Yeqa uye kokuphakathi

Yeqa uye kokumunyethweyo

ISAHLUKO 12

Khuluma “Okusizayo Ekwakheni Abanye”

Khuluma “Okusizayo Ekwakheni Abanye”

“Akungabi lenkulumo embi ephuma emilonyeni yenu, kodwa okusizayo ekwakheni abanye.”​—KWABASE-EFESU 4:29.

1-3. (a) Yisiphi isipho uJehova asinike sona? (b) Kungani kumele sisisebenzise kuhle isipho leso?

AKE ucabange ngobaba othengela indodana yakhe ibhayisikili. Kuyamthokozisa ukunika indodana yakhe isipho leso. Kodwa angezwa njani nxa ingalitshova kubi ibisilimaza omunye umuntu?

2 UJehova nguye osinika “zonke izipho ezinhle lezipheleleyo.” (UJakhobe 1:17) Esinye isipho esihle asinike sona ngesokukhuluma. Isipho lesi sisinceda ukuthi siveze okusezinhliziyweni zethu kanye lesikucabangayo. Siyenelisa ukukhuluma izinto ezingakhuthaza abanye kumbe ezingabalimaza.

3 UJehova usifundisa indlela okumele sisisebenzise ngayo isipho lesi ngoba uyakwazi ukuthi amazwi alamandla kakhulu. ILizwi lakhe lithi: “Akungabi lenkulumo embi ephuma emilonyeni yenu, kodwa okusizayo ekwakheni abanye mayelana leziswelo zabo, ukuba kusize labo abalalelayo.” (Kwabase-Efesu 4:29) Ake sixoxe ngokuthi singasisebenzisa njani isipho lesi ngendlela ethokozisa uNkulunkulu futhi enceda abanye.

NANZELELA INDLELA OKHULUMA NGAYO

4, 5. IBhayibhili lisitshela ukuthi amazwi alamandla okwenzani?

4 Kumele sinanzelele esikukhulumayo lendlela esikukhuluma ngayo ngoba amazwi alamandla. UZaga 15:4 uthi: “Ulimi oluletha ukuphola luyisihlahla sokuphila, kodwa ulimi olukhohlisayo luyawephula umoya.” Amazwi omusa ayakhuthaza futhi avuselele abanye njengoba nje isihlahla sisinika umoya osenza siphile kanye lomthunzi omuhle. Kodwa amazwi ahlabayo ayabazwisa ubuhlungu abanye.​—IZaga 18:21.

Amazwi alomusa ayavuselela

5 IBhayibhili lithi: “Amazwi okubhuda agwaza njengenkemba.” (IZaga 12:18) Ukukhuluma ngendlela elokhahlo kungabazwisa ubuhlungu abanye futhi kuphambanise ubuhlobo bethu labo. Amazwi ahlabayo abuhlungu njalo kunzima ukuwakhohlwa. UZaga 12:18 uqhubeka esithi: “Ulimi lohlakaniphileyo luyelapha.” Amazwi alomusa ayathoba inhliziyo njalo alungise ubuhlobo obungabe sobuphambanisekile. (Bala iZaga 16:24.) Ukukhumbula ukuthi amazwi alamandla kuzasinceda ukuthi sinanzelele indlela esikhuluma ngayo.

6. Kungani kunzima ukukhuluma okuhle ngaso sonke isikhathi?

6 Esinye isizathu esenza sinanzelele indlela esikhuluma ngayo yikuthi silesono. ILizwi likaNkulunkulu lithi ‘izinkanuko zenhliziyo yomuntu zimbi.’ (UGenesisi 8:21; ULukha 6:45) Akulula ukukhuluma okuhle ngaso sonke isikhathi. (Bala uJakhobe 3:2-4.) Loba kunjalo kumele sizame ukukhuluma kuhle labanye.

7, 8. Kuyini okungenzakala nxa singasisebenzisa kubi isipho sokukhuluma?

