TLAMACHTIL 17
“Okinpaleui makajsikamatikan iTlajtol toTajtsin Dios”
Makisa itech Biblia tlen titetlapouiaj tla tiknekij kuali titlamachtiskej
Omokixti itech Hechos 17:1-15
1, 2. ¿Akinmej oyayaj Tesalónica uan tlen okilnamikiayaj?
OJTLI kanin miakej opanouayaj okichijkej ingenieros romanos. Itech non ojtli omokakiaya miak tlamantli. Omokakiayaj ijkuak otsajtsiayaj burros uan ijkuak opanouayaj carretas. Noijki omokakiayaj soldados ijkuak omotlapouijtiayaj, akinmej otlasemanayaj, akinmej otekipanouayaj ika okseki tlamantli uan akinmej oyayaj itech okseki altepemej. Ik ompa opanokej Pablo, Silas uan Timoteo ijkuak okiskej Filipos uan oyajkej Tesalónica. Omonekiaya nejnemiskej itech non ojtli kanaj 130 kilómetros uan panoskiaj itech seki tepemej. Pablo uan Silas xamo oui okitakej uejka nejnemiskej porque ayamo yiuejkika okinuitekej ompa Filipos (Hech. 16:22, 23).
2 Para amo mosotlauaskiaj porque uejka nejnemiskiaj xamo omotlapouijtiajkej uan non okinpaleui. Kuali okilnamikiayaj tlen yikin opanok ompa Filipos, ijkuak tlakatl tlen otlamaluiaya kanin otsaktokaj uan ifamilia opejkej tlaneltokaj. Nin tlamantli tlen okinpanok okinyolchikaj okachi makinekikan tetlapouiskej iTlajtol toTajtsin Dios. Pero ijkuak yiajsiskiaj Tesalónica xamo omotlajtlaniayaj ken kinseliskiaj judíos tlen ompa ochantiayaj. ¿Kintlajyouiltiskiaj uan kinuitekiskiaj ijkon ken okinpanok ompa Filipos?
3. ¿Ken techyolchikaua tlen okichi Pablo ijkuak titetlapouiaj?
3 Pablo okijto satepan ken omomachili ijkuak okintlajkuilili tokniuan tlen okatkaj Tesalónica. Ye okijto: “Namejuan nankimatij otitlajyouijkej uan otechtoktijkej miak tlamantli ompa Filipos. Pero toTajtsin Dios otechyolchika matimechtlapouikan kuali tlajtoli maski oksekimej okualaniayaj” (1 Tes. 2:2). Tlen Pablo okijto okiteititi xamo amo okinekiaya ajsiskia Tesalónica porque amo kuali tlen okipanok Filipos. ¿Yomitspanok ijkon ken Pablo okipanok? ¿Ualeua timomojtia titetlapouis kuali tlajtoli? Pablo ayakmo omomojti porque okineltokak Jehová uan ye okiyolchika. Matikitakan tlen okichi Pablo uan non techpaleuis matimoyolchikauakan ijkon ken ye omoyolchika (1 Cor. 4:16).
“Okinpaleui makajsikamatikan iTlajtol toTajtsin Dios” (Hechos 17:1-3)
4. ¿Tleka tikijtouaj Pablo amo san eyi semanas omoka Tesalónica?
4 Biblia kijtoua Pablo otetlapoui eyi sábados itech sinagoga ijkuak okatka Tesalónica. ¿Kijtosneki san eyi semanas ompa okatka? Amo. Amo tikmatij kox ijkuak ompa oajsito san niman oyajki sinagoga. Noijki cartas tlen okinmijkuilo Pablo, kiteititiaj ijkuak okatkaj Tesalónica ye uan iyolikniuan otekipanojkej para kipiaskej tlen ika mopanoltiskej (1 Tes. 2:9; 2 Tes. 3:7, 8). Noijki tokniuan tlen okatkaj Filipos ome uelta okititlanilijkej tlen okipolouaya Pablo (Filip. 4:16). Xamo non kijtosneki amo san eyi semanas omoka Tesalónica.
5. ¿Ken okinpaleui Pablo oksekimej makajsikamatikan tlen okinmachtijtoka?
