Yeqa uye kokuphakathi

Yeqa uye kokumunyethweyo

Bazali Ncedisani Abantwabenu Babe Lokholo

Bazali Ncedisani Abantwabenu Babe Lokholo

‘Majaha lezintombi . . . Dumisani ibizo likaJehova.’—HUBO. 148:12, 13.

IZINGOMA: 41, 48

1, 2. (a) Yibuphi ubunzima abazali abahlangana labo futhi bangenzani ukuze babunqobe? (b) Yiziphi izinto ezine esizazihlola?

ENYE indoda lomkayo abahlala eFrance bathi: “Lanxa thina silokholo kuJehova akutsho ukuthi abantwabethu bazakuba lalo. Phela akulamuntu ozalwa elokholo. Abantwana kumele bancediswe kancane kancane ukuthi babe lalo.” Umfowethu wase-Australia wabhala wathi: “Ukuncedisa umntanakho ukuthi abe lokholo akulula. Kumele usebenzise loba yikuphi olakho ukuze uphumelele. Kwesinye isikhathi ungacabanga ukuthi umphendule kuhle umntwana kodwa ngemva kwesikhathi uzwe esekubuza futhi umbuzo ofananayo. Ngitsho lezimpendulo ongamtshela zona esesemncane angabe engasasuthiseki ngazo nxa esekhulakhulile. Yikho kungadingakala ukuthi uphindaphinde ezinye izinto elake laxoxa ngazo.”

2 Kwezinye izikhathi abazali bangakuthola kunzima ukuqeqetsha lokufundisa abantwababo ukuze babe lokholo kusasa. Kuliqiniso sibili ukuthi umsebenzi lo kawulula futhi ngeke siwenze ngokuhlakanipha kwethu. (Jer. 10:23) Kodwa singaphumelela nxa singacela ukuthi uNkulunkulu asiqondise. Ake sihlole izinto ezine ezingakunceda ukuthi usize abantwabakho babe lokholo: (1) Zama ukubazi ngcono abantwabakho. (2) Xoxa labo ngezinto osuzifundile ngoJehova. (3) Sebenzisa imizekeliso. (4) Thandaza kuJehova futhi ube lesineke.

ZAMA UKUBAZI NGCONO ABANTWABAKHO

3. Abazali bangayilingisela njani indlela uJesu ayefundisa ngayo?

3 UJesu wayengesabi ukubuza abalandeli bakhe ukuthi kuyini abakukholwayo. (Mat. 16:13-15) Yikho lingisela isibonelo sakhe nxa ufundisa abantwabakho. Kuhle ukuthi ubacele batsho indlela abazizwa ngayo, ukuthi baveze ukukhathazeka kwabo loba ukuthandabuza abangabe belakho. Ungakwenza lokhu nxa lizikwejisele nje ukuze bakhululeke ukutsho abakucabangayo. Umfowethu oleminyaka engu-15 ohlala e-Australia ubika ukuthi uyise ujayele ukuxoxa laye emncedisa ukuthi acabangisise ngalokho akukholwayo. Uthi: “Ubaba wandise ukungibuza imibuzo enjengokuthi, ‘IBhayibhilini lithini?’ ‘Uyakukholwa yini lokho elikutshoyo?’ ‘Kungani ukukholwa?’ Uyabe efuna ngiphendule ngamazwi ami kulokuthi ngilandele lokhu yena lomama abayabe bengitshele khona. Njengoba ngangilokhu ngikhula kwakumele ngithuthukise izimpendulo zami.”

4. Kungani kungamelanga uyithathe lula imibuzo ebuzwa ngumntanakho? Nika isibonelo.

4 Nxa kuyikuthi umntanakho kazwisisi okuthile okufundiswa liBhayibhili, ungamcaphukeli kumbe umbambe ngamandla ukuthi akwamukele lokho okutshoyo. Kodwa woba lesineke umncedise ukuthi acabangisise ngalolodaba. Omunye ubaba wathi: “Ungayithathi lula imibuzo yomntanakho njalo ungayikhangeleli phansi kumbe uceze indaba akubuza yona ngenxa yokuthi awukhululekanga ukuxoxa ngayo.” Phela kuhle ukubona abantwana bebuza imibuzo ngoba kutshengisa ukuthi bayafuna uzwisisa. Khumbula ukuthi loJesu wabuza imibuzo elengqondo ngesikhathi eleminyaka engu-12. (Bala uLukha 2:46.) Umfana oleminyaka engu-15 ohlala eDenmark uthi: “Ngikhumbula ngibuza abazali bami ukuthi inkolo le esikuyo ngeyeqiniso yini. Kabazange bangitshingele lanxa babekhanya bekhathazekile. Bayiphendula yonke imibuzo engangilayo besebenzisa iBhayibhili.”