7 Kumele sinanzelele indlela esikhuluma ngayo ngoba sizalandisa kuJehova. UJakhobe 1:26 uthi: “Uma umuntu ecabanga ukuthi uyakholwa kodwa engabambi ulimi lwakhe okuqinileyo, uyazikhohlisa njalo lokholo lwakhe luyize.” Nxa singananzeleli lokho esikukhulumayo singacina singasela buhlobo obuhle loJehova.​—UJakhobe 3:8-10.

8 Kumele sinanzelele indlela esikhuluma ngayo. Kodwa okuzasinceda ukuthi senze njalo yikwazi inkulumo okumele siyixwaye.

AMAZWI ALIMAZAYO

9, 10. (a) Namuhla kugcwele inkulumo enjani? (b) Kungani kungamelanga sisebenzise inkulumo ebolileyo?

9 Abantu abanengi lamuhla bakhuluma inkulumo ebolileyo kumbe engcolileyo. Bacabanga ukuthi kumele basebenzise inhlamba ukuze bagcizelele lokho abakutshoyo. Kanti njalo izinhlelo zokuhlekisa zigcwele inkulumo ebolileyo kanye lenhlamba. Kodwa umphostoli uPhawuli wathi: “Zilahleni zonke izinto ezinjengalezi: ulaka, ukuthukuthela, inzondo, ukunyeya lenkulumo ebolileyo.” (KwabaseKholose 3:8) Waphinda wathi “akungabi khona. . . ubuphoxo” phakathi kwamaKhristu.​—Kwabase-Efesu 5:3, 4.

10 UJehova kanye lalabo abamthandayo bayayizonda inkulumo ebolileyo ngoba ingcolile. Nxa iBhayibhili likhuluma ‘ngezenzo zemvelo yesono’ lihlanganisa ‘lokungcola.’ (KwabaseGalathiya 5:19-21) “Ukungcola” kugoqela imikhuba emibi etshiyeneyo. Umuntu oqhubeka esebenzisa inkulumo engcolileyo kumbe ebolileyo uyasuswa ebandleni.​—2 KwabaseKhorinte 12:21; Kwabase-Efesu 4:19; khangela Amabala Asekucineni 23.

11, 12. (a) Kuyingozi ngani ukunyeya? (b) Kungani kungamelanga sinyundele abanye?

11 Kumele sixwaye isinyeyo. Kungokwemvelo ukufuna ukwazi okwenzakala ezimpilweni zabanye kanye lokuxoxa ngabo. Ngokwesibonelo amaKhristu akuqala ayefuna ukwazi okwakusenzakala ezimpilweni zabazalwane babo kanye lalokho ayengakwenza ukuze abasize. (Kwabase-Efesu 6:21, 22; KwabaseKholose 4:8, 9) Nxa sikhuluma ngabanye abantu kumele sinanzelele ngoba singacina siqamba amanga, sikhulume imfihlo zabo kumbe sibanyundele. AbaFarisi banyundela uJesu ngesikhathi bemqambela amanga ngento ayengazange ayenze. (UMathewu 9:32-34; 12:22-24) Ukunyundela umuntu kungenza abe ledumela elibi, kumzwise ubuhlungu njalo kuphambanise ubuhlobo phakathi kwabantu.​—IZaga 26:20.

12 UJehova ufuna sisebenzise isipho sokukhuluma ngendlela ezakwakha futhi ikhuthaze abanye hatshi ukubaxabanisa. UJehova uyamzonda umuntu “oletha ukuxabana kubazalwane.” (IZaga 6:16-19) Umnyundeli wokuqala nguSathane uDeveli futhi wanyundela uNkulunkulu. (ISambulo 12:9, 10) Lamuhla abantu abanengi bajayele ukukhuluma amanga ngabanye abantu. Kodwa ebandleni lobuKhristu akumelanga kube njalo. (KwabaseGalathiya 5:19-21) Lokhu kutsho ukuthi kumele sicabange singakakhulumi ukuze singalimazi abanye. Ungakakhulumi ulutho oluthile ngomunye umuntu kumele uzibuze imibuzo le: ‘Lokhu engifuna ukukutsho kuliqiniso yini? Kuyanceda yini? Ngingafuna yini ukuthi umuntu engikhuluma ngaye akuzwe lokhu? Ngingezwa njani nxa omunye umuntu angakhuluma ulutho olufananayo ngami?’​—Bala u-1 Thesalonika 4:11.

