Ubaba lomama babengamaKatolika aqinileyo. Kodwa bathi sebefunde iBhayibhili babona ukuthi ibizo likaNkulunkulu nguJehova, baba ngoFakazi bakaJehova abakhutheleyo. Ubaba wayekela ukubaza izithombe zikaJesu. Kodwa ulwazi lwakhe lokubaza walusebenzisa ngesikhathi elungisa eyinye indlu yangekhaya ukuthi ibe yiWolu yoMbuso yokuqala eSan Juan del Monte, eManila, esigodlweni sePhilippines.

Abazali bami babefundisa abanewethu abane iBhayibhili kanye labodadewethu abathathu. Yikho lami ngathi sengizelwe ngo-1952 baqalisa ukungifundisa. Ekukhuleni kwami ubaba wayengikhuthaza ukuthi ngibale isahluko seBhayibhili esisodwa ilanga ngalinye, futhi wayefunda lami amabhuku enhlanganiso atshiyeneyo. Abazali bami babehlala besamukela ababonisi abahambelayo ngekhaya kanye labanye abameli begatsha. Sasikholisa nxa abazalwane laba besitshela okwenzakale ezimpilweni zabo. Ababesixoxela khona kwakusikhuthaza njalo kwasenza saqakathekisa inkonzo ukwedlula loba yini empilweni zethu.

Ngafunda okunengi ebazalini bami ngoba babelokholo oluqinileyo. Umama wagula wasesitshiya. Mina lobaba saqalisa ukuphayona ngo-1971. Ngo-1973 sengileminyaka engu-20 ubaba laye wasitshiya. Ukutshiywa ngabazali bami kwenza ngahlulukelwa futhi ngazizwa ngingedwa. Kodwa ithemba okukhulunywa ngalo eBhayibhilini langinceda ukuthi ‘ngiqine,’ ngingakhulelwa yikukhathazeka lokuthi ngihlale ngiseduze loJehova. (Heb. 6:19) Kungakabi lesikhathi eside ubaba etshonile, ngaphiwa umsebenzi wokuba liphayona eliqakathekileyo kwesinye isihlenge esikhatshana okuthiwa yiCoron, esisesabelweni sePalawan.

Ngafika eCoron ngileminyaka engu-21. Njengoba ngangikhulele edolobheni, ngamangala ukubona isihlenge esilendawo ezilutshwana ezilamagetsi, lempompi ezilutshwana futhi izimota lemidududu kwakukulutshwana endaweni le. KwakulaboFakazi  abalutshwana futhi ngangiphayona ngedwa. Kwezinye izikhathi ngangitshumayela ngedwa. Ngenyanga yokuqala ngangibakhanuka kakhulu abangekhaya kanye labangane bami. Ebusuku ngangikhangela isibhakabhaka esigcwele izinkanyezi ngapha zisehla ezimathonsi. Kwakusithi ngizibuyelele ngekhaya ngitshiyane lokuphayona.

Ngalezozikhathi ezibuhlungu, ngangitshela uJehova konke okusenhliziyweni yami. Ngangikhumbula amavesi akhuthazayo engangiwabala eBhayibhilini kanye lokunye engangikubala emabhukwini enhlanganiso. Ivesi engangijayele ukucabanga ngayo nguHubo 19:14. Ngananzelela ukuthi uJehova wayezakuba ‘liDwala lami loMhlengi wami’ nxa ngingacabangisisa ngezinto ezimthokozisayo, ngokwesibonelo imisebenzi yakhe lobuntu bakhe. INqabayokulinda eyayikhuluma ngokuthi awuwedwa a yanginceda kakhulu. Ngangingayibeki phansi. Ngingathi mina izikhathi lezo engangiyabe ngingedwa khona, ngangiyabe ngingangedwa ngoba ngangiloJehova. Lokhu kwanginceda ngathola isikhathi esinengi sokuthi ngithandaze, ngitaditshe futhi ngicabangisise.

Ngathi ngisanda ukufika eCoron, ngabekwa ukuthi ngibe ngumdala. Kwakuyimi ngedwa umdala, yikho yimi engangisenzisa iSikolo Senkonzo SamaKhristu, loMhlangano Wenkonzo, leSifundo Sebhuku Sebandla, kanye le-Nqabayokulinda. Kanti njalo ngangisenza inkulumo kazulu wonke iviki ngayinye. Isizungu ngasengisizwela komakhelwane!

