1, 2. 1) ¿Keyej Jesús kitasojtaya Marta? 2) ¿Toni ika mopoloj Marta?

¿KENIUJ tamatia Marta, iikniuj Lázaro? Biblia kijtoua ke Jesús kiitaya kemej se kuali itasojikniuj uan kiteltasojtaya. Melauak ke Jesús no kintasojtaya uan kinpoujkaitaya okseki siuamej. Kemej neskayot, kitasojtaya María, okse iikniuj Lázaro. Uan no semi kitasojtaya imomaj, María (Juan 11:5; 19:25-27). Sayoj ke ¿keyej Jesús kitasojtaya Marta?

² Jesús kitasojtaya Marta porin kualtakat katka uan tel tekitikej, uan okachiok porin semi takuaujtamatia iuan Jiova. Marta kiyekmatia ke Jesús katka Mesías akin moijtojka ualaskia uan kineltokaya nochi tein yejua tamachtiaya (Juan 11:21-27). Maski ijkon, tajtakolej katka uan kemansa mopolouaya. Kemej neskayot, keman Jesús takalpanojtoya ichan Marta uan María, Marta kikualauij iikniuj. Yejua kiluij Jesús: “Totekotsin, ¿xe amo tikyolmachilia ke nokniu María nechkauak [noselti] ika nochi nijin tekit? Xikili nokniu María ma nechpaleuiki” (xikonixtajtolti  Lucas 10:38-42). ¿Keyej kualanik Marta? ¿Uan toni techmachtia tein Jesús kinankilij?

3, 4. 1) ¿Keyej Jesús kiluij María ke kuali tein kichiuak? 2) ¿Keniuj kipaleuij Marta tein Jesús kiyolmajxitij? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

³ Jesús motasojkamatia porin Marta uan María kiyoleujkej ininchan, yejua ika peuak kinmachtia miak taman tein motelneki. María kinekia kiajsikamatis nochi tein ueliskia tein kijtoskia Ueyi Tamachtijkej, yejua ika niman motalij uan peuak kikaki. Sayoj ke ¿toni kichiuak Marta? Yejua no ueliskia kikauas tein kichiujtoya uan ijkon ueliskia kikakis Jesús. Uan tikyekmatij ke Jesús kiluiskia ke kuali tein kichiujka.

⁴ Sayoj ke Marta amo kikakik, ta kitayekanaltij okseki taman. Yejua takualchiujtoya uan kichiujtoya okseki taman tein tapaleuiskia maj Jesús kuali momachiliani. Keman Marta kiitak ke iikniuj amo kipaleuiaya, kualanik uan kiluij Jesús. Yejua kimatia ke Marta kichiujtoya tel miak taman. Yejua ika Jesús kiyemankailuij: “Marta, semi timoyolpolojtok uan timoyoltajyouiltijtok ika miak tataman tekit”. Uan no, kiluij ke xa kuali yeskia maj sayoj kichijchiuani se tapalol tein amo ouij. Ompa kiluij María ke kuali tein kichiujtoya porin kikaktoya ika nejmachkayot. Kijtoj ke yejua kiixpejpenka tein okachi kuali uan ke amo akin kikuiliskia. Satepan, María xa kielkauak tein kikuaj nejon tonal, sayoj ke tikyekmatij ke amo keman kielkauak nochi tein kijtoj Jesús. Panoua 60 xiujmej satepan, tatitanil Juan kijtoj: “Jesús semi iuan motasojtaya in Marta uan iikniu María” (Juan 11:5). Yejua ika tikmatij ke Marta kiselij tein Jesús kiyolmajxitij uan kitekitilij Jiova ika nochi iyolo nochi inemilis.

5. 1) ¿Keyej itech nejin tonalmej okachi ouij se kitayekanaltis itekiyo Dios? 2) ¿Toni netajtanil tiknankiliskej itech nejin tamachtilis?

⁵ Kemej tikitaj, ne uejkauj onkaya seki taman tein ueliskia kintapololtis itekitikauan Jiova. Sayoj ke itech nejin tonalmej onkak okachi miak taman tein uelis kichiuas maj amo tiktayekanaltikan itekiyo Dios. Itech amaix La Atalaya 1 de abril de 1959 moijtoj ke tokniuan monekia moyekpiaskej uan ijkon amo kintapololtiskia nochi tein yankuik tein kichijchiuaj tamatinij. Hasta itech nejon xiujmej moitaya ke mojmostaj mochijchiuaya teisa tein yankuik. Seki taman kemej revistas, radio, cine uan televisión motelixmatiaj. Nejon amaix kijtoj ke keman okachi motokiskia tamilis, xa nesiskia okseki taman tein techtapololtiskia. Uan ijkon mochiujtok. Axkan onkak tel miak taman tein uelis techtapololtis. ¿Keniuj uelis tikchiuaskej kemej María uan amo tikauaskej maj nion teyi techtapololti keman tiktekitiliskej Jiova?

