1. 1) ¿Toni nochipa kimatinij itekitikauan Dios? 2) ¿Keyej moneki tikitaskej ke nejon motelneki itech totonaluan? 3) ¿Toni tikitaskej itech nejin tamachtilis?

ITEKITIKAUAN Jiova nochipa kimatinij ke taltikpakneminij kuali kichiuaj teisa keman kuali kinnextilijkej keniuj kichiuaskej. Kemej neskayot, Abrahán kinuikak takamej akin kuali kinnextilijkaj keniuj tateuiskej keman moteuito iniuan akin kiixnamikiaj uan ijkon kimakixtij Lot (Gén. 14:14-16). Itech itonaluan David moajsiaj taltikpakneminij akin kuali kinnextilijkaj keniuj mokuikatiskej tein ika kiueyichiuayaj Jiova (1 Crón. 25:7). ¿Keyej moneki tikitaskej ke nejin motelneki itech totonaluan? Yekinika, porin moneki kemej yeskia timoteuiskej iuan Satanás uan tein onkak nikan taltikpak kampa taixyekana (Efes. 6:11-13). Ojpatika, porin moneki timochikauaskej tikueyitaliskej Jiova keman tikintapouiaj oksekin keniuj tamati yejuatsin (Heb. 13:15,16). Ijkon kemej itekitikauan Dios akin nenkej ne uejkauj, tejuan no moneki tikmatiskej keniuj tikchiuaskej teisa uan ijkon kuali kisas. Itech nechikol, Jiova kinnauatia tayekananij maj kinnextilikan okseki tokniuan keniuj kichiuaskej tekit (2 Tim. 2:2).  Itech nejin tamachtilis tikitaskej keniuj seki tayekananij kichiuanij.

2. Keman se tayekankej kinextilis se tokniuj keniuj kichiuas tekit, ¿toni uelis kichiuas, uan keyej?

² Se tayekankej tamati kemej se tekitikej. Achto ke kitokas xinach, tekitikej kitalilia tapalan tal uan ijkon tatok kuali moskaltis. No ijkon, keman se tayekankej kinextilis se tokniuj keniuj kichiuas tekit, uelis iuan kiixtajtoltis seki tajkuilolmej tein kipia Biblia. ¿Keyej? Porin ijkon kipaleuis maj kichiua tein kinextilis satepan (1 Tim. 4:6).

3. 1) Keman tayekankej tajtos iuan tokniuj, ¿keniuj uelis kikuis Marcos 12:29, 30? 2) ¿Toni uelis panos keman tokniuj kikakis ke tayekankej kitataujtia Jiova maj kipaleui?

³ Komo tejuatsin tikonchiua tekit kemej tayekankej, moneki xikonmati ox tokniuj tanemilia uan monejnemiltia kemej kinextia tamachtilis tein melauak. Uelis tikonmatis nejon komo iuan tikonixtajtoltia Marcos 12:29, 30 (xikonixtajtolti). Ompa, xikontajtani keniuj kikuitok inemilis satepan ke motemaktij iuan Jiova. Nejon netajtanil uelis namechuikas ika xitajtokan keniuj uelis se kitekitilis Jiova ika nochi se iyolo. No uelis tikonchiuas netataujtil iuan tokniuj uan tikontajtanis Jiova maj kipaleui ika iespíritu uan ijkon uelis kichiuas tekimej tein kiselis. Keman tokniuj kikakis ke tikontataujtia Jiova maj kipaleui, xa kiolinis maj okachi tapaleui itech nechikol.

4. 1) Xikonijto seki tanojnotsmej tein moajsij itech Biblia tein uelis kinpaleuiskej tokniuan maj okachi kuali kitekitilikan Jiova. 2) ¿Toni moneki kiixtaliskej kichiuaskej tayekananij keman kinextiliaj se tokniuj keniuj kichiuas tekit?

