1, 2. ¿Keniuj Jiova kinita itekitikauan?

KEMAN tetatmej kinitaj keniuj mauiltiaj ininkoneuan, semi kimoujkaitaj tein uelij kichiuaj. Xa tejuatsin tikonitani nejon. Xa moita ke se okichpil uelis yeski se kuali mauiltijkej, sayoj ke iikniuj xa okachi kiuelita kimachijchiuas taixkopimej oso okseki taman tekit. Sayoj ke tein yeski tein uelis kichiuaskej ininkoneuan, tetatmej kiteluelitaj kinpaleuiskej maj okachi kuali kichiuakan tein uelij.

² Jiova no tel ininka motekipachoua ikoneuan. Tein melauj, kinita itekitikauan kemej “kualtsitsin taman tein moajsi[j] itech nochi altepemej” (Ageo 2:7). Kinita ke “kualtsitsin” oso kinpatiuita, porin takuaujtamatij iuan uan amo kikauaj. Uan no, tejuatsin xa tikonitani ke itaixpantijkauan Jiova akin axkan nemij tataman tein uelij kichiuaj. Sekin tel kuali kitemakaj tanojnotsmej uan oksekin tel kuali kiixyekanaj tekit tein moneki mochiuas. Miakej tokniuan siuamej ijsiujka uelij momachtiaj okseki taman tajtolmej uan kikuij itech tanojnotsalis, sayoj ke oksekin semi teajsikamatij uan uelij kinyolchikauaj akin moneki maj kinpaleuikan oso kinyekpiaj akin mokokouaj (Rom. 16:1, 12). ¿Melauj ke tiktasojkamatij maj moajsikan itech nechikol nochin nejon tokniuan?

3. ¿Toni netajtanilmej tikitaskej itech nejin tamachtilis?

 ³ Sayoj ke seki tokniuan, kemej telpochmej oso akin yankuixtok moauijkej, xa momachiliaj kemej yeskia amo pouij itech nechikol. ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej maj kiajsikan tein uelis kichiuaskej? ¿Keyej moneki tiktemoskej tein kuali tein kichiuaj tokniuan uan ijkon tikinitaskej kemej Jiova kinita?

4, 5. Kemej kinextia Jueces 6:11-16, 1) ¿toni kiitak Jiova ke kipiaya Gedeón? 2) ¿toni kitemoua Jiova keman kinita itekitikauan?

⁴ Miakkan itech Biblia, moyekita ke Jiova amo sayoj kiita tein kuali tein kichiujtokejya itekitikauan, ta no tein uelis kichiuaskej. Kemej neskayot, keman Dios kiixpejpenak Gedeón maj kinixpolouani madianitas akin kintajyouiltiayaj israelitas, xa kimoujkakakik keman ángel kitajpaloj ika nejin tajtolmej: “Jiova yetok mouan, tejua akin tiyolchikauak uan tichikauak”. Nejon tonal, Gedeón amo kimachiliaya ke katka ‘chikauak’, ta kijtoj ke omeyolouaya uan kinemiliaya ke amo ueliskia temakixtis. Sayoj ke tein satepan monojnotskej, kinextij ke Jiova kiitaya ke kemaj ueliskia kichiuas nejon (xikonixtajtolti Jueces 6:11-16).

⁵ Jiova kiitaka ikualneskayouan Gedeón uan yejua ika takuaujtamatik ke ueliskia kimakixtis Israel. Iángel Jiova kiitak keniuj kiuitekia trigo ika nochi ichikaualis uan ijkon kikixtilis isakayo tatet. Sayoj ke moajsia okse taman tein okachi kiitak ángel. Itech nejon tonalmej, tatokanij kikixtiliayaj isakayo tatet kampa panian porin ijkon ejekat ueliskia kiuikas sakat. Sayoj ke Gedeón kiuitektoya tatok kampa kiayojkixtiayaj vino uan ijkon madianitas amo kiitaskiaj tepitsin tatet tein kipiaya uan amo kiichtekiliskiaj. ¡Semi tamatkej katka! Yejua ika, Jiova amo sayoj kiitak ke katka se tatokkej tel tekitikej, ta akin kimatia keniuj mopaleuis itech ouijkayomej, uan ika tamatilis kiixpejpenaya kichiuas tein kipaleuiskia maj amo moijtako. Kemej yejuatsin kiitaya tein ueliskia kichiuas, kimakak nejon tekit.