6. ¿Keniuj tiktekitiltianij tiitaixpantijkauan Jiova tein yankuik kichijchiuaj tamatinij?

⁶ Tiitekitikauan Jiova kuali tiktekitiltianij yankuik taman tein kichijchiuaj tamatinij uan ika titanojnotsaj. Kemej neskayot, achto ke mochiuaskia Yekinika Neteuilis itech nochi Taltikpak uan keman mochiujtoya, tikteixmatiltijkej kuali tanauatilmej ika se taman tein motokaytij “Foto-Drama de la Creación”, tein kipiaya kualtsitsin taixkopimej, kakistia uan moitaya kemej video. Ika nejin, tel miakej taltikpakneminij itech miak uejueyi altepemej kiajsikamatkej ke Jesús amo uejkaua kichiuas maj onka yolseuilis semanauak  taltikpak. Satepan no tikuikej radio, tein tapaleuij maj tel miakej taltikpakneminij semanauak taltikpak kikakinij kuali tanauatilmej. Uan axkan tiktekitiltiaj Internet uan ika tikinixmatiltiaj tein kijtoua Biblia nochin taltikpakneminij, hasta akin nemij itech xolalmej tein uejuejka moajsij.

7. 1) ¿Keyej moneki amo tikteltekitiltiskej tein onkak nikan taltikpak? 2) ¿Ika toni moneki timoyekpiaskej? (Xikonita nota.)

⁷ Tatitanil Pablo kijtoj maj tikchiuakan “keme yeskia amo teyi [ti]kitstinemij de ongak nikan taltikpak” (xikonixtajtolti 1 Corintios 7:29-31). Yejua ika moneki timoyekpiaskej uan ijkon amo tikteltekitiltiskej tein onkak itech nejin taltikpak. Melauak ke amo nochi teijtakoua. Sayoj ke komo amo tikchiuaj tein tayolmajxitij Pablo, tein onkak nikan taltikpak uelis kichiuas maj tikpolokan miak tiempo. Uan ijkon ueliskia amo tikyekchiuaskej tein okachi tayekantok: tiktekitiliskej Jiova (xikonixtajtolti Efesios 5:15-17). ¿Itech toni uelis tikpoloskej totiempo? Itech neixpetanilis, tikixtajtoltiskej amaixmej, tikitaskej televisión, tipaxaloskej, tiktemoskej tein uelis timokouiliskej, timotajkuilouiliskej iuan aksa, tikitaskej kampa motematiltia tein mochiujtok itech okseki xolalmej oso keniuj mokaujkej mauiltianij, oso tiktemoskej okachi yankuik teposmej uan okseki taman tein pajpatiyoj. Miakej semi kitayekanaltiaj nejin uan amo ueli kikauaj (Ecl. 3:1, 6). *

8. ¿Keyej motelneki maj tiktasojtakan Jiova uan amo tein onkak nikan taltikpak?

⁸ Satanás kitemoua techtapololtis ika tein onkak nikan taltikpak uan maj amo tiktekitilikanok Jiova. Kitemoj ijkon kichiuas iniuan yekinika itatojtokakauan Cristo, uan no kitemoua kichiuas touan (2 Tim. 4:10). Sayoj ke Biblia kijtoua ke moneki maj amo tiktasojtakan tein onkak nikan taltikpak, ta sayoj Jiova. ¿Keyej? Porin sayoj ijkon tiktakamatiskej uan kuali timouikaskej iuan (1 Juan 2:15-17).  Yejua ika nochipa moneki timoitaskej uan ijkon tikmatiskej ox techyolnotsa tein onkak nikan taltikpak. Komo ijkon panoua, maj tikpatakan tein monekis.

9. 1) ¿Toni monekia kitayekanaltiskej itatojtokakauan Jesús? 2) ¿Toni neskayot kinkauilij Jesús?

⁹ Kemej tikitakejya, Jesús kimachtij Marta maj amo kikauani maj kitapololtiani tein amo semi tayekantok. Uan itatojtokakauan kinmachtij se taman kemej nejon. Kinyolmajxitij maj kitayekanaltianij iTekiuajyo Jiova uan maj kitekitilianij yejuatsin (xikonixtajtolti Mateo 6:22, 33, TNM). Uan no kinkauilij se kuali neskayot, porin amo keman kipiak miak taman. Nion kipiak se kali nion se tal (Luc. 9:58; 19:33-35).

10. ¿Toni kuali neskayot techkauilij Jesús?

