NONEMILIS amo omopatlak ijkuak onimomachtiaya. Ijkuakon, nochtin akinmej otipeuayaj otimomachtiayaj san sekan tinochtin otikatkaj hasta ijkuak otikisayaj escuela. Uan tinochtin otimonotsayaj ika totoka.

Itech altepetsintli Liberty okinpiayaj miakej yolkamej uan okitokayaj mili. Ijkuak onineski, notajtsin okipaleuiaya se tlakatl tlen otlatokaya. Ik non, ijkuak onimoskalti opejki niktekitiltia tractor uan noijki onimomachti nitokas.

Amo onikixmatki notajtsin ijkuak okatka telpochtli. Porque ijkuak onineski notajtsin yokipiaya 56 xiuitl uan nonantsin yokipiaya 35 xiuitl. Pero notajtsin okatka chikauak, okipaktiaya tekipanos uan noijki otechmachti ma titekipanokan. Maski amo miak okitlaxtlauiayaj, nochipa otikpiayaj kanin tichantiskej, otechkouiliaya totlaken uan otikpiayaj tlen tikkuaskej. Nochipa otechmakak tlen otechpoloaya. Notajtsin omikik ijkuak okipiaya 93 xiuitl uan nonantsin ijkuak okipiaya 86 xiuitl. Yejuan amo keman okitekichiuilijkej Jehová. Pero se nokni  kitekichiuilia Jehová uan opejki tekiti ken tlayekanki itech 1972.

Nonantsin okipaktiaya monechikos iuan bautistas uan nochi domingos otechuikaya. Ijkuak onikpiaya 12 xiuitl, onikkak okijtojtokaj tlen kijtosneki trinidad uan oniktlajtlani nonantsin: “¿Ken uelis yetos Jesús tekone uan noijki Teta?”. Nikilnamiki onechnankili: “Nokone, amo ikaj kimati uan amo keman tikajsikamatiskej”. Uan melauak amo onikajsikamatiaya. Pero onimoapolakti ijkuak onikpiaya 14 xiuitl itech se aueyatl uan ompa eyi uelta onechkalakijkej ijtik atl: onechapolaktijkej ika itoka toTajtsin, iKone uan espíritu santo.

Ijkuak onimomachtiaya secundaria onimouikaya iuan se boxeador uan onechilui noijki ma niyeto boxeador. Opejki ijkon nikchiua uan onimoijkuilo itech Golden Gloves para niyetoskia niboxeador. Pero amo okachi onechpaktiaya, ik non, satepan onikka. Satepan soldados tlen okatkaj ompa Estados Unidos onechuikakej Alemania. Akinmej okinyekanayaj soldados onechtitlankej ma nimomachtiti porque omokuayejyekoayaj onechnamikiaya ma nikinyekana oksekimej. Okinekiayaj kuali ma nikinnauati soldados. Pero ne amo oniknekiaya nikchiuas non tekitl. San ome xiuitl ompa onimomachti uan onitlapaleui ken onechiluijkej uan onikiski itech 1956. Uan satepan onitekipano ken soldado pero amo ken achto.

Ijkuakon yonikatka nitlakatl ken kijtoaj sekimej. Yonimokuayejyekoaya “melauak nitlakatl” ken okijtoayaj itech películas uan ken oksekimej okijtoayaj. Onikijtoaya amo melauak tlakamej akinmej tetlapouiaj. Pero onimomachti seki tlamantli tlen okipatlak nonemilis. Se tonal, onechtlajpalojkej ome ichpokamej ijkuak oniaya itech nocarro chichiltik tlen okatka sapanoa kuajkualtsin. Ne yonikinmixmatiaya porque okatkaj ikniuan inamik nokni. Yejuan okatkaj iTlaixpantijkauan Jehová. Ualeua onikinseliaya revistas Akin Tetlapouijtok uan ¡Despertad! uan onikitaya sapanoa oui tlamachtil tlen kipiaj. Pero ijkuakon, onechiluijkej ma niuia kanin okichiuayaj tlamachtil ika se amochtli pero amo miakej omonechikoayaj itech se kali uan ompa omomachtiayaj Biblia. Ne onikinmilui nimokuayejyekoskia kox niaskia. Yejuan oixuetskatokaj onechiluijkej. “¿Melauak?”. Ne onikinnankili: “Kema”.

