1. ¿Keyej semi kuali maj tiuelikan tiknemilikan keniuj tamati miak taman tein amo tikitanij? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

TINOCHIN ueli tiknemiliaj keniuj tamati miak taman tein amo keman tikitanij. Uan semi kuali maj Jiova techtayokoliani nejin uelilis. ¿Keyej? Porin ika nejin ueli tiknemiliaj nochi tein kuali tein tikchiaj. Uan no, ueli tikixtaliaj tein tikchiuaskej uan tikixpejpenaj tein okachi kuali. Itech Biblia, Jiova motenkaua ke satepan tiyolpakiskej ika miak taman tein kuali. Maski ayamo ueli tikitaj, ueli titanemiliaj itech nejon uan titakuaujtamatij ke yekmelauj mochiuas (2 Cor. 4:18).

2, 3. 1) ¿Itech toni uelis titanemiliskej? 2) ¿Toni ika titajtotij itech nejin tamachtilis?

² Seki taltikpakneminij tanemiliaj itech seki taman tein amo mochiuas. Kemej neskayot, se siuapil xa kinemilis ke patantok itech se papalot. Semi melauak ke nejon amo keman uelis mochiuas. Sayoj ke no ueli tiknemiliaj seki taman tein kemaj mochiuas. Kemej neskayot, imomaj tanauatijkej Samuel motenkauak iuan Jiova ke kiuikaskia ikonetsin maj tekiti iniuan tiopixkamej. Yejua kinemiliaya keniuj yeskia nejon tonal. Katka se  taman tein yejua kiixtalijka kichiuas, yejua ika amo kinemilijtoya se taman tein amo keman ueliskia mochiuas. Keman kinemiliaya keniuj yeskia nejon tonal, kimakak chikaualis tein kipaleuij maj kichiua tein motenkaujka (1 Sam. 1:22). No ijkon, tejuan ueli titanemiliaj itech miak taman tein Jiova motenkaua techmakas, porin senkis tikmatij ke yekmelauj kichiuas (2 Ped. 1:19-21).

³ Miakej itekitikauan Dios akin nenkej ne uejkauj kinemilijkej keniuj yeskia keman mochiuaskia tein yejuatsin motenkaujka. ¿Keniuj kinpaleuij tanemiliskej itech tein Jiova motenkauak? ¿Uan keniuj techpaleuis komo titanemiliaj itech tonal keman Dios kichiuas nochi tein motenkaujtok? Itech nejin tamachtilis ika titajtoskej nejon.

4. ¿Toni kipaleuij Abel maj kinemili ke onkaskia se okachi kuali nemilis satepan?

⁴ Abel yejua yekinika takat akin takuaujtamatik itech tein Dios motenkaua kichiuas. Kimatia ke satepan ke Adán uan Eva tajtakojkej, Jiova kiluij kouat: “Nikchiuas ximotauelitakan tejua uan siuat, uan mokonetsin iuan yejua ikonetsin. Yejua mitskuaxamanis uan tejua tikxokolis ikotsko” (Gén. 3:14, 15). Abel amo kimatia keniuj mochiuaskia nejon netenkaualis. Sayoj ke uelis tikmatiskej ke nochipa itech tanemiliaya nejon. Kemej neskayot, xa motajtanij akoni kouat kixokoliskia uan kiajsikamatik ke yejua akin kinpaleuiskia taltikpakneminij maj oksepa amo kipiakan tajtakol. Keman tanemiliaya itech nochi nejon kipaleuij maj kinemili ke onkaskia se okachi kuali nemilis satepan. Yejua takuaujtamatia ke Dios nochipa kichiua tein motenkaua. Yejua ika, keman Abel kimakak Jiova se netetayokolil, yejuatsin kiselij ika miak pakilis (xikonixtajtolti Génesis 4:3-5 uan Hebreos 11:4).

5. ¿Keniuj kipaleuij Enoc keman tanemilij itech tein mochiuas satepan?