Ngangikukholisa ukutshumayela eCoron futhi abanye abantu engangibafundisa iBhayibhili babhabhathizwa. Kodwa ayisikho ukuthi konke kwakutshelela. Ezinye indawo engangitshumayela kuzo zazikhatshana. Kwezinye izikhathi ngangifika sekusemini futhi ngangingakwazi lokuthi ngizalala ngaphi. Kanti njalo kwakulezinye izihlenge ezinengi ezincane okwakumele sitshumayele kuzo. Lanxa kwakuke kube leziphepho elwandle, ngangijayele ukuchapha ngesikepe esincane ukuze ngiyefika ezihlengeni lezi futhi lokhu ngangikwenza lanxa ngangingakwazi ukubhukutsha. Lanxa kwakunzima uJehova wangivikela futhi wangiqinisa. Ngokuhamba kwesikhathi ngananzelela ukuthi ubunzima engadlula kubo babubuncane kakhulu, uJehova wayengilungiselela okwakusazokuza.

Ngo-1978 kwathiwa ngiye ePapua New Guinea, enyakatho ye-Australia. Ilizwe leli ligcwele izintaba futhi liphosa lilingane leSpain. Ngamangala ngithola ukuthi abantu abahlala khona abangaba ngu-3 miliyoni bakhuluma izindimi ezedlula 800. Okwakungcono yikuthi abantu abanengi babekhuluma iMelanesian Pidgin eyaziwa ngokuthi yiTok Pisin.

Ngemva kwalokho kwathiwa ngiyengena okwesikhatshana nje ebandleni elalikhuma ulimi lwesikhiwa esigodlweni esasibizwa ngokuthi yiPort Moresby. Ngisuka lapho ngaya ebandleni elalikhuluma ulimi lwesiTok Pisin, ngasengiqalisa ukulufunda ulimi lolo. Konke engangikufunda ngangihle ngikusebenzise ekutshumayeleni. Lokho kwanginceda ukuthi ngilufunde masinya ulimi lolo. Kungakayi ngaphi ngasengisenelisa ukwenza inkulumo kazulu wonke ngesiTok Pisin. Ngathi ngisalibele ngingakabi lomnyaka ngifike ePapua New Guinea, kwathiwa ngibe ngumbonisi wesiqinti emabandleni akhuluma ulimi lwesiTok Pisin ayesezindaweni ezinengi ezitshiyeneyo.

Kwakumele ngihlele imihlangano yesiqinti eminengi futhi ngihambe imango emide njengoba  amabandla akhona ayeqhelelene. Ekuqaliseni ngangizizwa ngiyindlubu ewele ephokweni ngoba konke kwakukutsha kimi, ilizwe elitsha, ulimi olutsha kanye lamasiko amatsha. Nxa ngangisuka kwelinye ibandla ngisiya kwelinye, kwakumele ngihambe ngendizamtshina maviki wonke ngoba imigwaqo yayimibi futhi kwakugcwele izintaba. Kwezinye izikhathi ngangizithola ngingedwa phakathi kokuyisikorokoro kwendizamtshina. Ngangike ngizithole sengisesaba kakhulu sekungathi yileziyana izikhathi ngisahamba ngesikepe.

Ngangijayele ukukhuluma lamabandla ngisebenzisa izincwadi ngoba abantu abanengi babengelamafoni. Izikhathi ezinengi ngangisithi ngifika endaweni ethile ngithole incwadi zami zingakafiki besengibuza abantu ukuthi bahlala ngaphi oFakazi. Ngangisithi nxa ngibona abazalwane ngikhohlwe ngabo bonke ubunzima engiyabe ngidlule kubo, ngoba babengamukela ngazo zombili. Ngabona indlela ezinengi uJehova ayengisekela ngazo futhi lokhu kwenza ngamthanda kakhulu.

Ngathi ngifika okokuqala esihlengeni esibizwa ngokuthi yiBougainville, sisemhlanganweni, ngalandwa ngomunye umfowethu lomkakhe bebobotheka bangibuza bathi: “Usasikhumbula yini?” Kwathi qhwi, ngakhumbula ukuthi abantu laba ngake ngabatshumayeza ngisanda kufika ePort Moresby. Ngafunda labo iBhayibhili mbijana nje ngasengicela omunye umfowethu wakuleyondawo ukuthi aqhubeke efunda labo. Abantu laba basebebhabhathiziwe bobabili! Lesi ngesinye isibusiso engasitholayo eminyakeni emithathu ngisePapua New Guinea.

