1, 2. (1) ¿Tleka oui kitaj tetajmej kinmachtiskej inkoneuan ma tlaneltokakan itech Jehová? (2) ¿Ken uelis tetajmej kinpaleuiskej inkoneuan ma tlaneltokakan itech Jehová? (3) ¿Tlen naui tlamantli tikitaskej itech nin tlamachtil?

SE TOKNI uan isiua tlen chantij itech ueyi altepetl Francia okijto: “Tejuan titlaneltokaj itech Jehová, pero non amo kijtosneki tokoneuan noijki itech tlaneltokaskej. Tlaneltokilistli amo tikinpanoltiliaj tokoneuan. Yejuan inneuian peuaj tlaneltokaj itech toTajtsin Dios”. Se tokni tlen chanti itech ueyi altepetl Australia, kijtoa kinpaleuis ikoneuan chikauak ma kipiakan intlaneltokilis, non tlen okachi oui kichiuaskej tetajmej. Uan noijki okijto: “Uelis ijkuak tiknankilia mokone, mota okipakti tlen otikilui, pero satepan oksepa mitstlajtlanis non tlamantli. Tlen axkan tiknankilis uelis satepan ayakmo okachi kipaktis. Uelis monekis iuan timotlapouis miak uelta itech se tlamantli”. Ijkuak konemej moskaltiaj, intatajuan ualeua oksepa kinyekiluiaj seki tlamantli, pero okachi kuali kinyekiluiaj.  Noijki mochijchikauaj tlatlamantli kinmachtiskej inkoneuan pampa ma kitlasojtlakan Jehová.

² ¿Tikinpia mokoneuan? Uelis timotlajtlaniaj kox nochipa uelis tikinmachtis ma kitlasojtlakan Jehová uan ma kitekichiuilikan. Amo ikaj uelis ijkon kichiuas iselti (Jeremías 10:23). Tetajmej uelis kinpaleuiskej inkoneuan tla tlaneltokaj itech Jehová. Ye yokinmilui tetajmej tlen uelis kichiuaskej. ¿Ken uelis tikinpaleuis mokoneuan? Itech nin tlamachtil tikinmitaskej naui tlamantli tlen techpaleuiskej. Achto, kuali xikinmixmati. Ome, xikinmachti tlen onka itech moyolo. Eyi, xikinmachti ika neskayomej. Uan naui, xikilui Jehová ma mitsmaka iespíritu santo uan amo san niman xikualani iuan mokoneuan.

3. ¿Ken uelis tetajmej tlamachtiskej ken Jesús okinmachti imachtijkauan?

³ Miak uelta, Jesús okintlajtlaniaya imachtijkauan tlen omokuayejyekoayaj (Mateo 16:13-15). Noijki uelis tikchiuas ken ye. ¿Ken? Ijkuak itlaj tikchiuas noso timotlapouis iuan mokoneuan, xikintlajtlani tlen melauak mokuayejyekoaj uan xikinkaki. Uelis itlaj amo kuali kajsikamatij. Itech ueyi altepetl Australia, se tokni tlen kipia 15 xiuitl okijto: “Notajtsin nouan motlapouia itech notlaneltokilis uan nechpaleuia itech ma nimokuayejyeko. Nechtlajtlania: ‘¿Tlen kijtoa Biblia?’, ‘¿tikneltoka?’ uan ‘¿tleka tikneltoka?’. Nechiluia ma niknankili tlen ne nimokuayejyekoa uan amo tlen ye noso nonantsin kijtoskiaj”. Noijki okijto ijkuak omoskaltijtia, omonekiaya okachi kuali kinankilis itajtsin.

4. Ika se neskayotl xikyekijto tleka moneki amo san niman tikualanis uan tikinpaleuis mokoneuan ma kajsikamatikan seki tlamantli.

