1, 2. Akin moajsij itech okse ueyi altepet, ¿toni ouijkayomej kipiaj keman mokepaj ininchan? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

EDUARDO * kijtoua: “Nejua ninemia itech okse ueyi altepet uan ompa nikpiaya se ueyi tekit kampa kuali nitatania. Sayoj ke ijkuak peuak nimomachtia Biblia iuan itaixpantijkauan Jiova, nikitak ke nikpiaya se okachi ueyi tekit: amo sayoj monekia nikinixpanoltis nochankauan, ta nikinpaleuis maj motokikan iuan Dios. Yejua ika nimokepak kalijtik” (Efes. 6:4).

² Eduardo kimatia ke Jiova kinekia maj yani kampa moajsiaj ichankauan. Sayoj ke ijkon kemej kipanok Liliana akin ika titajtojkej itech achto tamachtilis, monekia kichiuas se taman tein ouij: kichiuas maj oksepa kuali mouikakan kemej kalyetouanij. No monekiskia kinixpanoltis inamik uan ikoneuan itech se xolal kampa okachi tatasojti. ¿Keniuj ueliskia ixpanoskej? ¿Ueliskia tokniuan itech nechikol kipaleuiskej?

3. ¿Keniuj kinijtakoua konemej keman amo yetokej semej tetatmej?

³ Eduardo kijtoua: “Nikajsikamatik ke nikinsenkauak nosiuapipiluan keman okachi monekia maj nikinyekana uan nikintasojta. Amo niyetoya ompa uan ijkon nikinixtajtoltiliskia tanojnotsmej tein kipia Biblia,  tiksenchiuaskiaj netataujtil, nikinnauas uan nimauiltis iniuan” (Deut. 6:7). Isiuapil akin tayekanaya akin itokay Ana, kielnamiki: “Nikmachiliaya ke amo nikpiaya nepaleuil porin nopopaj amo touan moajsia. Keman mokepak, sayoj tikmatiaj ke yejua topopaj. Amo kuali nimomachiliaya maj nechnauani”.

4. ¿Keyej se tepopaj akin amo yetoni iuan ichankauan semi kiouijmakas maj kinixyekana?

⁴ Keman okachi miak tonalmej uejka yetok tepopaj, okachi kiouijmakas kiixyekanas ichankauan kemej moneki. Inamik Eduardo akin itokay Rubí kimelaua: “Nejua nikchiuaya tekit kemej tepopaj uan temomaj. Nimomatik nejua nikixtalis toni mochiuas itech miak taman. Keman Eduardo mokepak, monekik nikajsikamatis toni yekmelauj kijtosnekia maj nimokaua maj notakauj nechixyekana ijkon kemej Dios tanauatia. Uan kemansa monekiok nikelnamikis ke axkan yejua nikan yetok” (Efes. 5:22, 23). Eduardo no kijtoua: “Nokoneuan momattoyaj kitajtaniskej imomaj ox ueliskia kichiuaskej teisa. [...] Monekik nimomachtis nikinixyekanas nochankauan kemej Dios tanauatia”. Eduardo uan Rubí kiajsikamatkej ke kemej tetatmej, monekia amo motajtolixnamikiskej uan kisenixejekoskej teisa.

5. 1) ¿Keniuj se tepopaj peuak kiyektalia tein moijtakoj porin amo yetoya kalijtik? 2) ¿Keniuj tapaleuij nejon tein kichiuak?

⁵ Eduardo senkis kiixtalijka kichiuas nochi tein tapaleuiskia maj oksepa kuali mouikanij kemej kalyetouanij uan maj motokianij iuan Dios. Tepopaj kijtoua: “Nikixtalijka nikinmachtis iTajtol Dios nosiuapipiluan amo sayoj ika tein nikijtoskia ta ika tein nikchiuaskia; amo sayoj niknekia nikijtos ke niktasojtaya Jiova ta no niknextis” (1 Juan 3:18). ¿Kitiochiuak Jiova chikaujkayot tein kichiuak Eduardo? Ana tanankilia: “Keman nikitak ke yejua mochikauaya mochiuas se kuali tepopaj uan oksepa kuali mouikas touan, peuak mopata nochi. Uan no semi kuali timomachiliayaj maj tel tekitini itech nechikol. Tein onkak nikan taltikpak kinekia techuejkatilis iuan Jiova, sayoj ke totatuan kitayekanaltiayaj itekiyo Dios uan nejon techolinij maj no ijkon tikchiuakan. Topopaj motenkauak ke amo kemanok techkauaskia uan ijkon kichiuak. Komo yejua oksepa techkauaskia, nejua xa axkan amo niyetoskia itech inechikol Jiova”.