Ngingakasuki eCoron ngo-1978, ngazana lomunye udade okuthiwa ngu-Adel owayemuhle futhi ekhuthele. Wayeliphayona lesikhathi sonke futhi elabantwana ababili uSamuel loShirley. Kanti njalo nguye owayegcina unina owayeseluphele. NgoMay 1981, ngabuyela ePhilippines ngafika ngatshada lo-Adel. Sathi sesitshadile saba ngamaphayona esikhathi sonke ngapha sisondla imuli yethu.

Lanxa ngangilemuli, ngo-1983 ngaphinda ngaba liphayona eliqakathekileyo futhi kwathiwa ngiye esihlengeni seLinapacan, esabelweni sePalawan. Imuli yonke yathuthela endaweni le eyayikhatshana futhi kungelaboFakazi. Sathi sesilomnyaka sisendaweni le umamazala wasitshiya. Kodwa saqhubeka sikhuthele ekutshumayeleni futhi lokhu kwasiqinisa ngesikhathi lesi esibuhlungu. Ngesikhathi siseLinapacan saqalisa ukufunda iBhayibhili labantu abanengi ababethuthuka futhi kungakayi ngaphi kwasekumele sidinge indawo yokungenela imihlangano. Yikho sazakhela iWolu yethu yoMbuso encane nje. Ngemva kweminyaka emithathu sathaba sibona abantu abangu-110 bengena iSikhumbuzo. Abanengi bakhona basala bebhabhathizwa sesisukile.

Ngo-1986 kwathiwa ngiye esihlengeni seCulion, lapho okwakugcwele khona abantu abalobulephero. Sesikhonale u-Adel laye wabekwa ukuthi abe liphayona eliqakathekileyo. Sisanda kufika sasisesaba ukutshumayeza abantu ababelobulephero. Kodwa abafowethu ababehlala kuleyondawo basitshela ukuthi singesabi ukutshumayeza abantu laba ngoba sebelatshiwe, ngeke basithelele. Abanye bakhona babengena imihlangano eyayisenzelwa emzini womunye udadewethu. Sajayela masinya futhi sasesikubona  kuyisibusiso ukubatshela izithembiso eziseBhayibhilini abantu laba ababezibona angani balahliwe nguNkulunkulu labantu. Kwakusijabulisa kakhulu ukubona abantu laba ababegula sebethokoza futhi belethemba lokuthi ngelinye ilanga bazabe sebeqine saka bengasaguli.—Luk. 5:​12, 13.

Abantwabethu babekholisa yini eCulion? Mina lomkami sabiza odadewethu abasakhulayo ababili ababehlala eCoron ukuthi babuye bazohlala lathi ukuze abantwabethu bathole abantu abazabakhuthaza. USamuel loShirley, labodadewethu laba ababili baba lezifundo ezinengi. Kwakusithi nxa mina lo-Adel sifundisa abazali, bona bafundise abantwababo. Kwake kwaba lesikhathi lapho esasifunda khona lezimuli ezingu-11. Ngesikhatshana nje sabumba ibandla ngenxa yokuthi abantu abanengi esasibafundisa iBhayibhili babethuthuka.

Kwaqala kuyimi ngedwa umdala endaweni le. Iwofisi yegatsha yangicela ukuthi ngiyeqhuba imihlangano maviki wonke eCulion lapho okwakulabamemezeli abangu-8 lokuthi ngiyeqhuba imihlangano kwesinye isigaba okuthiwa yiMarily, esasilabamemezeli abangu-9. Kwakuthatha amahola amathathu ukuyafika khona ngesikepe. Ngemva kwemihlangano sasihamba sonke siyimuli sidabule ezintabeni okwamahora amanengi sisiyaqhuba izifundo zeBhayibhili kwesinye isigaba okuthiwa yiHalsey.

Ngokuhamba kwesikhathi abantu abanengi baba ngoFakazi eMarily laseHalsey, yikho sakha amaWolu oMbuso endaweni lezi. Njengalokho okwenzakala eLinapacan, abafowethu labanye ababefunda iBhayibhili yibo abaletha izinto ezinengi zokwakha futhi bancedisa emsebenzini lo. IWolu yeMarily yayingena abantu abangu-200 futhi yayivuleka emaceleni, kwenzelwe khona imihlangano emikhulu.