⁴ Keman peuas tikonnextilis se tokniuj keniuj kichiuas tekit, xikontapoui tanojnotsmej tein moajsij itech Biblia kemej tein moajsij itech 1 Reyes 19:19-21, Nehemías 7:2, Nehemías 13:13 uan Hechos 18:24-26. Nejin tanojnotsmej uan okseki kipaleuiskej tokniuj maj kiita ke motelneki maj se kinpaleui oksekin, maj se takuaujtamach uan maj se yolyemanik. Nejin kualneskayomej kemej yeskia tapalan tein tekitikej kitalilia tal. Kipaleuiskej tokniuj maj kemej yeskia moskalti, oso maj okachi kuali kitekitili Jiova. Se tayekankej akin nemi Francia kijtoua ke ijkuak kinextilia se tokniuj keniuj kichiuas tekit, kiixtalia kipaleuis maj taixpejpena ika tein Biblia tayolmajxitia. Yejua kijtoua ke kitemoua kemanian uelis kiixtajtoltilis tajkuilolmej tein kipaleuiskej maj kiajsikamati  seki “kualtsitsin taman” tein kipia Biblia (Sal. 119:18). ¿Keniuj tayekananij no uelis kinpaleuiskej tokniuan maj okachi kitasojtakan Jiova?

5. 1) ¿Keyej moneki maj tayekananij kintajtanikan tokniuan toni tekimej kiixtalijtokej kiajsiskej? 2) ¿Keyej moneki maj tayekananij kinnextilikan tokniuan keniuj kichiuaskej tekimej keman telpochmejok? (Xikonita nota.)

⁵ Xikontajtani tokniuj toni tekimej kiixtalijtok kiajsis. Komo amo kipia, xikonpaleui maj kiixtali se tein uelis kiajsis. Ika yolpakilis ika xiontajto se tekit tein tikonixtalijka tikonajsis uan xikontapoui keniuj tel kuali tionmomachilij keman tikonajsik. Nejin amo ouij se kichiua uan teolinia maj okachi se kitekitili Jiova. Se tayekankej akin kichiua tekit kemej precursor ompa África, kimelaua keyej motelneki se kichiuas nejon. Yejua kijtoua ke ijkuak katka telpoch, se tayekankej kitajtanij toni tekimej kiixtalijtoya kiajsis. Nejon kipaleuij maj okachi kiixtaliani kitekitilis Jiova. Miakej tayekananij akin uejkaujya tekititokej kijtouaj ke no motelneki peuaskej kinnextiliskej tokniuan keniuj kichiuaskej tekimej keman telpochmejok, xa satepan ke kipanauiskej 13 xiujmej. Uelis kinmakaskej tekimej itech nechikol tein uelis kichiuaskej. Nejon tel tapaleuia maj kisentokakan mochikauakan kiajsiskej tekimej uan maj amo kintapololti okseki taman tein okachi  kinyolnotsa itech nejon xiujmej (xikonixtajtolti Salmo 71:5, 17). *

6. ¿Keniuj Jesús kinnextiliaya oksekin maj kichiuakan teisa?

⁶ Uelis tikonpaleuis tokniuj maj kiyolnejneki okachi tapaleuis komo amo sayoj tikoniluia toni kichiuas, ta no tikonmelauilia keyej moneki maj kichiua. Yejua nejon kichiuak Jesús. Yejua kinnauatij itatitaniluan maj tanojnotsanij. Sayoj ke yekinika kiniluij keyej monekia tatakamatiskej. Yejua kijtoj: “Notajtsin Dios nechmaktilij ya nochi in tanauatil tech in eluiyaktsinko uan nikan taltikpak. Uan axkan xiyakan nochi tech in senmanauak uan xikinnextilikan nochi in taltikpakuani ma yejuan no ma mochiuakan nomomachtijkauan” (Mat. 28:18, 19). ¿Keniuj uelis tikonchiuas kemej Jesús?

7, 8. 1) ¿Keniuj tayekananij uelis kichiuaskej kemej Jesús? 2) ¿Keyej moneki maj kiluikan tokniuj ke kuali tein kichiua? 3) ¿Toni uelis kinpaleuis tayekananij maj kinnextilikan oksekin keniuj kichiuaskej tekit? (Xikonita recuadro “ Keniuj uelis kinnextiliskej oksekin maj kichiuakan tekit”.)