6. ¿Toni kiitakej seki tetatmej keman mochiuak neteuilis ompa Balcanes?

⁶ Itech neteuilis tein mochiuak Balcanes, seki kalyetouanij akin katkaj itaixpantijkauan Jiova tein ompakauin nemiaj, kiitakej ke ininkoneuan kipiayaj yolpakilis maski kipanotoyaj uejueyi ouijkayomej. ¿Keyej? Porin tetatmej kemej amo uelia kisayaj tekititij, mokauayaj kalijtik uan momachtiayaj, mauiltiayaj uan monojnotsayaj iniuan ininkoneuan. ¿Toni techmachtia nejon? Kinextia ke konemej okachi kinekij maj inintatuan yetokan iniuan uan amo maj kinmakakan tomin oso netetayokolilmej. Tein melauj, iTajtol Dios kinextia ke keman tetatmej kinmachtiaj ininkoneuan uan iniuan yetokej uan kinitaj, okachi kuali moajsij (Prov. 22:6).

7, 8. 1) ¿Toni kiitanij seki tetatmej keman mokepaj kalijtik uan keniuj tanankiliaj? 2) ¿Keniuj uelis tetatmej kinpaleuiskej ininkoneuan maj oksepa kuali mouikakan?

⁷ Keman sekin tetatmej mokepanij kalijtik, kiitanij ke ininkoneuan moyolxokolijtokej oso amo kinpoujkaitaj. Keman ijkon panoua, xa kinnankiliaj: “¿Keniuj timoixeuia ijkon tinechchiuas, ta nejua nimitsmakani tein mitspoloua?”. Amo kiajsikamatij ke ininkoneuan moyolxokolijtokej porin yejuan amo ompa yetoyaj. Komo yejua nejon mitsonpanotok, ¿toni uelis tikonchiuas uan ijkon uelis tikonmelauas kuejmol?

⁸ Xikontajtani Jiova maj mitsonpaleui maj ueli xikonikneli mochankauan. Satepan, ika nochi moyolo xikonilui mochankauan ke tikonajsikamati ke no motajtakol maj ijkon nanmoajsinij uan ke semi mitsonyolkokoua. Keman monamik uan mokoneuan kiitaskej ke mojmostaj tionmochikaua tikonyektalis tein moijtakoj, kineltokaskej tein tikonijtoua. Komo amo tionyolijsiui uan amo tionmosenkaua, xa uelis tikonchiuas maj mochankauan  oksepa mitsontasojtakan uan maj mitsonpoujkaitakan.

9. ¿Keyej akin kichiuaj kemej Cristo amo moneki moteltomintiskej uan ijkon uelis ‘kinixpanoltiskej ininchankauan’?

⁹ Tatitanil Pablo kijtoj ke tekoneuan uan teixuiuan moneki “ma kinpaleuikan nintatuan tenika ki[n]piakke yejuan” keman tetatmej amo uelijok motekipanouaj. Sayoj ke no kinyolchikauak akin kichiuaj kemej Cristo maj yolpakikan komo kipiaj tein tayekantok kemej takual, taken uan kali, uan maj amo kisentokakan kiteltemokan kipiaskej se okachi kuali nemilis oso tein ika moixpanoltiskej satepan (xikonixtajtolti 1 Timoteo 5:4, 8; 6:6-10). Yejua ika, akin kichiua kemej Cristo amo moneki moteltomintis nikan taltikpak tein amo uejkaua tamis uan ijkon uelis ‘kinixpanoltijtiyas ichankauan’ (1 Juan 2:15-17). Maj amo tiknemilikan ke tomin uelis kimelauas nochi tokuejmoluan nion maj tikauakan maj netekipacholis ika “miak tataman den nijin taltikpak nemilis” maj kintsakuili tochankauan maj ‘moaxkatilikan ne ten melau nemilis’ itech yankuik taltikpak tein Dios kiualkuis kampa onkas melaujkayot (Mar. 4:19; Luc. 21:34-36; 1 Tim. 6:19).

