1, 2. ¿Toni kinextij Jiova keman ika tajtoj higos uan keyej moneki tiknekiskej tikmatiskej nejon?

¿TIKONYEKOUANI higos? Miakej kitelnekij kikuaskej yoksik oso tauatsal, uan yejua ika tel onkak higuerajkouit itech miak uejueyi altepemej. Judíos tein nemiaj ne uejkauj kintelpaktiaya higos (Nah. 3:12; Luc. 13:6-9). Nejin takilot kipia miak taman tein kipaleuia tonakayo. Yejua ika sekin kijtouaj ke tepaleuia maj kuali tekitito toyolo.

² Se tonal, Jiova ika tajtoj higos, sayoj ke amo kimelaujtoya itech toni taman tapaleuia, ta kinextij ke taltikpakneminij tamatij kemej higos. Tein kijtoj itenkopa tanauatijkej Jeremías moteluika iuan toyolo uan ininyolo akin tikintasojtaj. Ijkon kemej tikitstiyaskej tein kijtoj, maj tiknemilikan toni moneki techmachtis akin tikchiuaj kemej Cristo.

3. ¿Toni kiixnextia higos tein ika motajtoua itech Jeremías capítulo 24?

³ Achto maj tikitakan tein Dios kiiluij Jeremías. Itech xiuit 617 achto itech totonaluan, akin nemiaj Judá semi kichiujtoyaj tein Dios kitauelita. Dios kiitaltij Jeremías se taman kampa kimatiltij tein panoskia satepan uan kiixnextij ika ome chikiuit tein kipiaya higos: tein semi kuajkuali uan tein senkis amo kuajkuali (xikonixtajtolti Jeremías 24:1-3). Tein amo kuajkuali kiixnextiaya tekiuaj Sedequías uan oksekin tein tamatiaj kemej yejua, akin tajyouiskiaj keman tekiuaj Nabucodonosor uan itateuijkauan kinixnamikiskiaj. Sayoj ke moajsiaj akin katkaj kemej kuajkuali higos, kemej Ezequiel, Daniel uan eyi itasojikniuan akin yetoyajya Babilonia, ijkon kemej sekin judíos tein amo uejkaua kinuikaskiaj ompa Babilonia. Satepan sekin mokepaskiaj Jerusalén uan oksepa kichijchiuaskiaj altepet uan itemplo. Uan yejua nejon tein panok (Jer. 24:8-10; 25:11, 12; 29:10).

4. ¿Keniuj techyolchikaua tein Dios kinextij keman ika tajtoj higos tein kuajkuali?

⁴ Keman Jiova ininka tajtoj israelitas akin tamatiaj kemej higos tein kuajkuali, kinextij: “Yekmelauj nikinmakas se yolo tein kinpaleuis maj nechixmatikan, ke nejua ni Jiova; uan mochiuaskej noxolal” (Jer. 24:7). Semi techyolchikaua nejin texto tein itech mokixtia tamachtilis tein axkan tikitstokej.  Dios kineki techmakas se yolo tein techpaleuis maj tikixmatikan. Itech nejin tajkuilol yolo mouika iuan tein tiknejnekij. Tinochin tiknekij se yolo tein kineki kiixmatis Dios uan tipouiskej itech ixolal. ¿Toni techpaleuis maj tikpiakan nejon? Moneki timomachtiskej iTajtol uan tiktakamatiskej, timoyolnonotsaskej, timopataskej, timotemaktiskej iuan Dios uan timoauiskej itech itokay toTajtsin, iKonetsin uan yektikatsin espíritu (Mat. 28:19, 20; Hech. 3:19). Sekin kichiujkejya nochi nejin, uan oksekin kichiujtokejya uan youijya nechikolmej.