⁵ Enoc yejua okse takat akin takuaujtamatik itech tein Dios motenkaua kichiuas. Nemik itech tonalmej keman moajsiaj tel miakej akin tel amo yolkualmej katkaj uan kijtouiliayaj Jiova miak taman tein tel amo kuali. Enoc xa tanemilij itech tonal keman sayoj nemiskiaj akin kiueyichiuaskiaj Dios (xikonixtajtolti Hebreos 11:5, 6). ¿Keniuj kipaleuij keman itech tanemilij tein mochiuas satepan? Kipaleuij maj moyolchikauani uan maj kinnejmachtiani taltikpakneminij ke Dios yaya kinixpoloti nochin akin amo yolkualmej (Jud. 14, 15).

6. ¿Toni xa kinemilij Noé satepan ke panok Tetsaujkakiouit?

⁶ Noé no takuaujtamatik itech tein Dios motenkaua kichiuas. Yejua ika amo momikilij keman ualaj Tetsaujkakiouit (Heb. 11:7). Kemej senkis takuaujtamatia, satepan keman panok Tetsaujkakiouit kimakak Dios tapialmej kemej netetayokolilmej (Gén. 8:20). Sayoj ke satepan, taltikpakneminij peujkej oksepa kichiuaj tein amo kuali. Se takat akin motokaytiaya Nemrod mochiuak tekiuaj uan kitemoj maj taltikpakneminij kiixnamikinij Jiova (Gén. 10:8-12). Sayoj ke Noé kisentokaya senkis takuaujtamatia. Ijkon kemej Abel, Noé xa tanemilij itech tonal keman Dios kitamis tajtakol uan mikilis. Uan xa tanemilij itech tonal keman ixpoliuiskej nochin tekiuanij akin tetajyouiltiaj. Tejuan no uelis titanemiliskej itech nejon tonal, tein amo uejkauaok mochiuas (Rom. 6:23).

7. ¿Toni ueliaj kinemiliayaj Abrahán, Isaac uan Jacob ke mochiuaskia satepan?

⁷ Abrahán, Isaac uan Jacob ueliaj tanemiliayaj itech nochi tein kuali tein mochiuas satepan. Dios motenkaujka iniuan ke nochin taltikpakneminij kiseliskiaj tatiochiualis ika se ‘ininkonetsin’ (Gén. 22:18; 26:4; 28:14). No motenkaujka ke ininchankauan momiakiliskiaj hasta mochiuaskiaj se ueyi altepet uan nemiskiaj itech se tal kampa tel takualtsinkan (Gén. 15:5-7). Abrahán, Isaac uan Jacob senkis kimatiaj ke Jiova kichiuaskia tein motenkaujka. Yejua ika ueliaj kinemiliayaj ke ininchankauan ompa nemiajya. Tein melauj, Jiova nochipa kinpaleuiani itekitikauan akin amo kikauaj maj kiyekmatikan ke taltikpakneminij oksepa nemiskej kemej nemiaj Adán uan Eva achto ke tajtakoskiaj.

8. ¿Toni kipaleuij Abrahán maj tatakamati uan maj kipia chikauak itakuaujtamatilis?

⁸ Abrahán uan okseki itekitikauan Dios akin amo kikaujkej amo kiitakej maj mochiua tein yejuatsin motenkaujka ke kinmakaskia, porin momikilijkej achto ke mochiuaskia. Maski ijkon, uelik senkis itech tanemilijkej kemej yeskia kiitstoskiaj. Biblia kijtoua ke “konchixtoyaj uan taneltokatoyaj ke se tonal kiseliske ne tatiochiualis” (xikonixtajtolti Hebreos 11:8-13). Nejon kipaleuij Abrahán maj tatakamati uan maj kipia chikauak itakuaujtamatilis maski kipanok miak ouijkayomej. Kimatia ke achto Jiova kichiujka tein motenkaujka, uan senkis kineltokaya ke no ijkon kichiuaskia satepan.

9. ¿Keniuj kipaleuij Abrahán keman takuaujtamatik itech tein Jiova motenkaua kichiuas?

