Xikita nochi

Tlen kiualika

1918 yopanok cien xiuitl

1918 yopanok cien xiuitl

Itech revista Akin Tetlapouijtok 1 de enero 1918, okijto: “¿Tlen panos itech xiuitl 1918?”. Ompa Europa ok opanotoka Gran Guerra. Pero ijkuak opejki xiuitl 1918 omotaya kuali tiyetoskiaj tejuan akinmej otimomachtiayaj Biblia uan nochtin akinmej otlajyouijtokaj.

OKIJTOJKEJ YETOSKIA YOLSEUILISTLI

Itech 8 de febrero 1918, tekiua tlen omotokayotiaya Woodrow Wilson uan otlanauatiaya Estados Unidos. Omonechiko iuan akinmej otekipanoayaj itech Congreso itech non altepetl uan okinmilui catorce tlamantli tlen omonekiayaj para “nochipa yetoskia yolseuilistli”. Noijki okijto nochi altepemej omonekiaya mopaleuiskej uan ayakmo ma yeto miak tepostli tlen ika momiktiaj. Noijki okijto omonekiaya mosetiliskiaj nochi altepemej uan kinpaleuiskiaj okseki altepetsitsintin. Tlen okijto tekiua Woodrow Wilson otlapaleui ma mochiua Sociedad de Naciones uan okijto ma moijkuilo se amatl itoka Tratado de Versalles uan nochi nin tlapaleuiskia ma tlami guerra.

OTIKINTLANILIJKEJ AKINMEJ OTECHKOKOLIAYAJ

Itech xiuitl 1917, akinmej omomachtiayaj Biblia sapanoa otlajyouijkej. * Pero tlen omoijto itech nechikol tlen okichi Watch Tower Bible and Tract Society omotaya noijki yetoskia yolseuilistli.

Nin nechikol omochi 5 de enero 1918. Pero ijkuak omochi nin nechikol sekimej tlakamej tlen ayakmo okatkaj Betel, okinekiayaj kintlajyouiltiskej akinmej ompa okatkaj. Tokni Richard Barber tlen okatka tlayekanki itech circuito omotlatlaujti ijkuak opejki nechikol. Itech non nechikol omoijto tlen tekitl omochi itech 1917. Satepan okinpejpenkej akinmej tlayekanaskiaj. Tokni Barber okipejpenki Joseph Rutherford uan ok chikuase tokniuan. Pero se abogado tlen okinpaleuiaya akinmej otechkokoliayaj, okijto ma kintlalikan chikome tlakamej iuan sekimej okatkaj tlen ayakmo okatkaj Betel. Pero amo okintlalijkej porque oksekimej tlen noijki otlapaleuiayaj amo okinekej. Ik non, okitlalijkej Joseph Rutherford uan ok chikuase tokniuan yolmelajkej.

Miakej tokniuan tlen oyajkej non tonal okijtojkej non “ueyi nechikol sapanoa okipatioitakej”. Pero opejkej tlajyouiaj.

AMO OKINPAKTI AMOCHTLI EL MISTERIO TERMINADO

Akinmej omomachtiayaj Biblia yokipiayaj seki metstli okixexelojtokaj amochtli The Finished Mystery (El misterio terminado). Akinmej okinekiayaj kixmatiskej toTajtsin Dios, kuali okiselijkej tlen tlamachtia Biblia.

Se tokni tlen omotokayotiaya Edward Crist tlen okatka tlayekanki itech circuito uan ochantiaya Canadá, okijto se tlakatl uan isiua okitlajtoltijkej non amochtli. Opanok kanaj makuili semanas uan opejkej momachtiaj Biblia. Ye okijto: “Omotemakakej ixpan Jehová uan okachi omochikajtia intlaneltokilis”.

Noijki se tlakatl okitlajtolti non amochtli uan san niman okinmilui iyolikniuan tlen omomachti. Sapanoa okipakti tlen ompa omomachti. Ye okijto: “Ijkuak oninejnentiaya, onikmachili itlaj nopan ouetsiko uan onimokuayejyeko se ladrillo. ¡Pero amo okatka se ladrillo! Nopan ouetsiko amochtli El misterio terminado. Onikuikak nokalijtik uan nochi oniktlajtolti. [...] Satepan onikmatki se tokni [...] okitlamotlak porque okualantoka. [...] Akin okitlamotlak amochtli otlapaleui ma kimatikan oksekimej tlen tlamachtia Biblia. Ik non, axkan tikueyichiuaj Jehová”.

