1, 2. ¿Akonimej uelis kiajsiskej miak tamachtilis itech amatajkuilol El Cantar de los Cantares, uan keyej? (Xikonita taixkopimej ipeujyan tamachtilis.)

TAKAT uan siuat akin monamiktijtokej moixitaj uan moixuetskiliaj. Nochin uelij kiitaj ke moteltasojtaj. Tokniuj akin kitemakak tanojnots kinita uan motajtania ox kisentokaskej motasojtaskej ijkon kemej panoskej tonalmej. Keman namikuanij yekmelauj motasojtaj, uelis kisentokaskej tel kuali mouikaskej maski kipanoskej uejueyi kuejmolmej. Sayoj ke tetayokoltij tikitaskej ke miak namikuanij amo yolpakij uan mokakauaj. Yejua ika, miakej motajtaniaj ox namikuanij uelis motasojtaskej nochipaya.

² Itech ne uejkauj Israel, yekmelauj netasojtalis amo semi moitaya. Itech Eclesiastés 7:26-29, tekiuaj Salomón kimelauak ke itech itonaluan amo semi moajsiaj taltikpakneminij akin yolkualmej. Kijtoj ke Dios kinchijchiujka taltikpakneminij yolkualmej, sayoj ke yejuan peujkej kichiuaj tein amo kuali. Itech nejon tonalmej, kampa nemiaj israelitas no moajsiaj siuamej akin okseko kayomej. Nejin siuamej kiueyichiuayaj tiotsin Baal uan auilnemiaj. Yejua ika, miakej takamej uan siuamej israelitas no peujkej  ijkon monejnemiltiaj. * Sayoj ke 20 xiujmej achto ke kijkuiloskia tajtolmej tein moajsij itech amatajkuilol Eclesiastés, Salomón kijkuiloj se nekuikatil kampa ika tajtoj se takat uan se siuat akin moteltasojtayaj. Nejin nekuikatil moajsi itech Biblia uan motokaytia El Cantar de los Cantares. Akin monamiktijkejya uan akin ininselti uelis kiajsiskej miak tamachtilis itech nejin amatajkuilol, porin techpaleuia maj tikmatikan toni yekmelauj netasojtalis uan keniuj uelis tiknextiskej.

3. ¿Keniuj tikmatij ke namikuanij uelis yekmelauj motasojtaskej?

³ (Xikonixtajtolti El Cantar de los Cantares 8:6.) Salomón kikuik tajtolmej “tit tein iaxka Jah” keman ika tajtoj netasojtalis. ¿Keyej? Porin netasojtalis yejua kualneskayot tein okachi tayekantok tein kinextia Jiova. Tikmatij ke se takat uan se siuat uelis yekmelauj motasojtaskej porin Dios kinchijchiuak taltikpakneminij kemej uelis tetasojtaskej (Gén. 1:26, 27). Satepan ke kichijchiuak yekinika takat, Jiova kimakak se inamik. Keman Adán yekinika kiitak Eva, tel yolpakik uan kijtoj ke kiteltasojtaya. Uelis tikijtoskej ke Eva no kitasojtaya inamik, ta Dios kichijchiuak ika se ielchikiujomiyo Adán (Gén. 2:21-23).

4, 5. ¿Toni ika tajtoua El Cantar de los Cantares?

⁴ Amatajkuilol El Cantar de los Cantares kuali kimelaua netasojtalis tein uelis mopialiskej se takat uan se siuat. Nejin amatajkuilol ika tajtoua tein kipanokej se telpoch ichkatajpixkej uan se ichpoch kuakualtsin akin nemia itech xolal Sunem, oso Sulem. Ichpoch sulamita tekititoya kampa iikniuan kitokayaj uva, uan Salomón uan itateuijkauan ompakauin moajsiaj. Keman Salomón kimatik ke ompa yetoya ichpoch, kiniluij itakeualuan maj kiuikilianij. Ompa, yejua kiluij ke katka tel kuakualtsin uan ke kitayokoliskia miak taman. Sayoj ke ichpoch kiyekijtoj ke kitasojtaya ichkatajpixkej uan ke sayoj kinekia yetos iuan (Cant. de Cant. 1:4-14). Ichkatajpixkej kitemoj ichpoch hasta ajsito kampa moajsiaj tateuianij. Keman mosenajsikej, ika kualtsitsin tajtolmej moiluijkej ke moteltasojtayaj (Cant. de Cant. 1:15-17).