⁴ Tla mokoneuan oui kinchiuilia kineltokaskej itlaj tlen Biblia tlamachtia, amo san niman xikualani. Xikinpaleui ma kajsikamatikan tlen oui kinchiuilia kajsikamatiskej. Se teta okijto: “Kuali xikkaki tlen mokone mitstlajtlania. Amo xikijto amo tikneki tikkakis san pampa timokuayejyekoa amo miak ipati noso tipinaua”. Kuali kajki mokoneuan ma mitstlajtlanikan seki tlamantli, non kijtosneki kinekij okachi kimatiskej. Hasta Jesús otetlajtlani ijkuak okatka tsikitsin (xiktlajtolti Lucas 2:46). Se telpochtli tlen chanti itech ueyi altepetl Dinamarca, okijto ijkuak okinmilui itatajuan amo kuali okimatiaya kox melauak okatkaj itech tlaneltokalistli tlen melauak, amo okualankej, pero itech omotekipachoayaj. Uan noijki okijto: “Ika Biblia onechnankilijkej nochi tlen oniknekiaya nikmatis”.

5. Maski motas konemej tlaneltokaj itech Jehová, ¿tlen moneki kichiuaskej tetajmej?

⁵ Kuali xikinmixmati mokoneuan. Amo xikijto yejuan tlaneltokaj itech Jehová san pampa tetlapouiaj noso yauij nechikolmej. Ximotlajtlani: “¿Tlen melauak kineltokaj nokoneuan itech Jehová uan Biblia?”. Ximochijchikaua xikmati kox onka itlaj  tlen kichiua amo ma yetokan yolmelajkej ixpan Jehová. Mojmostla xikintlapoui itech toTajtsin Dios ijkuak nankichiuaskej seki tlamantli. Ijkuak timotlatlaujtis moselti noso iuan mokoneuan, inpatka ximotlatlaujti.

6. ¿Tleka moneki tetajmej okachi ma momachtikan itech Jehová uan itech Biblia?

⁶ Tlaltikpaktlakamej okitayaj Jesús okintlasojtlaya uan noijki Jehová uan kuali okixmatiaya iTlajtol toTajtsin Dios. Ik non, okikakiayaj ijkuak okintlapouiaya (Lucas 24:32; Juan 7:46). Noijki ijkuak mokoneuan kitaskej tiktlasojtla Jehová, yejuan noijki kitlasojtlaskej (xiktlajtolti Deuteronomio 6:5-7 *; Lucas 6:45). Ik non, kuali ximomachti Biblia uan xikintlajtolti toamatlajkuiloluan. Noijki ximomachti itech nochi tlen Jehová okichijchi (Mateo 6:26, 28). Ijkuak okachi timomachtis itech Jehová, okachi uelis tikinmachtis mokoneuan itech ye (Lucas 6:40).

7, 8. (1) Ijkuak itlaj timomachtis itech Jehová, ¿tlen uelis tikchiuas? (2) ¿Ken kichiuaj sekimej tetajmej?

⁷ Ijkuak timomachtis itlaj itech Jehová, xikinmilui mokoneuan. Uelis tikinmiluis ijkuak inmiuan tiyetos, uan amo san ijkuak nanmomachtiskej pampa nechikolmej noso ijkuak nanmomachtiskej ken kalchanejkej. Non tlen kichiua se tokni uan isiua tlen chantij itech ueyi altepetl Estados Unidos. Ijkuak kitaj itlaj kualtsin noso kikuaj itlaj uelik, kintlapouiaj inkoneuan itech Jehová. Yejuan kijtoaj: “Tikinmilnamiktiaj konemej nochi tlen Jehová techmaka kiteititia sapanoa techtlasojtla uan totech mokuayejyekoa”. Se tokni uan isiua tlen chantij itech ueyi altepetl Sudáfrica, kinpaktia motlapouiskej iuan ome inmichpokauan ijkuak kitlachipauiaj xochitl. Se neskayotl, uelis kinmiluiaj tetlajtlachialtia ken se xinachtli ixua uan mokuepa se xiuitl noso kuauitl. Yejuan kijtoaj: “Timochijchikauaj tikinmachtiskej ma kitlakaitakan yolilistli uan ken sapanoa nochi kuali chijchitok”.