5. Keman Jeremías ika tajtoj yolo, ¿akonimej ininka tajtoj yekinika?

⁵ Komo tikchiujkejya nejon taman oso ayamo, tinochin moneki tiksentokaskej tikyekitaskej toni tanemilil tikpiaj uan keniuj timonejnemiltiaj. ¿Keyej? Tanankilil tikajsij itech itajtoluan Jeremías tein kijkuiloj keman ika tajtoj yolo. Maski seki capítulos ininka tajtoua altepemej tein kiyoualouayaj Judá, amaix okachi ika tajtoua xolal Judá itech xiujmej keman taixyekankej makuil tekiuanij (Jer. 1:15, 16). Tanauatijkej yekinika ininka tajtoj takamej, siuamej uan konemej akin motemaktijkajya iuan Jiova. Ininuejkaujtatuan ika miak pakilis kinekkej mochiuaskej ixolal Dios (Éx. 19:3-8). Uan israelitas tein nemiaj itech itonaluan Jeremías kiyeknextijkej ke motemaktijkajya iuan Dios keman kijtojkej: “¡Nikan tiyetokej! Timotokikoj mouan, porin tejua Jiova toDios” (Jer. 3:22). Sayoj ke, ¿toni tikonnemilia ke kipiayaj itech ininyolo?

6. ¿Keyej moneki maj tiknekikan tikmatiskej tein Dios kijtoj ika toyolo?

⁶ Axkan tapajtianij kipiaj teposmej tein ika uelij kiitaj iyolo aksa uan ijkon kimatij ox kuali tekititok. Jiova amo sayoj nejon ueli kiita, kemej kichiuak itech itonaluan Jeremías. Yejuatsin tel kuali ueli kichiua nejon, kemej kinextia nejin itajtoluan: “Iyolo taltikpaknenkej okachi takajkayaua ke okseki taman, uan mopapata. ¿Akoni ueli kiixmati? Nejua, Jiova, nikita keniuj moajsi yolo [...], uan ijkon nikinmakas sejse tein kinnamiki ijkon kemej monejnemiltijkej, ijkon kemej tein kiualkuik inintachiualis” (Jer. 17:9, 10). Keman Dios kiita keniuj moajsi toyolo, amo yejua tein aksa kichiua keman youi iuan tapajtijkej porin kineki maj kiita keniuj moajsi iyolo, tein itech 70 oso 80 xiujmej ueli tijtikuini kemej 3,000 millones. Ta Jiova kijtojtoya ke ueli kiita tein kiixnextia toyolo oso tein moajsi toyolijtik, uan nejin yejua tein tiknejnekij, tein tiknemiliaj, tein tikuelitaj tikchiuaskej, kemej timonejnemiltiaj uan tein tikixtaliaj tikchiuaskej. Yejua nejon “yolo” tein tinochin tikpiaj. Dios ueli kiita, uan tejuan no uelis tikitaskej.

7. ¿Keniuj kijtoj Jeremías ke moajsia ininyolo tel miakej judíos tein nemiaj itech itonaluan?

⁷ Semi techpaleuis maj tikitakan keniuj moajsi toyolo komo timotajtaniaj nejin: “¿Keniuj moajsia ininyolo tel miakej judíos tein nemiaj itech itonaluan Jeremías?”. Maj tikitakan seki itajtoluan Jeremías tein amo semi mokuini, uan ijkon uelis tiknankiliskej nejon netajtanil. Yejua kijtoj: “Nochin tein pouij itech kali Israel amo taneskayotilmej itech ininyolo”. Yejua amo ika tajtojtoya Tanauatil tein kijtouaya ke monekia kinneskayotiskej takamej judíos, porin achto kijtojkaya: “¡Xikita! Uitsej tonalmej —ijkon kijtoua Jiova—, uan yekmelauj nikintajtanis maj tanankilikan ika tein kichiujkej nochin tein taneskayotilmej, sayoj ke, kisentokajok amo taneskayotilmej”. Kemej tikitaj, judíos tein katkaj taneskayotilmej, “amo [katkaj] taneskayotilmej itech ininyolo” (Jer. 9:25, 26). ¿Toni kijtosnekia nejon?

8, 9. ¿Toni monekia kichiuaskej ika ininyolo tel miakej judíos?

