1. (1) ¿Tleka tikmatij ialtepe toTajtsin Dios kisaskia itech Ueyi Babilonia? (2) ¿Tlen tlajtlanilmej tikinnankiliskej?

YICHIKOME otimomachtijkej Ueyi Babilonia okinnauati seki kauitl akinmej kichiuaj ken Cristo tlen yolmelajkej. Pero ¿makisaskiaj se tonal? Kema, pampa itech Biblia toTajtsin Dios okinauati ialtepe ‘makisa de Babilonia’ (xiktlajtolti Apocalipsis 18:4). Nin kiteititia akinmej kichiuaj ken Cristo makisaskiaj itech tlaneltokalistli tlen amo melauak. Pero ¿keman? Pampa tikmatiskej, achto moneki tikinnankiliskej ninmej tlajtlanilmej: ¿Tlen okinekiayaj kichiuaskej akinmej omomachtiayaj Biblia ika Ueyi Babilonia achto itech xiuitl 1914? ¿Otetlapouijkej tokniuan ika pakilistli itech Primera Guerra Mundial? ¿Okinnauatiaya Ueyi Babilonia pampa omonekiaya ma kinyektlalikan?

2. ¿Tlen okichijkej akinmej omomachtiayaj Biblia achto peuaskia Primera Guerra Mundial?

² Primera Guerra Mundial omochi itech xiuitl 1914 hasta 1918. Miak xiuitl achto, Charles Taze Russell uan oksekimej  tlen omomachtiayaj Biblia okitakej tlaneltokalismej tlen okijtoayaj okichiuayaj ken Cristo, amo otlamachtiayaj tlen melauak itech Biblia (xikita recuadro “¿Tlen kijtosneki?”). Ik non, okiskej itech tlaneltokalistli tlen amo melauak. Itech xiuitl 1879, nin revista ika inglés okijto nochi tlaneltokalistli tlen kijtoa inovia Cristo tlen yolmelajki pero kinpaleuia tekiuajkej, poui itech Ueyi Babilonia, tlen itech Biblia moijtoa kajki ken se siuatl auilnemi (xiktlajtolti Apocalipsis 17:1, 2).

3. ¿Tlen okichijkej akinmej omomachtiayaj Biblia uan ijkon okiteititijkej ayakmo yetoskiaj itech tlaneltokalistli tlen amo melauak? (Xikita tlaixkopinal tlen ika peua tlamachtil).

³ Tokniuan yolmelajkej tlen okatkaj itech nonmej tonalmej okimatiayaj Jehová amo uelis kinteochiuaskia tla ok yetoskiaj itech tlaneltokalistli tlen amo melauak. Ik non, miakej okititlankej se carta itech intlaneltokalis kanin okijtojkej ayakmo itech pouiskiaj. Sekimej okitlajtoltijkej non carta inmixpan oksekimej. Uan kanin amo ueli okichijkej, tokniuan okintitlanilijkej sejse carta tlen opouiaya itech non tlaneltokalistli. Akinmej omomachtiayaj Biblia kuali okiteititijkej amo okinekiayaj yetoskej itech tlaneltokalistli tlen amo melauak. Tla achto ijkon kichiuaskiaj, uelis kinmiktiskiaj. Pero kanaj itech xiuitl 1870, tekiuajkej itech miakej altepemej ayakmo okinpaleuiayaj tlaneltokalismej ken achto okichiuayaj. Ik non, tlaltikpaktlakamej uelis tetlapouiskiaj itech Biblia uan noijki kijtoskiaj amo okinpaktiaya tlen otlamachtiayaj itech intlaneltokalis.

4. ¿Tlen okajsikamatkej akinmej omomachtiayaj Biblia itech Ueyi Babilonia ijkuak okatka Primera Guerra Mundial, uan tlen okichijkej?

