Xikita nochi

Tlen kiualika

¿Otikmatiaya?

¿Otikmatiaya?

¿Melauak okatka Mardoqueo?

AMOCHTLI Ester kijtoua okatka se tlakatl tlen omotokayotiaya Mardoqueo. Ye okatka judío pero ochantiaya Persia uan okitekichiuiliaya tekiua Asuero kanaj itech siglo quinto achto itech xiuitl 1, axkan miakej kineltokaj tekiua Asuero ye tekiua Jerjes l. Mardoqueo okichi amo makimiktikan Asuero uan ye okichi nochtin makitlakaitakan Mardoqueo. Hamán okikokoliaya Mardoqueo uan judíos, ijkuak Hamán okimiktikej tekiua okichi Mardoqueo matlayekana. Ikinon ye okinmakixti judíos ika se tlanauatil porque okinekiayaj kinmixpoloskej nochtin judíos (Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16).

Itech siglo veinte sekimej ixtlamatkej okijtojkej tlen kijtoua amochtli Ester amo melauak opanok uan Mardoqueo amo melauak okatka. Pero itech 1941 akinmej tlatemouaj okajsikej itlaj tlen kiteititia tlen kijtoua Biblia melauak opanok. ¿Tlen okajsikej?

Ixtlamatkej okajsikej ika tlajtoli persa itoka se tlakatl tlen omotokayotiaya Marduka noso Mardoqueo, ye otlapaleuiaya ompa Susa. Ijkuak non okajsikej se ixtlamatki tlen itoka Arthur Ungnad, okijto san ompa moajsi itoka Mardoqueo tlen kajki itech Biblia.

Ijkuak Arthur Ungnad okijto non, opejkij kintlajtolkopaj miakej textos tlen okatka ika persa. Noijki okitlajtolkopkej tepalkamej tlen okatka Persépolis, okajsikej kanin okololouaya tomin, kanin okatka ueyi tepamitl. Nonmej tepalkamej okinchijkej ijkuak otlanauatijtoka Jerjes l, ijkuilitokej ika tlajtoli elamita uan kinpia tokayomej tlen noijki katej itech amochtli Ester. a

Nika mota itoka Mardoqueo noso Marduka ijkuilitok ika tlajtoli persa.

Miakej tepalkamej tlen okatkaj Persépolis kijtoua Marduka otlapaleuiaya ken escriba ompa Susa ijkuak otlanauatiaya Jerjes l, noijki kijtoua otlajtolkopaya. Biblia kijtoua Mardoqueo ijkon okichiuaya, ye okipaleuiaya tekiua Asuero (Jerjes l) noijki okimatiaya ome tlajtolmej uan omotlaliaya ik kanin okatka ipuerta palacio (Est. 2:19, 21; 3:3) Ompa okatkaj akinmej okipaleuiayaj tekiua.

Yotikitakej Marduka tlen ijkuilitok itech tepalkamej uan Mardoqueo tlen ijkuilitok itech amochtli Ester, okatka Susa uan okitekichiuiliaya tekiua. Ikinon tikijtoua Marduka ye Mardoqueo.

a Itech 1992 Edwin Yamauchi okijkuilo se amochtli kanin okijtouaya majtlaktli tokayomej tlen katej itech textos Persépolis uan noijki kajki itech amochtli Ester.