5. Abazali bangatshengisa njani ukuthi bayaluqakathekisa ukholo lwabantwababo?

5 Zama ukubazi kuhle abantwabakho, ukuthi bacabangani ngeBhayibhili kanye lemibuzo abalayo ngoJehova. Ungacabangi ukuthi bazakuba lokholo oluqinileyo ngenxa yokuthi bayangena imihlangano futhi bayahamba ekutshumayeleni. Ezintweni elizenza nsuku zonke, ngenisa lezingxoxo ezizaqinisa ukholo lwabo. Khuleka labo njalo ubaqambe emithandazweni yakho. Zama ukudinga ukuthi yibuphi ubunzima abahlangana labo ubusubancedisa ukuthi benelise ukubunqoba.

XOXA LABO NGEZINTO OSUZIFUNDILE NGOJEHOVA

6. Kusiza ngani ukuthi abazali balibambisise iqiniso eliseBhayibhilini?

6 UJesu wayesiba leqiniso lokuthi uyafinyelela izinhliziyo zalabo ababemlalele nxa efundisa. Lokhu kwakusenziwa yikuthi wayemthanda uJehova kanye leLizwi lakhe futhi ebathanda abantu. (Luk. 24:32; Joh. 7:46) Labazali bangenza njalo kuzakuba lula ukuthi bafinyelele izinhliziyo zabantwababo. (Bala uDutheronomi 6:5-8; loLukha 6:45.) Ngakho bazali khuthalani ekufundeni iBhayibhili kanye lamabhuku esiwanikwa yinhlanganiso yethu. Okunye elingakwenza yikuhlolisisa izinto ezidaliweyo njalo libale lamabhuku ethu akhuluma ngazo. (Mat. 6:26, 28) Ukwenza lokhu kuzalinceda ukuthi libe lolwazi oluzikileyo, limazi ngcono uJehova futhi lenelise ukufundisa abantwabenu.—Luk. 6:40.

7, 8. Kunceda ngani ukuthi iqiniso libesenhliziyweni yomzali? Nika isibonelo.

7 Nxa iqiniso olifunda eBhayibhilini selisenhliziyweni yakho lizakufuqa ukuthi uxoxele abantwabakho. Kodwa ungaxoxi labo nxa lilungiselela imihlangano kumbe lisenza ukukhonza kwemuli kuphela. Kwenze loba ngasiphi isikhathi elisitholayo. Lanxa kunjalo ungababambi ngamandla ukuthi baxoxe, benze bakhululeke ngokungenisa ingxoxo yakho ngesikhathi likhuluma ngokunye nje. Enye indoda lomkayo abahlala e-United States bandise ukuxoxa labantwababo ngobuhle bukaJehova nxa bebuka indalo loba besidla ukudla okumnandi. Abazali laba bathi: “Sandise ukukhumbuza abantwabethu ukuthi indlela uJehova adala ngayo zonke izinto asinike zona itshengisa ukuthi uyasithanda.” Kanti njalo abanye abazali baseSouth Africa bajayele ukuxoxa labantwababo ngezinto ezidaliweyo nxa behlakula engadini. Ngokwesibonelo bayabatshengisa indlela intanga emila ngayo ize ikhule ibe yisihlahla. Bathi: “Siyazama sibili ukwenza abantwabethu bayiqakathekise impilo futhi babone ubuhle bendalo.”

8 Omunye ubaba ohlala e-Australia wavakatshela e-museum lendodana yakhe eyayisizafikisa iminyaka engu-10 ukuze ayisize ukuthi iqinise ukholo lwayo. Ubaba lo uthi: “Sasibuka izithombe zezinanakazana zakudala ezazitholakala olwandle okuthiwa ngama-ammonoids lama-trilobites. Kwasitshiya sibambe owangaphansi ukubona ubuhle bezinanakazana lezi lobuciko ezaziyibo bona. Nxa kuyikuthi izinto eziphilayo zaqala ziyizinto ezingatsho lutho nje zaqhubeka ziguquka zisiba ngcono, manje zavela ngaphi lezi ezakudala ezazimangalisa kangaka? Lesi kwakuyisifundo esangithinta kwamancane futhi saxoxa ngaso lendodana yami.”

