NIYOLIK itech metsti marzo xiuit 1930 itech xolal Namkumba (Malaui). Nochin nochankauan katkaj itaixpantijkauan Jiova akin kitekitiliayaj ika miak pakilis. Itech xiuit 1942 nimotemaktij iuan Jiova uan nimoauij itech se tel kualtsin ueyiat. Itech 70 xiujmej nimochikauani nikchiuas tein Pablo kiyolmajxitij Timoteo keman kiluij maj tanojnotsa ika ueyi chikaualis keman kipanoskia tein kuali uan keman kipiaskia ouijkayomej (2 Tim. 4:2).

Itech xiuit 1948, tokniuan Nathan Knorr uan Milton Henschel ualajkej Malaui. Tein kijtojkej necholinij maj nikixtali niktekitilis Dios miak tonalmej. Satepan nikixmatik se tel kuali siuat akin itokay Lidasi. Yejua no kinekia kitekitilis Dios miak tonalmej kemej nejua. Itech xiuit 1950 nimonamiktij iuan, uan keman ajsik xiuit 1953 tikpiayajya se okichpil uan se siuapil. Maski tikiniskaltijtoyaj tokoneuan, tikixtalijkej ke nejua nikchiuaskia tekit kemej precursor regular. Ome xiuit satepan nechyoleujkej maj nikchiua tekit kemej precursor especial.

Tepitsin satepan nikselij tatiochiualis nitakalpanos itech nechikolmej uan nikinyolchikauas tokniuan. Ika iueyi nepaleuil Lidasi, uelia nikinyekpiaya nochankauan uan niksentokaya nitakalpanouaya itech nechikolmej. * Sayoj ke tein melauj, kemej tiomen tiknekiaj tiktekitiliskej Dios miak tonalmej, ika titajtojkej nejon, uan ika ininnepaleuil nochi makuil tokoneuan, Lidasi peuak kichiua tekit kemej precursor itech xiuit 1960.

Itech xiuit 1962 tikpiakej ueyi nechikol “Ministros valerosos”. Uan se xiuit satepan, tokniuj Henschel oksepa takalpanoto Malaui porin mochiuak se ueyi nechikol kemej amo keman mochiujtoya ompakauin itech xolal Blantyre kampa takakitoj 10,000 taltikpakneminij. Keman nitanemilia itech nejon uejueyi nechikolmej, nikita ke techpaleuij maj tikpianij yolchikaualis tein techpaleuiskia maj tikxikoskiaj uejueyi ouijkayomej tein amo uejkaua tikpiaskiaj.

Itech xiuit 1964, tekiuanij kintajyouiltijkej itaixpantijkauan Jiova porin amo mokalakiayaj itech tekiuajyot. Kinuejuelojkej panoua 100 Kalmej kampa tiMosentiliaj uan panoua 1,000 ininchan tokniuan. Lidasi uan nejua tiksentokakej titakalpanojkej itech nechikolmej hasta itech xiuit 1967, keman tekiuanij amo kinkaujkejok maj onkanij itaixpantijkauan Jiova. Tekiuanij moaxkatilijkej sucursal, itech ueyi altepet kinkixtijkej misioneros uan kintsakkej miakej tokniuan, hasta Lidasi uan nejua. Keman techkajkaujkej, tiksentokakej titakalpanojkej itech nechikolmej, sayoj ke tikchiuayaj kemej amo momatiskia.

Se tonal itech metsti octubre xiuit 1972, se telpoch ualaj tochan. Pouia iniuan okseki telpochmej tateuianij akin kitelpaleuiayaj tekiuaj. Ualaj nechnauatiko ke seki telpochmej akin iniuan pouia ualayaj nechmiktikij. Niman nikiniluij nonamik uan nokoneuan maj motatianij itech seki koujtakilomej. Nejua nitejkok itech se kouit uan nikitak keniuj kiuejuelouayaj tochan uan nochi tein tikpiayaj.

Kemej okachi techtajyouiltiayaj, timiakej ticholojkej uan tikiskej Malaui. Tejuan tiyajkej Mozambique uan timokaujkej kampa tel miakej mokalotiayaj hasta metsti junio xiuit 1974. Itech nejon metsti techyoleujkej Lidasi uan nejua maj tikchiuakan tekit kemej precursor especial kampa motatokaytia Dómue. Sayoj ke monekik tikauaskej nejon tekit itech xiuit 1975 porin tekiuanij techchikaujkauijkej maj timokepakan Malaui, kampa kisentokayaj kintajyouiltijtoyaj tokniuan.

Ompa Malaui nechyoleujkej maj nitakalpano itech nechikolmej itech ueyi xolal Lilongüe. Maski kintajyouiltiayaj tokniuan uan onkaya kuejmolmej, momiakilijtiyayaj nechikolmej kampa titakalpanouayaj.

