1-3. 1) ¿Toni kijtosneki maj se moyolkoko ika teisa, uan keniuj uelis techijtakos? 2) ¿Toni techmachtia ineskayo tatitanil Pablo?

 SE TAJKUILOJKEJ akin itokay John G. Whittier kijkuiloj ke tajtolmej tein uelis se kijtos oso se kijkuilos tein okachi tetayokoltij yejua nejin: “Yeskia”. Taltikpakneminij ijkon kijtouaj keman kinemiliaj keniuj yeskia ininnemilis komo taman kichiuaskiaj teisa. Keman aksa moyolkokoua, kijtosneki ke moyolnonotsa oso kitayokoltia tein kichiuak oso tein amo kisentokak kichiuak. Tein melauj, tinochin techyolkokouani teisa. ¿Toni taman mitsonyolkokoua tejuatsin?

² Sekin taltikpakneminij kipianij nepololmej oso kichiuanij uejueyi tajtakolmej. Oksekin amo kichiuanij teisa tein tel amo kuali, sayoj ke motajtaniaj ox kuali tein kiixpejpenkej kichiuaskej. Miakej mochikauaj amo kielnamikiskej tein kichiujkej achto. Sayoj ke oksekin kisentokaj moyolkokouaj keman kinemiliaj: “Maj nikchiuani, oso maj amo nikchiuani...” (Sal. 51:3). ¿Uan tejuatsin? ¿Tikonuelitaskia tikontekitilis Dios uan maj amo mitsonyolkokojto tein tikonchiuak achto? ¿Uelis tikajsiskej itech Biblia se neskayot tein techpaleuis? Kemaj, neskayot tein kikauak tatitanil Pablo.

³ Itech inemilis, Pablo kichiuak tein tel amo kuali, sayoj ke no kuali taixejekoj. Uan maski kiyolkokouaya tein kichiuak achto, kimatik keniuj kisentokas kitekitilis Dios ika yolpakilis. Maj tikitakan ineskayo.

4. ¿Toni kichiuak Pablo achto ke yeskia se tatitanil?

⁴ Keman Pablo katka se telpoch fariseo, kichiuak seki taman tein satepan kiyolkokoj. Kemej neskayot, yejua tayekanak keman kintajyouiltijkej imomachtijkauan Cristo. Biblia kijtoua ke satepan ke kimiktijkej Esteban,  “Saulo [akin satepan moixmatij kemej Pablo] peuak tel senka kintajyouiltiaya in taneltokani. Uan ne Saulo kintitanik in mayolme ma kalaktinemikan kali por kali kampa yetoyaj in taneltokani taka uan siuame. Uan ompa kinkalankixtiayaj uan kintitilatsayaj uan kintemaktiayaj inmako in tayekanani, para ma kinkalakikan tech in cárcel” (Hech. 8:3). Tamachtijkej William Barclay kijtoua ke tajtol griego tein mokepa “tel senka kintajyouiltiaya”, kijtosneki ke “ika ueyi kualanyot kinixnamikik”, kemej “se koujtajtapial”. Saulo katka tel taneltokakej uan kinemiliaya ke Dios kinekia maj kinixpolo itatojtokakauan Cristo. Yejua “amo kinkauaya in taneltokani de amo kintajyouiltis. Ta, yejua kinekia kinmiktis”, yejua ika kinixnamikik “nochi taka uan siuame” (Hech. 9:1, 2; 22:4). *

5. Xikonijto keniuj Saulo amo kisentokakok kintajyouiltij imomachtijkauan Cristo uan keniuj peuak ika tajtoua yejua.

⁵ Saulo kinekia yas Damasco uan kinkixtis ininchan uan kintitilatsas imomachtijkauan Cristo uan kinajxitis Jerusalén kampa tayekananij judíos kintatsakuiltiskiaj. Sayoj ke Jesús, akin kiixyekana nechikol, kitsakuilij (Efes. 5:23). Keman yajtoya itech ojti tein ajsia Damasco, Jesús monextij uan kiixpojpoloj ika se tanex tein ualeuak iluikak. Satepan kititanik itech nejon xolal uan kiiluij ke ompa kimatiltiskiaj toni kichiuaskia. Biblia techiluia tein panok satepan (Hech. 9:3-22).

6, 7. ¿Toni kinextia ke Pablo kielnamikia tein achto kichiuak?