13, 14. (a) Ukuhlambaza kubaphatha njani abanye? (b) Kuyini ukuthuka? Kungani amaKhristu kungamelanga athuke abanye?

13 Kwezinye izikhathi siyake sikhulume kubi kodwa akumelanga sikwenze umkhuba lokho. Okunye okumele sikuxwaye yikuphoxa abanye, ukukhuluma ngokhahlo kumbe amazwi ahlabayo. Akumelanga sihlambaze loba sekutheni. UPhawuli wathi: ‘Lahlani konke lokhu, ulaka, ukuthukuthela, inzondo, lokuhlambaza.’ (KwabaseKholose 3:8, The Holy Bible In Ndebele.) Amanye amaBhayibhili ahumutsha amazwi athi “ukuhlambaza” ngokuthi “amazwi amabi,” “inkulumo elimazayo” kumbe “inkulumo ethethisayo.” Inkulumo enjalo yehlisa abanye isithunzi njalo yenza bazizwe bengelancedo. Amazwi anjalo ayingozi kakhulu ebantwaneni yikho akumelanga siwasebenzise.​—KwabaseKholose 3:21.

14 IBhayibhili lisitshela ukuthi ukuthuka ngolunye uhlobo lwenkulumo oluyingozi njalo okumele siluxwaye. Ukuthuka yikuthethisa abanye ulenhloso yokubazwisa ubuhlungu. Umuntu oqhubeka esenza njalo futhi engafuni ukuntshintsha uyasuswa ebandleni. (1 KwabaseKhorinte 5:11-13; 6:9, 10) Sesibonile ukuthi umuntu okhuluma ngokhahlo, okhuluma inkulumo engcolileyo njalo oqamba amanga uphambanisa ubuhlobo bakhe loJehova kanye labanye.

AMAZWI AKHUTHAZAYO

15. Kumele sikhulume njani?

15 Kumele sisebenzise isipho sokukhuluma ngendlela uJehova afuna ngayo. IBhayibhili alisitsheli okumele sikutsho lalokho okungamelanga sikutsho. Elisitshela khona yikuthi kumele sikhulume “okusizayo ekwakheni abanye.” (Kwabase-Efesu 4:29) Inkulumo eyakhayo ngehlanzekileyo, elomusa leliqiniso. UJehova ufuna sisebenzise amazwi ethu ukuthi sikhuthaze futhi sincede abanye, kodwa lokhu akulula. Kumele senze konke okusemandleni ethu ukuthi sikhulume okwakhayo kulokuphongukhuluma nje singacabanganga. (KuThithusi 2:8) Ake sixoxe ngezinye izindlela esingakhuluma ngazo okwakha abanye.

16, 17. (a) Kungani kumele sibancome abanye? (b) Ngobani okumele sibancome?

16 Sifuna ukulingisela uJehova loJesu ngoba bona bayabancoma abanye. (UMathewu 3:17; 25:19-23; UJohane 1:47) Kumele sibe lendaba labanye ukuze senelise ukulingisela uJehova loJesu endabeni le. UZaga 15:23 uthi “Yeka kuhle kangakanani ukuzwa ilizwi elifaneleyo!” Sonke siyakhuthazeka nxa othile angasincoma.​—Bala uMathewu 7:12; khangela Amabala Asekucineni 27.

17 Kumele ukwenze umkhuba ukudinga okuhle okwenziwa ngabanye ukuze wenelise ukubancoma. Ngokwesibonelo uyayinanzelela yini imizamo abayenzayo ukuze balungiselele izinkulumo kumbe ukuze baphendule emihlanganweni? Kuthiwani ngosakhulayo ovikela ukholo lwakhe esikolo? Kumbe osekhulile ohlala ekhona enkonzweni? Ukubancoma abantu laba kungabakhuthaza kakhulu. Indoda layo kumele itshele umkayo ukuthi iyamthanda futhi iyazigqaja ngaye. (IZaga 31:10, 28) Abantu bayakudinga ukunconywa njengoba nje iluba lidinga amanzi lelanga. Abantwana labo kumele banconywe sibili nxa besenza konke okusemandleni abo ukuthi bakhonze uJehova. Ukubancoma kuzabanika isibindi futhi kubenze babe lesifiso sokuqhubeka besenza kuhle.

