej tekiuajyot, sayoj ke no ijkon tel amo yolkualmej katkaj uan amo kitojtokakej neskayot tein kikauak Josías (2 Rey. 24:8, 9, 18, 19).

7, 8. 1) ¿Keniuj Salomón kipoloj netetayokolil tein Dios kitemaka? 2) ¿Toni techmachtiaj akin ne uejkauj amo kitasojkamatkej netetayokolil tein Dios techkauilia?

⁷ Tekiuaj Salomón no kiselij tamachtilis tein kinextilij ipopaj, David. Maski yejua kimachtij maj kitasojta Jiova, satepan Salomón amo kitasojkamatik netetayokolil tein kiselij. Biblia kijtoua: “Uan keman Salomón ueuentsintiak, isiuauan kiyolpatakej maj kinueyichiuani okseki tiotsitsin; uan iyolo amo katka ajsitok iuan Jiova iDios kemej iyolo ipopaj David” (1 Rey. 11:4). Yejua ika Salomón kipoloj itatiochiualis Jiova.

⁸ Maski nochi nejin takamej ueliskiaj kitasojtaskej Jiova uan kichiuaskej tein kuali, amo kichiujkej. Sayoj ke itech Biblia no ixnesij telpochmej akin kemaj kitasojkamatkej netetayokolil tein Dios techkauilia, ijkon kemej miakej kichiuaj axkan. Maj tikitakan seki kuali neskayomej tein tokniuan telpochmej uan ichpochmej uelis kitojtokaskej.

9. ¿Keyej kikaujkej se kuali neskayot ikoneuan Noé? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

⁹ Ikoneuan Noé kikaujkej se kuali neskayot. Dios kinauatijka ininpopaj maj kichijchiuani se arca kampa ueliskiaj  momakixtiskej. Yejuan kiajsikamatkej ke monekia kichiuaskej itanejnekilis Jiova uan kipaleuijkej ininpopaj maj kichijchiuani arca. Uan kemej kijtoua tajkuilol, ompa kalakkej achto ke ualaskia Tetsaujkakiouit (Gén. 7:1, 7). ¿Keniuj kinpaleuij nejon? Génesis 7:3 kijtoua ke kinkalakijkej tapialmej itech arca ‘uan ijkon amo poliuiskiaj itech nochi talixko’. Taltikpakneminij no momakixtijkej. Kemej ikoneuan Noé kitasojkamatkej tein yejua kinmachtij, kipiakej tatiochiualis tapaleuiskej maj momakixtianij taltikpakneminij uan maj oksepa sayoj Jiova kiueyichiuanij nikan taltikpak kampa amo onkayaok tein amo kuali (Gén. 8:20; 9:18, 19).

10. ¿Keniuj kinextijkej naui telpochmej hebreos ke kitasojkamatiaj tein kiselijkaj?

¹⁰ Seki ciento xiujmej satepan, naui telpochmej hebreos kinextijkej ke kimatiaj toni yekmelauj kipia ipatiuj. Hananías, Misael, Azarías uan Daniel kinuikakej Babilonia itech xiuit 617 achto itech totonaluan. Kipiayaj tamatilis uan kuakualtsitsin katkaj, uan ueliskiaj kipiaskej nemilis kemej babilonios. Sayoj ke amo kinekkej kichiuaskej. Tein kichiujkej kiyeknextij ke kitasojkamatiaj tein inintatuan kinmachtijkaj, porin kiitayaj kemej se netetayokolil tein Dios kinkauilijka. Jiova semi kintatiochiuij porin amo kielkaujkej tein kinmachtijkaj keman katkaj konemej (xikonixtajtolti Daniel 1:8, 11-15, 20).

11. ¿Keniuj oksekin no kinpaleuij netetayokolil tein Dios kimakak Jesús?

¹¹ Akin okachi kuali neskayot kikauak yejua Jesús, iKonetsin Dios. Yejua momachtij tel miak taman tein kichiua iTajtsin, uan semi kitasojkamatia. Yejua nejon kiyeknextia nejin tein kijtoj: “Sayo nikijtojtinemi ten Notajtsin Dios nechnextilij ya” (Juan 8:28). Uan kinekia maj oksekin kinpaleuiani tein yejua momachtijka. Yejua kijtoj: “No itech okseki altepemej moneki nitetapouitiuj kuali tanauatilmej ika itekiuajyo Dios, porin yejua ika nechualtitankej” (Luc. 4:18, 43, TNM). Kinpaleuij maj kiitanij akin kikakiaj ke motelnekia maj ‘amo poutokan iuan in taltikpakuaniʼ porin yejuan amo kitasojkamatij netetayokolil tein Dios techkauilia (Juan 15:19).