⁸ Se tokni tlakatl tlen chanti itech ueyi altepetl Australia okiuikak itech se museo ikone tlen kipia majtlaktli xiuitl. Ijkuakon, tokni okipaleui ikone ma kita nochi tlen onka kiteititia Jehová okichijchi nochi uan ijkon okipaleui chikauak ma kipia itlaneltokilis. Okinmitatoj yolkamej tlen okatkaj yiuejkika. Okintlajtlachialti ken ninmej yolkamej sapanoa kuali ochijchitokaj uan okatkaj kuajkualtsitsintin ijkon ken yolkamej tlen axkan katej. Tokni okijto: “Tla tlen achto oyoltokaj amo oui ochijchitoka pero satepan kema, ¿tleka ninmej yolkamej sapanoa kuali yochijchitokaj? Nin tlamantli sapanoa onechtlajtlachialti uan onikilui nokone”.

9. (1) ¿Tleka kuali ma titlamachtikan ika neskayomej? (2) ¿Tlen neskayotl okitekitilti se tokni?

⁹ Miak uelta Jesús otlamachti tlen miak ipati ika neskayomej uan tlapoualismej (Mateo  13:34, 35). Tla noijki ijkon tikchiuas, tikinpaleuis mokoneuan ma mokuayejyekokan. Nin kinpaleuis ma kajsikamatikan uan ma kilnamikikan tlen momachtiaj. Uan noijki yolpakiskej ijkuak momachtiskej. Se neskayotl, se tokni siuatl tlen chanti itech ueyi altepetl Japón okinmachti ikoneuan Jehová okiteititi sapanoa techtlasojtla ijkuak kuali okichijchi Tlaltikpak. Ken se ikone kipia chikueyi xiuitl uan okse majtlaktli, tokni okitekitilti se neskayotl tlen amo oui. Okinmakak leche, azúcar uan café. Uan satepan okinnauati sejse ma kichijchiuilikan sejse taza café. Tokni kijtoa: “Sapanoa omochijchikajkej uan ijkuak onikintlajtlani tleka ijkon okichijkej, yejuan okijtojkej okinekiayaj kichijchiuaskej café ken ne nechpaktia. Ijkuakon, onikinmilui toTajtsin Dios ijkon kuali okichijchi Tlaltikpak pampa tlaltikpaktlakamej uelis itech chantiskiaj”. Konemej oyolpakej ijkuak ijkon omomachtijkej itech nin neskayotl uan amo keman okilkajkej.

10, 11. (1) ¿Ika tlen neskayotl uelis tikinmachtis mokoneuan onka akin okichijchi nochi tlen onka? (Xikita tlaixkopinal tlen ika peua tlamachtil). (2) ¿Ika tlen neskayomej yotikinmachti mokoneuan?

¹⁰ ¿Ika tlen neskayotl uelis tikinmachtis mokoneuan onka akin okichijchi nochi tlen onka? San sekan xikposonikan se ayojtli. Xikinyekilui tleka moneki nankichijchiuaskej ken kijtoa receta. Satepan, xikonana se ayojtli uan xikintlajtlani: ¿Onankimatiayaj nin ayojtli okichijchijkej ika se receta? Xiktlajkotlapana ayojtli uan xikinmititi ayojuachtli. Xikinmilui ayojuachtli ken se receta tlen kijtoa ken mochijchiuas se ayojtli. Noijki xikinmilui non receta okachi oui amo ken ijkuak tikposoniaj se ayojtli. Ijkuakon, xikintlajtlani: “Tla ikaj okijkuilo se receta tlen kijtoa ken tikposoniskej se ayojtli, ¿akin okijkuilo receta pampa ma mochijchiua ayojtli?”. Tla mokoneuan yiuejueyij, uelis tikinyekiluis ADN (ácido desoxirribonucleico) tlen kipia xinachtli kijtoa ken mochijchiua ayojtli uan ixijyo. Noijki uelis tikinmititis seki tlaixkopinalmej uan neskayomej itech páginas 10 a 20 itech amatlajkuilol El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis.