6, 7. 1) ¿Keniuj Jiova amo kiitaya Amós ijkon kemej kiitayaj okseki israelitas? 2) ¿Toni kinextia ke Amós kuali kiixmatia tein kiyoualouaya?

⁶ Jiova no kiitak tein ueliskia kichiuas tanauatijkej Amós. Miakej xa kinemiliayaj ke sayoj katka se takat kemej oksekin uan amo ueyichiujkej katka. Amós kijtoj ke katka ichkatajpixkej uan kikojkoyoniaya higos tein itokay sicómoro, se taman takilot tein ika motamakayaj akin kipanotoyaj tatasojtilis. Keman Jiova kiixpejpenak maj kinnejmachtiti majtakti uejueyi kalyetouanij tein moixmatia kemej Israel akin amo kiueyichiuayajok Jiova, seki israelitas xa kinemilijkej ke Amós amo katka akin kinamikia maj kiixtalianij maj kichiua nejon tekit (xikonixtajtolti Amós 7:14, 15).

⁷ Amós kayot katka itech se xolal tein uejka moajsia, sayoj ke kuali kiixmatia tein momattoyaj kichiuaskej nejon tonalmej uan keniuj monejnemiltiayaj tekiuanij. Tel kuali kimatia keniuj moajsia Israel uan toni panouaya itech seki altepemej tein ompakauin moajsiaj xa porin panouayaj tanamakanij itech xolal kampa nemia (Amós 1:6, 9, 11, 13; 2:8; 6:4-6). Sekin akin kitemouaj tein kijtoua Biblia kijtouaj ke Amós katka se kuali tajkuilojkej. Amo sayoj kikuia tajtolmej tein amo ouij uan tein kipia chikaualis, ta no kuali kimelauaya keniuj tamatia teisa uan kuali kiixpejpenaya tajtolmej. Keman kinankilij ika yolchikaualis tiopixkat Amasías akin amo yolkuali katka, kiyeknextij ke Jiova kiixtalij akin kinamikia maj kitematilti itajtol. Tanauatijkej uelia kichiuaya seki taman tein amo semi moitaya, sayoj ke Jiova kemaj kiitak (Amós 7:12, 13, 16, 17).

8. 1) ¿Toni Jiova kiyekiluij David? 2) ¿Keyej tajtolmej tein moajsij itech Salmo 32:8 kintelyolchikaua akin kimachiliaj ke amo uelis kichiuaskej teisa?

 ⁸ Kemaj, Jiova kiita tein uelis kichiuaskej sejsemej itekitikauan. Yejuatsin kiyekiluij tekiuaj David ke nochipa kiixyekanaskia uan kiitstoskia keman kiyolmajxitiskia (xikonixtajtolti Salmo 32:8). ¿Keniuj techyolchikaua nejin tajtolmej? Xa tikmachiliaj ke amo uelis tikchiuaskej teisa, sayoj ke Jiova uelis techpaleuis maj tikajsikan tekimej tein nion tiknemiliaj ke uelis tikajsiskej. Ijkon kemej se tamachtijkej ueli kiixyekana se momachtijkej itech sejse taman tein kichiua, Jiova ika miak pakilis kineki techyekanas uan ijkon techpaleuis maj tikajsikan okseki tekimej. Uan se taman tein kikui yejua tokniuan akin techpaleuiaj maj tikajsikan tein uelis tikchiuaskej. ¿Keniuj kichiua?