10. ¿Toni techmachtia itamatilis Dios ika tauikalis?

¹⁰ Jiova kimati ke moneki tomin tein ika tiixpanoskej. Sayoj ke tomin amo ueli techyekpia oso techpaleuia kemej kichiua itamatilis Dios (Ecl. 7:12; Luc. 12:15). Miakej amo kuali kiixejekouanij nochi tein moneki kichiuaskej komo youij itech okse altepet, uan amo akin ueli kiyekijtoua ke ompa okachi tataniskej. Tein melauj, uelis panos tein semi tamouilil. Miakej akin mokepaj itech ininaltepeuj okachi tauikaj. Amo okachi uelij kitekitiliaj Dios, ta okachi moneki kintekitiliskej akin kintaneujtijkej tomin (xikonixtajtolti Proverbios 22:7). ¿Toni techmachtia itamatilis Dios? Technextilia ke motelneki maj amo timotauikaltikan.

11. ¿Keniuj semi tapaleuia maj kiamatalikan keniuj kikuiskej tomin?

¹¹ Eduardo kimatia ke tein kipaleuiskia maj kinixpanolti ichankauan uan amo oksepa kinkaujteuas, monekia kiyekitas keniuj kikuia tomin. Yejua uan inamik kiamatalijkej tein yekmelauj kinpolouaya uan kanachi tomin monekiskia. Kemej tikmatij, nejon tein kiamatalijkej kinpaleuiskia maj amo kitelkuikan tomin kemej achto. Sayoj ke nochin tapaleuijkej uan amo kikoujkej tein amo tayekantoya. * Eduardo kimelaua: “Kemej neskayot, nikinkixtij nosiuapipiluan itech kaltamachtiloyan kampa tel patiyoj motaxtauaya uan nikinijkuiloj itech okse kampa miakej youij tein no kuali katka”. Yejua uan ichankauan kitajtanijkej Jiova maj kinpaleuiani maj kiajsikan se tekit tein amo kintsakuiliskia maj kichiuakan itekiyo. ¿Keniuj kinnankilij Jiova?

12, 13. 1) ¿Toni kichiuak se tepopaj tein kipaleuij maj ueli kinixpanolti ichankauan? 2) ¿Keniuj Jiova kitiochiuak Eduardo keman kiixtalij nemis ika amo miak taman?

¹² Eduardo kielnamiki: “Yekinika xiujmej monekik timomatiskej maj amo tikpiakan miak taman. Tepitsin tomin tein niktania amo nochipa techajsia, tein achto niksentilijka tantoyaya uan nitelsioujtoyaya. Sayoj ke tiyayaj nochi nechikolmej uan nochin tiyayaj titanojnotsatij”. Eduardo kiixtalijka amo kiselis nion se tekit tein kichiuaskia maj kinkaua ichankauan seki metsti oso xiujmej. Yejua kijtoua: “Nimomachtij nikchiuas tataman tekit uan ijkon keman amo onkaya se tekit nikchiuaya okse”.

¹³ Kemej amo niman uelik kitamiixtauak tein tauikaya, monekik kitemakas okachi intereses. Sayoj ke yejua kiitaya ke okachi monekia moajsis iniuan ichankauan itech nochi tein kichiuaya itech inemilis ijkon kemej Jiova kinnauatia tetatmej, yejua ika motemakak kiixtauas intereses. Kijtoua ke amo semi tatani kemej ijkuak yetoya itech okse ueyi altepet. Sayoj ke kijtoua: “Amo timayamikij. ‘Imay Jiova amo [...] motokotsouani.ʼ Peuak titekitij kemej precursor uan hasta peuak okachi amo ouij timoixpanoltiayaj, uan okachi uelia tikpiayaj tein monekia” (Is. 59:1).

14, 15. 1) ¿Toni uelis kichiuaskej itatojtokakauan Cristo keman ininchankauan kichiaj maj kitayekanaltikan tomin uan amo itekiyo Dios? 2) ¿Keniuj uelis kinpaleuis tochankauan kuali neskayot tein tikauaskej?

¹⁴ Miakkan taltikpakneminij kimachiliaj ke moneki kinmakaskej tomin uan netetayokolilmej ininchankauan uan inintasojikniuan. Eduardo kijtoua: “Ijkon timomattokej tikchiuaskej kampa tikayomej uan techyolpaktia. Sayoj ke amo nochipa tikchiuaj nejon. Ika yemanik tajtolmej nikiniluia nochankauan ke nikinmakas nochi tein niuelis komo nonamik uan nokoneuan kipiaj tein moneki uan ueli tikchiuaj itekiyo Dios”.

