1, 2. (a) Chaza ukuthi uJesu wayewubona njani uMthetho kaNkulunkulu. (b) Ababhali labaFarisi babewuphatha njani uMthetho?

UJESU wayewuthanda kakhulu uMthetho kaMosi. Lokhu akusimangalisi ngoba uMthetho lo wawuvela kuYise uJehova. IBhayibhili laphrofetha ukuthi uJesu wayezawuthanda ngenhliziyo yonke umthetho kaNkulunkulu, lathi: “Ngiyakunxwanela ukwenza intando yakho, O Nkulunkulu wami; umthetho wakho usenhliziyweni yami.” (Hubo. 40:8) Lakanye uJesu watshengisa ngamazwi langezenzo ukuthi uMthetho kaNkulunkulu wawuphelele futhi ulusizo. Kanti njalo wayeqiniseka ukuthi konke okwakukuwo kwakuzagcwaliseka.—Mat. 5:17-19.

² Kumele ukuthi kwamzwisa ubuhlungu ukubona ababhali labaFarisi bewusebenzisa kubi uMthetho owawuvela kuYise. Babegijimela ukwenza izinto ezincane ezaziqanjwa emthethweni kodwa betshiya izinto eziqakathekileyo. Yikho uJesu wathi kubo: “Linika okwetshumi okweziyoliso zenu—iminti ledili lekhamini. Kodwa seliyekethisile kulezozinto eziyisiqokoqela somthetho—ukwenza okulungileyo kwabanye, umusa kanye lokwethembeka.” (Mat. 23:23)  UJesu wayengafanani labaFarisi ngoba yena wayewuzwisisa uMthetho kaNkulunkulu lezimiso ezitholakala kuwo.

3. Sizaxoxa ngani esihlokweni lesi?

³ Lamuhla kasisekho ngaphansi kwesivumelwano soMthetho. (Rom. 7:6) Kodwa kungani uJehova wawufaka eLizwini lakhe iBhayibhili? Kungenxa yokuthi ufuna sizwisise futhi sisebenzise ‘izinto eziyisiqokoqela somthetho’ okutsho izimiso eziqakathekileyo ezikuwo. Ngokwesibonelo yiziphi izimiso esizithola endabeni yamadolobho okuphephela? Ngeviki ephelileyo sibonile ukuthi kuyini esikufunda kulokho okwakusenziwa ngumuntu owayebulele omunye ngengozi. Kuliviki sizabona ukuthi uhlelo lwamadolobho okuphephela lusifundisani ngoJehova lokuthi singamlingisela njani. Ngakho esihlokweni lesi sizaphendula imibuzo le emithathu: Amadolobho okuphephela asifundisani ngesihawu sikaJehova? Asifundisani ngokuqakatheka kokuphila? Atshengisa njani ukuthi uJehova wahlulela kuhle? Nxa sixoxa ngemibuzo le zama ukubona ukuthi wena ungamlingisela njani uBaba wethu osezulwini.—Bala u-Efesu 5:1.

4, 5. (a) Ayemiswe njani amadolobho okuphephela njalo kwakusenzelwani? (b) Lokhu kusifundisani ngoJehova?

⁴ UJehova watshela abako-Israyeli ukuthi bakhethe amadolobho okuphephela ngapha langapha kweJodani. Amadolobho la ayeseduze labantu, ngakho kwakulula ukuthi umuntu obulele omunye ngengozi aphangise ukufika khona ukuze avikeleke. (Nani. 35:11-14) Kanti njalo imigwaqo eyayiqonda emadolobheni la yayilungiswa ukuze ihlale imihle. (Dute. 19:3) Ezinye ingcitshi zembali yamaJuda zibika ukuthi emigwaqweni le kwakulamabhakane ayeqondisa umuntu obalekela edolobheni lokuphephela. Ngakho njengoba amadolobho la ayeseduze, sasingekho isizatho sokuthi umuntu obulele omunye ngengozi abalekele kwezinye izizwe ezazikhonza onkulunkulu bamanga.

⁵ UJehova nguye owafaka umthetho wokuthi umuntu obulala omunye abulawe. Lanxa kunjalo wenza uhlelo lokuthi umuntu owayebulele omunye ngengozi atshengiswe isihawu futhi avikelwe. Omunye umlobi wathi: “Yonke into yayenziwe yaba lula futhi lokhu kutshengisa ukuthi uNkulunkulu ulomusa.” Siyabona-ke ukuthi uJehova nguNkulunkulu “olesihawu esikhulu” futhi kahlali elandelela abantu bakhe efuna ukubajezisa.—Efe. 2:4.