⁴ Akinmej omomachtiayaj Biblia okajsikamatkej amo san kinmiluiskiaj inkalchanejkauan, inyolikniuan uan akinmej okatkaj itech intlaneltokalis, ayakmo yetoskiaj itech tlaneltokalistli tlen amo melauak. Okinekiayaj nochtin ma kimatikan Ueyi Babilonia kajki ken se siuatl tlen auilnemi. Ik non, itech metstli diciembre, xiuitl 1917 hasta ijkuak opejki xiuitl 1918, akinmej omomachtiayaj Biblia okixejxelojkej ika miak pakilistli 10,000,000 (diez millones) amatsitsintin tlen omotokayotiaya “La caída de Babilonia”. Ika nin amatsintli okijtojkej nochi tlen amo kuali okichiuayaj tlaneltokalismej tlen okijtoayaj okichiuayaj ken Cristo. Ik non, teopixkej sapanoa okualankej. Pero non amo okichi ayakmo ma tetlapouikan akinmej omomachtiayaj Biblia. Okinekiayaj tetlapouiskej uan ‘kitlakitaskeh tlan Dios kijtoa iwa amo tlan kijtoah n tlakah’ (Hechos 5:29). Nochi nin kiteititia Babilonia amo opejki kinnauatia akinmej kichiuaj ken Cristo ijkuak opejki Primera Guerra Mundial. Yejuan okistokaj itech tlaneltokalistli tlen amo melauak uan okinpaleuijtokaj oksekimej noijki ijkon ma kichiuakan.

5. ¿Ken tikmatij tokniuan otetlapouijkej ika pakilistli itech Primera Guerra Mundial?

⁵ Yiuejkika otikijtoayaj Jehová amo okinseliaya itekipanojkauan pampa amo otetlapouijkej  ika pakilistli itech Primera Guerra Mundial. Ik non, otikneltokayaj Jehová okika ma kinnauati Ueyi Babilonia seki kauitl. Pero tokniuan yolmelajkej tlen okatkaj itech xiuitl 1914 a 1918, satepan okijtojkej omochijchikajkej san sekan otetlapouijkej. Ijkuak tikajsikamatij tlen okinpanok itech non xiuitl akinmej omomachtiayaj Biblia, okachi kuali tikajsikamatij seki tlamantli tlen kijtoa Biblia panoskia.

6, 7. (1) ¿Tlen ouijkayotl okipixkej akinmej omomachtiayaj Biblia itech Primera Guerra Mundial? (2) ¿Tlen kiteititia akinmej omomachtiayaj Biblia sapanoa oyolpakiayaj?

⁶ Akinmej omomachtiayaj Biblia sapanoa otetlapouijkej ijkuak omochi guerra. Pero noijki okipixkej seki ouijkayotl. Ma tikinmitakan ome neskayomej. Achto, amo okimatiayaj tetlapouiskej san ika Biblia. Nochipa otetlapouiayaj ika amatlajkuilolmej uan ninmej okitematiltiayaj tlen melauak itech Biblia. Se okatka amochtli The Finished Mystery (Tlami tetlapouilistli). Ik non, miakej tokniuan oui okinchiuili tetlapouiskej ijkuak itech xiuitl 1918 tekiuajkej okijtojkej ayakmo uelis kitekitiltiskiaj non amochtli. Noijki itech non xiuitl opejki kokolistli tlen itoka gripe española. Ken nin kokolistli san niman okimoaxiltiayaj, oui okinchiuiliaya tokniuan yaskej oksekan tetlapouitij. Pero maski ijkon opanok, akinmej omomachtiayaj Biblia omochijchikajkej otetlapouijkej.

⁷ Amo miakej tokniuan okatkaj itech xiuitl 1914, pero okiteititijkej “Foto-Drama de la Creación”. Nin tlamauisol okinpiaya tlaixkopinalmej, videos uan omokakiaya, itlaj tlen amo omotaya itech nonmej tonalmej. Okijtoaya tlen opanok desde ijkuak okichijchijkej Adán hasta ijkuak tlamis tlanauatis Cristo. Itech xiuitl 1914, ijkuak omoteititi non tlamauisol okitakej kanaj 9,000,000 (nueve millones) tlaltikpaktlakamej. Non okachi miakej uan amo tiiTlaixpantijkauan Jehová tlen axkan tikatej itech nochi  Tlaltikpak. Noijki tikmatij itech xiuitl 1916 kanaj 809,000 (ochocientos nueve mil) tlaltikpaktlakamej omonechikojkej itech ueyi altepetl Estados Unidos. Uan itech xiuitl 1918 omonechikojkej kanaj 950,000 (novecientos cincuenta mil) tlaltikpaktlakamej. Ken tikitaj, akinmej omomachtiayaj Biblia otetlapouiayaj ika miak pakilistli.

8. ¿Tlen okichijkej akinmej okiyekanayaj tetlapouilistli pampa kinyolchikauaskiaj akinmej omomachtiayaj Biblia itech Primera Guerra Mundial?