⁵ Ompa, Salomón mokepak Jerusalén uan kiuikak ichpoch, sayoj ke ichkatajpixkej kitojtokak (Cant. de Cant. 4:1-5, 8, 9). Maski Salomón kitemoj kichiuas maj ichpoch kitasojtani, amo uelik kichiuak maj amo kitasojtaniok ichkatajpixkej (Cant. de Cant. 6:4-7; 7:1-10). Yejua ika kikauak maj mokepani ichan. Satepan, ichpoch kinotsak ichkatajpixkej uan kiluij maj ijsiujka youi kiajsiti kemej motaloua se masat (Cant. de Cant. 8:14).

6. ¿Keyej uelis ouij se kimatis akoni tajtoua itech amatajkuilol El Cantar de los Cantares?

⁶ Nejin nekuikatil tein kijkuiloj Salomón semi kualtsin, uan miakej kijtouaj ke amo onkak okse kemej nejon (Cant. de Cant. 1:1). Salomón kinekia maj okachi kuali mokakini kualtsitsin tajtolmej, yejua ika amo kijtoua inintokay akin tajtouaj. Kemansa, nejin kichiua  maj ouij se kimati akoni tajtojtok itech nekuikatil. Maski ijkon, ueli se kimati akoni tajtoua ika tein kijtoua. *

7, 8. ¿Keniuj kinextijkej ichkatajpixkej uan ichpoch ke motasojtayaj? Xikonijto seki neskayomej.

⁷ Ichpoch uan ichkatajpixkej monextilijkej netasojtalis ika tajtolmej tein tel kualtsitsin. Xa seki nejon tajtolmej tein kikuikej taman tikakij axkan. Nejin panoua porin moijkuilojkej panoua 3,000 xiujmej achtoya (Cant. de Cant. 1:2). Uan no, tajtolmej tein momattoyaj moiluiskej se telpoch uan se ichpoch semi taman katka. Maski ijkon, ueli tikajsikamatij ke moteltasojtayaj. Kemej neskayot, ichkatajpixkej kijtoj ke iixtololouan ichpoch katkaj kemej ininixtololouan palomas. Ika nejon kijtosnekia ke iixtololouan kinextiayaj ke katka kualtakat (Cant. de Cant. 1:15). Uan ichpoch kijtoj ke iixtololouan telpoch tel kualtsitsin katkaj kemej palomas (xikonixtajtolti El Cantar de los Cantares 5:12). Yejua kiitaya ke iixtololouan telpoch tein nextikej kualtsitsin moitayaj iuan istak tein kipiaya iixtololojtenoj, kemej yeskia tiltik palomas tein maltijtokej itech leche.

⁸ Ichkatajpixkej uan ichpoch amo motasojtayaj sayoj porin moixuelitayaj. Telpoch kiteluelitaya keniuj sulamita kinnojnotsaya oksekin (xikonixtajtolti El Cantar de los Cantares 4:7, 11). Yejua ika kiluij: “Tejua akin timochiuas nonamik, itech motenxipal kisa nekti tein onkak itech panal. Monenepiltampa onkak leche uan nekti”. Telpoch kiitaya ke tein kijtouaya ichpoch tel kuali katka kemej leche uan tsopek kemej nekti tein okachi kuali. No kiluij: “Titelkuakualtsin, notasojtsin, uan motech amo moajsi nion teyi tein amo kuali”. Nejin tajtolmej kinextiaj ke ichkatajpixkej kiuelitaya kualneskayomej tein kipiaya ichpoch, amo sayoj porin kiixuelitaya.

9. 1) ¿Keniuj kinextiaj takat uan siuat ke yekmelauj motasojtaj? 2) ¿Keyej motelneki maj takat uan siuat kinextikan ke motasojtaj?

⁹ Itech nejin tonalmej, tokniuan akin monamiktijkejya amo kiitaj ke nemilis kemej namikuanij sayoj monextia ika se amat, ta yekmelauj motasojtaj uan kinextiaj ika tein kichiuaj. ¿Keniuj? Ika nochi naui taman netasojtalis tein onkak. Se yejua netasojtalis tein Biblia kijtoua ke moneki tikinnextiliskej oksekin (1 Juan 4:8). Okse, yejua netasojtalis tein tikinpialiaj tochankauan. No moajsi netasojtalis tein mopialiaj tasojiknimej (Juan 11:3). Uan no yetok netasojtalis tein mopialiaj namikuanij (Prov. 5:15-20). Motelneki maj namikuanij monextilikan nejin tataman netasojtalis maski kipiaskej miak tekit. ¿Keyej? Porin okachi kuali mouikaj keman takat uan siuat kinextiaj ke  motasojtaj ika tein kijtouaj uan ika tein kichiuaj. Nejon tapaleuis maj yolpakikan kemej namikuanij. Itech seki uejueyi altepemej, tetatmej kiixpejpenaj akoni iuan monamiktiskej ininkoneuan. Keman panoua nejin, no motelneki maj namikuanij kinextikan ke motasojtaj ijkon kemej moixmattiyaskej. Ijkon okachi motasojtaskej uan okachi kuali mouikaskej kemej namikuanij.