12. 1) ¿Keniuj miakej telpochmej moajsij kemej Timoteo? 2) ¿Toni moneki motajtaniskej tokniuan telpochmej uan ichpochmej?

¹² Ijkon kemej telpochmej akin yekin ininka titajtojkej, xa tejua no mitsiskaltijkej motatuan akin kitasojtaj Jiova. Komo ijkon, no timoajsi kemej Timoteo (xikonixtajtolti 2 Timoteo 3:14-17). Motatuan mitsmachtijkej keniuj tamati Dios akin melauak uan keniuj uelis tikyolpaktis. Tikmatij ke keman katka tikonetsin peuak mitsmachtiaj tein “mitsnextilis uan mitsyekantiyas para tikajsis ne nemakixtilis, komo tejua tikpixtinemi se ajsikatakuautamatilis iuan Cristo Jesús” uan no ‘uelis tikchiutiyasʼ itekiyo Dios. ¿Tiktasojkamati tein tikseliani? Ximotajtani: “¿Keniuj nimomachilia nikmatis ke nipoui iniuan miakej itekitikauan Dios akin amo kikauanij? ¿Nechyolpaktia nipouis iniuan akin Dios kinita kemej itasojikniuan akin amo semi miakej? ¿Nikita ke se ueyi tatiochiualis maj nikixmati tamachtilis tein melauak?”.

13, 14. 1) ¿Toni tayejyekolis kipiaj seki tokniuan telpochmej uan ichpochmej? 2) ¿Keyej tel kuali maj kiixnamikikan? Xikijto se neskayot.

¹³ Miakej telpochmej uan ichpochmej akin inintatuan kinmachtianij keman katkaj konemejok, amo kiitaj  keniuj tel kualtsin tamachtilis tein melauak uan keniuj tel amo kualtsin tein poui nikan taltikpak kampa taixyekantok Satanás. Sekin hasta kiyolnejnekij nemiskej kemej nikan taltikpak nemij. Sayoj ke tejua, ¿toni tiknemilia? ¿Timoketsaskia iixpan se carro tein motalojtok sayoj porin tikneki tikmatis ox mitstelxokolis oso mitsmiktis? ¿Melauj ke amo? No ijkon, amo moneki tikchiuatiuij tein nikan taltikpak kichiuaj uan ijkon tikmatiskej ox techtelijtakos (1 Ped. 4:4).

¹⁴ Gener, se telpoch akin nemi Asia, moskaltij keman itatuan katkajya itaixpantijkauan Jiova uan moauij keman kipiaya 12 xiujmej. Sayoj ke satepan peuak kiyolnejneki tein onkak nikan taltikpak. Yejua kijtoua: “Niknekia nikchiuas tein niknekis ijkon kemej oksekin kijtouaj ke kichiuaj”. Peuak kipia ome nemilis uan keman kipiaya 15 xiujmej, no monejnemiltiaya ijkon kemej itasojikniuan. Tauanaya uan pitsokamanalouaya. Yaya mauiltiti videojuegos kampa moitaya tateuilis uan ajsia ichan tel youak. Satepan kiitak ke nejon amo kiualkuiliaya yolpakilis. Amo kuali momachiliaya. Axkan ke mokepak itech nechikol, Gener kijtoua: “Nechouijmakaok nikixnamikis tein onkak nikan taltikpak, sayoj ke tatiochiualis tein nikselia keman niktekitilia Jiova yekmelauj okachi kuali”.

15. ¿Itech toni moneki tanemiliskej akin inintatuan amo itaixpantijkauan Jiova?

¹⁵ Itech nechikol no moajsij seki telpochmej uan ichpochmej akin inintatuan amo itaixpantijkauan Jiova. Komo tejua ijkon timoajsi, xiknemili ueyi tatiochiualis tein tikpia porin tikixmati uan tiktekitilia Jiova. Tel miakej millones nemij nikan taltikpak, sayoj ke 1 itech 1,000 taltikpakneminij kiixmatij tein yekmelauj tamachtia Biblia. ¡Uan tejua semej akin tikpia nejon taixmatilis! Se ueyi tatiochiualis maj tipouikan iniuan akin Jiova kichiuani maj motokikan iuan uan maj kiajsikamatikan tamachtilis tein kipia Biblia (Juan 6:44, 45). Maski tataman kemej tikixmatkej Jiova, ¿melauj ke nejon kichiua maj tiyolpakikan? (Xikonixtajtolti 1 Corintios 2:12.) Gener kijtoua: “Semi nechyololinia keman nitanemilia itech nejon tatiochiualis. ¿Toni nichiujkej nejua, yejua ika Jiova akin okachi Ueyichiujkej nechixmati?” (Sal. 8:4). Uan se tokniuj  siuat akin no ompakauin kayot, kijtoj: “Komo se momachtijkej kuali momachilia keman itamachtijkauj kielnamiki, ¡okachi ueyi tatiochiualis maj toUeyi Tamachtijkauj, Jiova, techixmati!”.