⁷ Keman tikoniluis tokniuj maj kichiua teisa, xikonmelauili ika Biblia keyej moneki maj kichiua. Ijkon tikonmachtis maj kichiua teisa ika tein Biblia tayolmajxitia uan amo sayoj porin moneki kitakamatis se tanauatil. Kemej neskayot, komo tikontajtania se tokniuj maj tachipaua kaltenoj kampa timosentiliaj uan maj amo kikaua maj taapalyan, uelis tikonixtajtoltilis Tito 2:10. Xikonmelauili ke komo kichiua nejon, tapaleuijtos maj mokualnexti tamachtilis tein melauak. No uelis tikoniluis maj kinemili keniuj kintelpaleuis tokniuan akin xiuejkejya komo tachipaua. Nejon tein tikoniluis kipaleuis tokniuj maj amo sayoj kichiua porin kinauatiaj, ta porin ika nejon kinpaleuia oksekin. Keman tokniuj kiitas keniuj tekit tein kichiua kinpaleuia tokniuan, kuali momachilis.

⁸ Uan no, keman tokniuj kichiuas tein tikonyolmajxitia, xikonilui ke kuali tein kichiua. ¿Keyej moneki xikonchiua nejon? Porin ijkon tikonpaleuis maj okachi kuali kitekitili Jiova. Keman tikoniluia ke kuali tein kichiua, kemej yeskia tikonatekia se tatok uan ijkon uelis moskaltis (no ijkon kinextia Mateo 3:17).

9. 1) ¿Toni panoua itech seki altepemej kampa amo teouijmaka se kitanis tomin? 2) ¿Keyej seki tokniuan telpochmej amo semi kitayekanaltiaj itekiyo Dios?

⁹ Itech seki altepemej kampa amo teouijmaka se kitanis tomin, tayekananij kiitaj ke semi ouij kinyolchikauaskej seki tokniuan akin kipiaj kemej 20 hasta 40 xiujmej maj kinekikan okachi tapaleuiskej itech nechikol. Seki tayekananij akin uejkaujya tekititokej akin kayomej kemej itech 20 tataman altepemej kintajtanijkej keyej panoua nejon. Miakej kijtojkej ke ijkuak nejon tokniuan katkaj okachi telpochmej, inintatuan amo kinyolchikaujkej maj kiixtalianij kiajsiskej tekimej tein kinpaleuiskia maj okachi kitekitilianij Jiova. Uan ijkuak sekin kemaj kinekiaj okachi kitekitiliskej Jiova, inintatuan kinyolchikaujkej maj kiselianij okachi uejueyi tamachtilis uan ijkon kitaniskiaj tomin. Yejua ika amo keman semi kitayekanaltijkej itekiyo Dios (Mat. 10:24).

10, 11. 1) ¿Keniuj se tayekankej uelis yolik kipaleuijtiyas se tokniuj maj kipata itanemilil? 2) ¿Katiyejua tajkuilolmej uelis kiitas tayekankej iuan tokniuj, uan keyej? (Xikonita nota.)

¹⁰ Teouijmaka se kipaleuis se tokniuj  akin amo moita maj kiyolnejneki okachi tekitis itech nechikol. Uelis se kipaleuis, sayoj ke moneki se motelchikauas uan amo se yolijsiuis. Ijkon kemej se tekitikej kitalilia tatok teisa tein kipaleuijtiuj maj moskalti melatstik, tejuatsin no uelis tikonpaleuijtiyas se tokniuj maj kipata itanemilil uan maj kiseli okachi tekimej. ¿Keniuj?