⁶ Pablo senkis kipatak inemilis keman mochiuak itatojtokakauj Cristo. Amo kinixnamikiaok imomachtijkauan, ta ika nochi iyolo peuak ika tajtoua Jesús. Maski ijkon, satepan kijtoj: “Namejuan kuali nankaktinemij de keniu ninentinemia tech nojon tonalme kuak nejua nitaneltokatinemia ok keme in judíos taneltokaj. Uan [...] keniu nikintajyouiltiaya ne taneltokani de Cristo. Uan [...] toni nikchiuaya para niktajtamis ne taneltokalis” (Gál. 1:13). Uan oksepa ika tajtoj tein achto kichiujka keman kintajkuilouilij tokniuan akin nemiaj Corinto, Filipos, uan Timoteo (xikonixtajtolti 1 Corintios 15:9; Filip. 3:6; 1 Tim. 1:13). Pablo mopinaujmatia kijkuilos nochi tein kichiujka, sayoj ke amo kitemoj kinextis ke amo teyi panoka. Kimatia ke tein kichiujka katka uejueyi nepololmej (Hech. 26:9-11).

⁷ Tamachtijkej Frederic W. Farrar kijkuiloj ke ijkuak tiknemiliaj keniuj Saulo kinteltajyouiltij itatojtokakauan Cristo, ueli tikajsikamatij keniuj motelyolkokouaya uan keniuj tel miakej kijijtouayaj. Itech nechikolmej kampa Pablo takalpanouaya, xa kemansa tokniuan akin amo kinixmatia motokiayaj iuan uan kiiluiayaj: “¡Tejua tiPablo, akin titechtajyouiltiaya!” (Hech. 9:21).

8. ¿Keniuj momachiliaya Pablo ika teiknelilis uan netasojtalis tein Jiova uan Jesús kinextilijkej, uan toni techmachtia nejon?

⁸ Pablo kiajsikamatia ke uelik kichiuak tekit tein kiselijka sayoj porin Dios kinextilij ueyi netasojtalis. Ika tajtoj nejon kualneskayot kemej 90 itech 14 amaixmej tein kijkuiloj. Yejua okachi ika tajtoj nejon ke oksekin tajkuilouanij (xikonixtajtolti 1 Corintios 15:10). Pablo semi kitasojkamatia teiknelilis tein Dios kinextilij uan kinekik kinextis itech inemilis ke ijkon momachiliaya. Yejua ika, okachi tekitik ke oksekin tatitanilmej. Ineskayo Pablo techmachtia se taman tein semi techyolchikaua, uan okachi akin kinemiliaj ke Dios amo kintapojpoluis inintajtakoluan. ¿Toni techmachtia? Komo titakuaujtamatij itech inemilis Jesús tein kitemakak, tikijtouaj tonepololuan uan tikpataj totachiualisuan, Jiova techtapojpoluis, maski tiueyitajtakojkej (xikonixtajtolti 1 Timoteo 1:15, 16).  Maski achto Pablo senkis kiixnamikik Cristo, kijkuiloj: ‘Uan Cristo nechueyitasojtak uan motemaktij ma kimiktikan para ijkon kixtauas notajtakoluan’ (Gál. 2:20; Hech. 9:5). Kemej tikitaj, yejua kimatik ke monekia kichiuas nochi tein ueliskia itech itekiyo Dios, uan ijkon amo kiyolkokoskia tein achto kichiujka. ¿Uan tejuatsin?

9, 10. 1) ¿Keyej moyolkokojtokej seki tokniuan? 2) ¿Keyej amo kuali yetok maj timoyolkokojtokan ika tein tikchiujkej achto?

⁹ Xa tejuatsin tikonchiuak teisa tein satepan mitsonyolkokoj. Xa tikonkuik motonaluan uan mochikaualis itech se taman tein amo tel tayekantok. Oso xa tikonyolxokolij aksa oso tikonchiuak teisa tein mitsonyolkokoua. ¿Toni uelis tikonchiuas?

¹⁰ Miakej kisentokaj motekipachouaj. Kisentokaj moyolkokouaj porin nochipa kinemilijtokej tein kichiujkej uan nejon kintayokoltia uan kinijtakoua. Sayoj ke, ¿mitsonpaleuis ijkon xionmomachili? Tein melauj amo. Nejon kemej yeskia tionmouiuitatsojtoskia miak horas porin tikonnemilia ke uejka tionajsis. Sayoj ke, tein melauj sayoj tionmosioujtiskia. Yejua ika, amo xikonsentoka xiontanemili itech monepolol, okachi kuali xikonchiua tein mitsonpaleuis xikonmelaua kuejmol. Kemej neskayot, uelis tikontajtanis maj mitsontapojpolui akin tikonyolxokolij uan ijkon xa oksepa kuali tionmouikas iuan. No uelis tikonkauas tein mitsonuikak xikonchiua nejon nepolol tein mitsonyolkokoua uan ijkon amo oksepa tikonchiuas. Oso xa amo uelis tikonchiuas okse taman, ta sayoj tikonxikos tein mitsonualkuilij monepolol. Tein melauj, timoyolkokojtoskej ika tein tikchiujkej achto, amo techpaleuia nion tepitsin, ta techtsakuilia maj tikchiuakan nochi tein tiueliskej itech itekiyo Dios.