Pero amo san non tlakatl amo okipakti amochtli. Porque 12 de febrero 1918 ompa Canadá, tekiuajkej ayakmo okinkauilijkej tokniuan ma kinpiakan amochmej porque okijtojkej ompa kijtoa amo ma kintlakamatikan tekiuajkej uan kinxexeloaj oksekimej. Satepan tekiuajkej tlen okatkaj Estados Unidos noijki ijkon okichijkej. Noijki tlen otekipanoayaj iuan tekiuajkej, okalakej Betel uan noijki itech oficinas tlen okatkaj Nueva York, Pensilvania uan California. Okinekiayaj kinteluiskej tokniuan tlen otlayekanayaj ompa Betel. Noijki 14 de marzo 1918, akinmej otekipanoayaj itech Departamento de Justicia okijtojkej ayakmo ma motekitilti non amochtli. Okijtoayaj nin amochtli ayakmo okinkauiliaya oksekimej ma kitlakamatikan ley de Espionaje uan ijkon ayakmo mochiuaskiaj guerras.

OKINTSAKEJ SEKIMEJ TOKNIUAN

Noijki 7 de mayo 1918, akinmej otekipanoayaj itech Departamento de Justicia, okinkauilijkej ma kinkitskikan sekimej tokniuan. Ik non, okitsakej Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William van Amburgh uan Clayton Woodworth. Okijtojkej ninmej tokniuan “okinchiualtiayaj oksekimej ma kinmixnamikikan tekiuajkej uan amo ma kintlakamatikan. Noijki okijtoayaj amo okinkauiliayaj oksekimej ma kinpaleuikan soldados tlen okatkaj Estados Unidos”. Opejki kinmixkomakaj 5 de junio 1918 uan omotaya amo keman kinkixtiskiaj. ¿Tleka?

Akinmej otekipanoayaj itech fiscal general ompa Estados Unidos okijtojkej ley de Espionaje otlapaleuiaya amo ma kinmixnamikikan tekiuajkej. Noijki 16 de mayo 1918 akinmej otekipanoayaj itech Congreso amo okitekauilijkej ma kinpaleuikan akinmej okijtoayaj tlen melauak opanok. Ijkuak okinmixkomakakej tokniuan okijtojkej tlen amo kuali itech amochtli El misterio terminado. Akinmej otekipanoayaj itech Congreso de Estados Unidos okijtojkej: “Amochtli El misterio terminado san techouijtilia”. Noijki okijtojkej: “Nin amochtli san kichiua soldados ma mokuayejyekokan amo itlaj ipati inteki uan ayakmo ma kinekikan moteuiskej”.

Itech 20 de junio 1918, tlen okinmixkomakakej chikueyi tokniuan, okijtojkej kinnamiki ma kintsakuakan. Mostlatika okijtojkej: “Amo kuali tlen namejuan onankichijkej porque melauak nankipaleuia tlen nankineltokaj [...] namejuan okachi nantemomojtijkej ken soldados tlen kinpia Alemania”. Satepan noijki okijtojkej: “Moneki sapanoa tlajyouiskej”. Opanok ome semanas uan okintsakuatoj chikueyi tokniuan ompa Atlanta (Georgia). Sekimej tsaktoskiaj kanaj majtlaktli xiuitl noso veinte xiuitl.

TOKNIUAN OTETLAPOUIJKEJ MASKI OKINTLAJYOUILTIJKEJ

Ijkuakon sapanoa okintlajyouiltijkej akinmej omomachtiayaj Biblia. Akinmej otekipanoayaj itech FBI (Oficina Federal de Investigación) okinekiayaj kimatiskej tlen melauak opanok. Okimatkej tokniuan ok tetlapouiskiaj maski kintlajyouiltiskiaj.

