Impi le yabangela ukuhlupheka okweminyaka engaba mithathu futhi yatshiya abantu abanengi belimele sibili. Ubaba ngomunye walabo abalimalayo. Lanxa wayekholwa kuNkulunkulu, kwamdanisa kakhulu ukubona abaphristi abangamaKatolika behlanganyela empini le. Yikho wayala ukuthi mina lobhudi sibhabhathizwe eRoma.

 Ngo-1950 savakatshelwa ngoFakazi bakaJehova ababili. Ubaba wabalalela wasevuma ukufundelwa iBhayibhili maviki wonke. Ngangileminyaka engu-14 ngalesosikhathi futhi ngangithanda ukudlala ibhora. Ubaba wayefuna ngibale amanye amabhuku ayewaphiwa ngoFakazi kodwa mina ngangingafuni. Ngelinye ilanga ngafika endlini emini ngivela ebhoreni ngabuza umama ngathi, “Mama, abafundisi beBhayibhili babuyile futhi?” Umama waphendula wathi, “Ye, bakhona endlini lobabakho.” Ngahle ngabuyela phandle ngayazidlalela!

 Okuhle yikuthi ubaba waqhubeka efunda iBhayibhili lanxa mina ngangingelandaba lakho. Wayelithanda kakhulu iqiniso okokuthi ngomnyaka ka-1953 wabhabhathizwa waba nguFakazi kaJehova. Lokhu kwenza ngafuna ukuzwisisa okunengi, ngasengiqalisa ukubuza ubaba imibuzo eminenginengi. Ngaze ngacela leBhayibhili. Yikho wahlela ukuthi omunye uFakazi osakhulayo okuthiwa nguMáximo Murcia azofunda lami iBhayibhili. Ngafunda iBhayibhili okweminyaka emibili ngasengibhabhathizwa sengileminyaka engu-19 emfuleni okuthiwa nguJarama osempumalanga kweMadrid.

 Ngabo-1950 sasingelankululeko yokutshumayela lokungena imihlangano. Ngesikhathi uFrancisco Franco ebusa iSpain, wayefuna wonke umuntu abe ngumKatolika. Lokhu kwabangela ukuthi amapholisa athwalise nzima oFakazi bakaJehova. Sasihlangana ezindlini zabazalwane besesisiba leqiniso lokuthi omakhelwane abasinanzeleli ngoba babengasimangalela emapholiseni. Sasitshumayela endlini ngendlu ngonanzelelo, singena izindlu ezimbili kumbe ezintathu besesisuka siye kwenye indawo. Abanengi babelalela sibili kodwa abanye babengafuni lakusibona.

 Ngelinye ilanga sathi siqoqoda kwenye indlu satshayisana lomphristi weRoma. Sathi sesimtshelile ukuthi sihamba sitshumayela wangibuza wathi, “Ngubani olinike imvumo yokwenza khonokho? Liyakwazi yini ukuthi ngingalibophisa?” Ngamchasisela ukuthi sasikulindele ukuhlangana lezimo ezinjalo ngasengisithi, “Izitha zikaJesu Khristu lazo zazama ukumbophisa. Yikho kusegcekeni ukuthi labalandeli bakhe bazahlangana lobunzima obufananayo.” Esezondiswe yimpendulo yami, umphristi lo wangena endlini esesiyafonela amapholisa. Mina ngahle ngasuka masinyane endaweni le.

 Kungelani lobunzima obabukhona, abamemezeli abalutshwane ababeseSpain bananzelela ukuthi kwakulabantu abanengi ababefuna ukufunda iqiniso. Ngo-February 1956, ngingakafikisi iminyaka engu-20, ngacelwa ukuthi ngibe liphayona eliqakathekileyo. a Abanengi bethu sasisesebatsha futhi sisanda kuqalisa ukuphayona. Lanxa kunjalo siyawabonga amamishinari ayekhona ngoba asiqeqetsha futhi asikhuthaza. Mina lelinye iphayona elisakhulayo sacelwa ukuthi siye edolobheni le-Alicante, endaweni eyayingakaze itshunyayelwe. Ngezinyanga ezilutshwane nje sasesiqalise ukufunda iBhayibhili labanengi futhi sesihambise amabhuku amanengi sibili.