SEBENZISA IMIZEKELISO

9. Kungani ukusebenzisa imizekeliso kuyindlela enhle yokufundisa futhi omunye omama wakwenza njani lokhu?

9 UJesu wayesebenzisa imizekeliso ngoba wayekwazi ukuthi yenza abantu bacabange, iyabathinta inhliziyo futhi kabayikhohlwa masinya. (Mat. 13:34, 35) Abantwana bayenelisa ukuyibamba imizekeliso ngoba izingqondo zabo zibukhali. Yikho bazali sebenzisani imizekeliso nxa libafundisa. Omunye umama ohlala eJapan wakwenza lokhu lapho efundisa abafana bakhe ababili ababeleminyaka ephakathi kwengu-8 kusiya kwengu-10. Wabafundisa ngendlela uJehova adala ngayo umhlaba. Ukuze sibacacele isifundo leso wabanika uchago letshukela lekhofi. Wasecela ngamunye wabo ukuthi amenzele itiye. Uthi: “Bayenza ngonanzelelo sibili. Ngathi ngibabuza ukuthi kungani bethethe isikhathi eside, bangitshela ukuthi bafuna iphume ngendlela engiyithanda ngayo. Ngabachasisela-ke ukuthi lokhu yikho kanye uNkulunkulu akwenzayo. Wadala umhlaba ngobunono obukhulu ukuze thina abantu senelise ukuhlala kuwo.” Bawuzwisisa umzekeliso lo futhi wabanceda ukuthi bathole ulwazi ababengeke baluthole aluba unina wayengasebenzisanga umzekeliso olula. Akuthandabuzwa ukuthi kabazange bakukhohlwe lokhu!

Sebenzisa izinto ezilula ukuze uncede umntanakho ukuthi abe lokholo lokuthi uNkulunkulu nguye uMdali (Khangela indima 10)

10, 11. (a) Yiwuphi umzekeliso ongawusebenzisa ukuze usize umntanakho abe lokholo kuNkulunkulu? (Khangela umfanekiso osekuqaliseni.) (b) Yiphi imizekeliso oyake uyisebenzise wena?

10 Ungasebenzisa lomzekeliso wendlela yokupheka into ethile ukuze usize umntanakho ukuthi abelokholo kuNkulunkulu. Ngokwesibonelo ungamchazela ukuthi nxa upheka ikhekhe kumele ulandele imilayezo ebhalwe phansi emayelana lokuthi liphekwa njani. Ngemva kwalokho ungamnika isithelo esithile mhlawumbe i-apula ubususithi, “Uyakwazi yini ukuthi kwalandelwa imilayezo ethile ukuze i-apula leli liphume linje?” Lisike phakathi ubusumnika intanga yakhona. Mchasisele ukuthi phakathi kwentanga le yikho okulemilayezo ephathelane lokuthi lizakuba njani. Kodwa imilayezo le ibhalwe ngendlela ejule kakhulu, kayifanani laleyo ebhalwe emabhukwini okupheka. Usungambuza: “Nxa kuyikuthi kulomuntu owabhalayo ukuthi ikhekhe liphekwa njani, manje ngubani owafaka imilayezo phakathi kwentanga ye-apula?” Uma kuyikuthi uxoxa lomntwana osekhulakhulile ungamchasisela ukuthi ukhona owafaka phakathi kwe-apula kumbe esihlahleni sonke ulwazi lokuthi sizakhula sibe njani futhi sizale abantwana abanjani. Ulwazi lolu lutholakala kulokhu okubizwa ngokuthi yi-DNA. Okunye elingakwenza yikuhlola eminye imizekeliso esekhasini 10 kusiya ku-20 ebhukwaneni elithi The Origin of Life—Five Questions Worth Asking.