¹¹ Miakej tetajmej uan inkoneuan san sekan kitlajtoltiaj tlamachtilmej “¿Casualidad o diseño?”, tlen kisa itech revista ¡Despertad! Tla namokoneuan ok tsikitsitsintin, ika neskayomej tlen amo oui uelis nankinmachtiskej seki tlamantli tlen miak ipati. Se neskayotl, se tokni iuan isiua tlen chantij itech ueyi altepetl Dinamarca okijto: “Aviones katej ken totomej, pero ¿aviones tlatlasaj  uan nesij avioncitos? Uan totomej, ¿moneki kipiaskej kanin moketsatiuij? ¿Uan tlen okachi mitspaktia? ¿Ken mokaki se avión noso ken tlakuikaj totomej? Ik non, ¿akin okachi ixtlamatki? ¿Akin okinchijchi totomej noso akinmej kinchijchiuaj aviones?”. Ijkuak timotlapouia iuan mokoneuan uan tikchiua ma mokuayejyekokan uan tikintlajtlania seki tlamantli, tikinpaleuia ‘kuali ma mokuayejyekokan’ uan okachi ma kipiakan chikauak intlaneltokilis (Proverbios 2:10-12).

12. ¿Ken uelis ika neskayomej tikinmachtis mokoneuan nochi tlen Biblia kijtoa melauak?

¹² Ika neskayomej uelis tikinmachtis mokoneuan nochi tlen kijtoa Biblia melauak. Se neskayotl, uelis tikintlajtoltilis Job 26:7 (xiktlajtolti). * Pero amo san xikinmilui Jehová okilui Job nin tlamantli. Xikinpaleui ma mokuayejyekokan. Uelis tikinmiluis tlaltikpaktlakamej itech nonmej tonalmej amo okineltokayaj Tlaltikpak amo itlaj itech mokitskijtok. Okimatiayaj nochi tlamantli kipia kanin mokitskijtok. Amo ikaj okiteititiaya Tlaltikpak amo itlaj itech mokitskijtok, pampa amo okatkaj telescopios nion naves tlen yauij iluikak. ¿Tlen techmachtia non? Maski yikipia miak xiuitl omoijkuilo Biblia, nochi kuali tlen itech ijkuilitok pampa iaxka Jehová (Nehemías 9:6).

13, 14. ¿Ken uelis tetajmej kinmachtiskej inkoneuan ma kitlakamatikan Biblia?

¹³ Noijki xikinmachti mokoneuan yolpakiskej tla kitlakamatij tlen kijtoa Biblia (xiktlajtolti Salmo 1:1-3). * Se neskayotl, uelis tikinmiluis ma mokuayejyekokan chantitiuij itech se isla uan moneki kinpejpenaskej akinmej iuan chantitiuij. Satepan, uelis tikintlajtlanis: “¿Akinmej nankinpejpenaskiaj pampa nochtin kuali yetoskej uan ika yolseuilistli?”. Satepan, uelis tikintlajtoltilis Gálatas 5:19-23 pampa ma kitakan akinmej kineki Jehová ma chantikan itech xochitlali.

¹⁴ Ijkon uelis tikinmachtis mokoneuan ome tlamantli tlen miak ipati. Achto, Jehová techmachtijtok ma tiyolpakikan uan ma tiyetokan ika yolseuilistli iuan oksekimej. Ome, noijki techmachtijtok ken tichantiskej itech xochitlali (Isaías 54:13; Juan 17:3). Noijki uelis tikinmachtis mokoneuan Biblia yokinpaleui sekimej tokniuan. ¿Ken? Xiktemo itech toamatlajkuiloluan kanin kijtoa “Biblia okinpatili innemilis” itech revista Akin Tetlapouijtok. Noso uelis tikiluis se tokni ma mitsyekilui ken okipaleui Biblia ma kipatla inemilis uan ma kitekichiuili Jehová (Hebreos 4:12).