6. AbaFarisi babelaso yini isihawu?

⁶ AbaFarisi bona babengelaso isihawu. Ngokwesibonelo amasiko amaJuda aveza ukuthi babengamthetheleli umuntu nxa eseliphinde kathathu icala elifananayo. Yikho ukuze abatshengise ukuthi ababekwenza kwakukubi, uJesu wabatshela umzekeliso womFarisi othile owayekhuleka eceleni komthelisi esithi: “Nkulunkulu,  ngiyakubonga ukuthi kanginjengabanye abantu—izigebengu, izixhwali, izifebe—njalo kangifani lomthelisi lo.” Kuyini okwakusenza abaFarisi babe lukhuni kangaka? IBhayibhili lithi ‘babeseyisa abanye.’—Luk. 18:9-14.

7, 8. (a) Ungamlingisela njani uJehova nxa omunye ekuphambanisile? (b) Kuyini okungasinceda ukuthi senelise ukuthethelela abanye?

⁷ Lingisela uJehova, ungenzi njengabaFarisi. (Bala uKholose 3:13.) Zimisele ukuthethelela abanye njalo wenze kube lula ukuthi bazoxolisa nxa bekuphambanisile. (Luk. 17:3, 4) Okunye okungakunceda yikuzibuza imibuzo elandelayo: ‘Ngiyabathethelela yini abanye lanxa bengonele kanengi? Ngizimisele yini ukuyaxoxa lomuntu ongiphambanisileyo ukuze ngilondoloze ukuthula?’

⁸ Kumele sibe ngabantu abathobekileyo ukuze senelise ukuthethelela abanye. Khumbula ukuthi abaFarisi babesehluleka ukuthethelela abanye ngoba babebakhangelela phansi. Ngakho kumele sibone abanye ‘njengabangcono kulathi’ ukuze kube lula ukuthi sibathethelele. (Flp. 2:3) Uzamlingisela yini uJehova ube ngumuntu othobekileyo? Nxa uthobekile abanye ngeke bathikaze ukuzoxolisa nxa bekuphambanisile futhi kuzakuba lula ukuthi ubathethelele. Woba ngumuntu ophangisayo ukutshengisa abanye isihawu futhi ophuzayo ukuthukuthela.—UmTshu. 7:8, 9.

9. UJehova wabanceda njani abako-Israyeli ukuthi bahloniphe ukuphila komuntu?

⁹ UJehova wahlela ukuthi kube lamadolobho okuphephela ngoba wayengafuni ukuthi abako-Israyeli babe lecala legazi. (Dute. 19:10) UJehova uyakuqakathekisa ukuphila futhi uyabazonda abantu ‘abalezandla ezichitha igazi elingelacala.’ (Zaga. 6:16, 17) Ngokwesibonelo lanxa umuntu obulele omunye ngengozi wayetshengiswa isihawu kukhona okwakumele akwenze. Kwakufanele ayekwethula indaba yakhe ebadaleni njalo nxa kungatholakala ukuthi ubengahlosanga ukubulala, wayebuyiselwa edolobheni lokuphephela. Kwakungamelanga asuke kulelodolobho nxa umphristi omkhulu engakafi, yikho kwakungenzakala ukuthi ahlale eyisiphepheli ukuphila kwakhe konke. Umlayo lo wanceda abako-Israyeli ukuthi bahloniphe ukuphila komuntu. Kwakumele babalekele loba yini eyayingabangela ukuthi bachithe igazi ukuze batshengise ukuthi bayamhlonipha uMdali wabo obanika ukuphila.

10. Ababhali labaFarisi batshengisa njani ukuthi babengakuqakathekisi ukuphila?

¹⁰ Ababhali labaFarisi bona babengakuqakathekisi ukuphila. Sikutsho ngani lokhu? UJesu wabatshela wathi: “Seliyivalile intuba yolwazi. Lina ngokwenu kalingenanga, laphinda lavimbela labo ababesithi bayangena.” (Luk. 11:52) Ababhali labaFarisi yibo okwakumele bancedise abanye ukuthi bazwisise iLizwi likaNkulunkulu njalo bangene endleleni eya ekuphileni okuphakade. Kodwa bona babebavimbela ukuthi babe ngabalandeli bakaJesu njalo bebaqondisa ekubhujisweni. (ImiSeb. 3:15) Siyabona-ke ukuthi ababhali labaFarisi babengabakhokheli  abangelasihawu ngoba babengakuqakathekisi ukuphila kwabanye njalo bengelandaba labo.

11. (a) Umphostoli uPhawuli watshengisa njani ukuthi uyakuqakathekisa ukuphila? (b) Thina singamlingisela njani uPhawuli?