⁸ Ijkuak omochi Primera Guerra Mundial, akinmej okiyekanayaj tetlapouilistli, okinyolchikajkej uan okinmakakej amatlajkuilolmej akinmej omomachtiayaj Biblia. Uan ken okinpaleuijkej ika tlasojtlalistli, tokniuan otetlapouijkej. Ijkuakon, tokni Richard Barber otetlapoui ika miak pakilistli, ye okijto: “Otikinpaleuijkej akinmej kiyekanaj circuito pampa ma kintlajpalokan nechikolmej uan ok omoxexeloaya revista The Watch Tower (ika náhuatl del centro Akin Tetlapouijtok). Noijki otiktitlaniayaj nin revista itech ueyi altepetl Canadá kanin amo okitekauiliayaj ma kinselikan”. Noijki okijto: “Onitlapaleui ma tikintitlanilikan amochmej The Finished Mystery (Tlami tetlapouilistli) sekimej tokniuan tlen okinkixtilijkej inmiamoch. Tokni Rutherford otlanauati ma tikinchiuakan uejueyij nechikolmej itech miakej altepemej ik oeste itech ueyi altepetl Estados Unidos uan ma tikintitlanikan tokniuan akinmej kitemakaskiaj tlapoualismej uan ijkon kinyolchikauaskiaj tokniuan”.

9. (1) ¿Tleka omonekiaya ma kinyektlalikan itekipanojkauan toTajtsin Dios itech xiuitl 1914 a 1919? (2) Maski itekipanojkauan toTajtsin Dios okinyektlalijkej, ¿tlen amo ma timokuayejyekokan?

⁹ Akinmej omomachtiayaj Biblia ok omonekiaya kiyektlaliskej seki tlamantli. Amo kuali okajsikamatiayaj ijkuak Biblia kijtoa ma tikintlakamatikan tekiuajkej (Romanos 13:1). Ik non, ualeua omokajkalakiayaj itech guerra. Se neskayotl, tekiua itech Estados Unidos okinmilui tlaltikpaktlakamej ma motlatlaujtikan itech tonal 30, metstli mayo, xiuitl 1918 pampa ma yeto yolseuilistli. Revista The Watch Tower (ika náhuatl del centro Akin Tetlapouijtok) okinmilui tokniuan noijki ma motlatlaujtikan. Sekimej tokniuan okitemakakej intomin pampa tlapaleuiskej itech guerra uan sekimej omochijkej soldados uan oyajkej guerra. Ken tikitaj, omonekiaya ma kinyektlalikan. Pero amo ma timokuayejyekokan, pampa ijkon okichijkej, Babilonia okinnauatijtoka. Ijkuak omochi Primera Guerra Mundial sepa yokistokaj itech tlaneltokalistli tlen amo melauak (xiktlajtolti Lucas 12:47, 48).

10. ¿Ken okiteititijkej akinmej omomachtiayaj Biblia okitlakaitayaj yolilistli?

¹⁰ Akinmej omomachtiayaj Biblia amo kuali okajsikamatiayaj tlen kijtosneki amo ma timokajkalakikan itech tlen kichiuaj tlaltikpaktlakamej.  Pero okimatiayaj amo kuali ma temiktikan. Ik non, akinmej omochijkej soldados, amo ikaj okimiktijkej. Ken ijkon okichijkej, okintlalijkej tlayekapan itech guerra pampa ma kinmiktikan.

11. ¿Tlen okichijkej tekiuajkej ijkuak akinmej omomachtiayaj Biblia okijtojkej amo yaskiaj guerra?

¹¹ Diablo sapanoa okualanki pampa tokniuan okatkaj yolmelajkej ixpan Jehová. Uan okintlajyouilti ika intlanauatiluan tlaltikpaktlakamej (Salmo 94:20). Se neskayotl, se tlakatl tlen okinyekanaya soldados itech ueyi altepetl Estados Unidos, okilui tokni Rutherford uan tokni Van Amburgh tekiuajkej okinekiayaj kitlaliskej se yankuik tlanauatil kanin okijtoaya kinmiktiskiaj akinmej amo okinekiayaj yaskej guerra. Nin tlakatl otlapojtoka itech akinmej omomachtiayaj Biblia. Sapanoa okualanki, uan okilui tokni Rutherford tlanauatil amo okiski pampa tekiua okijto amo kisaskia. Uan satepan okijto: “Pero tikmatij ken timechkitskiskej, ¡uan ijkon tikchiuaskej!”.

