Yeqa uye kokuphakathi

Yeqa uye kokumunyethweyo

Bazali—Ncedani Abantwabenu ‘Bahlakaniphele Ukusindiswa’

Bazali—Ncedani Abantwabenu ‘Bahlakaniphele Ukusindiswa’

“Kanye lokuthi kusukela ebuntwaneni wayazi njani imibhalo engcwele engakwenza uhlakaniphele ukusindiswa.”—2 TIM. 3:15.

IZINGOMA: 1, 41

1, 2. Kuyini okungenza umzali akhathazeke nxa umntanakhe efuna ukuzinikela kuJehova lokubhabhathizwa?

ABANTU abanengi esifunda labo iBhayibhili bayathuthuka baze bazinikele kuJehova njalo babhabhathizwe. Phakathi kwabo kulabantwana abakhuliswe ngabazali abangamaKhristu asebekhethe ukwenza intando kaNkulunkulu. (Hubo. 1:1-3) Nxa ungumzali, kungenzakala ukuthi lawe ukhangelele ukuthi ngelinye ilanga umntanakho uzabhabhathizwa.​—Khangela u-3 Joh. 4.

2 Loba kunjalo, zikhona izinto ezingakwenza ukhathazeke. Mhlawumbe wabona abanye abantwana ababhabhathiziweyo bephambuka loba betshiya ukukhonza uJehova lanxa ekuqaliseni babemthanda. Lokhu kungabangela ukuthi ufikelwe ngumcabango wokuthi kuzakwenzakala into efananayo lakowakho umntwana. Angacina esefanana labazalwane base-Efesu abadela uthando ababelalo ekuqaliseni. (Isam. 2:4) Pho ungamnceda njani umntanakho ukuthi ahlale emthanda uJehova njalo asebenzele ‘ukusindiswa’? (1 Phet. 2:2) Ake sixoxe ngendaba kaThimothi ukuze sithole impendulo yombuzo lo.

‘WAYAZI IMIBHALO ENGCWELE’

3. (a) Kwenzakala njani ukuthi uThimothi abe ngumKhristu njalo wakwamukela njani ayekufundiswa? (b) Yiziphi izinto ezintathu ezaqanjwa nguPhawuli ngesikhathi ebhalela uThimothi?

3 Kungenzakala ukuthi uThimothi waqala ukuzwa izindaba ezinhle ngoJesu ngesikhathi umphostoli uPhawuli evakatshele abazalwane beLystra ngo-47 C.E. * Ngalesosikhathi wayengabe esesengumfana futhi wakwamukela lokho akufundiswayo. Ngemva kweminyaka emibili waqalisa ukuhambela amabandla loPhawuli. Sekwedlule iminyaka engaba ngu-16 uPhawuli wabhalela uThimothi wathi: “Qhubeka ngalokho okufundileyo njalo wakukholwa, ngoba uyabazi labo okufunde kubo, kanye lokuthi kusukela ebuntwaneni wayazi njani imibhalo eNgcwele [iMibhalo yesiHebheru] engakwenza uhlakaniphele ukusindiswa ngokukholwa kuKhristu uJesu.” (2 Tim. 3:14, 15) UPhawuli waqamba izinto ezintathu emavesini la. Wakhuluma (1) ngokwazi imibhalo engcwele, (2) lokukholwa izinto ozifundileyo (3) kanye lokuhlakaniphela ukusindiswa ngokholo kuKhristu uJesu.

4. Kuyini esikuphiwe yinhlanganiso okukunceda ukuthi ufundise abantwabakho? (Khangela umfanekiso osekuqaliseni.)

4 Akuthandabuzwa ukuthi ufuna umntanakho ayazi iMibhalo engcwele. Lamuhla iMibhalo engcwele igoqela iMibhalo yesiHebheru kanye leMibhalo yamaKhristu yesiGrikhi. Abantwana bayenelisa ukuzwisisa izindaba eziseBhayibhilini kanye labantu okukhulunywa ngabo lanxa besesebancane. Inhlanganiso kaJehova ikhiphe izinto ezinengi kakhulu abazali abangazisebenzisa ukuze basize abantwababo. Kukhona yini ojayele ukukusebenzisa okutholakala ngolimi lwakho? Khumbula ukuthi ukwazi iMibhalo yikho okuvula ithuba lokuthi umntwana abe lobuhlobo obuhle loJehova.

“NJALO WAKUKHOLWA”

5. (a) Atshoni amazwi athi ‘njalo wakukholwa’? (b) Sikwazi njani ukuthi uThimothi wazikholwa izindaba ezinhle ezazimayelana loJesu?