⁸ Techpaleuia maj tikajsikamatikan toni kijtosnekia tajtol “amo taneskayotilmej itech ininyolo”, komo tikitaj tein Dios kiniluij judíos ke monekia kichiuaskej. Yejuatsin kinnauatij: “Xikijkuanikan tein kichiua maj amo nesi ke nantaneskayotilmej itech nanmoyolo, namejuan tein nanpouij Judá uan tein nannemij Jerusalén; uan ijkon amo kisas nokualanyo [...],  porin amo kuali tein nankichiuaj”. ¿Kani ualeuaya tein amo kuali? Ininyolijtik (xikonixtajtolti Marcos 7:20-23). Itechkopa Jeremías, Jiova kiyeknextij kani ualeuaya nejon tein amo kuali. Katkaj yoltakuaujkej uan amo kinekiaj mopataskej, uan tein kinoliniaya uan tein kinemiliayaj amo kiyolpaktiaya Jiova (xikonixtajtolti Jeremías 5:23, 24 uan 7:24-26). Yejua ika kiniluij: “Ximoneskayotikan iixpan Jiova, uan xikijkuanikan tein kichiua maj amo nesi ke nantaneskayotilmej itech nanmoyolo” (Jer. 4:4; 18:11, 12).

⁹ Kemej tikitaj, nejon judíos monekia kipiaskej kemej yeskia se operación itech ininyolo, ijkon kemej kichiujkej ininuejkaujtatuan tein nenkej itech itonaluan Moisés (Deut. 10:16; 30:6). Keman kiniluijkej maj ‘kijkuanikan tein kichiuaya maj amo nesi ke taneskayotilmej itech ininyolo’, kijtosnekia ke monekia mokixtiliskej nochi tein kichiuaya maj yoltakuaujkej: tein kinemiliayaj, tein kinejnekiaj oso tein kinoliniaya maj kichiuakan tein kitapanauiliaya itanauatiluan Dios (Hech. 7:51).

10. ¿Toni moneki tikchiuaskej ijkon kemej kichiuak David?

¹⁰ Moneki semi timotasojkamatiskej porin Dios techpaleuia maj tikajsikamatikan tein uelis kipanos tein kiixnextia toyolo. Sayoj ke, ¿keyej tiitaixpantijkauan Jiova moneki techtekipachos keniuj moajsi toyolo? Nejin amo kijtosneki ke miakej itatojtokakauan Cristo kichiujtokej tein amo kuali oso mochiujtokej kemej “higos tein amo kuajkuali”, kemej kinpanok tel miakej judíos tein nenkej ne uejkauj. Ta itekitikauan Dios tein moajsij axkan, pouij itech se xolal tein chipauak uan tein amo kikaua Jiova. Maski ijkon, moneki tiknemiliskej tein David kitataujtij Jiova maski katka yolmelauak: “Xinechita, noDios, uan xikixmati noyolo. Xinechita, uan xikixmati notanemililuan tein tetekipachoua, uan xikita ox onkak notech se ojti tein teyolkokoj” (Sal. 17:3; 139:23, 24).

11, 12. 1) ¿Keyej moneki tisejsemej tikitaskej keniuj moajsi toyolo? 2) ¿Toni amo kichiuas Dios?

¹¹ Jiova kineki maj tinochin kuali tiyetokan iixpan uan maj tiksentokakan ijkon timoajsikan. Jeremías kijtoj: “Tejua, Jiova akin tikinixyekana tateuianij, tikitstok akin yolmelauak; tikitstok riñones uan yolo” (Jer. 20:12). Komo akin kipia nochi uelilis kiita iyolo akin yolmelauak, ¿melauj ke semi kuali komo tejuan no tikitaj keniuj yekmelauj moajsi toyolo? (Xikonixtajtolti Salmo 11:5.) Xa tikitaskej ke se tanemilil, se taman tein tikixtaliaj tikchiuaskej oso se teisa tein tikmachiliaj moajsi toyolijtik uan moneki tikpataskej. Oso xa tikajsij teisa tein kitakuaualtijtok toyolo, se taman tein moneki kemej yeskia tiktekiskej. Keman timokixtiliskej nejon amo kuali tanemilil, kemej yeskia tikpiaskiaj se operación itech toyolo. ¿Toni uelis tiktemoskej keman tikitaskej keniuj moajsi toyolo? ¿Uan keniuj uelis tikpataskej tein monekis? (Jer. 4:4.)