 Kungakayingaphi abantu basebewazi umsebenzi wethu. Yikho sesilezinyanga ezilutshwane sise-Alicante, amapholisa asibopha futhi asithathela amaBhayibhili ethu. Ngemva kwensuku ezingu-33 sivalelwe ejele sahanjiswa eMadrid, kulapho esafika sakhululwa khona. Ukubotshwa lokhu kwakuyisiqalo nje ngoba kukhulu okwakusiza.

 Sengileminyaka engu-21, ngabizelwa esisotsheni. Kwakumele ngiye enkambeni yamasotsha eyayiseNador idolobho elaliyingxenye yeSpain elalisenyakatho yeMorocco. Sengikhonale ngacacisela isikhulu samasotsha ukuthi ngangingasoze ngibe lisotsha kumbe ngigqoke iyunifomu yamasotsha. Amasotsha angithatha angisa ejele yeRostrogordo eseMelilla ukuze ngiyethonisiswa emthethwandaba wamasotsha.

 Ngisalindele ukuthonisiswa, isikhulu samasotsha eSpain esasiseMorocco sathi kwakumele ngiqale ngijeziswe ngamasotsha. Yikho ngathethiswa, ngakarajwa okwemizuzu engu-20 bangikhahlela ngaze ngawela phansi ngingaselamandla ngitsho. Esinye isikhulu samasotsha sanginyathela ekhanda ngejambo ngaze ngaqalisa ukopha. Ngahanjiswa ewofisini yakhe lapho angitshingela khona esithi, “Ungacabangi ukuthi sengiqedile ngawe. Usazokubona okukhulu!” Watshela abalindi ukuthi bangivalele esitokisini esasingaphansi kwesakhiwo. Isitokisi lesi sasimnyama tshu futhi simanzi. Ngasengiphelelwa lithemba.

 Ngikhumbula ngesikhathi ngilele phansi esitokisini ikhanda lami lilokhe lilegazi. Ngangingelalutho ngaphandle kokuyingubo okungatsho lutho lamagundwane ayeke ethutshe lapha lalaphana. Ngangithandaza kokuphela kuJehova ngimcela ukuthi anginike amandla okuqinisela endaweni le emnyama futhi eqandayo. b

 Ngelanga elilandelayo ngaphinda ngatshaywa ngelinye isotsha. Isikhulu sakhona sasibukele sifuna ukuba leqiniso lokuthi ngiyatshaywa okuzwayo. Ngalesisikhathi ngangizibuza ukuthi ngangizenelisa yini ukuqhubeka ngiqinisela. Mhlalokho ebusuku ngamncenga uJehova ngisesitokisini ukuthi angisize.

 Ngelanga lesithathu ngaphinda ngabizwa ewofini yesikhulu. Ngangisesaba ukuthi bazaphinda bangitshaye futhi. Ngesikhathi ngingena ewofisini ngangithandaza kuJehova. Ngathola uDon Esteban, c umabhalane okhangela amacala esisotsheni engilindele. Wayelande ukuzokuzwa ukuthi icala lalizathoniswa njani.

 Wathi engibona ngibhanditshile ekhanda wangibuza ukuthi kwakuhambe njani. Ngaqalisa ngisesaba ukukhuluma ukuthi kwakuhambe njani ngisithi ukuthi bazaphinda bangitshaye kodwa ngamcina ngimtshela iqiniso. Esezwe lokhu wathi: “Angisoze ngivimbe ukuthi indaba yakho ihanjiswe emthethwandaba kodwa woba leqiniso lokuthi akulamuntu ozaphinda akutshaye futhi.”

