1-2. Yiwuphi “umsebenzi omuhle” owenziwa ngabadala?

 NXA usulesikhathi uyinceku ekhonzayo kumele ukuthi usebenza nzima ukuze ufanele ukuba ngumdala. Kodwa uyafisa yini ukwenza “umsebenzi omuhle” wokuba ngumdala?—1 Thim. 3:1.

² Ngowani umsebenzi wabadala? Bayakhokhela emsebenzini wokutshumayela futhi benza konke okusemandleni abo ukuthi beluse njalo bafundise. Kanti njalo bakhuthaza ibandla ngalokho abakwenzayo langamazwi abo. Yikho iBhayibhili lisithi abadala abakhutheleyo ‘bayizipho ezingabantu.’—Efe. 4:8.

3. Kuyini okungenziwa ngumfowethu ofuna ukuba ngumdala? (U-1 Thimothi 3:​1-7; UThithusi 1:​5-9)

³ Ungenzani nxa ufisa ukuba ngumdala webandla? Nxa umuntu efuna umsebenzi kuyabe kumele awufundele ukuze afanele ukuwenza. Isikhathi esinengi nxa uwufundele umsebenzi oyabe uwudinga kulula ukuthi uqhatshwe. Okwenziwa ngumuntu ofisa ukuba ngumdala kutshiyene lalokho okwenziwa ngumuntu odinga umsebenzi. Umuntu ofisa ukuba ngumdala akumelanga abe yingcitshi ekufundiseni lasekutshumayeleni kuphela, kodwa kumele alandele lokho okuku-1 Thimothi 3:​1-7 lakuThithusi 1:​5-9. (Bala.) Esihlokweni lesi sizaxoxa ngezinye izinto okukhulunywa ngazo emavesini la. Sizabona ukuthi umzalwane angenzani ukuze abantu bakhulume kuhle ngaye, ayikhokhele kuhle imuli yakhe njalo azimisele ukuncedisa abanye ebandleni.

UNGENZANI UKUZE ABANTU BAKHULUME KUHLE NGAWE?

4. Ngonjani umuntu ‘ongasolekiyo’?

⁴ Nxa ufuna ukuba ngumdala kumele ube yindoda “engasolekiyo.” Lokhu kutsho ukuthi indlela oziphatha ngayo akumelanga isolise kwabanye ebandleni. Kanti njalo kumele ‘abantu abangayisiwo malunga ebandla babe bekhuluma kuhle ngawe.’ Abantu abangayisibo oFakazi bangachothoza lokho okukholwayo,  kodwa akumelanga babe lesizatho sokusola indlela oziphatha ngayo kumbe bakhale ngokuthi awuthembekanga. (Dan. 6:​4, 5) Zibuze, ‘Abantu abangayisibo oFakazi labanye ebandleni bangibona ngingumuntu onjani?’

5. Ungatshengisa njani ukuthi ‘uyakuthanda okuhle’?

⁵ Nxa ‘ukuthanda okuhle,’ uyadinga okuhle okwenziwa ngabanye ubusubancoma. Kuyabe kukuthokozisa ukwenzela abanye okuhle, uze ubenzele lalokho abayabe bengakukhangelelanga. (1 Thes. 2:8) Kungani kuqakathekile ukuthi abadala bakuthande okuhle? Kuqakathekile ngenxa yokuthi nxa umdala ekuthanda okuhle kuzamthokozisa ukusebenzisa isikhathi sakhe esinengi eselusa ibandla njalo esenza leminye imisebenzi enceda abamemezeli. (1 Phet. 5:​1-3) Lanxa lokhu kungaba ngumsebenzi sibili, uyathokoza kakhulu nxa enceda abanye.—Imiseb. 20:35.

6. Yiziphi ezinye izindlela umuntu angatshengisa ngazo ukuthi ‘uyamukela izihambi’? (UHebheru 13:​2, 16; khangela lomfanekiso.)

