Ngazalwa ngo-1948 kwesinye isigaba esincane eNigeria. Ngalesosikhathi ubaba omncane okwakuthiwa nguMoustapha kanye lomnewethu omdala okwakuthiwa nguWahabi babhabhathizwa baba ngoFakazi bakaJehova. Ubaba wafa ngileminyaka engu-9 futhi lokho kwangizwisa ubuhlungu kakhulu. UWahabi wangitshela ukuthi sizaphinda simbone ubaba esevusiwe. Lokho angitshela khona kwangiduduza, ngahle ngaqalisa ukufunda iBhayibhili. Ngabhabhathizwa ngo-1963 futhi labanye abafowethu abathathu labo babhabhathizwa.

Ngo-1965 ngahamba ngayahlala lomnewethu uWilson eLagos. Ngangingena lebandla le-Igbobi futhi ngangikukholisa kakhulu ukuba ndawonye lamaphayona esikhathi sonke ayesebandleni lelo. Amaphayona lawo ayekhuthele enkonzweni futhi ethokoza. Lokho kwangikhuthaza ukuthi lami ngibe liphayona. Ngakho ngoJanuary 1968 ngaba liphayona lesikhathi sonke.

Omunye umzalwane owayeseBhetheli okwakuthiwa ngu-Albert Olugbebi wahlela umhlangano lathi abasakhulayo efuna ukusitshela ukuthi kwakufuneka amaphayona aqakathekileyo ayezatshumayela enyakatho yeNigeria. Lakhathesi ngisamkhumbula umfowethu u-Olugbebi ekhuluma etshiseka esithi: “Lisasebatsha, sebenzisani isikhathi senu lamandla  enu ukuthi likhonze uJehova. Kulomsebenzi omkhulu olilindeleyo!” Ngangifuna ukulingisela umphrofethi u-Isaya ngiye loba ngaphi uJehova afuna ngiye khona, yikho ngahle ngafaka isicelo sokuba liphayona eliqakathekileyo.—Isaya. 6:8.

NgoMay 1968 ngacelwa ukuthi ngiyekuba liphayona eliqakathekileyo edolobheni leKano enyakatho yeNigeria. Ngalesosikhathi kwakulempi endaweni leyo. Yayiqalise ngo-1967 futhi yaphela ngo-1970. Impi leyo yabulala abantu abanengi enyakatho yeNigeria futhi yatshiya abanengi bedubeka. Ngokuhamba kwesikhathi yamemetheka yaya lasempumalanga kweNigeria. Omunye umzalwane owayengizwela wangixwayisa ukuthi ngingayi eKano, mina ngamphendula ngathi: “Ngiyabonga ngokungizwela kwakho kodwa nxa uJehova efuna ukuthi ngimkhonze ngisendaweni leyo angithandabuzi ukuthi uzangivikela.”

Izinto zazizimbi kakhulu eKano. Impi yayidilize izinto ezinengi edolobheni leli. Ngezinye izikhathi sisiya ekutshumayeleni sasike sibone izidumbu zabantu ababefe ngesikhathi kuliwa. Lanxa kwake kwaba lamabandla amanengi eKano, abafowethu abanengi basebebalekile. Kwakusele abamemezeli abangafiki le-15, besesaba futhi sebephele amandla. Abamemezeli labo bajabula kakhulu ngesikhathi kufika amaphayona aqakathekileyo ayisithupha futhi lami ngangingomunye wawo. Indlela esasibakhuthaza ngayo yabanceda kakhulu. Sabancedisa ukuthi baphinde baqalise ukutshumayela lokungena imihlangano yebandla zikhathi zonke kanye lokuthi bathumeze imibiko njalo bawode lamabhuku egatsheni.

Mina lamanye amaphayona aqakathekileyo saqalisa ukufundela ulimi lwesiHausa. Abantu abanengi basebesilalela njengoba sasibatshela indaba ezinhle zoMbuso ngolimi lwabo. Isonto eyayingenwa ngabantu abanengi eKano yayingawuthandi umsebenzi wethu wokutshumayela yikho kwakumele siqaphele nxa sitshumayela. Ngelinye ilanga mina lomzalwane engangitshumayela laye sagijinyiswa yindoda eyayithwele ingqamu. Okuhle yikuthi sagijima sayitshiya. Lanxa kwakulezingozi uJehova wasinceda ukuthi ‘sihlale sivikelekile’ njalo abamemezeli baqalisa ukuba banengi. (Hubo. 4:8) Khathesi eKano kulabamemezeli abedlula 500 emabandleni angu-11.

Ngahlala eKano okwezinyanga ezilutshwana. Ngo-August 1968 mina lamanye amaphayona  aqakathekileyo kwathiwa siye eNiamey, isigodlo selizwe leNiger. Sathi sifika elizweni leli eliseWest Africa sathola ukuthi ngelinye lamazwe atshisa kakhulu emhlabeni. Kodwa ukutshisa ayisibo bodwa ubunzima obabukhona, kwasekumele sifundele lolimi lwesiFrench okuyilo olwalukhulunywa elizweni lelo. Lanxa sahlangana lobunzima lobu samthemba uJehova saqalisa ukutshumayela endaweni le kanye labamemezeli abalutshwana ababehlala khona. Ngesikhathi esincane nje phose wonke umuntu oseNiamey owayekwazi ukubala wayeselalo ibhuku esasilisebenzisa ukufundisa abantu iBhayibhili elithi IQiniso Eliholela Ekuphileni Okuphakade. Abantu babebuya besidinga befuna ibhuku leli.