Singakhuthaza futhi siduduze abanye ngalokho esikutshoyo langendlela esikukhuluma ngayo

18, 19. Kungani kumele sikhuthaze futhi siduduze abanye? Singakwenza njani lokho?

18 Nxa sikhuthaza futhi siduduza abanye siyabe silingisela uJehova ngoba yena ulendaba ‘labathobekileyo emoyeni’ kanye ‘labalenhliziyo ezisolayo.’ (U-Isaya 57:15) UJehova ufuna ‘siqinisane’ njalo ‘siqinise labalovalo.’ (1 KwabaseThesalonika 5:11, 14) Nxa singenza njalo uJehova uzayibona imizamo yethu futhi asibusise.

19 Kwezinye izikhathi ungananzelela ukuthi ebandleni okulo kulomuntu odanileyo. Ungenzani ukuze umncede? Tshengisa ukuthi ulendaba laye lanxa ungasoze uziqede inhlupho zakhe. Ngokwesibonelo ungahlela ukumvakatshela ufike umbalele ivesi yeBhayibhili ekhuthazayo njalo uthandaze laye. (IHubo 34:18; UMathewu 10:29-31) Mqinisekise ukuthi abazalwane bayamthanda. (1 KwabaseKhorinte 12:12-26; UJakhobe 5:14, 15) Khuluma ngendlela etshengisa ukuthi lokho okutshoyo kusuka enhliziyweni.​—Bala iZaga 12:25.

20, 21. Kuyini okwenza kube lula ukuthi umuntu alalele nxa eselulekwa?

20 Eyinye indlela esingakhuthaza ngayo abanye yikubeluleka. Sonke siyakudinga ukwelulekwa. UZaga 19:20 uthi: “Lalela ukucetshiswa, wamukele ukuqondiswa, ngoba ekucineni uzahlakanipha.” Abadala ayisibo bodwa abalomsebenzi wokweluleka lowokukhuza abanye. Abazali labo kumele baqondise abantwababo. (Kwabase-Efesu 6:4) Odade asebekhulile bangeluleka abatsha. (KuThithusi 2:3-5) Kodwa nxa siseluleka abanye akumelanga sikwenze ngendlela ezabenza basale besizwa ubuhlungu. Kuyini okungasinceda endabeni le?

21 Sowake welulekwa ngendlela eyenza kwaba lula ukuthi wamukele okutshelwayo yini? Kuyini okwakunceda ukuthi ulalele? Kungenzakala wananzelela ukuthi umuntu owayekweluleka wayelendaba lawe, ekhuluma ngendlela elomusa futhi elothando. (KwabaseKholose 4:6) Kanti futhi kungenzakala ukuthi wayesebenzisa iBhayibhili. Nxa siseluleka umuntu kumele sikhulume okuvela eBhayibhilini lanxa singasoze sibe simbalela amavesi. Akumelanga sibambe umuntu ngamandla ukuthi alalele imibono yethu futhi akumelanga sisebenzise amavesi ngendlela engayisiyo. Nxa useluleka abanye kumele ube lendaba labo, ube lomusa kanye lothando. Okunye okumele ukwenze yikusebenzisa iBhayibhili.

22. Ufuna ukusisebenzisa njani isipho sokukhuluma?

22 Ukukhuluma kuyisipho esivela kuNkulunkulu. Nxa simthanda sibili uNkulunkulu sizasisebenzisa kuhle isipho lesi. Ungakhohlwa ukuthi amazwi alamandla okulimaza abanye kanye lokubakha. Yikho-ke kumele senze konke okusemandleni ethu ukuthi sikhulume okuzaqinisa futhi kukhuthaze abanye.