10. ¿Toni ika no kinpaleuia namikuanij maj nochipa monextilikan ke motasojtaj?

¹⁰ Keman namikuanij nochipa monextiliaj ke motasojtaj, no kinpaleuia itech okse taman. El Cantar de los Cantares kijtoua ke Salomón kiluij ichpoch ke kimakas miak taman tachijchiuj ika oro uan plata tein ika mokualnextiskia. Uan no kiluij ke katka “kuakualtsin kemej chikauak metsti” uan “yektik kemej Tonaltsin” (Cant. de Cant. 1:9-11; 6:10). Sayoj ke ichpoch kitasojtaya ichkatajpixkej. ¿Toni kipaleuij maj kisentokani kitasojtani keman amo iuan yetoya? (Xikonixtajtolti El Cantar de los Cantares 1:2, 3.) Ichpoch kuali momachiliaya keman kielnamikia tajtolmej tein kiluiaya ichkatajpixkej. Kiitaya ke itajtoluan katkaj “okachi kuali ke vino”. Uan keman amo iuan yetoya, kiyolseuiaya kielnamikis nejon tajtolmej kemej yeskia kitaliliskiaj aceite itech itsontekon (Sal. 23:5; 104:15). ¿Toni nejin uelis kinmachtis namikuanij? Ke komo kielnamikij tajtolmej tein ika monextiliaj netasojtalis kinpaleuis maj amo mokajkayauakan iuan okse keman amo senyetoskej. Komo ijkon kichiuaj, okachi motasojtaskej uan okachi kuali mouikaskej kemej namikuanij.

11. ¿Toni uelis techmachtis tajtolmej tein ichpoch kiniluij siuamej akin moajsiaj ichan Salomón?

¹¹ Ichpoch tein ika motajtoua itech amatajkuilol El Cantar de los Cantares uelis kinmachtis miak taman akin se tonal kinekij monamiktiskej. Yejua nion tepitsin kitasojtaya Salomón. Yejua ika amo kipatak itanemilil uan kiniluij siuamej akin moajsiaj ichan Salomón: “Amo xikchiuakan maj nikneki uan maj nikmachili netasojtalis ta hasta maj nejin iselti moskalti” (Cant. de Cant. 2:7; 3:5). ¿Toni uelis techmachtis nejin tajtolmej? Ke amo kuali yetok maj tipeuakan timoixmatikan iuan akin yeski. Okachi kuali maj timochiakan uan ijkon timonamiktiskej iuan akin okachi kuali yeski tonamik.

12. ¿Keyej ichpoch kiteltasojtaya ichkatajpixkej?

¹² ¿Keyej ichpoch kiteltasojtaya ichkatajpixkej? Yejua kiitaya ke tamatia kemej se masat uan katka kuakualtsin. Katka machijchikauak, uan imetsuan uan ikesuan katkaj chikaujkej uan kualtsitsin kemej kalikximej tachijchiuj ika mármol. Sayoj  ke telpoch amo sayoj katka chikauak uan kuakualtsin. Ichpoch kimatia ke yejua kitasojtaya Jiova uan motelitaya ikualneskayouan. Yejua ika ichpoch kiitaya ichkatajpixkej “kemej se manzanajkouit tein moajsi tatajko koujtaj” (Cant. de Cant. 2:3, 9; 5:14, 15).

13. ¿Keyej telpoch kiteltasojtaya ichpoch?