¹⁵ Xa sekin kalyetouanij moyolxokoliskej oso kualaniskej iniuan akin kinemiliaj mokepaskej kalijtik oso kiixnamikij yaskej tekititiuj okseko maski ueliskiaj. Xa kinijtouiliskej ke amo ininka tanemiliaj oksekin. ¿Keyej? Porin kichiaj maj kinpaleuikan ika tomin (Prov. 19:6, 7). Ana, isiuapil Eduardo, kijtoua: “Sayoj komo tiktayekanaltiaj itekiyo Dios uan amo tomin, tochankauan uelis kiitaskej ke tikitaj ke okachi motelneki tikchiuaskej itekiyo Dios. Komo amo tikchiuaj, ¿keniuj uelis kiajsikamatiskej?” (no xikonita 1 Pedro 3:1, 2).

16. 1) ¿Toni tanemilil uelis ika ‘mokajkayauaskej’ sekin? (Sant. 1:22.) 2) ¿Toni taman tein tikixpejpenaj tikchiuaskej kitiochiua Jiova?

¹⁶ Se tokniuj siuat kikaujteuak itakauj uan ikoneuan uan yajki itech okse ueyi altepet kampa okachi kitanij tomin. Keman ompa ajsik kiniluij tayekananij: “Monekik tikauaskej miak taman uan ijkon ueliskia niualas. Notakauj hasta kikauak tekit kemej tayekankej. Nikchia maj Jiova kitiochiua tein tikixtalijkej tikchiuaskej”. Dios techtatiochiuia keman tikchiuaj tein kinextia ke titakuaujtamatij, sayoj ke ¿keniuj kitiochiuati tein tikixpejpenkej tikchiuaskej komo amo mouika iuan itanejnekilis, uan okachiok komo nejon techuikak maj tikauakan se tekit itech inechikol sayoj porin tiktayekanaltiaj totanejnekilis? (Xikonixtajtolti Hebreos 11:6 uan 1 Juan 5:13-15.)

17. 1) ¿Keyej moneki tiktemoskej itayekanalis Jiova achto ke tikixpejpenaskej tikchiuaskej teisa? 2) ¿Keniuj uelis tiktemoskej itayekanalis Jiova?

¹⁷ Moneki tikontemos itayekanalis Jiova achto ke tikonixpejpenas toni tikonchiuas uan amo satepan, ta nejon mitsonpaleuis amo xionmoyolnonotsa ika tein tikonchiuas. Xikontajtani Dios maj mitsonyekana, maj mitsonmaka yektikatsin espíritu uan tamatilis (2 Tim. 1:7).  Xionmotajtani: “¿Ika miak pakilis niktakamatis Jiova maski tein yeski taman monekis nikpanos? ¿Niktekitiliskia maski nechtajyouiltiskiaj? Komo ijkon, ¿amo monekiskia no niktakamatis maski monekis ninemis ika amo miak taman?” (Luc. 14:33). Xiontajto iniuan tayekananij uan xikonchiua tein mitsonyolmajxitiaj ika Biblia. Ijkon tikonnextis ke tiontakuaujtamati ke Jiova mitsonpaleuis kemej motenkauani. Tayekananij amo uelis mitsontaixpejpeniliskej, sayoj ke tein mitsonyolmajxitiskej mitsonpaleuis xiontaixpejpena ika tamatilis tein satepan mitsonualkuilis yolpakilis (2 Cor. 1:24).

18. 1) ¿Akonimej Jiova kinnauatia maj kintekipanokan kalyetouanij? 2) ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej akin taixyekanaj kalijtik?

