Yeqa uye kokuphakathi

Yeqa uye kokumunyethweyo

Ubukwazi Yini?

Ubukwazi Yini?

UModekhayi ngumuntu owake wabakhona yini?

UMJUDA okuthiwa nguModekhayi wenza umsebenzi oqakathekileyo okukhulunywa ngawo ebhukwini lika-Esta. WayengumJuda othenjiweyo owayesebenza esigodlweni sePhesiya. Kwakungu-496 B.C.E. ‘ezinsukwini [zeNkosi] u-Ahasuweru.’ (Namuhla abantu abanengi bathi nguXerxes Wokuqala). UModekhayi wafadalalisa icebo lokubulawa kwenkosi. Inkosi yambonga ngokumupha udumo phambi kwabantu bonke. Ngemva kokubulawa kukaHamani owayeyisitha sikaModekhayi lesamaJuda inkosi yabeka uModekhayi esikhundleni esiphezulu. Isikhundla leso samvumela ukuthi akhiphe umlayo owavikela amaJuda ayeseMbusweni wePhesiya ukuthi angabulawa.​—Esta. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Ezinye izazi zembali zithi okusebhukwini lika-Esta yinganekwane njalo akulamuntu okuthiwa nguModekhayi owake wabakhona. Kodwa ngo-1941 abavumbulula izinto zembali bathola okungabe kuyibufakazi obusekela lokho iBhayibhili elikutshoyo mayelana loModekhayi. Batholani?

Bathola umbhalo wePhesiya owawukhuluma ngendoda okuthiwa ngu-Marduka (ngesiNdebele uModekhayi). Wayeyisiphathamandla futhi kungenzeka wayebona ngezimali eSusa. U-Arthur Ungnad oyingcitshi yezembali yakuleyo ndawo wabika ukuthi umbhalo lo “wawungowokuqala ukukhuluma ngoModekhayi ngaphandle kweBhayibhili.”

Kusukela u-Ungnad wabhala umbiko wakhe izazi zihumutshe izinkulungwane zemibhalo yePhesiya. Eminye yayo yimibhalo eyatholakala emanxiweni edolobheni lePersepolis endaweni okwakugcinwa khona inotho duzane lemiduli yedolobho. Imibhalo le yayingeyesikhathi sikaXerxes Wokuqala. Ibhalwe ngesi-Elami njalo ilamabizo amanengi atholakala ebhukwini lika-Esta. a

Ibizo likaModekhayi (Marduka) emibhalweni yePhesiya

Imibhalo eminengi yePersepolis iqamba ibizo elithi Marduka owayengunobhala wenkosi esigodlweni saseSusa ngesikhathi kubusa uXerxes Wokuqala. Omunye umbhalo uthi u-Marduka wayengumhumutshi. Lokhu kuhambelana lalokho iBhayibhili elikutshoyo mayelana loModekhayi. Wayeyisiphathamandla esigodlweni seNkosi u-Ahasuweru (uXerxes Wokuqala) futhi wayengabe ekhuluma indimi ezimbili. UModekhayi wayehlala egedini lenkosi eSusa. (Esta. 2:19, 21; 3:3) Igedi leli lalilikhulu futhi kulapho iziphathamandla zenkosi ezazisebenzela khona.

Kunengi okuhambelanayo phakathi kuka-Marduka okukhulunywa ngaye emibhalweni yamatshe loModekhayi okukhulunywa ngaye eBhayibhilini. Baphila ngasikhathi sinye endaweni efananayo njalo benza umsebenzi ofananayo endaweni efananayo. Konke lokhu kutshengisa ukuthi u-Marduka kungabe kunguye uModekhayi okukhulunywa ngaye ebhukwini lika-Esta.

a Ngo-1992 usikhwicamfundo u-Edwin M. Yamauchi wabhala ugwalo olwalulamabizo alitshumi athethwe emibhalweni yePersepolis atholakala lasebhukwini lika-Esta.