¹⁰ Jesús amo kikauak maj nion teyi kitapololtiani maj amo kisentokani tanojnotsani. Kemej neskayot, se tonal tanojnotstoya itech xolal Capernaum. Keman matamik, miakej kitemouayaj kichiuaskej maj iniuan mokauani okachi tonalmej. Sayoj ke ¿toni kichiuak Jesús? Yejua amo kinemilij ox mokauaskia, ta kinmelauilij ke monekia yas itech okseki xolalmej uan kisentokas kiteixmatiltis kuali tanauatilmej ika iTekiuajyo Dios (Luc. 4:42-44). Uan ijkon kichiuak. Uejuejka ojtokak uan ijkon uelik kinmatiltij kuali tanauatilmej nochin taltikpakneminij akin uelik. Uan maski amo tajtakolej katka, kemansa monekia moseuis porin tel tekitia (Luc. 8:23; Juan 4:6).

11. 1) ¿Toni kichiuak Jesús keman se takat kitajtanij maj kipaleuiani maj kiyektali se kuejmol tein kipiaya? 2) ¿Toni kinmachtij Jesús itatojtokakauan?

¹¹ Se tonal, Jesús kinmachtijtoya itatojtokakauan se taman tein motelneki. Ompa, se takat ejkok uan kitajtanij maj kipaleuiani maj kiyektali se kuejmol tein kipiaya. Takat kiluij: “Tamachtijke, nikneki xiknauati nokniu de ke ma nechxelouili ten poui notechkakopaka den nojon toherencia”. Sayoj ke Jesús amo kipaleuij nejin takat. ¿Keyej? Porin kinmachtijtoya itatojtokakauan uan amo kinekia maj nion teyi kitapololtiani, ta ika nejon tein panok kinmachtij ke komo yejuan moteltekipachouayaj kipiaskej miak taman, nejon ueliskia kintapololtis uan amo kisentokaskiajok kitekitiliskej Dios (Luc. 12:13-15).

12, 13. 1) ¿Toni kichiuak Jesús itech templo tein moajsia Jerusalén? 2) ¿Toni kichiuak Jesús keman Felipe kiluij ke seki takamej kinekiaj kiixmatiskej?

¹² Itech tonalmej keman yaya tamiti inemilis nikan taltikpak, Jesús semi kitekipachouaya miak taman (Mat. 26:38; Juan 12:27). Yejua kimatia ke semi tajyouiskia uan momikiliskia. Sayoj ke no kimatia ke monekia kichiuas miak taman achto ke kimiktiskiaj. Kemej neskayot, makuil tonal achto ke momikiliskia ajsik Jerusalén ipanko se asno. Miakej taltikpakneminij kiselijkej kemej inintekiuaj (Luc. 19:38). Mostika, ika yolchikaualis kinkalankixtij itech templo tanamakanij  akin kinkajkayauayaj taltikpakneminij porin kinekiaj kitaniskej okachi tomin (Luc. 19:45, 46).

¹³ Sekin akin kayomej Grecia yajkaj Jerusalén iluititoj itech Pascua iniuan judíos. Keman kiitakej tein Jesús kichiuak itech templo, kitelmoujkaitakej. Yejua ika kitajtanijkej tatitanil Felipe ox ueliskia kiitaskej Jesús uan iuan tajtoskej. Sayoj ke Jesús amo kinekik. Yejua amo kitemouaya kinixmatis taltikpakneminij akin kipaleuiskiaj maj amo kimiktikan akin kitauelitayaj. Yejua kiitaya ke okachi monekia kichiuas tein Jiova kinauatijka: momikilis uan ijkon techmakixtis. Ompa kinelnamiktij imomachtijkauan ke amo uejkaua momikiliskia uan ke itatojtokakauan no monekia motemakaskej momikiliskej. Uan kiniluij ke komo motemakayaj maj kinmiktikan porin kitekitiliayaj Jiova, yejuatsin kinueyitaliskia uan kinmakaskia nemilis nochipaya. Amo tiomeyolouaj ke Felipe kiniluij nejon takamej tajtolmej tein teyolchikauaj tein Jesús kijtoj (Juan 12:20-26).

14. Maski Jesús kitayekanaltij tanojnotsalis, ¿toni okseki taman no kichiuak?

¹⁴ Keman Jesús yetoya nikan taltikpak, kitayekanaltij tanojnotsalis. Maski ijkon, amo sayoj yejua nejon kichiuak. Kemej neskayot, tikmatij ke yajki itech se nenamiktilis, uan ompa kikepak at itech vino tein tel kuali (Juan 2:2, 6-10). No yaya ininchan itasojikniuan uan okseki taltikpakneminij akin kinekiaj kikakiskej tein tamachtiaya keman kiyoleuayaj maj takuati (Luc. 5:29; Juan 12:2). Sayoj ke tein okachi moneki yejua ke nochipa kiitaya maj kipiani tiempo uan ijkon ueliskia kichiuas netataujtil, tanemilis uan moseuis (Mat. 14:23; Mar. 1:35; 6:31, 32).