11. 1) ¿Toni moneki tikchiuaskej uan ijkon Jiova technextilis teiknelilis uan ueyi netasojtalis tein amo tami? 2) ¿Toni kijtoua Biblia ke moneki tikchiuaskej uan ijkon amo techyolkokojtos tonepololuan uan tikpiaskej yolseuilis?

¹¹ Sekin akin kichiuaj kemej Cristo moteltayokoltiaj  ika tein kichiujkej achto uan kinemiliaj ke Dios amo uelis kintasojtas. Xa hasta kinemiliaj ke amo kinnamiki maj Dios kinikneli, porin kichiujkej uejueyi tajtakolmej oso miakpa tajtakojkej. Sayoj ke maski ijkon panok, uelis moyolnonotsaskej, mopataskej uan kitajtaniskej Dios maj kintapojpolui (Hech. 3:19). Jiova uelis kiniknelis uan kinnextilis ueyi netasojtalis tein amo tami, ijkon kemej kichiuani iniuan miakej taltikpakneminij. Yejuatsin kinnextilia netasojtalis akin moyolyemaniaj uan yekmelauj moyolnonotsaj, kemej Job, akin kijtoj: “Yekmelauj nimoyolnonotsa ika talnex uan koujnex” (Job 42:6). Biblia techiluia toni moneki tikchiuaskej uan ijkon uelis tikpiaskej yolseuilis: “Akin kitatia itajtakoluan amo kuali kiyas, sayoj ke akin kijtoua itajtakoluan uan kikaua, kinextiliskej teiknelilis” (Prov. 28:13; Sant. 5:14-16). Yejua ika, moneki tikiluiskej Dios totajtakoluan, tiktajtaniskej maj techtapojpolui uan kuali timonejnemiltiskej (2 Cor. 7:10, 11). Komo ijkon tikchiuaj, Jiova techiknelis uan ‘senkis techtapojpoluis’ (Is. 55:7).

12. 1) Kemej techmachtia ineskayo David, ¿toni uelis tikchiuaskej tein techpaleuis maj amo kisentoka techkuejmolo totanemilil? 2) ¿Toni kijtosneki maj Jiova moyolkoko, uan keniuj techpaleuia tikajsikamatiskej nejon? (Xikonita recuadro.)

¹² Jiova uelis techtelpaleuis ika netataujtil. Itech se kualtsin netataujtil tein ixnesi itech amaix Salmo, David kinextij ke takuaujtamatia ke Jiova kinankilij inetataujtiluan (xikonixtajtolti Salmo 32:1-5). Achto ke kijtoskia itajtakoluan, David kikuejmolojtoya itanemilil uan amo kuali momachiliaya. Amo kipiaya yolseuilis, kokolispeuak uan motayokoltiaya. ¿Toni kichiuak tein kipaleuij maj kiseli netapojpoluilis uan maj kuali momachili? Itech netataujtil kijtoj itajtakoluan. Jiova kinankilij uan kimakak chikaualis tein kipaleuij maj kisentoka kichiua tein kuali. No ijkon, komo tejuatsin mitsonyolkokoua tein tikonchiuak, ika nochi moyolo xikontataujti Jiova maj mitsontapojpolui uan xionmopata. Satepan, senkis xikonneltoka ke Jiova mitsonkakik uan mitsontapojpoluij ijkon kemej motenkaua kichiuas (Sal. 86:5).

13, 14. 1) ¿Itech toni moneki titanemiliskej axkan? 2) ¿Katiyejua netajtanilmej uelis techpaleuis maj tikitakan toni tikchiujtokej axkan?

¹³ Semi melauak ke timomachtiaj ika tein tikchiujkej achto, sayoj ke amo kuali maj kisentoka techyolkoko tein panokya. Yejua ika, maj amo titanemilikan itech nejon, ta maj tikitakan tein uelis tikchiuaskej axkan uan satepan. Maj timotajtanikan: “¿Nimoyolkokos satepan ika tein axkan nikixtalia nikchiuas? ¿Niknemilis maj amo ijkon nikchiuani? ¿Niksentoka niktekitilia Jiova axkan uan ijkon amo teyi ika nimoyolkokojtos satepan?”.