Ngemva kwesikhatshana nje sananzelela ukuthi iziphathamandla zazingabathandi oFakazi bakaJehova. Ngo-July 1969 saba lomhlangano wesiqinti wokuqala eNiger njalo kwakulabantu abangaba ngu-20 emhlanganweni lo. Kwakulabamemezeli ababili okwakumele babhabhathizwe. Kodwa ngelanga lokuqala kwafika amapholisa awumisa umhlangano. Athatha amaphayona aqakathekileyo lombonisi wesiqinti ahamba labo enkambeni. Asibuza imibuzo eminengi asesithi siphenduke futhi ngelanga elilandelayo. Sathi sibona ukuthi iziphathamandla zazingasithwalisa nzima sahlela ukwenzela inkulumo yobhabhathizo kwenye indlu. Ngemva kwalokho ababefuna ukubhabhathizwa sababhabhathizela emfuleni sinanzelela ukuthi asibonwa ngabantu.

Ngemva kwamaviki amalutshwana uhulumende wangixotsha elizweni kanye lamanye amaphayona aqakathekileyo amahlanu. Basinika amahora angu-48 ukuthi siphume elizweni futhi kwakumele sizibonele ukuthi sizahamba njani. Salalela sahle saya ewofisini yegatsha yeNigeria lapho esafika saphiwa eminye imisebenzi.

Kwathiwa ngiye esigabeni se-Orisunbare esiseNigeria. Sengikhonale ngakukholisa kakhulu ukutshumayela leqembu elincane labamemezeli ababehlala endaweni leyo. Kodwa ngemva kwenyanga eziyisithupha igatsha lathi ngibuyele eNiger ngedwa. Ngamangala futhi ngangisesaba. Kodwa ngokuhamba kwesikhathi ngasengikulindele ngabomvu ukuphinda ngibone abazalwane beNiger.

Ngabuyela-ke eNiger, ngaya eNiamey. Ngelanga elilandelayo omunye usomabhizimusi owayedabuka eNigeria wananzelela ukuthi nganginguFakazi waseqalisa ukungibuza imibuzo emayelana leBhayibhili, ngahle ngaqalisa ukumfundisa iBhayibhili. Wathi eseyekele ukubhema lokudakwa wabhabhathizwa. Ngakukholisa ukutshumayela labafowethu labodadewethu endaweni ezitshiyeneyo eNiger kanye lokubona indlela abanye ababesamukela ngayo iqiniso. Ngathi ngifika kwakulabamemezeli abangu-31 elizweni lonke, sengisuka kwasekulabangu-69.

Ngabuyela eNigeria ngoDecember ngo-1977 ukuze ngiyeqeqetshwa. Ngaqeqetshwa okwamaviki amathathu futhi ekupheleni kwawo uMalcolm Vigo owayengumhleli weKhomithi yeGatsha wanginika  incwadi eyayivela egatsheni leSierra Leone wathi ngiyibale. Abazalwane babedinga umzalwane oliphayona, oqinileyo emzimbeni, ongatshadanga futhi okwazi ukukhuluma isiNgisi lesiFrench owayengaba ngumbonisi wesiqinti eGuinea. Umfowethu uVigo wangitshela ukuthi bengiqeqetshelwa ukuthi ngenze umsebenzi lowo. Wagcizelela ukuthi kwakungasimsebenzi olula wasesithi: “Uqale ucabange ungakavumi.” Ngahle ngamphendula ngathi, “Nxa kunguJehova ongithumayo ngizahamba.”

Ngagada indizamtshina ngaya eSierra Leone, ngafika ngabonana labazalwane ewofisini yegatsha. Omunye umfowethu owayelilunga leKhomithi yeGatsha wathi kimi: “Asikwazi okunengi ngomsebenzi woMbuso owenziwa eGuinea.” Lanxa abazalwane abasegatsheni laseSierra Leone kuyibo ababekhangela umsebenzi wokutshumayela elizweni leGuinea, kwakunzima ukuthi bakhulume labamemezeli ababeselizweni lelo ngenxa yokuthi ezombusazwe zazisidla ubhedu. Igatsha laselizame kanengi ukuthi kube lomzalwane ongayavakatshela abamemezeli ababeseGuinea kodwa kwakulokhu kusehlula. Yikho ngacelwa ukuthi ngiye eConakry isigodlo selizwe leGuinea, ngizame ukuthola imvumo yokuthi ngihlale khona.