15. 1) ¿Toni kijtoj Pablo ke moneki tikchiuaskej akin tiktojtokaj Cristo? 2) ¿Toni kuali neskayot techkauilij Pablo?

¹⁵ Tatitanil Pablo kijtoj ke akin tikchiuaj kemej Cristo kemej yeskia timotalojtokej. Komo tiknekij tiajsiskej hasta kampa ixyetok, moneki timoijkuaniliskej tein yeski taman tein uelis techtsajtsakuilis oso tein kichiuas maj amo tiksentokakan (xikonixtajtolti Hebreos 12:1). Uan Pablo techkauilij se kuali neskayot. Yejua ueliskia mochiuas se taixyekankej itech taneltokalis akin kitelpiaskia tomin uan noyampa kiixmatiskiaj. Sayoj ke amo kitemoj nejon uan kitayekanaltij tein okachi moneki. Yejua nochipa kitayekanaltij tanojnotsalis uan yejua ika yajki itech miak altepemej, kemej Siria, Asia Menor, Macedonia uan Judea. Kitelnekia kiselis tatiochiualis nemis nochipaya ne iluikak. Yejua ika kijtoj: “Nikelkautiu nochi ten nopan mochiuak ya ne achtopa ya. Uan nimotekitiltijtiu para ijkon uelis nikajsitiyas ne nemaktil ten Dios nechmakatiualas ok. Uan ijkon nimotekitiltijtiu para niktamichiuas notekiu ten Dios nechmaktilij. Uan ijkon nikselis kualtsin tetayokolil ten Totajtsin Dios techmaktilis” (Filip. 1:10; 3:8, 13, 14). Uan kemej iselti katka,  uelia okachi kitekitiliaya Dios porin amo tanemiliaya itech okseki taman (1 Cor. 7:32-35).

16, 17. 1) Komo tikpiaj tonamik oso toselti, ¿keniuj uelis tikchiuaskej kemej Pablo? 2) ¿Keniuj kichiujkej kemej Pablo seki namikuanij kayomej Gales?

¹⁶ Itech nejin tonalmej, seki itekitikauan Jiova kiixtalianij amo monamiktiskej uan ijkon uelis okachi kitekitiliskej Jiova (Mat. 19:11, 12). Miakej akin amo kipiaj ininnamik, amo semi moneki kinpaleuiskej ininchankauan ke akin kemaj kipiaj ininnamik. Sayoj ke komo tikpiaj tonamik oso toselti, tinochin moneki tikitaskej maj amo teyi techtapololti keman tiktekitiliaj Jiova. Kemej neskayot, xa tisekimej monekis tikpataskej se taman tein timomattokej tikchiuaskej uan ijkon okachi kuali tiktekitiltiskej totiempo uan okachi tiktekitiliskej Jiova.

¹⁷ Maj tikitakan tein kichiujkej Mark uan Claire, seki namikuanij kayomej Gales (Reino Unido). Yejuan peujkej kichiuaj tekit kemej precursor keman kitamijkej nemachtil tein tekiuanij kiixtaliaj, keman ininseltiok katka. Keman monamiktijkej, kisentokakej kichiujkej tekit kemej precursor. Sayoj ke kinekiaj kichiuaskej okachi, yejua ika kiixtalijkej amo kipiaskej miak taman. Mark kijtoua ke kinamakakej ininchan kampa kuali nemiaj uan kikaujkej tekit kampa tekitiaj sayoj seki tonalmej. Nejon kinpaleuij maj uelikan tapaleuikan itech kalchiualis semanauak taltikpak. Itech 20 xiujmej tein panouani tapaleuianij maj mochijchiuakan Kalmej kampa tiMosentiliaj itech miak uejueyi altepemej ompa África. Kemansa amo semi kipiajok tomin, sayoj ke Jiova nochipa kinyekpiani. Claire kijtoua ke kintelyolpaktia kitekitiliskej Jiova mojmostaj. Itech nejin xiujmej kinpianij kuali tasojiknimej uan amo keman kinpolouani tein moneki. Claire no kijtoua ke nochi tein kikaujkej achto amo kipia ipatiuj keman kiitaj yolpakilis tein teualkuilia se kitekitilis Dios nochi tonalmej. Okseki tokniuan akin kitekitiliaj Dios nochi tonalmej no ijkon kinemiliaj. *

18. ¿Toni moneki timotajtaniskej?

¹⁸ Tinochin moneki timotajtaniskej: “¿Moneki niktekitilis Jiova ika okachi yolpakilis? ¿Nikaujtok maj okseki taman nechtapololti maj nikchiua tein okachi tayekantok? Komo ijkon panoua, ¿toni uelis nikpatas?”. Xa monekis okachi tikixtajtoltiskej uan timomachtiskej Biblia. Itech okse tamachtilis tikitaskej keniuj tikchiuaskej.