⁶ Umzalwane ofuna ukuba ngumdala kumele ‘amukele izihambi.’ Lokhu kutsho ukuthi kumele enzele abanye okuhle, okugoqela lalabo angabajayelanga kangako. (1 Phet. 4:9) Elinye ibhuku elichasisa iBhayibhili lathi umuntu owamukela izihambi ngovula inhliziyo yakhe, avule lomuzi wakhe, ukuze amukele labantu angabaziyo. Yikho zibuze, ‘Ngicine nini ukunxusa abantu emzini wami?’ (Bala uHebheru 13:​2, 16.) Indoda eyamukela izihambi iyabelana labanye lokho elakho, kungaba ngabayanga, izikhulumi ezivela kwamanye amabandla labanye abasebenza nzima ukuze bakhuthaze abafowethu labodadewethu, ngokwesibonelo ababonisi beziqinti.—Gen. 18:​2-8; Zaga. 3:27; Luk. 14:​13, 14; Imiseb. 16:15; Rom. 12:13.

7. Abadala bangatshengisa njani ukuthi ‘abayithandi imali’?

⁷ Indoda efuna ukuba ngumdala ‘akumelanga ithande imali.’ Lokhu kutsho ukuthi akumelanga iqakathekise kakhulu imali kanye lenotho. Kungelani lokuthi unothile kumbe ungumyanga, okumele ukuqakathekise kakhulu empilweni yakho yikukhonza uJehova. (Mat. 6:33) Sebenzisa isikhathi sakho lamandla akho kanye lalokho olakho ekukhonzeni uJehova, lasekondleni imuli yakho kanye lasekuncediseni abanye ebandleni. (Mat. 6:24; 1 Joh. 2:​15-17) Zibuze: ‘Ngiyayithanda yini imali? Ngiyasuthiseka ngalokho engilakho yini, kumbe  ngidinga imali phansi phezulu ukuze nginothe?’—1 Thim. 6:​6, 17-19.

8. Ungatshengisa njani ukuthi ungumuntu ‘ozibambayo’?

⁸ Indoda efuna ukuba ngumdala kumele ibe ‘ngezibambayo.’ Lokhu kutsho ukuthi kumele yahlulele kuhle. Akumelanga idlulise amalawulo kwezokuzilibazisa, ekudleni, ekugqokeni, lalapho izilungisa loba inatha. Ayilandeli indlela abantu abangakhonzi uJehova abaphila ngayo. (Luk. 21:34; Jak. 4:4). Ayivuki ngolaka nxa ingaphathwa kubi. Kanti njalo ‘ayisiso sidakwa’ futhi kayaziwa ngokunatha kakhulu. Zibuze, ‘Indlela engiphila ngayo iyatshengisa yini ukuthi ngiyazibamba?’

9. Kutshoni ‘ukusebenzisa kuhle ingqondo,’ ‘lokuhleleka’?

⁹ Nxa ‘usebenzisa kuhle ingqondo,’ uzahlolisisa izinto usebenzisa izimiso eziseBhayibhilini. Kuyabe kumele ucabangisise ngazo ngoba ziyakunceda ukuthi uzwisise futhi ube lokuqedisisa. Ukuba lolwazi olujulileyo ngendaba kuyakunceda ukuthi ungenzi izinqumo ngamawala. (Zaga. 18:13) Nxa ungenza njalo, uzakwenza izinqumo ezitshengisa indlela uJehova acabanga ngayo. Nxa ‘uhlelekile,’ wenza izinto zakho ngesikhathi. Abantu bayabe bekuthemba futhi bekwazi ukuthi uyalandela iziqondiso esiziphiwa yinhlanganiso. Nxa ungakwenza konke okukhulunywe esihlokwaneni lesi bazakhuluma kuhle ngawe. Khathesi sizaxoxa ngalokho okumele ukwenze ukuze uyikhokhele kuhle imuli yakho.

YIKHOKHELE KUHLE IMULI YAKHO

10. Kuyini okumele indoda ikwenze ukuze ‘ikhokhele kuhle umuzi wayo’?

¹⁰ Nxa kukhangelwa ukuthi ungafanela yini ukuba ngumdala, kuhlolwa lalokho okwenziwa ngamalunga emuli yakho. Yikho kumele ‘uwukhokhele kuhle umuzi wakho.’ Kumele kucace ukuthi uyayithanda imuli yakho lokuthi uwenza kuhle umsebenzi wakho wokukhokhela. Kanti njalo kumele ubone ukuthi liba lokukhonza kwemuli lokuthi imuli yakho ayilovi emihlanganweni yebandla lasekutshumayeleni. Kuqakatheke ngani lokhu? Umphostoli uPhawuli wathi: “Nxa indoda ingenelisi ukukhokhela umuzi wayo, ingenelisa njani ukunakekela ibandla likaNkulunkulu?”—1 Thim. 3:5.