Pero satepan ayakmo oniknekiaya nias. Pero yonikijtojka niaskia uan ayakmo uelis nikijtoskia amo. Ik non, non yoak onia. Ijkuakon, onechtlajtlachialti konemej sapanoa okimatiayaj tlen kijtoa Biblia. Maski nonantsin onechuikaya teopan amo itlaj onikmatiaya. Uan oniknekiaya okachi nikmatis tlen kijtoa Biblia uan oniknek ma nechmachtikan. San niman onechmachtijkej toTajtsin Dios itoka Jehová. Achto yoniktlajtlanijka nonantsin akinmej iTlaixpantijkauan Jehová uan ye onechilui: “Yejuan kiueyichiuaj se tlakatl tlen yikipia miak xiuitl uan itoka Jehová”. Ijkon opejki nikajsikamati miak tlamantli.

 Totoka onimomachti porque onikmatiaya melauak tlen tlamachtia Biblia. Yonimonechikojtoka chiknaui metstli uan onimoapolakti itech 1957. Onikpatlak tlen onimokuayejyekoaya. Achto onimokuayejyekoaya onikatka melauak “nitlakatl” pero axkan sapanoa oniyolpakiaya porque onimomachtijtoka Biblia uan onikmatki akin melauak tlakatl. Jesús amo kipia tlajtlakoli. Uan amo onka okse tlakatl ken ye. Pero amo keman omoteui, okachi kuali, okitekauili ma kitlajyouiltikan (Is. 53:2, 7). Onikajsikamatki akin kineki kichiuas ken Cristo, moneki “mamoyekwika iwan nochteh” (2 Tim. 2:24).

Itech 1958 opejki nitekiti ken precursor. Pero satepan onikka. ¿Tleka? Porque oniknekiaya nimonamiktis. Onimonamikti iuan Gloria se ichpochtli tlen onechilui ma niuia nechikol. Melauak kuali onikpejpenki iuan onimonamikti porque nochipa nikpatioita. Axkan ye Gloria namechiluis ken omoskalti.

“Notatajuan okinpixkej 17 inkoneuan. Nonantsin okitekichiuiliaya Jehová uan omikik ijkuak onikpiaya 14 xiuitl. Ijkuakon, notajtsin opejki momachtia Biblia. Ken ayakmo otikpiayaj tonantsin, notajtsin omotlapoui iuan director. Okilui kox uelis timopatkayotiaskiaj iuan nokni tlen okachi ueyi porque yikitlamiskia secundaria para ne niaskia se tonal uan okse tonal ye uan ijkon timopaleuiskiaj. Akin omokauaya kalijtik omonekiaya kinmaluis tokniuan uan tlakualchiuaskia para titlakuaskiaj ijkuak totajtsin tlamiskia tekitis. Director okijto uelis ijkon tikchiuaskiaj uan ijkon otikchijkej hasta ijkuak otlanki omomachti nokni. Ome kalchanejkej otechmachtijkej Biblia uan majtlaktli nokniuan uan ne otimochijkej tiiTlaixpantijkauan Jehová. Onechpaktiaya nitetlapouis maski amo okachi onitlajtoaya. Pero nonamik sapanoa yonechpaleui”.

Ne uan Gloria otimonamiktijkej febrero 1959. Otiyolpakiayaj san sekan titekitiskej ken precursores. Otiknekiayaj titekitiskej Betel, ik non, itech non xiuitl metstli julio otiktemitijkej amatl para tiaskiaj. Uan se tokni tlen itoka Simon Kraker otechtlajtlani seki tlamantli. Pero otechilui ompa Betel amo okinseliayaj akinmej yomonamiktijkej. Pero amo otimosotlajkej uan opanok miak xiuitl otechselijkej.

Otikintlajtlanijkej tokniuan tlen tekitij Betel kanin uelis titlapaleuiskiaj. Uan san otechiluijkej ompa Pine Bluff, Arkansas. Ijkuakon, ompa okatkaj ome tlanechikolmej se para ixchipajkej uan okse para akinmej amo ixchipajkej. Otechtitlankej kanin omonechikoayaj tokniuan tlen amo ixchipajkej uan otetlapouiayaj 14 tokniuan.