Ngo-1993 mina lo-Adel saqalisa umsebenzi wokuhambela amabandla ePhilippines njengoba abantwana basebekhulile. Ngo-2000 ngangena iSikolo Sokuqeqetshelwa Inkonzo ngifundiswa ukuze lami ngifundise esikolo leso. Ngangibona angathi uyangehlula umsebenzi lo, kodwa umkami wayehlala engikhuthaza. Wayengikhumbuza ukuthi uJehova wayezangipha amandla okuthi ngiwenze. (Flp. 4:13) U-Adel wayekhuluma ngento ayaziyo sibili ngoba wayesenelisa ukwenza umsebenzi ayewuphiwe nguJehova ngapha egula.

 Ngathi ngilokhu ngisafundisa ngo-2006, u-Adel wabanjwa umkhuhlane ohlasela imisipha okuthiwa yi-Parkinson’s disease. Sethuka sisizwa lokhu! Ngathi ngisithi kungcono sime umsebenzi wethu ukuze ngimnakekele u-Adel wathi, “Hayi ngicela ungidingele udokotela ozabe engincedisa, ngiyakwazi ukuthi uJehova uzasincedisa ukuthi siqhubeke simsebenzela.” U-Adel waqhubeka esebenzela uJehova okweminyaka engu-6 eyalandelayo futhi wawungeke umuzwe ekhalakhala. Wathi engasenelisi ukuhamba, wayesetshumayela nge-wheelchair. Ngesikhathi esekhuluma nzima, wayephendula emihlanganweni ngebala elilodwa nje kumbe amabili. Abafowethu labodadewethu abanengi babebhalela u-Adel izincwadi bembonga ngokuqinisela kwakhe langakho konke okuhle ayekwenza. U-Adel wasitshiya ngo-2013. Sasesihlale iminyaka edlula 30 lomkami owayengithanda kakhulu futhi ethembekile. Wathi esetshonile ngaqalisa ukuba lesizungu futhi ngangisizwa ubuhlungu kakhulu.

U-Adel wayefuna ngiqhubeke ngisemsebenzini engangiwuphiwe yinhlanganiso, lakanye kangizange ngime, ngaqhubeka. Kangizange ngibe lesizungu kangako ngoba kwakulemisebenzi eminengi engangiyenza. Kusukela ngo-2014 kusiya ku-2017, nganikwa umsebenzi wokuvakatshela amabandla akhuluma ulimi lwesiTagalog emazweni lapho eminye imisebenzi yethu eyayingavunyelwa khona. Ngemva kwalokho ngavakatshela amanye amabandla ayekhuluma ulimi lwesiTagalog eTaiwan lase-United States laseCanada. Ngo-2019 ngangifundisa amaklasi esiNgisi eSikolo SabaVangeli BoMbuso e-India laseThailand. Imisebenzi yonke le ebengiyiphiwa bengiyikholisa kakhulu. Kuyangithokozisa kakhulu ukusebenzela uJehova.

Kuzo zonke indawo engangisiya kuzo, ngangifika ngibathande kakhulu abafowethu labodadewethu, yikho kwakusiba nzima nxa sekumele ngehlukane labo. Ngafunda ukuthi ngezikhathi ezinjalo kumele ngithembe uJehova kukho konke. Bengihlala ngikubona ukuthi uyangincedisa. Lokho kungincede ukuthi ngingesabi nxa kusiba lotshintsho. Khathesi ngiliphayona eliqakathekileyo ePhilippines. Sengilijayele kakhulu ibandla lami. Abafowethu labodadewethu bayangisekela futhi bayangithanda. Kuyangithokozisa lokubona uSamuel loShirley bemkhonza kuhle uJehova njengonina.—3 Joh. 4.

Zinengi inhlupho ezike zangehlela empilweni yami. Bekubuhlungu ukubona umkami elwisana lomkhuhlane obuhlungu futhi engitshiya. Kanti njalo bengiphiwa imisebenzi etshiyeneyo futhi ngisiba sezindaweni engingazijayelanga. Kodwa esengikubonile yikuthi uJehova ‘kakhatshana komunye lomunye wethu.’ (Imiseb. 17:27) Isandla sikaJehova “kasisifitshane,” uyenelisa ukusekela izinceku zakhe kanye lokuziqinisa, lanxa zingaze zihanjiswe ezindaweni ezikhatshana kakhulu. (Isaya. 59:1) Ngiyambonga kakhulu uJehova, iDwala lami. Kazange ake angitshiye futhi kangizange ngike ngibe ngedwa.