5 Ijkon ken yotikitakej, Pablo omoyolchika uan okintlapouito akinmej okatkaj itech sinagoga. Ijkon ken nochipa okichiuaya, Pablo “okinpaleui makajsikamatikan iTlajtol toTajtsin Dios. Ye okinyekiluiaya uan okinmititiaya ika iTlajtol toTajtsin Dios, omonekiaya tlajyouis Cristo pero toTajtsin Dios kiyolitiskia. Okinmiluiaya: ‘Ne namechiluia Jesús ye Cristoʼ” (Hech. 17:2, 3). Pablo amo san okintlajtlachialti ika tlen okijtouaya akinmej okikaktokaj, ninmej textos kiteititiaj ye okinpaleui makajsikamatikan tlen okinmachtijtoka. Ye okimatiaya akinmej oyayaj sinagoga okixmatiayaj iTlajtol toTajtsin Dios uan okipatioitayaj. Ikinon san omonekiaya kuali kajsikamatiskej tlen okitlajtoltiayaj. Pablo okinpaleui uan okinyekilui ika iTlajtol toTajtsin Dios makajsikamatikan Jesús ye Mesías noso Cristo tlen omoijto ualaskia.
6. ¿Ken Jesús okinpaleui oksekimej ika iTlajtol toTajtsin Dios uan tlen opanok?
6 Pablo otlamachtiaya ika iTlajtol toTajtsin Dios ijkon ken okichiuaya Jesús. Ijkuak Jesús otetlapoui, okinmilui idiscípulos iTlajtol toTajtsin Dios kijtoua iKone tlakatl kitlajyouiltiskiaj, kimiktiskiaj uan kiyolitiskiaj (Mat. 16:21). Jesús okinmonextili idiscípulos ijkuak okiyolitijkej. Non okiteititi melauak tlen okinmiluijka. Pero Jesús ok okinmilui okseki tlamantli. Biblia kijtoua ken okinmachti sekimej idiscípulos. Ye “opejki kinyekiluia iTlajtol toTajtsin Dios kanin kijtoua tlen kipanoskia. Okinyekilui tlen okijkuilo Moisés uan tlen okijkuilojkej profetas”. ¿Tlen opanok? Discípulos okijtojkej: “¿Amo otiyoltlatlayaj ijkuak otechtlapouijtiualaya itech ojtli uan otechyekilui tlen kijtoua iTlajtol toTajtsin Dios?” (Luc. 24:13, 27, 32).
7. ¿Tleka moneki matitlamachtikan ika Biblia?
7 ITlajtol toTajtsin Dios kipia chikaualistli (Heb. 4:12). Akinmej kichiuaj ken Cristo tlamachtiaj tlen kijtoua Biblia ijkon ken okichijkej Jesús, Pablo uan oksekimej apóstoles. Tejuan noijki tikinpaleuiaj oksekimej makajsikamatikan iTlajtol toTajtsin Dios. Noijki tikinyekiluiaj tlen kijtosneki tlen ompa kijtoua uan tikinmititiaj ika Biblia melauak tlen tikinmachtiaj. Ijkon tikchiuaj porque amo toaxka tlen titlamachtiaj. Tikteititiaj iaxka toTajtsin Dios tlen titetlapouiaj ijkuak titlamachtiaj ika Biblia. Matikilnamiktokan nochi tlen titlamachtiaj kajki itech iTlajtol toTajtsin Dios. Ikinon tikmatij melauak tlen titlamachtiaj uan amo timomojtiaj ijkuak titetlapouiaj ijkon ken okichi Pablo.
“Sekimej otlaneltokakej” (Hechos 17:4-9)
8-10. (1) ¿Tlen okichijkej akinmej ochantiayaj Tesalónica ijkuak Pablo okintlapoui? (2) ¿Tleka sekimej judíos okitlauelitayaj Pablo? (3) ¿Tlen okichijkej akinmej okitlauelitayaj Pablo?
8 Pablo okipanok ijkon ken Jesús okijto: “Tlakeuali amo okachi ueyititok ken iteko. Tla yejuan onechtlajyouiltijkej, namejuan noijki namechtlajyouiltiskej. Tla yejuan okitlakamatkej notlajtol, namejuan noijki namechtlakamatiskej” (Juan 15:20). Ijkon ken Jesús okijto akinmej ochantiayaj Tesalónica tlatlamantli okiselijkej tlen otetlapoui Pablo. Sekimej okinekiayaj kikakiskej tlen Pablo otlamachtiaya uan oksekimej amo. Lucas okijkuilo tlen okichijkej akinmej okinpakti tlen otlamachtiaya Pablo, ye okijto: “Sekimej otlaneltokakej uan opejki mouikaj iuan Pablo uan Silas. Noijki ijkon okichijkej miakej griegos tlen okiueyichiuayaj toTajtsin Dios uan miakej siuamej tlen oueyititokaj” (Hech. 17:4). Xamo nonmej discípulos opakej porque kuali okinmachtijkej uan okajsikamatkej iTlajtol toTajtsin Dios.