5 Kuqakathekile sibili ukwazi iMibhalo engcwele kodwa kulokunye okumele abazali bakwenze ukuze iqiniso lingene lijule ezinhliziyweni zabantwababo. Khumbula ukuthi abazali bakaThimothi bamsiza waze ‘wakholwa’ ukuthi lokho akufundiswayo kuliqiniso. Ibala lesiGrikhi elihunyutshwe ngokuthi ‘wakukholwa’ litsho ukuqiniseka loba ukungathandabuzi ukuthi into ethile iliqiniso. UThimothi wayazi esesemncane iMibhalo yesiHebheru. Kodwa ngokuya kwesikhathi wathola ubufakazi obamenza wakholwa sibili ukuthi uJesu unguMesiya. Lokhu kwamfuqa ukuthi abhabhathizwe njalo abe ngumnali kanye loPhawuli.

6. Ungamnceda njani umntanakho akholwe ukuthi akufunda eLizwini likaNkulunkulu kuliqiniso?

6 Ungamnceda njani umntanakho ukuthi akholwe ukuthi omfundisa khona kuliqiniso? Into eqakathekileyo engakusiza yikuba lesineke ngoba ukuba lokholo oluqinileyo akwenzakali ngelanga elilodwa. Umntwana ngeke aphonguvuma into ethile ngenxa yokuthi wena uyakholwa ukuthi iliqiniso. Kumele afunde “ukwehlukanisa okuhle kokubi” ukuze abe lokholo oluqinileyo. (Bala uHebheru 5:14.) Loba kunjalo kufanele umncedise ukuthi enelise ukwenza lokhu njalo uphendule yonke imibuzo angaba layo. Ake sixoxe ngesibonelo somunye umzali owakwenzayo lokhu.

7, 8. (a) Chaza ukuthi ukuba lesineke kumncede njani omunye umzali ukuthi enelise ukufundisa indodakazi yakhe. (b) Kuyanceda yini ukuba lesineke nxa ufundisa umntanakho?

7 Umzalwane okuthiwa nguThomas olendodakazi eleminyaka engu-11 ubika ukuthi iyake imbuze imibuzo enjengokuthi, “UJehova kazange asebenzise ukuzenzakalela kwemvelo yini ukuze adale izinto? Yindaba lathi singavoti njengabanye ukuze senze izinto zibe ngcono?” UThomas uthi: “Kwezinye izikhathi ngiyake ngiphose ngimtshele ukuthi alandele lokho engimfundise khona kuphela. Kodwa besengikhumbula ukuthi okungamnceda ukuthi abe lokholo oluqinileyo yikumchasisela kuhle, aze azwisise ukuthi kungani engimtshela khona kulengqondo.”

8 UThomas wakubona ukuthi ukuba lesineke kuqakathekile nxa ufundisa umntwana njalo sonke kumele simlingisele. (Kol. 3:12) Wananzelela lokuthi ukunceda umntwana kuthatha isikhathi futhi kwezinye izikhathi kuyadingeka ukuthi uxoxe laye kanenginengi usebenzisa iMibhalo. Lokhu kuyamsiza akholwe ukuthi akufundiswayo kuliqiniso. UThomas uphinda athi: “Mina lomkami siyazama ukubona ukuthi indodakazi yethu iyakuzwisisa yini lokho esiyifundisa khona lokuthi iyakholwa yini ukuthi kuliqiniso. Asimangali nxa ibuza imibuzo, obekungasimangalisa yikubona isamukela yonke into nje esiyitshoyo.”

9. Ungenzani ukuze ugxilise iLizwi likaNkulunkulu enhliziyweni yomntanakho?

9 Nxa abazali bangaba lesineke ekufundiseni, kuzakuba lula ukuthi abantwababo bazwisise “ububanzi lobude lokudepha kanye lokutshona” kokholo. (Efe. 3:18) Kodwa kumele bazame ukusebenzisa izinto ezihambelana leminyaka yabantwababo njalo babazwisise ngoba indlela abantwana ababamba ngayo izinto iyatshiyana. Nxa abantwana sebekholwa ukuthi abakufundiswayo kuliqiniso kuzakuba lula ukuthi benelise ukuchazela abanye lokho abakukholwayo. (1 Phet. 3:15) Ngakho nxa ungumzali zibuze: ‘Umntanami uyenelisa yini ukuchazela abanye ukuthi kwenzakalani nxa umuntu angafa? Uyakuvuma yini okutshiwo liBhayibhili ngendaba le?’ * Akulula ukunceda umntwana ukuthi azwisise iLizwi likaNkulunkulu kodwa imizamo yenu bazali ingaba lempumela emihle ekucineni.​—Dute. 6:6, 7.