¹¹ Singenzani ukuze singacini sisenza njengababhali labaFarisi? Kumele sitshengise ukuthi siyakuqakathekisa ukuphila. Lokhu yikho kanye okwenziwa ngumphostoli uPhawuli, walitshumayela ngenkuthalo ivangeli loMbuso waze wathi: “Kangilacala ngegazi labantu bonke.” (Bala ImiSebenzi 20:26, 27.) Kayisikho ukuthi uPhawuli wayesesaba ukuba lecala legazi kodwa okwamenza wakhuthala ekutshumayeleni yikuthi wayebathanda abantu futhi ekuqakathekisa ukuphila kwabo. (1 Khor. 9:19-23) Lathi kumele sikhuthale ekutshumayeleni ukuze sitshengise ukuthi siyakuqakathekisa ukuphila. UJehova ufuna ‘ukuba umuntu wonke aphenduke.’ (2 Phet. 3:9) Wena uyafuna yini ukuncedisa abanye ukuthi baphenduke? Okungakusiza ukuthi ukhuthale emsebenzini lo futhi ukholise ukuwenza yikuba lesihawu lokuthanda abantu ngenhliziyo yonke.

12. Kungani kumele siqakathekise indaba yokuvikeleka?

¹² Enye indlela esingatshengisa ngayo ukuthi siyakuqakathekisa ukuphila yikuhlala sizivikela ezingozini kukho konke esikwenzayo. Ngokwesibonelo kumele sibe leqiniso lokuthi sivikelekile nxa sisakha amaWolu oMbuso loba nxa siwalungisisa. Kanti njalo nxa silezimota kumele sitshayele ngendlela etshengisa ukuthi siyakuqakathekisa ukuphila. Akufanelanga sifake impilo zethu engozini ngenxa yokufuna imali kumbe ukuqeda umsebenzi othile esiwenzayo. Kumele silingisele uNkulunkulu wethu ohlala esenza okuhle. Abadala kumele babe yisibonelo esihle endabeni le njalo babe leqiniso lokuthi abanye basebenza bevikelekile. (Zaga. 22:3) Ngakho nxa umdala othile engakukhumbuza okumele ukwenze ukuze uvikeleke kufanele wamukele iseluleko sakhe. (Gal. 6:1) Nxa singaqakathekisa ukuphila njengoJehova kasisoze sibe “lecala lokuchitha igazi.”

13, 14. Kuyini okwakumele kwenziwe ngabadala bako-Israyeli ukuze bahlulele kuhle?

¹³ UJehova wakhuthaza abadala bako-Israyeli ukuthi basebenzise izimiso zakhe ezilungileyo nxa besahlulela. Okokuqala kwakumele bachwayisise kuhle indaba ukuze bezwe ukuthi kuhambe njani. Ngemva kwalokho kwakumele bahlolisise imbali yalowomuntu obulele omunye lokuthi wayelobudlelwano bani laye. Kwakufanele badingisise lokuthi wayemqophile yini kumbe wayekwenze ngengozi. Lokhu kwakuzakwenza kube lula ukuthi bamtshengise isihawu lowomuntu. (Bala AmaNani 35:20-24.) Nxa kubizwa ofakazi endabeni yecala lokubulala, kwakudingeka ababili hatshi umuntu oyedwa.—Nani. 35:30.

¹⁴ Langemva kokuthola ukuthi kwenzakaleni, abadala kwakungamelanga bayithathele phezulu indaba kodwa kwakumele bacabangisise ngalowomuntu. Ngokwesibonelo kwakufanele babe lokuqedisisa, bazame ukuzwisisa izizatho ezazingabe zibangele ukuthi akwenze lokho. Okunye okwakuqakatheke kakhulu yikuthandazela umoya ongcwele kaJehova ukuze ubasize ukuthi benelise ukuba lesihawu lokuqedisisa njalo bahlulele kuhle.—Eks. 34:6, 7.

15. UJesu wayetshiyene njani labaFarisi?

¹⁵ AbaFarisi babengelaso isihawu nxa besahlulela, kulokuthi bancede umuntu bona babekhangela icala alenzileyo. Ngokwesibonelo bathi bebona uJesu esedilini elalisemzini kaMathewu baya kubafundi bakhe bathi: “Kungani umfundisi wenu esidla labathelisi lezoni na?” UJesu wakuzwa lokho wasesithi kubo: ‘Abaphilileyo kabamdingi [umelaphi, NW] kodwa udingwa ngabagulayo. Hambani liyofunda ukuthi kutshoni lokhu ukuthi, ‘Ngokuba ngifuna isihawu hatshi  umhlatshelo.’ Ngokuba kangilandanga ukubiza abalungileyo kodwa izoni.’ (Mat. 9:9-13) UJesu wayebalekela icala yini? Hatshi. Wayetshengisa ukuthi akuqakathekisayo yikunceda abantu abayizoni ukuthi baphenduke. (Mat. 4:17) Wananzelela ukuthi phakathi kwabo bakhona ababefuna ukuphenduka. Ngakho babengalandanga ukukholisa emzini kaMathewu kodwa iBhayibhili liveza ukuthi abanengi ‘babelandela [uJesu].’ (Mak. 2:15) AbaFarisi bona abazange bakubone okuhle uJesu ayekubona ebantwini laba. Babengamlingiseli lakancane uNkulunkulu olesihawu ngoba babeseyisa abanye besithi bayizoni.