16. ¿Toni tokniuan telpochmej uan ichpochmej uelis kiixpejpenaskej kichiuaskej ika tamatilis?

¹⁶ Kemej tikitakejya, se ueyi tatiochiualis tikpia, yejua ika ¿senkis tikixtalis tipouis iniuan akin amo semi miakej akin kiixpejpenanij tein okachi kuali itech ininnemilis? Komo ijkon tikchiua, tipouis iniuan miakej itekitikauan Jiova akin amo keman kikauanij. Amo xikchiua kemej miakej telpochmej oso ichpochmej akin kiauilchiujtokej ininnemilis uan amo kichiaj kiseliskej tein kuali satepan (2 Cor. 4:3, 4).

17-19. ¿Toni mitspaleuis kuali ximomachili porin amo timonejnemiltia kemej oksekin?

¹⁷ Kemansa semi teouijmaka amo se monejnemiltis kemej oksekin, sayoj ke yejua tein okachi kuali tein uelis tikchiuaskej. Kemej neskayot, xitanemili itech se akin motataniti itech Juegos Olímpicos. Tikmatij ke uelik motatanito porin amo monejnemiltij kemej oksekin itasojikniuan. Kemej kikauak seki taman tein kitsakuiliaya maj momachti keniuj tatanis, kiajsik tein kiixtalijka.

¹⁸ Miakej amo kinemiliaj tein amo kuali tein kinualkuilis komo amo kuali monejnemiltiaj. Sayoj ke komo tejua kemaj tiknemilia tein mitsualkuilis, uan amo timonejnemiltia kemej oksekin, ta tikixnamiki auilnemilis uan okseki taman tein kijtakos mokuali uikalis iuan Dios, uelis tikajsis “ne ten melau nemilis” (1 Tim. 6:19). Tokniuj siuat akin achto ika titajtojkej kijtoua: “Keman tikpaleuia tein tikneltoka, kuali timomachilia. Tiknextia ke timoyolchikaua tikixnamikis tein kichiuaj nikan taltikpak. Kemej yeskia ueli tikita ke Jiova yolpaki uan mitsixuetskilia. Keman panoua nejon, okachi kuali timomachilia porin amo timonejnemiltia kemej oksekin”.

¹⁹ Amo sayoj xiktemo tein uelis tikajsis axkan itech monemilis (Ecl. 9:2, 10). Komo tikajsikamati keyej tinemij uan tikmati ke Jiova uelis mitsmakas nemilis nochipaya, mitspaleuis amo xinemi “keme nekes ten amo kixmatij Totajtsin Dios”. Komo tikixpejpena tiktekitilis Jiova, tikpias yekmelauj yolpakilis itech monemilis (Efes. 4:17; Mal. 3:18).

20, 21. 1) Komo kuali titaixpejpenaj, ¿toni uelis tikseliskej satepan? 2) ¿Toni kichia Jiova maj tikchiuakan?

²⁰ Komo kuali titaixpejpenaj, tiyolpakiskej axkan uan uelis tikpiaskej nemilis nochipaya itech yankuik taltikpak. Amo ueli nion tiknemiliaj kualtsitsin tatiochiualismej tein tikpiaskej (Mat. 5:5; 19:29; 25:34). Sayoj ke, Jiova amo nochin kinmaka nejon tatiochiualismej, ta sayoj akin kitakamatij (xikonixtajtolti 1 Juan 5:3, 4). Sayoj ke se kisentokas se kitekitilis Jiova yejua tein okachi kuali.

²¹ ¡Tel miak taman techmakani Jiova! Tikpiaj ajsitok taixmatilis tein kitemaka iTajtol uan tikajsikamatij keniuj yekmelauj tamati yejuatsin uan tikixmatij itanejnekilis. Tikpiaj tatiochiualis tikteixmatiltiskej itokay uan timochiuaskej itaixpantijkauan. Uan Dios techyekiluia ke yetok touan (Sal. 118:7). Tinochin, telpochmej uan akin uejueykej, maj tiknextikan ke tiktasojkamatij netetayokolil tein Dios techkauilia uan maj tiktelnejnekikan tikueyichiuaskej “Totajtsin Dios sen nachipa” (Rom. 11:33-36; Sal. 33:12).