11 Abazali abanengi bayakuthanda ukuxoxa labantwababo ngezindaba ezisesihlokweni esithi “Kwazenzakalela Yini?” esitholakala ku-Vukani. Nxa abantwababo besesebancane kumele abazali bazame ukuchasisa okusezihlokweni lezi ngendlela elula. Ngokwesibonelo abanye abazali baseDenmark basebenzisa umzekeliso wezindizamtshina nxa bexoxa labantwababo ngezinyoni. Bayabatshela ukuthi izindizamtshina zenziwe zafanana lenyoni. Besebebabuza ukuthi izindizamtshina ziyabekela yini amaqanda kumbe zichamisele kuphume ezinye izindizamtshina ezincane? Izindizamtshina ziyakhelwa amagceke lapho ezizakwehlela khona, kodwa inyoni zona ziyakudinga yini lokhu? Kambe ukuhlabela kwezinyoni kuyafanana yini lomdumo wendizamtshina? Manje ngubani ohlakaniphileyo phakathi kwalowo owenza indizamtshina lalowo owadala inyoni? Ukuxoxa lomntwana ngalindlela kanye lokumbuza imibuzo kungamnceda ukuthi ‘akwazi ukukhetha’ kuhle njalo abe lokholo kuNkulunkulu.—Zaga. 2:10-12.

12. Imizekeliso ingabanceda njani abantwana ukuthi bakukholwe okubhalwe eBhayibhilini?

12 Imizekeliso elula futhi ezwisisekayo inganceda abantwabakho babone ukuthi iBhayibhili limumethe iqiniso. Ngokwesibonelo lingabala umbhalo ka-Jobe 26:7 (Bala.) Ungenzani ukuze umntanakho abone ukuthi umbhalo lo uphefumulelwe? Ungaphongumtshela ukuthi uJehova nguye owaphefumulela umbhalo lo. Kodwa mncede ukuthi acabange. Mtshele ukuthi kwakungaba nzima ukuthi abantu bakholwe ukuthi into enkulu njengomhlaba yayingaphongulenga emoyeni kungelalutho oluyijekileyo. Phela bona babesazi ukuthi into enjengebhola kumbe ilitshe kudingakala ukuthi ihlale phezu kwento ethile ukuze ingawi. Mkhumbuze lokuthi uJobe waphila kudaladala kungakabi lemitshina yakulezinsuku esetshenziswa ukuhlola izinto ezisemkhathini. Ukwenza lokhu kuzamnceda ukuthi abone ukuthi lanxa iBhayibhili labhalwa kudala, likhuluma iqiniso ngoba livela kuJehova.—Neh. 9:6.

VEZA UKUQAKATHEKA KWEZIMISO EZISEBHAYIBHILINI

13, 14. Abazali bangenzani ukuze benze abantwababo bakubone ukuthi izimiso eziseBhayibhilini ziyasebenza?

13 Kuqakatheke kakhulu ukuthi uzame ngamandla wonke ukunceda abantwabakho babone ubuhle bokusebenzisa izimiso eziseBhayibhilini. (Bala iHubo 1:1-3) Zinengi izindlela ongakwenza ngazo lokhu. Ngokwesibonelo ungabatshela umzekeliso lo: “Ake sithi ucelwe ukuthi uyehlala esihlengeni esithile esingelabantu, ubusutshelwa ukuthi ukhethe abantu ongathanda ukuyahlala labo khonale. Ubungakhetha abantu abanjani ukuze lihlale ngokuthula langokuzwanana kuleyondawo?” Ngemva kwalokho, usungamvulela uGalathiya 5:19-23 ukuze abone ukuthi uJehova ufuna ukuthi emhlabeni omutsha kube labantu abanjani.

14 Umzekeliso lo ungasiza umntanakho ukuthi athole izifundo ezimbili eziqakathekileyo. Okokuqala ungamfundisa ukuthi izimiso zikaNkulunkulu zenza abantu bamanyane futhi bazwanane. Okwesibili ungamtshengisa ukuthi uJehova uyasifundisa khathesi ukuze asenze sifanele ukuphila emhlabeni omutsha. (Isaya. 54:13; Joh. 17:3) Mhlawumbe ungadinga emabhukwini ethu isibonelo somuntu othile owantshintsha ukuphila kwakhe. Ungakhangela ikakhulu esihlokweni esithi “IBhayibhili Liyakuntshintsha Ukuphila” esijayele ukuphuma ku-Nqabayokulinda. Okunye ongakwenza yikunxusa umzalwane loba udade othile osebandleni lenu owatshiya indlela embi ayephila ngayo ukuze athokozise uJehova. Ubusumcela ukuthi alixoxele indaba yakhe. Lokhu kuzakwenza ukuthi umntanakho abone sibili ukuthi izimiso zeBhayibhili ziyasebenza futhi zizagxila enhliziyweni yakhe.—Heb. 4:12.