¹⁸ Jiova kinauatia akin taixyekana kalijtik maj kinixpanolti ichankauan (Gál. 6:5). Miakej takamej kintekipanouaj ininnamik oso ininkoneuan ijkon kemej Dios kichia uan amo kinkaujteuaj maski oksekin kiniluiskej maj kichiuakan oso yejuan kinekij kichiuaskej. ¿Tikiniluiaj ke kuali tein kichiuaj? ¿No tiktataujtiaj Dios maj kinpaleui? No uelis tiknextiskej ke tikintasojtaj, uan tikinpaleuiskej keman ijsiujka kokolispeuaj oso keman mochiua se tetsauit (Gál. 6:2; 1 Ped. 3:8). Kemej neskayot, ¿uelis tikinpaleuiskej maj kiajsikan tekit oso tikinmakaskej takual oso tomin keman kipanoskej se ouijkayot? Nejon xa tapaleuis maj amo semi kimachilikan ke moneki kinkauaskej ininchankauan uan yaskej uejka tekititiuij (Prov. 3:27, 28; 1 Juan 3:17).

19, 20. ¿Keyej akin kichiuaj kemej Cristo uelis kiyekneltokaskej ke Jiova kinpaleuis?

¹⁹ Biblia techyolchikaua: “Amo ximotekauilikan de xiktasojtatinemikan kachi ok intomin. Ta, ximoyolpaktijtinemikan sayo ika ten nankipiaj ya. Porin Totajtsin Dios techilia ijkuin: ‘Amo keman nimitssekokauas uan nion no nimitssenkauas moselti’. lka ya nojon tikijtojtinemij [i]ka yolchikaualis ijkuin: Totekotsin Yejuatsin nechpaleuijtinemi. lka ya nojon amo nimoyolmoutis tenika tensa uelis nechchiuilis in tagayot” (Heb. 13:5, 6). ¿Keniuj mochiua tein kijtoua nejin tajkuilol?

²⁰ Se tokniuj akin uejkaujya tekititok kemej tayekankej uan nemi itech se altepet kampa semi tatasojti kijtoua: “Miakej taltikpakneminij ika tajtouaj yolpakilis tein kipiaj tiitaixpantijkauan Jiova”. Yejua no kijtoua: “No kiitaj ke hasta tokniuan akin kipanouaj tatasojtilis nochipa kuali takentokej uan moita ke okachi kipiaj ke akin kinyoualouaj”. Nejin kinextia ke yekmelauj mochiua tein Jesús motenkauak iniuan akin kitayekanaltiaj iTekiuajyo Dios (Mat. 6:28-30, 33). Tejuatsin uelis tikonyekmatis ke toTajtsin mitsontasojta uan kinejneki maj kuali yeto mochankauan. Biblia kijtoua ke “iixtololouan Jiova tachixtinemij itech nochi taltikpak uan ijkon kinextis ichikaualis uan ika kinpaleuis akin kipiaj ininyolo ajsitok iuan yejuatsin” (2 Crón. 16:9). Jiova techmaka tanauatilmej tein techiluia keniuj tikinyekpiaskej tochankauan uan ijkon kuali timoajsiskej. Keman tiktakamatij Jiova, tiknextiaj ke tiktasojtaj uan titakuaujtamatij iuan. “Uan nestinemi ke melau tikpiaj ne tetasojtalis de Dios, kuak no tiktakamatij ya in tanauatil [...]. Uan in tanauatilme de Dios amo techmachililtia ke kox semi oui para se kintakamatinemis.” (1 Juan 5:3.)

21, 22. ¿Keyej senkis tikonixtalia tiontakuaujtamatis iuan Jiova?

²¹ Eduardo kijtoua: “Nikmati ke amo keman oksepa uelis nikpias tonalmej tein amo nimoajsik iuan nonamik uan nosiuapipiluan, sayoj ke amo niksentoka nitanemilia itech nejon. Miakej akin achto iniuan nitekitik axkan tel tominpiaj, sayoj ke amo yolpakij. Ininchankauan kipiaj uejueyi kuejmolmej. Sayoj ke tejuan kemej kalyetouanij amo tixeliujtokej uan tiyolpakij. Nikmoujkaita keniuj tokniuan itech nejin altepet kitayekanaltiaj itekiyo Dios maski kipanouaj tatasojtilis. Tinochin tikitstokej ke melauak tein Jesús motenkauak” (xikonixtajtolti Mateo 6:33, TNM).

²² Yejua ika ¡xionmoyolchikaua! Xikontakamati Jiova uan xiontakuaujtamati iuan. Maj netasojtalis tein tikonpialia Dios, monamik uan mokoneuan mitsonolini xikonchiua tein moneki iuan mochankauan. Komo ijkon tikonchiua, tikonitas ke Jiova ‘mitsonpaleuijtinemiʼ.