⁹ Kemej Abrahán takuaujtamatia itech tein Jiova motenkaujka iuan, nochipa kichiuak tein yejuatsin kinauatij. Kemej neskayot, kikauak ichan itech xolal Ur uan amo kemanok mokaltalij itech se xolal. Yejua kimatia ke nion se xolal moajsiskia nochipaya, porin tekiuanij akin ompa taixyekanayaj amo kitekitiliayaj Jiova (Jos. 24:2). Ika nochi iyolo kichiaya tonal keman Jiova taixyekanas semanauak taltikpak nochipaya. Biblia kijtoua ke itaixyekanalis Dios yejua “altepet tein kipia kuajkuali tatsineualonimej, tein Dios kichijchiuak” (Heb. 11:10, TNM). Abrahán, Abel, Enoc, Noé uan okseki itekitikauan Dios kineltokayaj ke onkaskia se neajokuilis. Ijkon kemej okachi tanemiliayaj itech tonalmej keman nemiskiaj nochipaya itech Xochital, okachi takuaujtamatiaj iuan Jiova (xikonixtajtolti Hebreos 11:15, 16).

10. ¿Keyej semi kipaleuij Sara maj kinemiliani keniuj Jiova kichiuaskia tein motenkaujka?

¹⁰ Axkan maj ika titajtokan Sara, inamik Abrahán. Yejua no takuaujtamatia itech tein Jiova motenkaujka. Yejuatsin motenkauak iuan inamik Sara: “Nimitsmakas se konetsin itechkopa yejua”. Uan no kiluij: “Niktiochiuas uan yejua yekmelauj mochiuas altepemej; tekiuanij itech xolalmej ualaskej itech” (Gén. 17:16). Maski Sara kipiaya 90 xiujmej uan amo kipiaya konemej, tanemiliaya itech tonal keman kipiaskia  konetsin tein Dios motenkaujka kinmakas. Uan tikyekmatij ke no kinemiliaya keniuj ichankauan ikonetsin momiakiliskiaj hasta mochiuaskiaj se ueyi altepet (Heb. 11:11, 12). Nochi nejon kipaleuij maj okachi mochikauani itakuaujtamatilis. Uan ijkon kemej Jiova motenkauak, Sara kipiak se konetsin, akin kitokaytij Isaac. Nejon kipaleuij maj takuaujtamati ke Jiova no kichiuaskia okseki taman tein motenkaujka. Komo tejuan titanemiliaj itech nochi tein Jiova motenkaua, totakuaujtamatilis no okachi mochikauas.

11, 12. ¿Keyej Moisés okachi kitasojtaya Jiova ijkon kemej panouayaj tonalmej?

¹¹ Moisés no senkis takuaujtamatia itech nochi tein Jiova motenkaujka. Yejua moskaltij kemej ikonetsin tekiuaj ompa Egipto. Sayoj ke itatuan, akin katkaj hebreos, kipaleuijkej maj kiixmati Jiova. Kinextilijkej ke yejuatsin motenkaujka ke kinmakixtiskia takeualmej hebreos uan kinuikaskia maj nemikan kampa takualtsinkan (Gén. 13:14, 15; Éx. 2:5-10). Ijkon kemej Moisés okachi tanemiliaya itech nejon netenkaualismej, okachi kitasojtaya Jiova. Kemej senkis kitasojtaya, amo kitemoj motomintis nion kipias ueyichiualis.

¹² Biblia kijtoua ke Moisés tel takuaujtamatia iuan Dios. Yejua ika keman ueyiak, amo kinekik pouis iniuan ichankauan tekiuaj akin taixyekanaya Egipto. Kiixpejpenak “no tajyouijtinemi[s] ijkon keme tajyouitinemij ipueblojkauan de Dios” uan amo “mopakiltijtinemis tech in tajtakolnemilis ten uejkauas sayo para seki tonalme san”. Yejua kiitaya ke “nochi ne rikojyot ten ongaya kampa país de Egipto” amo teyi kualtiaya, ta okachi kipiaya ipatiuj maj Jiova kiixpejpenani. ¿Keyej? Porin nochipa tanemiliaya itech taxtauil tein Dios motenkaujka kimakas (Heb. 11:24-26).