 Kwenzakala njengokutsho kwakhe, isikhathi sonke ngibotshiwe akulamuntu owaphinda wangitshaya. Kuze kube lamuhla angikwazi ukuthi yindaba uDon wakhetha ilanga lonaleliyana ukuthi azokhuluma lami. Kodwa engikwaziyo yikuthi imithandazo yami yaphendulwa ngendlela engangingayikhangelelanga. Ngazibonela indlela ezitshiyeneyo uJehova angikhulula ngazo ezikhathini ezinzima. Iqiniso yikuthi kazange avumele ukuthi ngihlukuluzwe ngendlela engaphezu kwalokho engingakuthwala. (1 KwabaseKhorinte 10:13) Ngama phambi kukamantshi ngimthemba ngokupheleleyo uJehova.

 Ngagwetshwa iminyaka engu-19, kwazongezelwa ngeminye engu-3 besithi ngeyokungalaleli. Ngemva kwezinyanga ezingu-15 ngiseMorocco ngatshintshelwa ejele ese-Ocaña duze leMadrid ukuze ngiyeqedisa isigwebo sami. Ukususwa kwami eRostrogordo ngisiya e-Ocaña kwakuyisibusiso esivela kuJehova. Ejele le kwakungani ngisepharadayisi ngoba ngangilombheda lengubo. Ngokuya kwesikhathi ngaphiwa umsebenzi wokukhangela izimali zejele. Kodwa ukuvalelwa okwesikhathi eside ejele kwenza ubelesizungu. Okunye okwakunzima kimi yikungabi ndawonye labafowethu engikhonza labo.

 Abazali bami babehlala bengivakatshela kodwa ngangidinga lokukhuthazwa ngabanye. Abazali bami bangitshela ngabanye abazalwane ababengavumanga ukungena esisotsheni. Yikho ngathandaza kuJehova ngimcela ukuthi kube loyedwa umfowethu ozabuya ejele engangikuyo. Lakanye uJehova wawuphendula umthandazo wami ngendlela engangingayikhangelelanga. Akuthathanga sikhathi kwabuya abazalwane abathembekileyo abathathu u-Alberto Contijoch, uFrancisco Díaz lo-Antonio Sánchez sabandawonye ejele le-Ocaña. Ngasengileminyaka emine ngingedwa esitokisini yikho kwangiqinisa ukuba labafowethu ababezangikhuthaza. Sasesitaditsha ndawonye futhi sitshumayeza ezinye izibotshwa.

 Ngo-1964 ngakhululwa. Iminyaka engu-22 engangiyigwetshiwe yehliswa yaba yiminyaka engu-6 lengxenye. Ngelanga engakhululwa ngalo ngahle ngaya emhlanganweni webandla. Ngasebenzisa okuyimadlana engangilakho ukuze ngigade ngiye eMadrid futhi ngasibamba isikhathi somhlangano. Ngakukholisa ukuphinda ngibe ndawonye labafowethu labodadewethu! Okunye engangikukhangelele phambili yikuphinda ngiphayone. Lanxa amapholisa ayebathwalise nzima abafowethu labodadewethu, abantu babezilalela izindaba ezinhle futhi kwakulomsebenzi omnengi okwakumele wenziwe.

 Ngalesi sikhathi ngahlangana loMercedes udade owayeliphayona lesikhathi sonke. UMercedes wayethobekile futhi ezimisele ukutshumayeza bonke abantu. Wayelomusa futhi ephana okuyikho okwangenza ngamthanda. Saqalisa ukuthandana sasesitshada ngemva komnyaka. Umkami uMercedes kube yisibusiso esikhulu kimi.

 Sesilezinyanga sitshadile sacelwa ukuthi sihambele amabandla. Ukuvakatshela amabandla iviki ngayinye kwakusinceda ukuthi sikholise ukuba labafowethu labodadewethu abatshiyeneyo futhi sitshumayele labo. Kwakuvulwa amabandla amatsha eSpain futhi abazalwane babedinga ukuncediswa lokukhuthazwa. Okwesikhathi esithile ngangike ngincedise ngamanye amalanga ewofisini yaboFakazi bakaJehova eyayiseBarcelona. Iwofisi le yayisaseyimfihlo, ingakaziwa kangako.