¹³ Ichpoch no katka semi kuakualtsin. Hasta tekiuaj Salomón kitasojtak maski kinpiayaya “sesenta isiuauan [...], uan ochenta iojpakasiuauan uan tel miakej ichpochmej”. ¿Ichkatajpixkej kitasojtaya sayoj porin katka kuakualtsin? Amo. Yejua kimatia ke ichpoch no kitasojtaya Jiova uan motelitaya ikualneskayouan. Kemej neskayot, katka yolyemanik. Yejua moitaya sayoj kemej se xochit tein onkak kampa yeski, kemej “sayoj se azafrán”. Sayoj ke ichkatajpixkej amo ijkon kiitaya, ta kiitaya kemej “se lirio tein moajsi kampa onkak xiuit tein uitsyoj” (Cant. de Cant. 2:1, 2; 6:8).

14. ¿Toni uelis kinmachtis akin kinekij monamiktiskej tein kichiujkej ichpoch uan ichkatajpixkej?

¹⁴ Jiova kineki maj itekitikauan monamiktikan iuan aksa “ma no taneltokakke” (1 Cor. 7:39). Nejin kijtosneki ke sayoj moneki peuas timoixmatiskej uan timonamiktiskej iuan se itaixpantijkauj Jiova akin moauijya. ¿Keyej motelneki nejin? Porin takat uan siuat kipiaskej kuejmolmej. Komo nochin omen kuali mouikaj iuan Jiova, yolpakiskej kemej namikuanij. Komo tejuatsin tikonneki tionmonamiktis se tonal, xikonchiua kemej ichpoch uan kemej ichkatajpixkej. Xikontemo se monamik akin kipia kualtsitsin kualneskayomej uan maj yekmelauj kitasojta Jiova.

15. ¿Toni uelis ichpoch kinmachtis akin peua moixmatij?

¹⁵ (Xikonixtajtolti El Cantar de los Cantares 4:12.) Ichkatajpixkej kijtoj ke ichpoch katka kemej “se xochital kampa tatsaktok” kampa amo akin yeski uelia kalakia. ¿Keyej? Porin ichpoch sayoj kitasojtaya ichkatajpixkej. Kemej yaya iuan monamiktiti, sayoj yejua kitasojtaya uan amo Salomón. Ichpoch katka kemej se tepamit, amo kemej se puerta tein ijsiujka  tapoui (Cant. de Cant. 8:8-10). No ijkon, tokniuan akin peua moixmatij uan kiixtalijtokej monamiktiskej moneki maj sayoj yejuan motasojtakan. Amo keman moneki kitemoskej kitasojtaskej okse aksa.

16. ¿Toni uelis kinmachtis amatajkuilol El Cantar de los Cantares akin yekin moixmattokej?

¹⁶ Ichkatajpixkej kiyoleuak ichpoch maj paxalotij, sayoj ke iikniuan amo kikaujkej. Kititankej maj tajpiati kampa kitoktoyaj uvas. Nejin kichiujkej amo porin amo itech takuaujtamatiaj. Amo kinemiliayaj ke ichpoch uan ichkatajpixkej kinekiaj auilnemiskej. Sayoj kinekiaj kiyekpiaskej ininikniuj maj amo uetsini itech tajtakol (Cant. de Cant. 1:6; 2:10-15). Itech nejin tonalmej, akin moixmattokej moneki kitemoskej maj kuali monejnemiltikan. ¿Keniuj uelis kichiuaskej? Moneki amo moajsiskej kampa uelis kitapanauiliskej itanauatiluan Jiova. Moneki kinemiliskej hasta toni sayoj kichiuaskej. Amo keman moneki yetoskej ininselti kampa amo akin uelis kinitas. Uan keman monextiliskej ininnetasojtalis, moneki yeski chipauak.

17, 18. ¿Keniuj mitsonpaleuij tejuatsin tikonitas tein techmachtia El Cantar de los Cantares?

¹⁷ Jiova kineki maj namikuanij motasojtakan uan maj nochipa sennemikan. Keman monamiktiaj semi motasojtaj, sayoj ke moneki kichikauaskej ininnetasojtalis uan ijkon motasojtaskej nochipa. Ijkon, netasojtalis tein mopialiskej yeski kemej se tit tein amo keman seui (Mar. 10:6-9).

¹⁸ Komo tejuatsin tikonneki tionmonamiktis, xikontemo akin yekmelauj uelis tikontasojtas. Uan keman tikonajsis, nanomen ximochikauakan nankiiskaltiskej netasojtalis tein nanmopialiskej. Amatajkuilol El Cantar de los Cantares techmachtij ke namikuanij kemaj uelis motasojtaskej nochipaya. Uelis kipiaskej yekmelauj netasojtalis, “tit tein iaxka Jah” (Cant. de Cant. 8:6).