15. ¿Tlen mitspaleuis xikinmachti mokoneuan?

¹⁵ Tla timokuayejyekos ken tikinmachtis mokoneuan, yejuan kipatioitaskej uan kinpaktis. Tlatlamantli xikinmachti pampa ma kinpakti tlen momachtiaj itech Jehová uan kuali iuan ma mouikakan. Ijkon xikchijto ijkuak ok moskaltijtiuij. Se teta okijto: “Amo ximosotlaua tiktemos ken oksepa tikinmachtis mokoneuan tlen yonanmomachtijkej”.

16. (1) ¿Tleka amo san niman xikualani ijkuak tikinmachtis mokoneuan? (2) ¿Ken yokiteititijkej sekimej tetajmej amo san niman kualanij ijkuak kinmachtiaj inkoneuan?

¹⁶ Jehová mitspaleuis pampa mokoneuan uelis kipiaskej okachi chikauak intlaneltokilis (Gálatas 5:22, 23). Pero moneki kauitl, ik non, amo san niman xikualani iuan mokoneuan. Okachi kuali xikinmachtijto. Se teta uan ikoneuan tlen chantij itech ueyi altepetl Japón okijto: “Nonamik uan ne sapanoa inmiuan otimotlapouiayaj ijkuak okatkaj tsikitsitsintin. Mojmostla otimomachtiayaj 15 minutos. San ijkuak otikpiayaj nechikol amo otimomachtiayaj. Pero 15 minutos amo miak pampa yejuan nion pampa tejuan”. Uan se tlayekanki itech circuito okijkuilo: “Ijkuak onimoskalti, miak tlamantli onimotlajtlaniaya. Seki tlamantli tlen onimotlajtlaniaya, satepan omonankilijkej itech nechikolmej, ijkuak noselti onimomachtiaya uan ijkuak otimomachtiayaj ken kalchanejke. Ik non, tetajmej nochipa ma kinmachtikan inkoneuan”.

17. (1) ¿Tleka moneki tetajmej ma kipiakan chikauak intlaneltokilis? (2) ¿Ken okinpaleuijkej inmichpokauan ma tlaneltokakan itech Jehová se tokni uan isiua?

¹⁷ Ijkuak mokoneuan kitaskej tejuatsin titlaneltoka itech Jehová, noijki ijkon kichiuaskej. Yejuan kitaskej tlen tikchiua. Ik non, xikpia chikauak motlaneltokilis uan xikita Jehová melauak onka. Ximokuayejyeko itech nin neskayotl, se tokni uan isiua tlen chantij itech islas Bermudas. Kijtoaj ijkuak yejuan itlaj kintekipachoa, yejuan uan inmichpokauan kitlatlaujtiaj Jehová uan kiluiaj ma kinyekana. Noijki kinmiluiaj inmichpokauan ma kitlatlaujtikan Jehová. Noijki kiluiaj inmichpoch tlen okachi yiueyi ma tlaneltoka itech Jehová, ma kitekichiuili uan amo sapanoa ma motekipacho. Noijki kijtoa: “Ijkuak tochpoch kita kipaleuia, kita Jehová melauak techpaleuijtok. Melauak kipia chikauak itlaneltokilis itech toTajtsin Dios uan itech Biblia”.

18. ¿Tlen moneki nochipa kilnamiktoskej tetajmej?

¹⁸ Tetajmej, nochipa xikilnamiktokan amo uelis nankinchiualtiskej namokoneuan ma tlaneltokakan itech Jehová. Namejuan uelis nankitokaskej se xochitl noso se kauitl uan uelis nankitlaliskej atl, pero san ye Jehová uelis kiskaltis (1 Corintios 3:6). Ik non, ximochijchikauakan xikinmachtikan namokoneuan itech toTajtsin Dios uan xikiluikan ma namechpaleui ika iespíritu santo xitlaneltokakan. Jehová namechteochiuas tla nanmochijchikauaskej (Efesios 6:4).