¹² Tein melauj, Jiova amo techchikaujkauis maj timopatakan. Keman ika tajtoj “higos tein kuajkuali”, kijtoj: “Nikinmakas se ininyolo tein kinpaleuis maj nechixmatikan”. Amo kinextij ke kinchikaujkauiskia maj moyolpatanij. Ta yejuan monekia kinejnekiskej se yolo tein kineki kiixmatis Dios. ¿Uan melauj ke tejuan no ijkon moneki tiknejnekiskej?

13, 14. ¿Keniuj iyolo se itatojtokakauj Cristo uelis kijtakos?

¹³ Jesús kijtoj: “Itech iyolo in tagat ualeutok  ne pitsotik tanemililis, ne temiktilis, [...] ne tasuapapatalis oso ne tagapapatalis, ne tachtekilis, oso ne takajkayaualis uan ne tauijuikaltilis” (Mat. 15:19). Kemej tikmatij, se tokniuj akin namikej oso iselti tein kipia amo kuali tanemililmej itech iyolo uelis auilnemis, uan komo amo moyolnonotsa, uelis kipolos itatiochiualis Dios nochipaya. Sayoj ke maski se tokniuj amo kichiuani nejon tajtakol, uelis kikaujtos maj moskalti iyolijtik se tanemilil tein amo kuali (xikonixtajtolti Mateo 5:27, 28). Yejua ika semi kuali maj tikitakan toni tikpiaj itech toyolo. Komo tikchiuaskiaj, ¿tikajsiskiaj se tanemilil tein amo chipauak iuan se siuat oso takat, se tanejnekilis tein tikpiaj toyolijtik tein Dios amo kiyolpaktiskia uan tein monekiskia tikixtiskej?

¹⁴ Oso no uelis panos ke se tokniuj amo temiktiani, sayoj ke kikaua maj ikualanyo moskalti iyolijtik hasta peuas kiteltauelitas se tokniuj (Lev. 19:17). ¿Mochikauas kikixtis nejon tein kimachilia tein uelis kiyoltakuaualtis? (Mat. 5:21, 22.)

15, 16. 1) ¿Keniuj se tokniuj uelis yeski ‘amo taneskayotil itech iyolo’? 2) ¿Keyej tikonnemilia ke Jiova kitauelita maj aksa ‘amo taneskayotil itech iyolo’?

¹⁵ Techyolpaktia tikmatiskej ke miakej itatojtokakauan Cristo amo kipiaj nejon tanemilil itech ininyolo. Sayoj ke Jesús no ika tajtoj “pitsotik tanemililis [oso tein amo kuali]”, tein kijtosneki, tanemililmej tein teijtakouaj uan tein techyekanaj itech miak taman tein tikchiuaj itech tonemilis. Kemej neskayot, aksa uelis kinemilis ke moneki tikintelpaleuiskej tochankauan. Semi melauak ke tein tikchiuaj kemej Cristo moneki tikintasojtaskej tochankauan uan amo tikchiuaskej kemej miakej akin “amo kipiaj ok tetasojtalis” itech nejin itamian tonalmej (2 Tim. 3:1, 3). Sayoj ke sekin kinemiliaj ke amo akin uelis kinijtakos ininchankauan uan kintelpaleuiaj maski kipiaskej ouijkayomej. Komo kinijtakouaj, yejuan no moyolxokoliaj. Xikonnemili tein kichiujkej iikniuan Dina porin tel kualankej keman yejua kijtakojkej (Gén. 34:13, 25-30). Oso xikonnemili netauelitalis tein Absalón kipiaya itech iyolo tein kiuikak maj kimiktiani itakpaikniuj Ammón (2 Sam. 13:1-30). ¿Xe amo katka “tanemililis” tein amo kuali tein kinuikak maj kichiuanij nejon tein tel amo kuali?

¹⁶ Kemej tikmatij, akin kichiuaj kemej Cristo amo temiktiaj. Sayoj ke se tokniuj uelis kualanis iuan aksa porin kinemilia ke kichiuilij tein amo kuali se ichankauj, tein uelis yeski melauak oso amo. Xa amo kiselis itayoleualis oso nion keman kinemilis kiyoleuas ichan (Heb. 13:1, 2). Nejon amo kuali tanemilil amo uelis tikpiaskej porin kinextia ke amo titetasojtaj. Tein melauj, Jiova akin kiita keniuj moajsi toyolo, uelis kijtos ke nejon tokniuj ‘amo taneskayotil  itech iyolo’ (Jer. 9:25, 26). Xikonelnamiki tein Jiova kiniluij judíos: “Xikijkuanikan tein kichiua maj amo nesi ke nantaneskayotilmej itech nanmoyolo” (Jer. 4:4).