9 Pero amo nochtin okinpakti tlen otlamachtiaya Pablo. Sekimej judíos tlen okatkaj Tesalónica okitlauelitayaj porque “miakej griegos” okiselijkej tlen otlamachtiaya. Yejuan okinekiayaj nonmej griegos makineltokakan tlen yejuan okineltokayaj. Ikinon opejki kinmachtiaj iTlajtol toTajtsin Dios tlen oijkuilitoka ika hebreo. Okijtouayaj nonmej griegos okatkaj indiscípulos. Ikinon Judíos okualankej porque omotaya Pablo okinmoaxkatijtoka nonmej griegos tlen oyayaj itech non sinagoga.
“Okintemojtinemiayaj Pablo uan Silas para kinmaktiliskiaj akinmej omonechikojkej” (Hechos 17:5).
10 Lucas okijto tlen opanok satepan: “Judíos okintlauelitayaj ikinon okinnechikojkej sekimej tlakamej amo yolkualmej tlen san onentinemiayaj tiankisko. Noijki okinkuejsojkej akinmej ochantiayaj itech non altepetl. Satepan okalakitoj ichan Jasón uan okintemojtinemiayaj Pablo uan Silas para kinmaktiliskiaj akinmej omonechikojkej. Yejuan amo okinmajsikej ikinon okintilantiajkej Jasón uan oksekimej tokniuan inmixpan tekiuajkej tlen ompa otlanauatiayaj. Chikauak okijtouayaj: ‘Nikan yikatej tlakamej tlen san tekuatlapololtijtinemij ipan nochi tlaltikpak. Jasón kinkalotijtok ichan. Nochtin ninmej tlakamej amo kitlakamatij tlen tlanauatia César. Yejuan kijtojtinemij onka okse tekiua itoka Jesús’” (Hech. 17:5-7). ¿Tlen okinpanok Pablo uan oksekimej tokniuan?
11. (1) ¿Tlen okintlajtlakoltijkej Pablo uan oksekimej tokniuan? (2) ¿Tlen tlanauatil okijtojkej amo okitlakamatiayaj? (Xikita nota).
11 Ijkuak miakej monechikouaj uan kualanij, tetlajyouiltiaj uan kichiuaj miak tlamantli amo kuali. Ijkon okichijkej judíos ijkuak okinekiayaj kinmiktiskej Pablo uan Silas. Ijkuak judíos okinkuejsojkej nochtin akinmej ochantiayaj itech non altepetl, okinteluijkej Pablo uan Silas inmixpan tekiuajkej uan okijtojkej okichijkej miak tlamantli amo kuali. Okijtojkej Pablo uan oksekimej tokniuan ‘san otekuatlapololtijtinemiayaj ipan nochi tlaltikpak’. Maski yejuan amo okinkuejsojkej akinmej ochantiayaj Tesalónica. Noijki okinteluijkej amo okitlakamatiayaj tekiua tlen otlanauatijtoka uan otetlapouiayaj Jesucristo ye tekiua. a
12. ¿Tlen okintlajtlakoltijkej tokniuan tlen ochantiayaj Tesalónica uan tlen uelis kinpanoskia?
12 Matikilnamikikan noijki ijkon okichijkej akinmej otlamachtiayaj tlanauatil uan fariseos ijkuak okiteluijkej Jesús. Yejuan okiluijkej Pilato: “Otikajsikej nin tlakatl kinkuejsojtinemi akinmej chantij itech toaltepe. [...] Kijtojtinemi ye Cristo uan tekiua” (Luc. 23:2). Xamo Pilato omomojtiaya tekiua romano mamokuayejyeko ye okipaleuijtoka okse tekiua. Ikinon otlanauati makimiktikan Jesús. Noijki ijkon okintoktijkej tokniuan tlen ochantiayaj Tesalónica uan uelis itlaj kinpanoskia. Se libro kijtoua: “Tla ikaj ijkon okitlajtlakoltiayaj uelis itlaj kipanoskia. Uelis kimiktiskiaj tla ikaj okinekiaya kixnamikis tekiua”. Matikitakan kox omochi tlen judíos okinekiayaj kichiuaskej.
