Itech xiuitl 2012, akinmej momachtiaj, okajsikej se komitl tlen yotlajtlapanki tlen yikipia kanaj 3,000 xiuitl okichijchijkej. Akinmej momachtiaj okintlajtlachialti ijkuak okajsikej. ¿Tleka? Amo okintlajtlachialti porque yotlajtlapanki. Okintlajtlachialti tlen oijkuilitoka itech non komitl.

Ijkuak akinmej momachtiaj otlanki okisasalojkej. Itech komitl okitlajtoltijkej tlen okijkuilojkej cananeos. Nin tlajtoli okijtoaya: “Esbaal ben Bedá”, kijtosneki “Esbaal ikone Bedá”. Akinmej momachtiaj, ayamo keman okajsiayaj nin tokayotl itech itlaj tlen otlalpachitoka.

Biblia tlajtoa itech se tlakatl tlen omotokayotiaya Esbaal. Nin tlakatl okatka se ikone ueyi tekiua Saúl (1 Crónicas 8:33; 9:39). Se tlamachti itoka Yosef Garfinkel otlapaleui okajsikej nin komitl. Ye okijto miak ipati nin tokayotl porque san moijtoa itech Biblia ijkuak okatka David uan axkan okajsikej akinmej momachtiaj. Sekimej tlen momachtiaj, kijtoaj nin tokayotl yiuejkika omotekitilti. Uan nin komitl tlen okajsikej, kipaleuia tlen kijtoa Biblia.

Noijki itech Biblia tokayotl Esbaal noijki motekitiltia ken Is-bóset (2 Samuel 2:10). ¿Tleka nin tokayotl “baal” mopatla ika tokayotl “bóset”? Ixtlamatkej kijtoaj itech segundo libro de Samuel uelis amo okitekitiltijkej tokayotl Esbaal porque israelitas okinmilnamiktiaya Baal, akin okatka teotsin itech ejekakiauitl tlen okiueyichiuayaj cananeos. Pero itech amochtli Primero de las Crónicas ok ijkuilitok tokayotl Esbaal.