10. Kuyini okunye okungasiza abantwana ukuthi babe lokholo?

10 Isibonelo senu bazali laso singasiza abantwabenu ukuthi babe lokholo. Udadewethu okuthiwa nguStephanie olamantombazane amathathu uthi: “Kusukela abantwabami besesebancane bengihlala ngizibuza ukuthi, ‘Ngiyabatshela yini ukuthi kungani ngikholwa ukuthi uJehova ukhona lokuthi uyasithanda? Ngiyabachazela yini ukuthi ukulalela imithetho yakhe kunceda ngani? Bayakubona yini ukuthi ngiyamthanda uJehova?’ Phela angisoze ngikhangelele ukuthi abantwabami babe lokholo kuJehova mina ngingelalo.”

“ENGAKWENZA UHLAKANIPHELE UKUSINDISWA”

11, 12. Kutshoni ukuhlakanipha njalo kukhanya ngani?

11 Sesibonile ukuthi uThimothi wayeyazi iMibhalo futhi ekukholwa lokho ayekufundisiwe. Kodwa wayesitshoni uPhawuli lapho emtshela ukuthi imibhalo engcwele yayizamenza ‘ahlakaniphele ukusindiswa’?

12 Ibhuku elithi Insight on the Scriptures, Volume 2, lithi ukuhlakanipha okukhulunywa ngakho eBhayibhilini kugoqela “ukwenelisa ukusebenzisa ulwazi lokuzwisisa ngendlela eqondileyo ukuze ulungise inhlupho, ubalekele izinto ezingakuwisela engozini, uhlele kuhle ofuna ukukwenza empilweni futhi uncedise abanye ukuthi benze njalo. Ukuhlakanipha okunjalo kutshiyene lokuba yisithutha.” IBhayibhili lithi “ubuthutha bubotshelwe enhliziyweni yomntwana.” (Zaga. 22:15) Ngakho ukuhlakanipha yikho okutshengisa ukuthi umntwana usekhulile. Akuyi ngokuthi uleminyaka emingaki kodwa kukhanya ngendlela amesaba ngayo uJehova lalalela ngayo imithetho yakhe.​—Bala iHubo 111:10.

13. Abantwana bangatshengisa njani ukuthi bahlakaniphele ukusindiswa?

13 Abantwana abalokholo oluqinileyo kabaphongulandela izinkanuko zabo loba ukuyengwa ngontanga yabo. (Efe. 4:14) Kodwa bayazama ngamandla wonke ukusebenzisa izingqondo zabo ukuze ‘behlukanise okuhle kokubi.’ (Heb. 5:14) Kanti njalo batshengisa ukuthi bahlakaniphile ngokukhetha ukwenza okuhle lanxa abazali babo bengekho eduze. (Flp. 2:12) Ukuhlakanipha okunjalo yikho okudingakalayo ukuze umntwana asindiswe. (Bala iZaga 24:14.) Ungamnceda njani umntanakho ukuthi abe lokuhlakanipha okunjalo? Into yokuqala engamsiza yindlela wena mzali ophila ngayo. Kumele izinto ozenzayo lozikhulumayo zitshengise ukuthi uzimisele ukulandela izimiso lemithetho kaNkulunkulu.​—Rom. 2:21-23.

Kungani kuqakathekile ukuthi umzali aqhubeke emncedisa umntanakhe? (Khangela izindima 14-18)

14, 15. (a) Kuyini okumele kwenziwe nxa umntwana esefuna ukubhabhathizwa? (b) Ungamnceda njani umntanakho ukuthi abone ubuhle bokulandela imithetho kaNkulunkulu?

14 Akwanelanga ukutshela umntanakho ukuthi yikuphi okumele akulandele lokungamelanga akulandele. Kufanele umsize acabangisise ngemibuzo le: ‘Kungani iBhayibhili lingavumi ukuthi senze izinto ezithile lanxa abanye abantu bezithanda kakhulu? Kuyini okwenza singathandabuzi ukuthi ukulandela izimiso eziseBhayibhilini kuyanceda?’​—Isaya. 48:17, 18.

15 Nxa umntwana elesifiso sokubhabhathizwa kumele ancediswe ukuze azwisise ukuthi kutshoni ukuba ngumKhristu ozinikeleyo. Kufanele abone ubuhle lobunzima obungabakhona kanye lokuthi yiziphi izibusiso angazithola ngokwenza njalo. (Mak. 10:29, 30) Ukwazi lokhu kuzamsiza nxa esebhabhathiziwe ngakho kuhle ukuthi ancediswe endabeni le engakabhabhathizwa. Kumele abazali bazame ukusiza abantwababo ukuthi babone ubuhle bokulalela uJehova kanye lempumela ebakhona nxa bengamlaleli. Lokhu kuzabasiza ukuthi bazimisele ukulandela izimiso zakhe.​—Dute. 30:19, 20.