13, 14. (1) ¿Tleka amitlaj ueli okichijkej akinmej okintlauelitayaj tokniuan? (2) ¿Ken okichi Pablo ijkon ken Cristo uan ken uelis noijki ijkon tikchiuaskej?
13 Tokniuan ok otetlapouijkej Tesalónica maski amo okinkauiliayaj akinmej okintlauelitayaj. ¿Tleka? Amo tikmatij tlen opanok pero amo okajsikej Pablo nion Silas. Noijki tekiuajkej amo okimatiayaj kox melauak tlen okintlajtlakoltijkej. Satepan “Jasón uan oksekimej tokniuan okinkajkajkej ijkuak okitlaxtlajkej tlen okintlajtlanilijkej tekiuajkej” (Hech. 17:8, 9). Pero ¿tlen okichi Pablo? Jesús okijtojka: “Ximotlachilikan ken kouamej pero san ximokajtokan ken palomas” (Mat. 10:16). Ikinon Pablo okichi tlen ye okijto uan oksekan otetlapouito para ijkon amitlaj kipanoskia. Ye okatka ixtlamatki ikinon kuali okiski tlen okichi. ¿Ken uelis tikchiuaskej ijkon ken okichi Pablo?
14 Axkan akinmej kinyekanaj okseki religiones kichiuaj oksekimej makualanikan inuan iTlaixpantijkauan Jehová para makintlajyouiltikan. Kinteluiaj porque kijtouaj yejuan kinmixnamikij tekiuajkej uan kichiuaj okseki tlamantli amo kuali. Ijkon ken opanok achto siglo, axkan akinmej techtlauelitaj kualanij porque miakej peuaj tlaneltokaj ijkon ken tejuan. Pero ¿tlen tikchiuaj? Akinmej tikchiuaj ken Cristo amo tiknekij ikaj iuan timokualaniskej. Ikinon amo timotlapouiaj inuan akinmej amo teajsikamatij porque kualanij. Tejuan inuan timotlapouiaj ijkuak ayakmo kualanij noso okse tonal tikintlajpalotiuij ijkuak yomoyolseuijkej.
Yejuan “okatkaj okachi yolyamankej” (Hechos 17:10-15)
15. ¿Tlen okichijkej akinmej ochantiayaj Berea ijkuak okintlapouijkej kuali tlajtoli?
15 Pablo uan Silas okintitlankej Berea tlen omokauaya uejka kanaj 65 kilómetros uan ijkon amitlaj kinpanoskia. Pablo oyajki sinagoga ijkuak oajsito Berea uan okintlapoui akinmej ompa okatkaj. Opakik porque miakej okiselijkej kuali tlajtoli. Lucas okijkuilo judíos tlen ochantiayaj Berea “okatkaj okachi yolyamankej amo ken judíos tlen okatkaj Tesalónica, porque okiselijkej iTlajtol toTajtsin Dios ika nochi inyolo. Mojmostla kuali omomachtiayaj iTlajtol toTajtsin Dios porque okinekiayaj kitaskej kox melauak tlen okinmiluiayaj” (Hech. 17:10, 11). Nin amo kijtosneki tokniuan tlen ochantiayaj Tesalónica amo kuali okiselijkej tlen okintlapoui Pablo. Ye satepan okintlajkuilili: “Nochipa tiktlasojkamatiliaj toTajtsin Dios porque ijkuak onankikakej iTlajtol toTajtsin Dios tlen otimechtlapouijkej, onankiselijkej ken iTlajtol toTajtsin Dios uan amo ken intlajtol tlakamej. ITlajtol toTajtsin Dios namechpaleuia namejuan tlen nantlaneltokaj” (1 Tes. 2:13). ¿Tleka okatkaj okachi yolyamankej judíos tlen okatkaj Berea?
16. ¿Tleka tikijtouaj akinmej ochantiayaj Berea “okatkaj okachi yolyamankej”?