13. ¿Keniuj kipaleuij Moisés keman nochipa tanemilij itech tein Jiova motenkaua kichiuas?

¹³ Tikyekmatij ke Moisés nochipa kinemilij ke Jiova motenkaujka kinmakixtis takeualmej hebreos. Ijkon kemej okseki itekitikauan Dios, Moisés no kimatia ke Jiova motenkaua kinmakixtis taltikpakneminij itech mikilis (Job 14:14, 15; Heb. 11:17-19). Kemej Moisés nochipa tanemiliaya itech tein Dios motenkaua, kiajsikamatik ke yejuatsin semi kintasojta taltikpakneminij. Nejon kichiuak maj okachi kitasojtani uan maj okachi takuaujtamatini iuan. Uan no kipaleuij maj amo keman kikauani (Deut. 6:4, 5). Amo no mouik keman tekiuaj akin taixyekanaya Egipto kinekik kimiktis, porin kimatia ke Jiova kimakaskia itaxtauil satepan (Éx. 10:28, 29).

14. ¿Toni kinemiliaj miakej?

¹⁴ Miakej taltikpakneminij kinemiliaj tein mochiuas satepan uan itech tanemiliaj tein amo keman mochiuas. Kemej neskayot, akin amo kipiaj miak tomin kinemiliaj ke se tonal kipiaskej miak uan amo motekipachoskejok. Sayoj ke Biblia kijtoua ke itech nejin tonalmej nochipa tikpiaskej kuejmolmej uan titajyouiskej (Sal. 90:10). Oksekin kinemiliaj ke se taltikpaktekiuajyot kiyektalis nochi kuejmolmej tein onkak. Sayoj ke Biblia kijtoua ke sayoj iTekiuajyo Dios uelis kiyektalis nejon (Dan. 2:44). Uan miakej kinemiliaj ke Dios amo kiixpolos tein amo kuali. Sayoj ke Biblia kijtoua ke kemaj kiixpolos (Sof. 1:18; 1 Juan 2:15-17). Akin amo kinekij kineltokaskej tein Jiova kichiuati satepan, sayoj moyolkajkayaujtokej.

15. 1) ¿Keyej semi kuali maj titanemilikan itech nochi tein Dios motenkaujtok techmakas satepan? 2) Xikonijto se taman tein tejuatsin tikonchia ika nochi moyolo.

 ¹⁵ Jiova motenkaujtok techmakas se tel kualtsin nemilis satepan. Komo itech titanemiliaj nejon, okachi tiyolpakiskej uan tikpiaskej chikaualis tein techpaleuis maj tiksentokakan tiktekitilikan Dios. ¿Ueli tionmonemilia tikonchiujtok tein yejuatsin motenkaujtok mitsonmakas, yeski ne iluikak oso nikan taltikpak? Komo tejuatsin tikonchia tionnemis nikan taltikpak, xionmonemili ke tiontekititok iniuan motasojikniuan uan nannochin nantapaleuiaj maj nochi taltikpak mokepa se kualtsin xochital. Nejon tekit kiixyekanaskej taltikpakneminij akin moka motekipachoskej. Nochin kitasojtaskej Jiova ijkon kemej tejuatsin tikontasojta. Uan no, amo keman tionkokolispeuas uan tikonpias miak chikaualis, uan amo keman tionmotekipachos. Tionyolpakis porin uelis tikonkuis tein tikonmati tikonchiuas uan ijkon tikonpaleuis oksekin uan tikonueyichiuas Jiova. Uan keman mikemej moajokuiskej, xa uelis tikonpaleuis maj kiixmatikan Dios (Juan 17:3; Hech. 24:15). Keman titanemiliaj itech nochi nejin, tikmatij ke titanemilijtokej itech tein kemaj mochiuas, porin Biblia kijtoua (Is. 11:9; 25:8; 33:24; 35:5-7; 65:22).