NXA ESETHANDABUZA

16. Kuyini okumele abazali bakwenze nxa umntwana obhabhathiziweyo eqalisa ukuthandabuza?

16 Kungenzakala ukuthi umntanakho esebhabhathiziwe aqalise ukuthandabuza ukuthi akukholwayo kuliqiniso. Ngokwesibonelo angathatheka ngezinto zomhlaba lo kumbe aqalise ukucabanga ukuthi akuncedi ukulandela izimiso zikaNkulunkulu. (Hubo. 73:1-3, 12, 13) Kumele wenzeni nxa sekunjalo? Ungaqali ukuvuka ngolaka. Indlela ozakwenza ngayo yiyo ezakutsho ukuthi umntanakho uzaqhubeka elokholo kuJehova yini kumbe uzatshiya ukumkhonza. Zimisele ukuxoxisana laye kuhle kungelani lokuthi usesemncane kumbe usekhulakhulile. Kumele abone ukuthi uyamthanda lokuthi ufuna ukumnceda.

17, 18. Umzali angamnceda njani umntanakhe nxa esethandabuza?

17 Nxa umntwana ebhabhathiziwe uyabe enze isifungo sokuzinikela kuJehova. Khumbula ukuthi nxa uzinikela uyabe uthembisa uNkulunkulu ukuthi uzamthanda njalo wenze intando yakhe kumnyama kubomvu. (Bala uMakho 12:30.) UJehova uyasiqakathekisa kakhulu isifungo lesi njalo ukhangelele ukuthi wonke umuntu osenzayo asigcwalise. (UmTshu. 5:4, 5) Zinike isikhathi sokuhlala phansi lomntanakho umkhumbuze ngomcijo lo oqakathekileyo. Kodwa ungakakwenzi lokhu qala uhlole konke inhlanganiso ekunike abazali ukuze basize abantwababo. Ngemva kwalokho zama ukumnceda ngomusa umntanakho ukuze abone ukuthi isifungo sokuzinikela kuJehova siqakatheke kakhulu kanye lokuthi ukusigcwalisa kuzamenza athole izibusiso ezinengi.

18 Okunye okunganceda abazali yikuhlola isihloko esithi “Imibuzo Ebuzwa Abazali” kusengezo esisebhukwini lesiZulu elithi Intsha Iyabuza—Izimpendulo Ezisebenzayo, Umqulu 1. Ibhuku leli lichaza ukuthi umzali akumelanga azitshele ukuthi umntanakhe kasamthandi uJehova kodwa kumele adingisise ukuthi kuyini okumenza abe njalo. Kwezinye izikhathi lokhu kubangelwa yizinto azitshelwa ngabanye abantwana, ukuba lesizungu loba ukuziqathanisa labanye abasakhulayo ababhabhathiziweyo. Ibhuku leli lichaza lokuthi izinto ezinjalo yizo ezibangela ukuthi umntwana aqalise ukuthandabuza, akutsho ukuthi uyabe engasavumelani lalokho omfundise khona. Liqamba lamacebo angasetshenziswa ngumzali ukuze ancede umntanakhe osethandabuza.

19. Abazali bangabanceda njani abantwababo ukuthi ‘bahlakaniphele ukusindiswa’?

19 Bazali lilomsebenzi oqakathekileyo wokukhulisa abantwabenu “ngokufundisa langokulaya kweNkosi.” (Efe. 6:4) Lokhu akutsho ukubatshela nje ukuthi iBhayibhili lithini kodwa kugoqela lokubanceda bakholwe ukuthi lokho elibafundisa khona kuliqiniso. Kumele libasize babe lokholo oluqinileyo ukuze bazimisele ukuzinikela kuJehova lokumkhonza ngenhliziyo yonke. Ngakho zamani ngamandla wonke ukunceda abantwabenu ukuthi ‘bahlakaniphele ukusindiswa’ njalo livume ukuqondiswa yiLizwi likaNkulunkulu lomoya wakhe ongcwele.

^ indima 3 U-C.E., umela ukuthi “Common Era,” okutsho isikhathi uJesu esebuyile emhlabeni.

^ indima 9 Ngokwesibonelo kuwebhusayithi yethu kulezindaba ezitshiyeneyo ezitholakala ngolimi lwesiZulu esihlokweni esithi “IBhayibhili Lifundisani Ngempela?” ezinganceda abantwana labakhulileyo ukuthi bazwisise izindaba eziseBhayibhilini futhi benelise ukuzichazela abanye. Yana ku-jw.org ngaphansi kwesihloko esithi IZIMFUNDISO ZEBHAYIBHELI > AMATHULUZI OKUTADITSHA IBHAYIBHELI.