16 Akinmej ochantiayaj Berea ayamo keman okikakiayaj kuali tlajtoli pero yejuan amo okijtojkej amo melauak tlen okinmiluijtokaj. Achto, kuali okikakej Pablo ijkuak okinyekilui iTlajtol toTajtsin Dios. Satepan, omomachtijkej iTlajtol toTajtsin Dios porque okinekiayaj kitaskej kox melauak tlen okinmilui Pablo. Noijki nochipa omomachtiayaj uan amo san sábados ijkon okichiuayaj. Yejuan otlatemojkej “ika nochi inyolo” uan ijkon okajsikamatkej tlen yankuik okintlapouijtokaj. Yejuan okipatlakej tlen omonekiaya porque okatkaj yolyamankej uan “miakej opejki tlaneltokaj” (Hech. 17:12). Ikinon Lucas okijto yejuan “okatkaj okachi yolyamankej”.
17. (1) ¿Tleka moneki matikchiuakan ijkon ken okichijkej akinmej ochantiayaj Berea? (2) ¿Tlen moneki tikchijtoskej maski yotimoapolaktijkej?
17 Akinmej ochantiayaj Berea amo okimatkej kox moijkuiloskia itech iTlajtol toTajtsin Dios ken okiselijkej kuali tlajtoli. Pero tlen okichijkej axkan techpaleuia. Yejuan okichijkej tlen Pablo okinekiaya uan noijki tlen Jehová okinekiaya makichiuakan. Axkan noijki tikinyolchikauaj akinmej tikintlapouiaj makitakan kox melauak tlen tikinmachtiaj uan ijkon tikinpaleuiaj okachi makineltokakan tlen kijtoua Biblia. Maski yotimoapolaktijkej, moneki tikteititiskej tiyolyamankej ijkon ken okichijkej akinmej ochantiayaj Berea. Okachi matikpatioitakan timomachtiskej akin Jehová uan san niman matikchiuakan tlen ye techmachtia. Ijkon tikkauiliaj Jehová matechpaleui matikpatlakan tonemilis uan matechpaleui matikchiuakan tlen ye kineki (Is. 64:8). Ijkon Jehová techkauilis matiktekichiuilikan uan tikyolpaktiskej.
18, 19. (1) ¿Tleka Pablo okiski ompa Berea uan tlen okichi satepan? (2) ¿Kanin oyajki Pablo uan akinmej kintlapouiskia?
18 Pablo amo ouejka omoka ompa Berea. Biblia kijtoua: “Judíos tlen okatkaj Tesalónica okimatkej Pablo otetlapouiaya iTlajtol toTajtsin Dios ompa Berea, ikinon oyajkej okinkuejsotoj uan okinkualanitoj akinmej ompa ochantiayaj. Tokniuan san niman okiuikakej Pablo itempa mar, pero Silas uan Timoteo ompa omokajkej. Akinmej oyayaj iuan Pablo okiuikakej altepetl Atenas. Satepan omokopkej okinmiluitoj Silas uan Timoteo, Pablo okinnauati san niman makajsitij” (Hech. 17:13-15). Akinmej okintlauelitayaj tokniuan nochipa okinekiayaj kintlajyouiltiskej. Yejuan amo san okikixtijkej Pablo ompa Tesalónica. Noijki oyajkej Berea okintlajyouiltitoj tokniuan pero amo kuali okiski tlen okinekiayaj kichiuaskej. Pablo okipiaya kanin tetlapouis ikinon oyajki oksekan otetlapouito. Axkan tejuan noijki timochijchikauaj titetlapouiaj maski miakej techtlauelitaj.
19 Pablo okitak miak ipati yetoskia yolchikauak ijkuak otetlapouiaya. Noijki okinpaleui oksekimej makajsikamatikan tlen tlamachtia iTlajtol toTajtsin Dios. Ijkon okichi ijkuak okintlapoui judíos tlen ochantiayaj Tesalónica uan Berea. Tejuan noijki moneki ijkon matikchiuakan. Satepan Pablo otetlapouito Atenas, akinmej ompa ochantiayaj okse tlamantli otlaneltokayaj. ¿Ken kiseliskiaj tlen Pablo kintlapouiskia? Non tikitaskej itech okse tlamachtil.
a Se ixtlamatki okijto tekiua romano tlen okatka non xiuitl okitlali se tlanauatil. Non tlanauatil okijtouaya amikaj uelis kijtoskia “yetoskia okse tekiua”. Amo uelis kijtoskiaj “yetoskia se tekiua tlen kixkomakaskia tekiua romano noso kipatkayotiskia”. Akinmej okitlauelitayaj Pablo okitlajtlakoltijkej amo okitlakamatiaya non tlanauatil. Xikita recuadro “ Tekiuajkej tlen moijtouaj itech Hechos”.