Se tonal tiajsikej itech se xolal kampa tekiuanij kichiujtoyaj se ueyi nechikol. Seki taltikpakneminij kimatkej ke tejuan tikatkaj tiitaixpantijkauan Jiova uan techchikaujkauijkej maj timotalianij iniuan seki telpochmej akin kitelpaleuiayaj tekiuaj. Tiktataujtijkej Jiova maj techpaleuiani uan maj techyekanani. Keman tamik nejon nechikol, nejon telpochmej peujkej techteuiaj. Ompa, se siuat akin xiuejya katka moualtaloj uan kintsajtsilij maj techkauanij. Kiniluij ke nejua katka niisobrino. Amo tikmatij keyej kijtoj nejon, porin amo katka tochankauj. Yejua ika, akin kiixyekantoya nejon nechikol tanauatij maj techkauakan. Senkis tikmatiaj ke Jiova kikakik tonetataujtil.

Itech xiuit 1981, nejon telpochmej oksepa techajsikej. Axkan kiuikakej nochi tein tikpiayaj: bicicletas, tein timopialiayaj, libros uan amamej kampa  nikijkuilojka miak taman tein motelnekia ika nechikolmej kampa titakalpanojkaj. Uelik ticholojkej uan tiajsikej ichan se tayekankej itech se nechikol. Sayoj ke timotekipachouayaj porin kiuikakej nejon amamej. Nejon taltikpakneminij kiitakej nochi amamej tein nechtitanilijkaj nochin tayekananij itech nejon ueyi altepet. Sayoj ke kinemilijkej ke nejua nikatka se ueyichiujkej itech tekiuajyot uan momoujtijkej. Yejua ika niman kinkepilijkej nejon amamej tayekananij akin nemiaj ompa.

Se tonal tikpanauijtoyaj se ueyiat itech se barco. Akin iaxka barco katka se taixyekankej itech tekiuajyot. Yejua peuak kiita maj tinochin tikpianij tarjeta tein kitemakaya partido akin taixyekanaya itech ueyi altepet. Keman ajsitoyaya kampa tejuan, kiitak ke itech barco yaya se tachtekkej akin kitemojtinemiaj policías. Nejin kichiuak maj nochi mopata ijsiujka, uan nejon takat amo tajtanikok tarjetas. Oksepa tikmachilijkej ke Jiova techyekpiaya.

Se tonal itech metsti febrero xiuit 1984 niyaya Lilongüe nikuikaya seki amamej kampa ixnesia tekit tein kichiujkaj tokniuan uan nejon monekia ajsis itech sucursal tein moajsia Zambia. Itech ojti, se policía nechtsakuilij uan nechtatemolij. Kemej kiitak ke nikuikaya seki amaixmej tein tikuij tiitaixpantijkauan Jiova, nechuikak kampa moajsiaj policías uan peuak nechteuia. Satepan nechilpij uan nechtalij kampa tsaktoyaj seki tachtekinij.

Mostika, akin kinixyekanaya policías nechuikak itech se cuarto uan nechmakak se amat maj nikchajkuilouani. Nejon amat kijtouaya ke nejua nikixtaliaya amo niyeskiok niitaixpantijkauj Jiova uan ijkon nechmajkauaskiaj. Amo nikchajkuiloj uan nikiluij policía ke ueliskiaj nechtsakuaskej oso nechmiktiskej, sayoj ke amo keman nikinkauaskia itaixpantijkauan Jiova. Nejon takat tel kualanik uan kimak escritorio tel chikauak, yejua ika okse policía kiitako toni panotoya. Akin kinixyekanaya policías nechiluij maj nikchajkuilouani se amat kampa kijtouaya ke niksentokaya kemej itaixpantijkauj Jiova. Uan kiluij policía ke nechtsakuaskiaj ompa Lilongüe. Nonamik amo kimatia kani niyetoya. Naui tonal satepan, tokniuan uelik kiluijkej tein nechpanoka.

Kampa moajsiaj policías ompa Lilongüe amo teyi nechchiuilijkej. Akin taixyekanaya nechmakak se plato ika arroz. Kijtoj ke nechmakaya porin nechtsakkaj porin ika nitajtouaya Biblia uan amo porin nitachtekik, kemej oksekin akin ompa tsaktoyaj. Satepan nechuikakej uan nechtsakkej ompa Kachere. Ompa niyetoya makuil metsti.

 Akin taixyekanaya itech nejon cárcel kiyolpaktij maj ompa niyetoni. Yejua kinekia maj nejua nimochiua pastor itech nejon cárcel. Ompa yetoyaya se pastor, sayoj ke takat akin taixyekanaya itech cárcel kiluij ke kiixpataskia porin kitsakkaj porin tachtekik itech itiopan. Yejua ika peuak nikchiua nechikolmej iniuan akin ompa tsaktoyaj nochi semanas uan ompa nikinmachtiaya ika Biblia.