¹¹ Xikontemo kuali tionmouikas iuan tokniuj. Xikonilui ke itech nechikol moneki inepaleuil. Iuan xionmotali uan xikonnextili tajkuilolmej itech Biblia tein kipaleuiskej maj kinemili keniuj kikuini inemilis satepan ke motemaktij iuan Jiova (Ecl. 5:4; Is. 6:8; Mat. 6:24, 33, TNM; Luc. 9:57-62; 1 Cor. 15:58; 2 Cor. 5:15; 13:5). Xikontemo tionajsis itech iyolo ika netajtanilmej kemej nejin: “¿Toni timotenkauak iuan Jiova keman iuan timotemaktij? ¿Keniuj tiknemilia ke momachilij yejuatsin keman timoauij?” (Prov. 27:11). “¿Keniuj momachilij Satanás?” (1 Ped. 5:8.) Moneki se kiixtajtoltis tajkuilolmej kemej nejin, porin uelis ajsis itech iyolo tokniuj uan kiolinis maj kipata itanemilil (xikonixtajtolti Hebreos 4:12). *

12, 13. 1) ¿Toni tanemilil kinextij Eliseo keman Elías kinextilijtoya keniuj kichiuas tekit? 2) ¿Keniuj Jiova kitatiochiuij Eliseo?

¹² Telpoch, itech nechikol moneki monepaleuil. ¿Toni mitspaleuis maj kuali kisa tein tikchiuas keman tiktekitilis Jiova? Maj tikitakan ineskayo Eliseo, se itekitikauj Dios akin nemik ne uejkauj, uan ijkon uelis tikmatiskej.

¹³ Kemej 3,000 xiujmej achto, tanauatijkej Elías kiyoleuak telpoch Eliseo maj mochiua itapaleuijkauj. Eliseo niman kiselij itayoleualis. Yejua katka takuaujtamach uan kipaleuij tanauatijkej ika tekimej tein amo uejueyi (2 Rey. 3:11). Elías chikuasen xiuit kinextilij Eliseo keniuj kichiuaskia tekit. Keman Elías matamiskiaya tekit tein kipiaya ompa Israel, kiluij Eliseo ke amo monekiaok maj kisentokani kipaleuiani. Sayoj ke Eliseo expa kiluij: “Amo nimitskauas”. Yejua kiixtalijka amo kikauas Elías. Uan Jiova kiitak nejon, yejua ika kitatiochiuij ijkuak kikauak maj kiitani keniuj kiuikaya Elías itech se “chikaujkaejekat” (2 Rey. 2:1-12).

14. 1) ¿Keniuj telpochmej uelis kichiuaskej kemej Eliseo? 2) ¿Keyej moneki maj telpochmej kichiuakan tekimej tein kinmakaskej?

¹⁴ ¿Keniuj uelis tikchiuas kemej Eliseo? Xikchiua ika yolpakilis tein yeski tekit tein mitsmakaskej, maski amo uejueyi. Xikelnamiki ke tayekankej akin mitsnextilijtok keniuj tikchiuas tekit, motasojikniuj. Xikilui ke semi tiktasojkamati tein moka kichiua uan ke tikneki tiksentokas tiuelis tein mitsnextilia. Uan tein okachi moneki, xitakuaujtamach uan xikchiua tekimej tein mitsmakaskej. ¿Keyej? Porin ijkon tayekananij kiyekmatiskej ke Jiova kineki xikseli okachi tekimej itech nechikol (Sal. 101:6; xikixtajtolti 2 Timoteo 2:2).

15, 16. 1) ¿Keniuj kinextij Eliseo ke kipoujkaitaya itamachtijkauj? (Xikita taixkopin ipeujyan tamachtilis.) 2) ¿Keyej okseki tanauatianij takuaujtamatiaj iuan Eliseo?