11-12. Kungani kuqakathekile ukuthi imuli yomfowethu ofuna ukuba ngumdala iziphathe kuhle? (Khangela lomfanekiso.)

¹¹ Nxa ulabantwana, kumele ‘babe lembeko futhi babe ngabalalelayo.’ Kumele ubafundise kuhle abantwabakho futhi akumelanga ubancitshe isikhathi sokuthi labo bake badlale njengabanye abantwana. Nxa ungabafundisa kuhle bazaba ngabantwana abalalelayo, abahloniphayo futhi abaziphatha kuhle. Kanti njalo kumele ubancedise lokuthi babe ngabangane bakaJehova, balandele lokho okutshiwo liBhayibhili futhi babe lesifiso sokubhabhathizwa.

¹² Nxa ulabantwana akumelanga ‘basolwe ngokuthi baziphethe butshapha loba ngokuthi bangabahlamuki.’ Nxa umntanakho osezabhabhathizwa kumbe osebhabhathiziwe angenza isono esikhulu esahlala lawe, ungaba ngumdala yini? Nxa kuyikuthi ubungabafundisi abantwabakho futhi ungabalayi kungaba nzima ukuthi ube ngumdala.—Khangela iNqabayokulinda ka-October 15, 1996, ikhasi 21, indima 6-7.

ONGAKWENZA EBANDLENI

13. Ungatshengisa njani ukuthi ungumuntu ‘ozwisisayo’ futhi ‘ongelankani’?

¹³ Abazalwane abalingisela uKhristu kukho konke abakwenzayo bayalinceda kakhulu ibandla. Indoda “ezwisisayo” yenza kube lokuthula ebandleni. Iyalalela nxa abanye bekhuluma futhi yamukele lemibono yabo. Nxa lisemhlanganweni wabadala kungaba kuhle ukuthi uvumelane lalokho okutshiwo ngabanye, nxa  kuyikuthi akulamthetho kumbe isimiso esiseBhayibhilini esephulwayo. Nxa ‘ungelankani’ awubambi abanye ngamandla ukuthi benze lokho wena okufunayo. Kumele ukwazi ukuthi kuqakathekile ukuthi ulalele imibono yabanye. (Gen. 13:​8, 9; Zaga. 15:22) Akumelanga ube ngumuntu ‘othanda ingxabano’ kumbe ‘ophangisa ukuzonda.’ Lokhu kutsho ukuthi awubi nguntando kayiphikiswa kodwa uyabahlonipha abanye futhi ulomusa. Usebenza nzima ukuze ulungise izinto nxa kube lokungazwanani ngoba uyindoda elokuthula. (Jak. 3:​17, 18) Nxa ungahlala ukhuluma kuhle labanye kunganceda ukuthi bangavuki ngolaka nxa kube lokungazwanani, kugoqele lalabo abaphikisa lokho esikukholwayo.—Abahlu. 8:​1-3; Zaga. 20:3; 25:15; Mat. 5:​23, 24.

14. Kutshoni ukuthi umdala ‘akumelanga kube ngumuntu osanda kuguquka,’ njalo angatshengisa njani ukuthi ‘uqotho’?

¹⁴ Nxa kubekwa umuntu ozakuba ngumdala webandla akubekwa ‘umuntu osanda kuguquka.’ Lokhu akutsho ukuthi kuyabe kumele ube usuleminyaka eminengi ubhabhathiziwe, kodwa kuyabe kumele kukhanye ukuthi usulobuntu obunjengobukaKhristu. Ungakabekwa ukuthi ube ngumdala kuyabe kumele utshengise ukuthi uthobekile njengoJesu, ulindele ukuthi uJehova akunike loba yiwuphi umsebenzi ebandleni. (Mat. 20:23; Flp. 2:​5-8) Ungatshengisa ukuthi ‘uqotho’ ngokuhlala uthembekile kuJehova langokulandela lokho asitshela khona esebenzisa inhlanganiso yakhe.—1 Thim. 4:15.