15. Kuyini okuqakathekileyo okumele ukwenze nxa ufundisa abantwabakho?

15 Okuqakathekileyo yikuthi nxa ufundisa umntanakho ungabambeleli endleleni eyodwa yokufundisa kodwa zama ukusebenzisa ubuciko, untshintshantshintshe kusiya ngezimo leminyaka yomntwana. Yenza umntwana acabange, ufundise ngendlela ekhwabithekayo futhi eqinisa ukholo. Omunye ubaba wathi: “Lanxa likhuluma ngendaba elake laxoxa ngayo, hlala udinga izindlela ezintsha ongayethula ngazo ukuze usize abantwabakho.”

THANDAZA KUJEHOVA FUTHI UBE LESINEKE

16. Kungani kuqakathekile ukuthi ubekezele nxa ufundisa abantwabakho? Nika isibonelo.

16 Siyawudinga umoya ongcwele kaNkulunkulu ukuze sibe lokholo oluqinileyo. (Gal. 5:22, 23) Kuthatha isikhathi ukuthi ukholo luqine njengoba nje lesithelo sithatha isikhathi ukuthi sivuthwe. Yikho kumele ubekezele futhi ube lesineke nxa ufundisa abantwabakho. Omunye ubaba olabantwana ababili ohlala eJapan uthi: “Mina lomkami siyazinika isikhathi sokuba ndawonye labantwabethu. Kusukela besesebancane ngangibafundisa okwemizuzu engu-15 nsuku zonke ngaphandle nxa sasisiya emihlanganweni yebandla. Isikhathi lesi sasilula kimi lakubo.” Kanti njalo omunye umbonisi wesiqinti wabhala wathi: “Ngisakhula ngangilemibuzo eminengi futhi ngangilokuthandabuza kodwa ngangingakaze ngitshele muntu ngakho. Kodwa ngokuya kwesikhathi imibuzo yami yaphendulwa emihlanganweni yebandla, ekukhonzeni kwemuli kumbe ngesikhathi ngifunda ngingedwa. Yikho kuqakathekile ukuthi abazali bafundise abantwababo sonke isikhathi.”

ILizwi likaNkulunkulu kumele libe senhliziyweni yakho ukuze wenelise ukufundisa kuhle abantwabakho (Khangela indima 17)

17. Kungani kumele abazali babe yisibonelo kubantwababo futhi abanye abazali bakwenze njani lokhu?

17 Okunye okuqakathekileyo bazali yikuthi libe yisibonelo esihle endabeni yokuba lokholo. Kumele lihlale liluqinisa sonke isikhathi ukholo lwenu. Lingenza njalo abantwabenu bazalingisela isibonelo senu. Bazabona lokuthi kalimthontisi uJehova. Ngokwesibonelo enye indoda lomkayo abadabuka eBermuda bathi nxa belohlupho oluthile bayakhuleka bendawonye labantwababo bacele ukuthi uJehova abaqondise. Bakhuthaza labantwababo ukuthi labo bakhuleke bebodwa. Bathi: “Sijayele ukutshela indodakazi yethu endala ukuthi, ‘Ungazikhathazi ngezinto ezinengi, themba uJehova ngenhliziyo yonke futhi ukhuthale ekutshumayeleni ngoMbuso.’ Impumela ebakhona yenza akubone sibili ukuthi uJehova uyasincedisa. Lokhu kuluqinisile kakhulu ukholo lwakhe kuNkulunkulu laseBhayibhilini.”

18. Kuyini okumele abazali bakukhumbule?

18 Bazali khumbulani ukuthi kalingeke libabambe ngamandla abantwabenu ukuthi babe lokholo. Elingakwenza yikuhlanyela lokuthelela, uNkulunkulu nguye ozakhulisa. (1 Khor. 3:6) Ngakho-ke celani ukuthi uJehova alinike umoya wakhe ongcwele futhi lisebenze gadalala libafundise abantwabenu. Lingenza njalo uJehova uzalibusisa.—Efe. 6:4.