Ompa Orlando (Florida) akin otlayekanaya kanin kinseliaj correos, okintlajkuilili akinmej otekipanoayaj itech FBI. Okijto: “San kanin tetlapouiaj noijki yoak. [...] Timokuayejyekoaj san kinekij kinkualaniskej oksekimej”.

Akin okinyekanaya soldados itech Departamento de Guerra okintlajkuilili akinmej otekipanoayaj itech FBI. Okinmilui tlen okichiuaya Frederick Franz. Nin tokni satepan opouik itech Cuerpo Gobernante. Akin okinyekanaya soldados okijto tokni Frederick “noijki teuan okinnemakaya amochmej El misterio terminado”.

Tokni Charles Fekel tlen opouiaya itech Cuerpo Gobernante noijki sapanoa okitlajyouiltijkej. Tekiuajkej okitsakej porque okintemakatinemiaya amochmej El misterio terminado uan okitayaj tlen okititlaniliayaj. Okitsakej se metstli ompa Baltimore (Maryland) uan okitokayotijkej “tekokolia ken se austríaco”. Ijkuak okinnankili akinmej okixkomakakej, okilnamik tlen kijtoa 1 Corintios 9:16, ijkuak Pablo okijto: “¡Nimialma tla amo oniktetlapowi!”. *

Tokniuan otetlapouiayaj uan noijki okinmiluijkej oksekimej ma kinpaleuikan ma kinkixtikan tokniuan tlen otsaktokaj Atlanta. Tokni Anna Gardner okilnamik: “Nochipa otiktemoayaj ken tikinpaleuiskej tokniuan. Ijkuak okintsakej tokniuan, otiajkej tekalijtik uan otikinmololojtiajkej firmas. Sapanoa miakej okintlalijkej infirmas. Akinmej otechmakakej infirmas otikinmiluiayaj yejuan melauak okichiuayaj ken Cristo uan amo okinnamikiaya ma tsaktokan”.

OMOCHIJKEJ UEJUEYIJ NECHIKOLMEJ

Omochijkej uejueyij nechikolmej maski sapanoa otechtlajyouiltiayaj. Ijkon tokniuan okachi okipiayaj chikauak intlaneltokilis. Revista Akin Tetlapouijtok, okijto: “Itech non xiuitl omochijkej kanaj cuarenta uejueyij nechikolmej”. Noijki okijto: “Otechiluijkej sapanoa okinpaleui. Achto uejueyij nechikolmej okinchiuayaj ijkuak otlatotoniaya uan ijkuak oseuaya pero axkan sejse metstli mochiuaj uejueyij nechikolmej”.

Miakej okinekiayaj kimatiskej tlen tlamachtia Biblia. Omochi se ueyi nechikol ompa Cleveland (Ohio) uan omonechikojkej 1,200 uan 42 omoapolaktijkej. Se telpochtli tlen ijkuakon omoapolakti, okijto: “Sapanoa niktlasojkamatilia toTajtsin Dios porque onikixmatki uan omoapolakti inmixpan tlen ompa okatkaj para ma kitakan tlen okachi okipiayaj miak xiuitl”.

¿TLEN PANOSKIA OKSE XIUITL?

Yotikatkaj itlamian 1918 uan amo otikmatiayaj tlen techpanoskia. Okinemakakej seki tlamantli tlen okipiayaj Brooklyn uan okintlalijkej oficinas ompa Pittsburgh (Pensilvania). Ijkuak tokniuan ok otsaktokaj, okijtojkej okse nechikol tlen mochiua sejse xiuitl, mochiuaskia 4 de enero 1919. ¿Tlen panoskia?

Tokniuan amo omosotlajkej. Okineltokayaj nochi kuali yetoskia. Noijki itech 1919 motekitiltiskia Isaías 54:17: “Maski san tlen tepostli ika mitsixnamikiskej, amo mitstlaniliskej”. Itlaj panoskia tlen kinpaleuiskia okachi ma kipiakan chikauak intlaneltokilis porque kipiaskiaj miak tekitl.

^ párr. 6 Xikita Anuario 2017 itech tlamachtil “Cien años atrás: 1917” itech páginas 172 a 176.

^ párr. 22 Itech revista Akin Tetlapouijtok tlen okiski ika inglés 1 de marzo 1969 tlajtoa itech inemilis tokni Charles Fekel.