Xamo nanmotlajtlaniaj tleka amo san sekan omonechikoayaj tokniuan. Ijkon omonekiaya tikchiuaskej. Porque okintlalijkej tlanauatilmej kanin okijtoayaj amo uelis monechikoskiaj ixchipajkej uan akinmej amo porque uelis techtlajyouiltiskiaj. Miakej tokniuan omomojtiayaj monechikoskej iuan ixchipajkej iuan akinmej amo porque uelis kinxixiniliskiaj kanin omonechikoayaj. Ik non, amo omoneloayaj porque yokintlajyouiltijkaj. Tla tokniuan tlen amo ixchipajkej okintlapouiayaj akinmej ixchipajkej, policías okinkitskiayaj uan okinuitekiayaj. Ik non, otikintlakamatiayaj tlanauatilmej ijkuak otitetlapouiayaj uan otikchiayaj ma kipatlakan tlanauatil.

Oui otitetlapouiayaj. Porque ualeua otitetlapouiayaj kanin ochantiayaj akinmej amo ixchipajkej uan ik ompa ochantiayaj ixchipajkej. Uan san totoka otikintlapouiayaj noso otikinmiluiayaj ma techtlapojpoluikan uan otiayaj. Ijkon otitetlapouiayaj yiuejkika.

Omonekiaya titekipanoskej para tikpiaskiaj tlen ika timopanoltiskej. Amo okachi miak otechtlaxtlauiayaj. Gloria otekipanoaya tekalijtik uan itech se kali onechkauiliayaj ma nikpaleui uan ijkon san tlajko tonal tekipanoskia. Otitlakuayaj uan otiayaj. Nonamik okitlakejkej sejse semana ma tlamelauati itech se kali uan ne onikchipauaya xochitl, onikinchipauaya ventanas  uan okseki tlamantli. Itech se kali kanin ochantiayaj ixchipajkej otikinchipauayaj ventanas ne ik kiauak uan Gloria ik tlaijtik. Otitekipanoayaj se tonal uan ompa otechtlamakayaj. Gloria otlakuaya tlaijtik pero amo inmiuan tlen ompa ochantiayaj uan ne onitlakuaya kanin okinpiayaj incarros. Pero non amo onechtekipachoaya porque uelik otlakualchiuayaj. Tlen ompa ochantiayaj okipiayaj kuali inyelis san okichiuayaj tlen oksekimej okichiuayaj. Nikilnamiki se tonal ijkuak otikkojtikiskej gasolina. Ijkuak tlakatl otlanki okitemiti tanque, oniktlajtlani kox uelis panoskia Gloria baño. San onechitak uan onechilui: “Tlatsaktok”.

Kuali otimomachiliayaj ijkuak otikatkaj iuan tokniuan. Otikpatioitayaj titetlapouiskej. Ijkuak otiajsitoj Pine Bluff otichantitoj iuan se tokni tlen otlayekanaya itech tlanechikol. Inamik amo okatka iTlaixpantijka Jehová uan Gloria opejki kimachtia. Uan ne opejki nikmachtia inmichpoch uan inamik. Inamik tokni uan ichpoch opejki kitekichiuiliaj Jehová uan omoapolaktijkej.

Otimouikayaj iuan tokniuan ixchipajkej. Otechiluiayaj ma titlakuatij inkalijtik pero otiayaj yoak para amo ikaj techitaskia. Akinmej opouiayaj itech Ku Klux Klan okinmiluiayaj oksekimej ma techikoitakan uan ijkuakon sapanoa otetlajyouiltiayaj. Nikilnamiki se tlakatl omotlali ikaltempa okonakijtoka se tlakemitl istak ijkon ken akinmej opouiayaj itech Ku Klux Klan. Non amo okinkauiliaya ma kiteititikan ma motlasojtlakan tokniuan. Se tonal, amo otikpiayaj tomin para tiaskiaj ueyi nechikol, ik non, se tokni otiknemakiltijkej tocarro uan ijkon otiajkej. Se metstli satepan, ijkuak sapanoa otlatotoniaya otitetlapouitoj uan otitlamachtitoj. Otikitakej tokaltempa okatka tocarro uan okipiaya se amatsintli kanin okijtoaya: “Namechkuepilia namocarro. Namechtliokolia”.