16, 17. ¿Keyej semi kuali maj ika titajtokan tatiochiualismej tein Jiova motenkaua techmakas?

¹⁶ Komo titajtouaj iniuan okseki tokniuan ika tein tikuelitaskiaj tikchiuaskej itech Xochital, okachi tiknemiliskej ke ompa timoajsij. Semi melauak ke amo akin kimati toni kichiuas itech Xochital. Sayoj ke semi kuali maj ika titajtokan nejon. Yekinika, porin tiknextiaj ke titakuaujtamatij ke mochiuas nochi tein Jiova motenkaujtok. Uan ojpatika, porin timoyolchikauaj se iuan okse maj amo keman tikauakan Jiova maski tikpanoskej ouijkayomej. Yejua nejon tein kichiujkej Pablo uan okseki tokniuan kayomej Roma (Rom. 1:11, 12).

 ¹⁷ Keman itech titanemiliaj tatiochiualismej tein Jiova motenkaujtok kiualkuis, amo semi titanemiliajok itech kuejmolmej tein techtekipachouaj. Se tonal, Pedro moteltekipachojtoya, yejua ika kiluij Jesús: “Tejuan tikauke ya nochi ten tikpiayaj uan timitstoktiliaj [...]. ¿Uan toni tejuan tikseliske?”. Jesús kinekia maj Pedro uan okseki imomachtijkauan tanemilianij itech nochi tein kuali tein kichiuaskiaj satepan. Yejua ika kiniluij: “Nejuatsin ni Yektagatsin nimotalis keme se rey [...]. Uan namejuan ten nannechtoktilijtokke uan nechtakamatinenke, namejuan no ompa nanmotalitiue nonakastan kampa ne taixejekoloyan kampa yetokke in majtaktiomome sillas. Uan ompa tikinixejekoltiske uan tikinixkomakaske in pueblojuani de Israel ten pouij de ne majtaktiomome tetatme. Uan kuali kichiuas se tagat taneltokke komo yejua nechyoltasojtas uan kinkautiyas ya ninchan, uan ikniuan taka, uan ikniuan siuame, uan itajtsin uan inantsin, uan nisiuau, uan nipiluan uan nitaluan ten niaxka. Uan [...] yejuan nojonkes kiseliske se makuilpoalpa tatiochiualisme, uan no kiseliske in yek nemilis ten amo keman tamis” (Mat. 19:27-29). Ijkon, Pedro uan okseki imomachtijkauan Jesús ueliaj kinemiliayaj keniuj yeski keman taixyekantoskej iuan Cristo ne iluikak uan kinpaleuijtoskej taltikpakneminij akin amo kikaujkej Dios maj amo kipiakanok tajtakol.

18. ¿Keyej semi kuali maj tiknemilikan keniuj yeski keman Jiova kichiuas tein motenkaujtok techmakas?

¹⁸ Itech nejin tamachtilis tikitakej keniuj seki itekitikauan Dios itech tanemilijkej tein kinpaleuiskia maj okachi takuaujtamatinij. Abel kinemilij keniuj yeski keman mochiuas tein Dios motenkaujtoya. Uan kemej takuaujtamatia itech nejon netenkaualis, kuali mouikak iuan Jiova. Abrahán kinemilij keniuj yeskia tonal keman mochiuaskia nochi tein Jiova motenkaujka ika ‘konetsin’ (Gén. 3:15). Nejon kipaleuij maj tatakamatini maski kipanouaya ouijkayomej. Moisés tanemilij itech taxtauil tein Dios motenkaujka kimakas, uan nejin kipaleuij maj kitasojta uan maj amo keman kikaua (Heb. 11:26). Komo tejuan no tiknemiliaj keniuj yeski tonal keman Jiova kichiuas nochi tein motenkaujtok, okachi tiktasojtaskej uan okachi titakuaujtamatiskej. Itech okse tamachtilis tikitaskej okseki taman tein uelis itech titanemiliskej.