 ¹⁴ Ijkon kemej motokijtiualas ueyi tajyouilis, amo tiknekij maj timoyolkokokan ijkuak tiknemiliskej: “¿Keyej amo okachi niktekitilij Jiova? ¿Keyej amo nitekitik kemej precursor keman niuelia? ¿Toni nechtsakuilij maj amo nikajsi tekit kemej tapaleuijkej itech nechikol? ¿Senkis nimochikauak nikpatas nonemilis kemej Dios kineki? ¿Nikchiuak tein Jiova kineki maj kichiuakan akin nemiskej itech yankuik taltikpak?”. Nejin netajtanilmej uelis techpaleuiskej maj tikitakan ox tikchiujtokej nochi tein uelis itech itekiyo Dios. Komo amo, xa tikixpejpenaskej tikchiuaskej teisa tein satepan uelis techuikas maj timoyolkokokan (2 Tim. 2:15).

15, 16. 1) ¿Toni kikauanij miakej itatojtokakauan Cristo uan ijkon kichiuaj nochi tein uelij itech itekiyo Dios? 2) ¿Keyej moneki maj amo timoyolkokokan ika tein monekik tikauaskej porin tiknekiaj okachi tiktekitiliskej Jiova?

¹⁵ ¿Tikonkauani seki taman porin tikonnekia tikontekitilis Jiova miak tonalmej? Xa tikonkauak se tekit oso se tanamakalis kampa kuali tiontatania uan ijkon amo tikonpiaskia miak taman itech monemilis uan okachi ueliskia tikontekitilis Dios. Xa amo tionmonamiktij oso amo tikonpiak konemej porin tikonnekia tiontekitis Betel, tionmochiuas takalpanojkej itech nechikolmej, misionero oso tiontapaleuis itech uejueyi altepemej maj mochijchiua kalmej tein kitekitiltiaj itaixpantijkauan Jiova. Satepan ke miak xiujmejya tikontekitilij Jiova, ¿moneki mitsonyolkokos porin tikonixtalij tikonchiuas nejon tekit? ¿Moneki tikonnemilis ke nenkaj tein tikonkauak oso ke satepan ueliskia tikonixpejpenas tikonchiuas nejon? ¡Tein melauj amo!

¹⁶ Tikonixpejpenak tikonchiuas nejon porin semi tikontasojtaya Jiova uan ika nochi moyolo tikonnekia tikonpaleuis akin kinekiaj kitekitiliskej. Amo xikonnemili ke okachi kuali nemilis tikonpiaskia komo tikonchiuaskia okse taman. Uelis tionyolpakis porin tikonchiuak tein tikonmatia ke okachi kuali, ta tikonchiuak nochi tein tionuelik itech itekiyo Jiova. Yejuatsin amo keman kielkauas tein monekik tikonkauas. Keman “timoaxkatiliske ne ten melau nemilis”, tein kijtosneki, se nemilis tein amo kipiasok tajtakol, Jiova techmakas miak tatiochiualis tein nion ueli tiknemiliaj (1 Tim. 6:19; Sal. 145:16).

17, 18. 1) ¿Toni kichiuak Pablo tein kipaleuij maj amo kisentoka kiyolkoko tein achto kichiuak? 2) ¿Keniuj tikontojtokas neskayot tein kikauak Pablo?

¹⁷ ¿Toni kichiuak Pablo tein kipaleuij maj amo kisentoka kiyolkoko tein kichiujka? Yejua kijtoj: “Nikelkautiu nochi ten nopan mochiuak ya ne achtopa ya. Uan nimotekitiltijtiu para ijkon uelis nikajsitiyas ne nemaktil” (xikonixtajtolti Filipenses 3:13, 14). Pablo amo kisentokak tanemilij itech amo kuali tachiualismej tein kichiuak keman moajsia itech inintaneltokalis judíos. Ta okachi kuali, kichiuak nochi tein kipaleuiskia maj ueli kiseli nemilis nochipaya kemej se netetayokolil.

¹⁸ ¿Toni techmachtia itajtoluan Pablo? Ke amo kuali yetok maj kisentoka techyolkoko tein tikchiujkej, porin amo uelis tikpataskejok. Moneki tikitaskej tein kemaj uelis tikchiuaskej axkan uan satepan. Tein melauj, amo uelis senkis tikelkauaskej tonepololuan, sayoj ke amo techpaleuia komo tikauaj maj kisentoka techyolkoko. Uelis tikauaskej tein panokya, tiktekitiliskej Jiova ika nochi tochikaualis uan titanemiliskej itech kualtsin tatiochiualis tein tikseliskej satepan.