Noijki onechtliokolijkej okse tlamantli tlen sapanoa onechtlajtlachialti. Itech 1962 onechiluijkej ma niuia Tlamachtil itech Tekiuajkayotl ompa South Lansing, Nueva York. Ompa se metstli omomachtiayaj tlayekankej itech circuito, tlayekankej itech distrito uan akinmej otlayekanayaj itech tlanechikolmej. Pero ijkuakon amo onikpiaya tekitl nion tomin. Ompa Pine Bluff oniktemoto tekitl itech se compañía de teléfonos. Tla nechtlakeuaskiaj, san ne amo niixchipajki ompa nitekipanoskia. Satepan onechiluijkej nechtlakeuaskiaj. ¿Tlen nikchiuaskia? Amo onikpiaya tomin para niaskia Nueva York. Onimokuayejyeko nikseliskia tekitl uan amo niaskia nimomachtiti. Ijkuak yonikinyolapachoskia tokniuan tlen tekitij Betel, itlaj opanok tlen amo keman nikilkauas.

Se tokni siuatl tlen inamik amo okatka iTlaixpantijka  Jehová, otechtlajpaloto uan onechmakak tomin. Para techmakaskiaj non tomin, ye uan ikoneuan tsikitsitsintin kualkan oyayaj tekipanotiuij kanin okitokayaj algodón uan yejuan okichipauayaj. Omokuayejyekojkej onechajxiliskia para niaskia Nueva York. Tokni onechilui: “Xio escuela uan ximomachti miak uan techmachtis ijkuak timokuepati”. Satepan onikinmilui kanin oniktlajtlanki tekitl, kox uelis nitekitiskia makuili semanas satepan pero onechiluijkej amo. Pero amo onechtekipacho porque onikpejpenki nias nimomachtiti. Sapanoa niyolpaki porque amo onikseli non tekitl.

Axkan techiluis Gloria ken otikatkaj ompa Pine Bluff, kijtoa: “Sapanoa onechpakti non altepetl. Onikinmachtiaya kanaj 15 noso 20. Kualkan otiayaj titetlapouitiuij uan satepan otitlamachtiayaj. Ualeua otitlamiayaj titlamachtiaj hasta kanaj las once. Otechpaktiaya titetlapouiskej. Ne oniknekiaya ompa nimokauas uan amo nikkauaskia non altepetl para tikintlajpaloskiaj tlanechikolmej. Pero Jehová techmakaskia okse tekitl”. ¡Ye okinekiaya ma tikchiuakan okseki tlamantli!

Ijkuak otikatkaj ken precursores ompa Pine Bluff, otikijtojkej otiknekiayaj tiyetoskej precursores especiales. Otikchiayaj ma techiluikan uelis tipeuaskiaj porque tlayekanki itech distrito otechilui ma titlapaleuitij ken precursores especiales itech se tlanechikol tlen okatka Texas. Otiknekiayaj tiaskej. Pero amo keman otechtitlaniliayaj se carta. Satepan, enero 1965 oajsito se carta. Otechtitlankej ma tikintlajpalotij tlanechikolmej. Ijkuakon okatka ken tlayekanki itech circuito tokni Leon Weaver. Axkan ye kiyekana Comité tlen kipia Betel ompa Estados Unidos.

Onimomojtiaya ijkuak onimokuayejyekoaya niyetoskia tlayekanki itech circuito. Se xiuitl achto, tokni James Thompson akin okatka tlayekanki itech distrito okitak kox uelis niyetoskia tlayekanki itech circuito. Onechilui tlen nikchiuaskia uan ken nikpiaskia noyelis para niyetoskia nitlayekanki itech circuito. Satepan ijkuak yonikchiuaya non tekitl onikitak melauak onechpaleui tlen onechilui. Tokni James Thompson ye achto otechtlajpaloto ijkuak yonikatka tlayekanki itech circuito. Tokni onechmachti miak tlamantli porque okipiaya chikauak itlaneltokilis.