Ngathi sengifike eConakry ngaya emawofisini wommeli welizwe leNigeria ngafika ngakhuluma laye. Ngamtshela ukuthi ngangifisa ukutshumayela eGuinea yena wangicebisa ukuthi ngingahlali elizweni lelo ngoba ngangingabotshwa kumbe ngihlaselwe. Wathi: “Buyela eNigeria uyetshumayela khona.” Kodwa mina ngamphendula ngathi: “Ngizimisele ukuhlala lapha.” Ngakho wabhala incwadi ecela umphathintambo obona ngogatsha olukhangela indaba le eGuinea ukuthi angincedise. Lakanye umphathintambo lowo wangincedisa.

Ngemva kwalokho ngabuyela egatsheni leSierra Leone ngafika ngatshela abazalwane ukuthi umphathintambo wayetheni. Abazalwane bathokoza kakhulu besizwa indlela uJehova ayengibusise ngayo wenza uhambo lwami lwaphumelela. Ngasengivunyelwe ukuthi ngihlale eGuinea.

Kusukela ngo-1978 kusiya ku-1989 ngangingumbonisi wesiqinti eGuinea leSierra Leone futhi ngangibambela umbonisi wesiqinti eLiberia. Ekuqaliseni ngangihlala ngigula njalo kwezinye izikhathi ngangigula ngisezindaweni ezikhatshana kodwa abazalwane babesenza konke ababengakwenza ukuze bangise esibhedlela.

Ngesinye isikhathi ngabanjwa yi-malaria ngagula kakhulu njalo ngangilamawemusi esiswini. Ngathi sengisilile ngezwa ukuthi abafowethu basebelahle ithemba njalo basebekhuluma ngokuthi babezangingcwaba ngaphi. Lanxa ngangike ngigulele ukufa angizange ngike ngikucabange ukutshiya imisebenzi engangiyiphiwe nguJehova. Kanti njalo angithandabuzi ukuthi uNkulunkulu nguye kuphela ongenza ukuthi sihlaliseke futhi sivikeleke ngoba uyenelisa ukusivusa lanxa singaze sife.

Ngo-1988 ngabonana loDorcas intombi eyayiphayona. UDorcas wayemthanda kakhulu uJehova futhi ethobeke okwamagama. Satshada sasesihambela amabandla sindawonye. UDorcas yinkosikazi elothando futhi ezidelayo ukuze yenzele uJehova  okunengi. Sasike sihambe amakhilomitha angaba ngu-25 sisuka kwelinye ibandla sisiya kwelinye sithwele impahla zethu. Nxa sasisiya emabandleni akhatshana sasihamba ngaloba yini eyayitholakala endaweni leyo. Imigwaqo yakhona yayigcwele udaka lamagodi.

UDorcas ulesibindi sibili. Ngokwesibonelo ngezinye izikhathi sasichapha imifula eyayigcwele ingwenya. Kwesinye isikhathi sahamba okwamalanga amahlanu njalo sathi sifika komunye umfula sathola ibhiriji elalenziwe ngezigodo liqamukile, yikho kwasekumele sichaphe ngezikepe ezincane. UDorcas wathi ephuma esikepeni wawela emanzini atshonayo. Sobabili sasingakwazi ukubhukutsha futhi emfuleni lo kwakulengwenya. Sancedwa ngamanye amajaha ayeqela emanzini amkhipha. Kwathatha isikhathi eside silala sisethuka ngenxa yalokho okwakwenzakele kodwa asizange siwutshiye umsebenzi wethu wokuhambela.

Ekuqaliseni kuka-1992 samangala sithola ukuthi uDorcas wayesezithwele. Kwasekumele sikhethe ukuthi sizaqhubeka sisenkonzweni yesikhathi sonke yini. Umntanethu samnika ibizo elithi Jahgift ngoba sasizitshela ukuthi uyisipho esisiphiwe nguJehova. Ngemva kweminyaka emine saba lomunye umntwana esamnika ibizo elithi Eric. Bobabili abantwabethu bakhula batshengisa ukuthi bayizipho ezinhle ezivela kuJehova sibili. UJahgift wasebenza okwesikhathi esithile ewofisini yokuhumutsha eseConakry njalo u-Eric uyinceku ekhonzayo.

Lanxa uDorcas wama ukuba liphayona eliqakathekileyo, waqhubeka eliphayona lesikhathi sonke ngapha ekhulisa abantwabethu. UJehova wangincedisa ngaqhubeka ngiliphayona eliqakathekileyo. Abantwana bathi sebekhulile uDorcas wenelisa ukuphinda abe liphayona eliqakathekileyo. Khathesi sobabili singamamishinari eConakry.

Ngahamba kuzo zonke izindawo uJehova ayengithuma kuzo. Mina lomkami sihlala sikubona ukuthi uJehova uyasivikela njalo uyasibusisa. Ukuthemba uJehova kwenze ukuthi sicezwe zinhlupho ezinengi ezehlela labo abathemba inotho kumbe izinto zomhlaba lo. Sizibonele ngawethu ukuthi ‘uNkulunkulu wensindiso yethu’ uJehova nguye kuphela ongenza ukuthi sivikeleke njalo sihlaliseke. (1 Imilan. 16:35) Ngiyaqiniseka ukuthi bonke abathemba uJehova, ‘uNkulunkulu uzagoqela impilo zabo esikhwameni sokuphila.’—1 Sam. 25:29.