¹⁵ Tein kichiuak Eliseo no kinextia ke moneki tikinpoujkaitas tayekananij porin yejuan uejkaujya tekititokej. Satepan ke Elías uan Eliseo kinkalpanotoj seki tanauatianij itech xolal Jericó, yajkej itech ueyiat Jordán. Ompa, “Elías kikuik itaken tein kiteixmatiltiaya kemej tanauatijkej uan kitetekuinoj uan kitsouitekik amej, uan nejin  moxelojkej”. Ompa, omen uelik panokej itech tal uakik. Satepan, keman ojtokatiyayaj, Eliseo kuali kikakia tein Elías kiluiaya uan kisentokaya kiajsikamatia nochi tein kinextiliaya. Eliseo amo keman kinemilij ke nochi ueliaya. Satepan ke Jiova kiuikak Elías itech “chikaujkaejekat”, Eliseo mokepak itech ueyiat. Kiuitekik ueyiat ika itilmaj Elías uan kitataujtij Jiova maj kipaleui. Ompa, ueyiat oksepa moxeloj (2 Rey. 2:8-14).

¹⁶ Kemej tikita, yekinika ueyi tachiualis tein Eliseo kichiuak katka kemej tein kichiujteuak Elías. Eliseo amo kinemilij ke kemej axkan yejua kipiaya tanauatil, monekia kipatas kemej Elías kichiuaya teisa, ta yejua kisentokak kichiuak tekit ijkon kemej Elías kichiuaya. Ijkon kinextij ke kipoujkaitaya itamachtijkauj. Uan nejon kinpaleuij okseki tanauatianij maj takuaujtamatinij iuan Eliseo (2 Rey. 2:15). Eliseo tekitik kemej tanauatijkej 60 xiujmej, uan Jiova kimakak chikaualis maj kichiuani okachi miak uejueyi tachiualismej ke Elías. ¿Toni uelis mitsmachtis nejin?

17. 1) ¿Keniuj telpochmej uelis kitojtokaskej ineskayo Eliseo? 2) Ijkon kemej panoskej tonalmej, ¿toni uelis kichiuaskej telpochmej?

¹⁷ Komo mitsmakaj okachi tekimej itech nechikol, amo xiknemili ke niman moneki tikpatas kemej mochiua teisa. Xikelnamiki ke itech nechikol sayoj moneki tikpatas teisa keman monekis oso keman itech inechikol Jiova motemaka se yankuik tanauatil. Amo keman moneki tikchiuas sayoj porin tikneki. Xikelnamiki ke Eliseo kisentokak kichiuak tekimej ijkon kemej Elías kichiuaya. Ijkon kinextij ke kipoujkaitaya itamachtijkauj. Uan nejon no kinpaleuij okseki tanauatianij maj iuan takuaujtamatinij. No ijkon, komo tiksentoka tikchiua teisa kemej Biblia tayolmajxitia tein mitsnextilijkej tayekananij, tiknextis ke tikinpoujkaita. Uan no, tokniuan itech nechikol mouan takuaujtamatiskej (xikixtajtolti 1 Corintios 4:17). Keman tikuikasya seki xiujmej kemej tayekankej, uelis tikpatas seki taman tein monekis tein kinpaleuis tokniuan itech nechikol maj kisentokakan kitojtokakan inechikol Jiova, tein nochipa kipata seki taman. Uan ijkon kemej panoskej tonalmej, Jiova mitspaleuis kemej kipaleuij Eliseo. Ijkon uelis tikchiuas okachi miak taman ke tein kichiujkej akin mitsnextilijkej keniuj tikchiuas tekimej (Juan 14:12).

18. ¿Keyej motelneki maj kinnextilikan tokniuan takamej keniuj kichiuaskej tekimej itech nechikol?

¹⁸ Tikchiaj maj tayolmajxitilis tein motemakak itech nejin ome tamachtilismej kinyolchikaua tayekananij maj kixelokan tonalmej uan ijkon kinnextiliskej tokniuan takamej keniuj kichiuaskej tekit. Uan tiktataujtiaj Jiova maj okachi tokniuan kinekikan kimatiskej keniuj kinyekpiaskej tokniuan itech nechikol. Nejon tapaleuis maj nechikolmej noyampa taltikpak okachi kuali moajsikan. Uan no, techpaleuis tisejsemej maj amo tikauakan Jiova itech tonalmej tein ualaskej keman mochiuas uejueyi taman.