17. Komo tikmoujkatokaj Dios, ¿keniuj techpaleuia maj toyolo okachi kineki mopatas?

¹⁷ Xa keman tikonitas keniuj moajsi tein kiixnextia moyolo, tikonajsis ke amo kichiua tein Jiova tayolmajxitia kemej monekiskia, uan xa tepitsin tamati kemej se yolo tein ‘amo taneskayotil’. Xa tikonitas ke tikonmouilia taltikpaknenkej, tikonnejneki tionmoueyichiuas oso tikonpias miak tomin uan xa hasta tionyoltakuauak uan tikonneki maj mochiua teisa kemej tikonijtoua. Komo ijkon, amo sayoj tejuatsin ijkon mitsonpanoua (Jer. 7:24; 11:8). Jeremías kijkuiloj ke judíos akin kikaujkej Dios tein nemiaj itech itonaluan, kipiayaj “i[nin]yolo takuauak uan tein taixnamiki”. Uan no kinextij: “Amo kijtouanij itech ininyolo: ‘Axkan maj tikmoujkatokakan Jiova toDios, Akin kitemakatok ueyi kiouit uan kiouit itech otoño’” (Jer. 5:23, 24). ¿Toni kipaleuis aksa maj kineskayoti iyolo? Nejin tajkuilol kinextia ke moneki okachi kimoujkatokas Jiova uan kitasojkamatilis tein kimaka. Yejua nejon tamoujkatokalis techpaleuis maj timopatakan kemej Jiova techtajtania.

18. ¿Toni motenkauak Jiova iniuan akin kichiuak se yankuik netenkaualis?

¹⁸ Ijkon kemej timochikauaskej tikchiuaskej nejon, Jiova techmakas se yolo tein kineki kiixmatis. Tein melauj, yejua nejon tein motenkauak iniuan tokniuan taixpejpenalmej akin iniuan kichiuak se yankuik netenkaualis: “Niktalis notanauatil itech inintanemilil, uan itech ininyolo nikijkuilos. Uan yekmelauj nimochiuas ininDios, uan yejuan mochiuaskej noxolal”. * Uan keman ika tajtoj akin yekmelauj kiixmatiskiaj, kijtoj: “Amo monekisok kimachtiskej okse taltikpaknenkej oso ininikniuj, keman kijtoskej: ‘¡Xikixmatikan Jiova!’, porin nochin yejuan nechixmatiskej, tein okachi tsikitsin hasta tein okachi xiuejya [...]. Porin nikintapojpoluis ininnepololuan, uan amo nikelnamikisok inintajtakol” (Jer. 31:31-34).

19. ¿Toni tein tel kualtsin kichiaj akin yekmelauj kichiuaj kemej Cristo?

¹⁹ Yeski tiknejnekiskej tikseliskej nochipaya tein kiualkui yankuik netenkaualis ne iluikak oso nikan taltikpak, moneki tiksentokaskej tiknejnekiskej tikixmatiskej Jiova uan tipouiskej itech ixolal. Sayoj ke yejuatsin moneki techtapojpoluis totajtakoluan ika inemilis Cristo tein kitemakak uan ijkon uelis tikseliskej nejon tatiochiualis. Tikmatiskej ke Dios tetapojpoluia, moneki techolinis maj tikintapojpoluikan oksekin, uan hasta akin techyolxokoliaj. Komo timokixtiliaj nejon amo kuali tanemilil, kichiuas maj kuali moajsi toyolo. Amo sayoj tiknextiskej ke tiknekij tiktekitiliskej Jiova, ta no ke tiknekij okachi tikixmatiskej. Timochiuaskej kemej taltikpakneminij akin Jiova ininka tajtoj itenkopa Jeremías: “Namejuan yekmelauj nannechtemoskej uan nannechajsiskej, porin nannechtemoskej ika nochi nanmoyolo. Uan nejua yekmelauj nimokauas xinechajsikan” (Jer. 29:13, 14).