Ijkuakon, tlayekankej itech circuito amo okachi okinmachtiayaj ken kichiuaskej inteki. Se semana onikitak ken okitlajpaloaya se tlanechikol uan okse semana ye okitak ken onikchiuaya. Onechilui ken okachi kuali nikchiuaskia noteki. Satepan oyajki, ik non, onikilui Gloria: “¿Melauak moneki yas?”. Satepan onikitak itlaj  miak ipati: tokniuan nochipa techpaleuiskej pero moneki tikinkauiliskej ma techpaleuikan. Ok nikilnamiki ken onechpaleui tokni James Brown ye okatka tlayekanki itech circuito uan noijki onechpaleui tokni Fred Rusk akin otekitiaya Betel.

Ijkuakon okachi otechikoitayaj. Se tonal, akinmej opouiayaj itech Ku Klux Klan omonechikojkej itech se altepetsintli tlen poui itech Tennessee uan tejuan ompa otikintlajpalotoj tokniuan. Okse tonal, nikilnamiki otitetlapouijtokaj iuan oksekimej tokniuan uan otitlakuatoj kanin kinemakaj tlakuali. Ijkuak onia baño, onechtokak se tlakatl tlen okipiaya miak tatuajes tlen okiteititiaya otechikoitaya. Pero se tokni ixchipajki, uejkapantik uan chikauak otechtokak. Uan onechtlajtlani: “¿Kuali tika nokni Herd?”. Ijkuakon non tlakatl oyajki uan amo okalak baño. Axkan yonikajsikamatki amo techchikoitaj porque amo tiixchipajkej. Techikoitaj porque Adán otlajtlakolchi uan tinochtin otechpanoltili. Noijki onikajsikamatki nochtin tokniuan maski ixchipajkej noso amo yejuan techpaleuiskej tla moneki.

Otikatkaj doce xiuitl itech circuito uan veintiuno itech distrito. Sapanoa otechpakti, Jehová sapanoa onechteochi uan otechpanok miak tlamantli kualtsin. Pero ok itlaj panoskia. Itech agosto 1997 omochi tlen otiknekiayaj. Otechiluijkej ma tiakan Betel tlen kajki Estados Unidos. Otimochixkej treinta y ocho xiuitl uan otechnotskej. Opanok se metstli uan opejki titekitij Betel. Uan onimokuayejyekoaya amo miak metstli ompa tiyetoskiaj. Pero amo ijkon opanok.

Achto onitekitiaya kanin moyekana Tetlapouilistli. Ompa miak tlamantli onimomachti porque akinmej kinyekanaj tlanechikolmej uan tlayekankej itech circuito tlen katej itech non altepetl, tlajtlanij miak tlamantli uan omonekiaya tikinnankiliskej. Nikpatioita ken onechpaleuijkej tokniuan uan amo omosotlajkej nechmachtiskej. Tla oksepa nechtitlaniskej ompa ma nitekipanoti, oksepa niknekis ma nechmachtikan.

Gloria uan ne techpaktia titekipanoskej Betel. Nochipa timeuaj kualkan uan non sapanoa techpaleuia para tiktekichiuiliskej Jehová. Kanaj se xiuitl satepan, onechtlalijkej ma titekiti iuan akinmej kitaj tetlapouilistli tlen kiyekana Cuerpo Gobernante. Uan itech 1999 onechtlalijkej ma nipoui iuan Cuerpo Gobernante. Yonimomachti miak tlamantli itech nin tekitl porque yonikitak ye Jesucristo kiyekana tlanechikol uan amo se tlakatl.

Ijkuak nikilnamiki ken onimoskalti, nimomachilia ken Amós akin otlajtoaya ipatka toTajtsin Dios. Jehová okipejpenki se tlajpixki uan okintsopitiaya higos nin se tlakilotl tlen okikuayaj akinmej amo itlaj okipiayaj. Uan toTajtsin Dios okitlali ipatka ma tlajto uan sapanoa okiteochi (Amós 7: 14, 15). Noijki Jehová onechpejpenki maski san onitlatokaya iuan notajtsin ompa Liberty. Uan Jehová sapanoa yonechteochi (Prov. 10:22). Maski amo itlaj onikpiaya ijkuak onineski, Jehová okichi ma nikpia chikauak notlaneltokilis uan miak tlateochiualistli.