 Ukwenza umsebenzi wethu sicatshile kwaphela ngo-1967 ngesikhathi uhulumende enika inkululeko zonke izizalwane zaseSpain. Kwathi ngo-1970 oFakazi bakaJehova babhaliswa ngokusemthethweni. Sasesihlangana sikhululekile, sasesingazakhela amaWolu oMbuso futhi kwasekungakhiwa lewofisi yegatsha.

 Ngo-1971 mina lomkami sacelwa ukuthi siyosebenzela ewofisini yegatsha entsha eyayiseBarcelona. Kodwa ngemva komnyaka uMercedes wazithwala wasebeletha indodakazi yethu enhle u-Abigail. Lokhu kwenza sama inkonzo yaseBhetheli ukuze sinakekele indodakazi yethu.

 Kwathi u-Abigail esekhulakhulile, igatsha lasicela ukuthi siphinde siqalise umsebenzi wokuhambela. Njengenjayelo sathandaza ngendaba le saphinda saxoxa labazalwane abaqinileyo ekukhonzeni ukuze basicebise. Omunye umdala wathi: “Jesús, nxa befuna ukuthi uhambele amabandla, kumele uvume.” Ekuqaliseni sasivakatshela amabandla ayesendaweni eseduze lalapho esasihlala khona ukuze siqhubeke sinakekela u-Abigail. Kodwa wathi esekhulile futhi esesenelisa ukuzibonela, sazimisela ukwenza okunengi enkonzweni yesikhathi sonke.

 Saqeda iminyaka engu-23 sisenkonzweni yokuhambela. Ngakukholisa kakhulu ukuhambela ngoba kwanginika ithuba lokusebenzisa okwenzakala empilweni yami ukuze ngikhuthaze abasakhulayo. Ngezinye izikhathi nxa ngangithole ithuba lokufundisa ezikolo zabadala lezabasenkonzweni yesikhathi sonke, sasihlala eBhetheli eseMadrid. IBhetheli yayiseduze komfula uJarama engabhabhathizelwa kuwo ngo-1955. Ngangingacabangeli ukuthi ngelinye ilanga ngizake ngibuyele endaweni le ukuze ngizoncedisa abafowethu labodadewethu abasakhulayo ukuthi baqhubeke ngomsebenzi oqakathekileyo enkonzweni kaJehova.

 Kusukela ngo-2013 besingamaphayona aqakathekileyo. Bekungalula ukutshintsha kodwa lokhu bekuyinto enhle kakhulu. Ngisanda ku-opharethwa inhliziyo. Ngalezizikhathi kudingakale ukuthi ngithembe uJehova futhi ubelokhu engisekela, kazange angitshiye. Okweminyaka yonke le engu-56 umkami ubengisekela. Ungumngane weqiniso sibili.

 Ngiyake ngicabange insuku leziyana ngisafundisa ezikolo zenhlanganiso. Ngangibabone ngelihlo lengqondo abafundi belindele ukufundiswa. Ukufuna kwabo ukuzwa okunengi kwakungenza ngicabange ngentshiseko engangilayo lami ngesikhathi ngiqalisa ukukhonza uJehova ngingangabo. Kuliqiniso sibili ukuthi bezikhona izikhathi ezinzima empilweni yami, kodwa kukhona okuhle obekusenzakala. Izikhathi ezinzima zangifundisa ukuthi akumelanga ngizithembe. Zanginceda ukuthi ngisibone isandla sikaJehova esilamandla, isandla esasingiqinisa ngaso sonke isikhathi lanxa kwakunzima kakhulu ngingaselathemba.—KwabaseFiliphi 4:13.