9. ¿Keniuj uelis ininka timotekipachoskej oksekin ijkon kemej tayolmajxitij Pablo?

⁹ Pablo kinyolchikauak nochin tokniuan maj ininka motekipachokan okseki tokniuan (xikonixtajtolti Filipenses 2:3, 4). Nejin tayolmajxitilis no kijtosneki maj se kiita kualneskayomej tein kipiaj oksekin uan maj tikiniluikan ke semi kuali tein kichiuaj. ¿Keniuj timomachiliaj keman aksa kiita tein kuali tein tikchiuaj uan techiluia ke kuali nejon? Semi techyolchikaua uan techolinia maj okachi kuali tikchiuakan itekiyo Dios. No ijkon, keman tikitaj tein kuali tein kichiuaj tokniuan uan tikiniluiaj ke kuali yetok nejon, kinolinia maj okachi kuali kichiuakan itekiyo Dios.

10. ¿Akonimej okachi moneki maj tikinpaleuikan?

¹⁰ ¿Akonimej okachi moneki maj tikinpaleuikan? Tikmatij ke tinochin kemansa moneki maj toka motekipachokan. Sayoj ke telpochmej uan akin yankuixtok moauijkej, okachiok moneki kimachiliskej ke no tapaleuiaj itech tekit tein mochiua itech nechikol. Ijkon kiajsikamatiskej ke no pouij touan. Komo amo tikchiuaj maj kiitakan nejon, xa amo kinekiskejok kiajsiskej okachi tekimej kemej iTajtol Dios kinyolchikaua maj kinejnekikan (1 Tim. 3:1).

11. 1) ¿Keniuj se tayekankej kipaleuij se telpoch maj mochikauani okachi kuali kitekitilis Jiova? 2) ¿Toni techmachtia kemej kipaleuijkej Julien?

¹¹ Se tayekankej akin itokay Ludovic akin semi kipaleuij keman katka telpoch maj kinextilianij ke ika motekipachouayaj, kijtoua: “Keman nikpaleuia se tokniuj ika nochi noyolo, mochikaua okachi kuali kitekitilis Jiova”. Satepan ika tajtoj Julien, se telpoch akin kiouijmakaya yetos ininixpan miakej. Ludovic kijtoj: “Keman kiyejyekouaya kichiuas okseki tekimej itech nechikol, kinemiliaya ke amo kuali kikisaskia uan yejua ika amo kiyekchiuaya. Sayoj ke nejua nikitak ke katka kualtakat uan yekmelauj kinekia tapaleuis itech nechikol. Yejua ika amo nikijijtoj, ta nikitak kualneskayomej tein kipiaya uan niktemoj nikyolchikauas”. Satepan, Julien uelik kiselij tekit kemej tapaleuijkej uan axkan tekititok kemej precursor regular.

12. ¿Toni moneki tikchiuaskej uan ijkon uelis tikinpaleuiskej tokniuan maj kiajsikan tein uelis kichiuaskej? Xikonijto se neskayot.

¹² Kemej tikmatij, komo tiknekij tikinpaleuiskej oksekin maj kiajsikan tein uelis kichiuaskej, moneki tikitaskej tein kichiuaj. Kemej kinextia tein kipanok Julien, xa monekis maj amo sayoj tikitakan tein kinouijmaka kichiuaskej, ta tiktemoskej kualneskayomej tein kipiaj uan tein uelis kichiuaskej. Yejua nejon kichiuak Jesús iuan tatitanil Pedro. Maski kemansa moitaya ke Pedro amo katka takuaujtamach, Jesús kitokaytij Cefas, tein kijtosneki “tet”. Ijkon kinextij ke yeskia chikauak kemej se tet (Juan 1:42).