Sayoj ke ijkon kemej panotiyajkej tonalmej, nochi ouij motalij. Itech cárcel, tajpianij nechtajtanijkej kanachi itaixpantijkauan Jiova onkayaj ompa Malaui. Kemej amo niknekik nikijtos, nechmakej hasta nikpoloj notalnamikilis. Okse tonal nechtajtanijkej kani moajsia kali kampa techixyekanayaj. Nikiniluij ke nejon netajtanil amo ouij katka uan ke tanankilil moajsia itech Biblia. Kisenkakkej tein nikiniluij uan nechtajtanijkej kani.

Nikiniluij ke tanankilil moajsia itech Isaías 43:12, kampa Dios kijtoua: “Namejuan nannotaixpantijkauan”. Expa kiixtajtoltijkej uan nechiluijkej ke amo melauak ke kampa techixyekanaj moajsia itech Biblia ta ompa Estados Unidos. Nikiniluij ke itaixpantijkauan Jiova ompa Estados Unidos no ijkon tanankiliskiaj. Kemej amo nikiniluij tein yejuan kikakisnekiaj, nechuikakej itech cárcel ompa Dzaleka, kampa ika norte itech xolal Lilongüe.

Keman niajsik itech cárcel ompa Dzaleka itech metsti julio xiuit 1984, ompa moajsiajya 81 itaixpantijkauan Jiova. Tikatkaj titelmiakej, yejua ika kemej 300 kochiaj talpan uan amo akin akiaok. Satepan, amo timimiakej peujkej mojmostaj timosentiliaj uan timomachtiaj se tajkuilol tein moajsi itech Biblia. Nejon semi techyolchikauaya.

Itech metsti octubre xiuit 1984 nochin tiitaixpantijkauan Jiova techuikakej ininixpan tekiuanij uan kiixtalijkej maj techtsakuakan ome xiuit. Kemej ipa, techtsakkej iniuan akin amo katkaj tokniuan. Sayoj ke akin taixyekanaya ompa kiniluij nochin ke tiitaixpantijkauan Jiova amo titachichinaj. Uan kiniluij tajpianij maj amo techtajtanianij cigarros nion maj techiluikan maj tikinxotaltilikan. Kijtoj ke tejuan tikatkaj ixolal Dios uan ke monekia techtamakaskej ojpa tonal porin ompa timoajsiaj porin taman titaneltokaj uan amo porin tiktapanauilijkaj tanauatil.

Kemej kuali timonejnemiltiayaj, okachi techtakachiuayaj ke oksekin akin ompa tsaktoyaj. Kemej neskayot, keman tatayouayan katka oso kiouia, tajpianij amo kinkauayaj akin tsaktoyaj maj kisanij kalampa. Sayoj ke tejuan kemaj techkauayaj porin takuaujtamatiaj ke amo ticholoskiaj. Se tonal titekititoyaj kampa tatokayaj uan semej  tajpianij kokolispeuak. Yejua ika tikuikakej itech cárcel. Kemej kuali timonejnemiltiayaj, tajpianij kuali ika tajtojkej Jiova (1 Ped. 2:12). *

Itech tonal 11 metsti mayo xiuit 1985 nikisak itech cárcel ompa Dzaleka. ¡Semi niyolpakik oksepa iniuan niyetos nochankauan! Ika inepaleuil Jiova amo tikaujkej yejuatsin itech nejon tonalmej tein semi ouijkej. Kuali tikajsikamatij tein Pablo kimachiliaya keman kijtoj: “Tikyolnemilijtoyaj ya ke xa amo timakisaske. Uan ika por ne tajyouilis tejuan tikyolmachiliayaj ijkon keme nekes taka kiyolmachiliaj kuak in tekiua kintelchiuas para kinmiktis. Uan nochi nijin mochiuak sayo para ke Dios techyekajsikamatiltis de ke ma tiktakuautamatiyakan iuan Yejuatsin uan amo tejuan san ma timoyekantiyakan san. Porin Yejuatsin kipixtinemi ueyi chikaualis para kinpankixtis yoltokke nekes ten momikilijke”. Uan no, Pablo kijtoj ke Jiova kipaleuij itech miak taman kampa ueliskia kipoloskia inemilis uan ke takuaujtamatia ke kisentokaskia kimatampauijtoskia (2 Cor. 1:8-10).

Kemansa tiknemiliayaj ke timikiskiaj. Sayoj ke nochipa tiktajtanijkej Jiova maj techmakani yolchikaualis, tamatilis uan yolyemanilis tein techpaleuiskia maj tikueyitalianij itokay.

Jiova nochipa touan yetoya keman tikpanouayaj tein kuali uan keman tikpiayaj ouijkayomej. Axkan semi techyolpaktia tikitaskej ke tikpiaj se tel kualtsin yankuik sucursal itech xolal Lilongüe uan porin moajsij panoua 1,000 Kalmej kampa tiMosentiliaj itech ueyi altepet Malaui. Nejin tatiochiualismej semi uejueyi uan hasta nejua uan Lidasi tikmachiliaj kemej yeskia titakochitstokej. *