12, 13. (1) ¿Tleka miak xiuitl otsaktokaj chikueyi tokniuan? (2) ¿Ayakmo okitlakamatkej Jehová pampa otsaktokaj? Xikyekijto.

¹² Tekiuajkej okitakej ken kintlajyouiltiskiaj akinmej omomachtiayaj Biblia. Okikitskijkej tokni Rutherford uan tokni Van Amburgh uan noijki chikuase tokniuan tlen noijki okiyekanayaj Sociedad Watch Tower. Juez tlen okiyektlalijtoka non ouijkayotl okijto nonmej tokniuan okachi uelis kichiuaskiaj tlen amo kuali amo ken miakej soldados alemanes. Okijto tokniuan okinchiuilijkej tlen amo kuali tekiuajkej, soldados uan nochtin tlaneltokalismej, ik non, omonekiaya ma kintlajyouiltikan ^[1] (xikita nota kanin tlami tlamachtil). Ik non, okijtojkej chikueyi tokniuan omonekiaya miak xiuitl tsaktoskej uan okintitlankej itech se telpiloyan tlen okatka itech altepetl Atlanta, Georgia, Estados Unidos. Pero ijkuak otlanki guerra, tekiuajkej okinkixtijkej tokniuan.

¹³ Maski ninmej chikueyi tokniuan otsaktokaj, kuali okimatiayaj omonekiaya kintlakamatiskej itlanauatiluan toTajtsin Dios. ¿Ken tikmatij? Pampa okitlajkuililijkej tekiua itech Estados Unidos uan okiluijkej ma  kinkixti. Itech carta okiyekijtojkej amo ikaj uelis kimiktiskiaj uan amo keman kichiuaskiaj pampa Biblia kijtoa amo ma titemiktikan. Noijki okijtojkej akin yomotemakak ixpan toTajtsin Dios uan ayakmo okinekiaya kitlakamatis, Jehová ayakmo kiselis uan kixpoloskia. ¡Okatkaj yolchikauakej! Tokniuan melauak okinekiayaj nochipa kitlakamatiskej Jehová.

14. Xikyekijto ika Biblia tlen opanok itech xiuitl 1914 hasta 1919.

¹⁴ Itech Malaquías 3:1-3 (xiktlajtolti) * kiyekijtoa tlen okinpanok akinmej omomachtiayaj Biblia itech xiuitl 1914 hasta ijkuak opejki xiuitl 1919. Itech ninmej tlaxelolmej, kijtoa “akin melauak toTeko” ye Jehová uan “akin tetlapouis itech tlajtolsenkaualistli” ye Jesucristo. Yejuan okinmitakoj “ikoneuan Leví” tlen kinneskayotiaj tlapejpenalmej. Satepan ijkuak Jehová okinyektlali uan okinchipa tlapejpenalmej, ninmej tokniuan yiuelis kiseliskiaj se yankuik tekitl. Itech xiuitl 1919, Jesús okitlali “tlakeuali yolmelajki uan ixtlamatki” pampa ma kimachti uan ma kiyekana ialtepe toTajtsin Dios (Mateo 24:45). Ijkuakon, itekipanojkauan toTajtsin Dios okiskej itech Ueyi Babilonia. Ijkuakon opejkej momachtiaj tlen kineki toTajtsin Dios uan okachi kitlasojtlaj. ¡Melauak motlasojkamatij pampa Jehová kinteochiua! ^[2] (Xikita nota kanin tlami tlamachtil).

15. ¿Ken tikteititiskej timotlasojkamatij pampa otechmakixtijkej itech Ueyi Babilonia?

¹⁵ Melauak tiktlasojkamatiliaj Jehová otechmakixti itech Ueyi Babilonia. Uan Satanás amo ueli kipojpoloa tlaneltokalistli tlen melauak. Pero moneki ma tikilnamikikan tleka otechmakixti Jehová. Ye kineki nochtin ma momakixtikan (2 Corintios 6:1). Pero ok sapanoa miakej tlaltikpaktlakamej tlen yolkualmej katej itech tlaneltokalistli tlen amo melauak uan moneki ma tikinpaleuikan. Ma timochijchikauakan ken tokniuan yolmelajkej tlen yiuejkika okatkaj uan ma tikinpaleuikan tlaltikpaktlakamej ma kisakan itech tlaneltokalistli tlen amo melauak.