16. Kuyini okumele kwenziwe ngabadala ukuze bahlulele kuhle?

¹⁶ Lamuhla abadala kumele balingisele uJehova ngoba yena “uthanda ukwahlulela okuhle.” (Hubo. 37:28, NW) Okokuqala kumele ‘babuzisise, bachwayisise njalo bahlole ngokupheleleyo’ ukuthi icala lenzakele yini. Nxa bangathola ukuthi lenzakele kumele balandele lokho okutshiwo yiMibhalo. (Dute. 13:12-14) Kanti njalo nxa kungabunjwa ikhomithi yokwahlulela, abadala abakukhomithi leyo kumele bahlolisise ngonanzelelo ukuthi umuntu owenze icala uphendukile yini loba hatshi. Akulula ukubona ukuthi umuntu uphendukile. Ngakho kumele bahlole ukuthi lowomuntu ulibona njani icala alenzileyo lokuthi uzwa njani ngalo. (Isam. 3:3) Umuntu kumele aphenduke ngeqiniso ukuze atshengiswe isihawu. *

17, 18. Kuyini okunganceda abadala babone ukuthi umuntu uphenduke ngeqiniso?

¹⁷ UJehova loJesu bayenelisa ukubona okusenhliziyweni yomuntu kodwa abadala kabenelisi. Manje bangabona njani ukuthi umuntu uphendukile yini loba hatshi? Okokuqala kumele bathandaze bacele ukuthi uJehova abanike ukuhlakanipha lokuqedisisa. (1 AmaKho. 3:9) Okwesibili kumele bahlole iLizwi likaNkulunkulu kanye lamabhuku adindwa yinceku ethembekileyo lehlakaniphileyo ukuze benelise ukwehlukanisa “usizi lwasemhlabeni” kanye ‘losizi lokwesaba uNkulunkulu’ okutsho ukuphenduka kweqiniso. (2 Khor. 7:10, 11) Okunye abangakwenza yikuhlola ukuthi iBhayibhili libachaza njani abantu abaphenduka ngeqiniso ezonweni zabo lalabo abangazange baphenduke. Kumele bahlole indlela labobantu ababesenza ngayo lokuthi babesizwa njani ngamacala ababewenzile.

¹⁸ Okwesithathu kumele bazame ukudingisisa okunengi ngomuntu owenze isono. Ngokwesibonelo kufanele bahlole ukuthi wakhulela ngaphi, ukuthi wakhuliswa njani lokuthi kungaphi lapho abesilela khona. IBhayibhili laphrofetha ngoJesu lathi: “Kayikwahlulela ngalokho akubona ngamehlo akhe, loba aqume ngalokho akuzwa ngendlebe zakhe; kodwa abaswelayo uzabehlulela ngokulunga aqumele abayanga basemhlabeni ngokulunga.” (Isaya. 11:3, 4) Yikho-ke badala nxa lingazama ukulingisela uJesu umkhokheli webandla, uzalincedisa ukuthi lenelise ukwahlulela kuhle njengaye. (Mat. 18:18-20) Siyababonga kakhulu abadala ngomsebenzi omuhle abawenzayo ukuze basinakekele. Isibonelo sabo siyasisiza lathi ukuthi siphathe kuhle abanye futhi sibatshengise isihawu.

19. Yiziphi izifundo ozithole endabeni yamadolobho okuphephela ofuna ukuzisebenzisa?

¹⁹ UMthetho kaMosi wawuhlanganisa “ulwazi leqiniso” ngoJehova langezimiso zakhe ezilungileyo. (Rom. 2:20) Ngokwesibonelo amadolobho okuphephela afundisa abadala ukuthi ‘bahlulele ngobuqotho’ futhi asiza sonke ukuthi ‘sitshengise isihawu lozwelo komunye lomunye.’ (Zek. 7:9) Lanxa singekho ngaphansi koMthetho kaMosi, esikunanzelelayo yikuthi uJehova kakantshintshi futhi ulokhu ekuqakathekisa ukwahlulela kuhle lokuba lesihawu. Kuyasithokozisa sibili ukukhonza uNkulunkulu onjalo. Ngakho kasizimiseleni ukumlingisela lokuphephela kuye sonke isikhathi.