13, 14. 1) ¿Keniuj Bernabé kiitaya Marcos? 2) ¿Keniuj se telpoch kiselij nepaleuil ijkon kemej Marcos? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

 ¹³ Bernabé no ijkon kichiuak iuan Juan akin no monotsaya Marcos, se tokayit tein katka romano (Hech. 12:25). Keman Pablo tanojnotsato itech altepemej iuan Bernabé, Marcos katka ‘inintapaleuijkauj’, xa porin kinmakaya tein kinpolouaya. Sayoj ke ijkuak ajsikej Panfilia, yejua kinkaujteuak keman yaskiajya kampa ika norte uan panoskiaj kampa tel tachtekiaj (Hech. 13:5, 13). ¿Toni kichiuak Bernabé? Moita ke amo sayoj kiitak tein amo kuali tein kichiuaya Marcos, ta kitemoj ikualneskayouan uan satepan kiitak keniuj ueliskia kisentokas kimachtis (Hech. 15:37-39). Nejon kipaleuij telpoch maj mochiuani se itekitikauj Jiova akin kipiaya kuali taixejekolis. Se kimoujkaita maj Marcos kipaleuijtoni Pablo ompa Roma kampa tsaktoya, keman tatitanil kinijkuilouilij amat tokniuan akin nemiaj Colosas. Itech nejon amat yejua no kititanik inetajpalolis Marcos uan kuali ika tajtoj (Col. 4:10). Maj timonemilikan keniuj tel kuali momachilij Bernabé keman okse tonal, Pablo hasta tajtanik maj Marcos kipaleuiani (2 Tim. 4:11).

¹⁴ Maj tikitakan se neskayot itech totonaluan. Tokniuj Alexandre, akin yankuixtok kiselij tekit kemej tayekankej, kielnamiki keniuj se tokniuj tein kipia kuali taixejekolis kipaleuij. Yejua kijtoua: “Keman katka nitelpoch, semi nechouijmakaya nikchiuas netataujtil sentaixpan. Se tayekankej nechiluij keniuj nimomachtis uan keniuj nimoyolseuis. Yejua amo kinemilij amo nechixtalisok, ta miakpa nechmakak tatiochiualis maj nikchiua netataujtil itech nechikol tein mochiua keman titanojnotsatij. Nejon nechpaleuij maj okachi kuali nimomachiliani”.

15. ¿Keniuj Pablo kinextij ke kintasojtaya tokniuan?

¹⁵ ¿Toni tikchiuaj keman tikitaj se kualneskayot tein kipia se tokniuj? ¿Tikiluiaj ke kuali nejon tein kinextia? Itech Romanos capítulo 16, Pablo tel kuali ininka tajtoj panoua veinte tokniuan porin kipiayaj kualneskayomej tein kichiuaya maj kintasojtani (Rom. 16:3-7, 13). Kemej neskayot, kijtoj ke Andrónico uan Junias peuak kitojtokaj Cristo okachi achto ke yejua uan ijkon kinextij ke kipiayaj taxikolis. No ika tajtoj imomaj Rufo, xa porin seki xiujmej achto kiyekpiak ika netasojtalis.

16. ¿Keniuj uelis kinpaleuis telpochmej keman tikinyolchikauaj?

¹⁶ Uelis kiualkuis tein kuali komo ika nochi toyolo tikiniluiaj oksekin ke kuali tein kichiuaj. Maj itech titanemilikan Rico, se okichpil akin kayot Francia akin kinekia mosenkauas keman ipopaj akin amo momachtiaya, amo kikauaya maj moaui. Rico kinemilij ke monekia mochias hasta maj kiajxitiskia 18 xiujmej uan ijkon ueliskia senkis kitekitilis Jiova. Uan no, motayokoltijtoya porin akin iniuan yaya tamachtiloyan kikejkelouayaj. Frédéric, se tayekankej itech nechikol akin kiluijkej maj kimachtiani Rico ika Biblia, kijtoj: “Nikiluij ke kuali tein kichiujtoya porin taixnamikilis tein kipanotoya kinextiaya ke moyolchikauak kitetapouis tein kineltokaya”. Nejon tajtolmej kiyolchikauak maj  kisentokani tekitini itech nechikol uan maj okachi kuali mouikani iuan ipopaj. Satepan, uelik moauij keman kipiaya 12 xiujmej.

17. 1) ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej tokniuan maj okachi tekitikan itech nechikol? 2) ¿Toni kichiuani se misionero uan ijkon ueli kinpaleuia telpochmej, uan toni kiualkuini nejon?

¹⁷ Nochipa keman tikiniluiaj tokniuan ke tiktasojkamatij teisa tein kuali kichiujkej, tikinyolchikauaj maj okachi kitekitilikan Jiova. Sylvie, * akin miak xiujmejya tekititok Betel tein moajsi Francia, kijtoj ke tokniuan siuamej no uelis kinyolchikauaskej tokniuan porin yejuan kiitaj seki taman tein takamej amo kiitaj. Ijkon, “inintajtoluan tein teyolchikaua uelis kimajxitis yolchikaualis tein kitemakaj tokniuan akin kipiaj kuali taixejekolis”. Uan no kijtoj: “Nejua nikita ke motelneki maj nikinyolchikaua oksekin” (Prov. 3:27). Jérôme, se misionero akin tekititok Guayana Francesa kinpaleuiani miakej telpochmej maj mochiuakan misioneros. Yejua kijtoua: “Nikitani ke ijkuak nikiniluia toni taman tein kuali kichiujkej itech tanojnotsalis oso ijkuak kitemakaj tanankililmej tein kuali kinemilijkej, okachi amo omeyolouaj kichiuaskej teisa uan okachi kuali kichiuaj tein uelij”.

18. ¿Keyej tel kuali maj titekitikan iniuan tokniuan telpochmej?

¹⁸ No uelis tikinyolchikauaskej tokniuan maj okachi kitekitilikan Jiova komo tikinyoleuaj maj touan tekitikan. Komo se telpoch kuali kitekitiltia computadora, se tayekankej uelis kitajtanis maj kikixti itech amat se tamachtilis itech jw.org tein kinyolchikauas tokniuan akin xiuejkejya akin amo kipiaj nejon tepos. Oso komo titachipaujtokej oso tikyektalijtokej Kali kampa tiMosentiliaj, no uelis tikiluiskej se telpoch maj techpaleui. Ijkon uelis tikitaskej uan tiktasojkamatiliskej tein kuali tein kichiuas uan uelis tikitaskej keniuj kipaleuia nejon (Prov. 15:23).

19, 20. ¿Keyej moneki tikinpaleuiskej tokniuan maj okachi kitekitilikan Jiova?

¹⁹ Keman Jiova kiixtalij Josué maj kinixyekanani israelitas, kinauatij Moisés: “Xikyolchikaua uan xikchikaua” (xikonixtajtolti Deuteronomio 3:28). Okachi miakej motokijtokej itech inechikol Dios tein moajsi noyampa taltikpak, uan nochin tokniuan akin kipiaj kuali taixejekolis, amo sayoj tayekananij, uelis kinpaleuiskej telpochmej uan akin yankuixtok moauijkej maj kiajsikan tein uelis kichiuaskej. Ijkon, moajsiskej okachi tokniuan akin okachi kitekitiliskej Jiova uan uelis ‘kinextilijtinemiskej oksekin tagayot ika in Tajtoltsin de Dios’ (2 Tim. 2:2).

²⁰ Yeski tipouiskej itech se nechikol tein moixtalijya oso timonechikouaj itech se kampa mochikaujtokej maj mochiua nechikol, maj titanemilikan itech tonalmej tein uitsejok keman titekitiskej. Uan maj tikelnamikikan ke se taman tein techpaleuis maj tikchiuakan nejon, yejua komo nochipa tikitaj tein kuali tein kichiuaj tokniuan, ijkon kemej kichiua Jiova.