15. Umdala kumele abe ligabazi lokwenza izinkulumo yini? Chasisa.

¹⁵ IMibhalo ikubeka kucace ukuthi umdala kumele ‘enelise ukufundisa.’ Lokhu kutsho ukuthi sekumele abe ligabazi yini nxa esenza izinkulumo? Ngitsho lakancane. Asibo bonke abadala abangamagagu ekukhulumeni, kodwa ngobunengi babo bafundisa kuhle ekutshumayeleni lalapho beselusa abafowethu labodadewethu. (Khangela umcijo wokutaditsha othi “qualified to teach” ku-1 Thimothi 3:​2, ku-Nguqulo Yomhlaba Omutsha yesiNgisi okuthiwa yi-Study Bible; khangela lo-1 Khorinte 12:​28, 29 lo-Efesu 4:11.) Lanxa kungelamthetho othi  kumele ube yingcitshi ekwenzeni izinkulumo kumele uhlale uzama ukuthuthukisa indlela ofundisa ngayo. Ungakwenza njani lokho?

16. Ungenzani ukuze ufundise kuhle? (Khangela lomfanekiso.)

¹⁶ Umzalwane ofuna ukuba ngumdala kumele ‘anamathele elizwini elithembekileyo.’ Nxa ufuna ukuthinta izinhliziyo zalabo abakulaleleyo, kumele usebenzise iBhayibhili nxa ufundisa lalapho useluleka abanye. Kumele ukukhuthalele ukubala iBhayibhili kanye lamabhuku esiwaphiwa yinhlanganiso. (Zaga. 15:28; 16:23; khangela umcijo wokutaditsha othi “holding firmly to the faithful word” okuThithusi 1:9 ku-Nguqulo Yomhlaba Omutsha yesiNgisi okuthiwa yi-Study Bible.) Nxa utaditsha nanzelela ukuthi amabhuku ethu awachasisa njani amavesi aseBhayibhilini ukuze uwasebenzise ngendlela eqondileyo. Nxa usufundisa yenza konke okusemandleni akho ukuthi uncede abakulaleleyo bamthande kakhulu uJehova njalo bazimisele ukusebenzisa lokho abakufundayo. Okunye okungakunceda ukuthi ufundise kuhle yikuxoxa lalabo asebelesikhathi eside bengabadala ubusukusebenzisa lokho abazakutshela khona. (1 Thim. 5:17) Abadala kumele ‘benelise ukukhuthaza’ abafowabo labodadewabo, kodwa kwezinye izikhathi kungadingeka ukuthi babeluleke kumbe ‘babakhuze.’ Nxa besenza konke lokhu kumele babe lomusa. Nxa ulomusa lothando futhi usebenzisa iLizwi likaNkulunkulu nxa ufundisa, uzathinta izinhliziyo zabakulaleleyo ngoba uyabe ulingisela uMfundisi omkhulu uJesu Khristu.—Mat. 11:​28-30; 2 Thim. 2:24.

QHUBEKA ULALAMELA UKUBA NGUMDALA

17. (a) Kuyini okunganceda izinceku ezikhonzayo ukuthi ziqhubeke zilalamela ukuba ngabadala? (b) Kuyini okungamelanga abadala bakukhohlwe nxa behlola abazalwane abangabekwa ukuthi babe ngabadala? (Khangela ibhokisi elithi “ Okumele Likukhumbule Nxa Lihlola Abazalwane.”)

¹⁷ Nxa ezinye izinceku ezikhonzayo zicabangisisa ngalokho okumele zikwenze ukuze zibe ngabadala, zingabona angathi ngeke zafa zenelisa ukuba ngabadala. Lanxa kumele uzame ngamandla wonke ukwenza konke okufunekayo, khumbula ukuthi uJehova lenhlanganiso  yakhe bayakwazi ukuthi uzelwe ulesono. (1 Phet. 2:21) Kanti njalo umoya ongcwele yiwo ozakunceda ukuthi uzenze zonke izinto ezifunekayo ukuze ube ngumdala. (Flp. 2:13) Ezintweni ezikhangelelweyo ukuze umuntu abe ngumdala, yikuphi ofuna ukuthuthuka kukho? Nxa kukhona thandaza kuJehova umtshele ngakho. Chwayisisa ngakho, ubusucela omunye umdala webandla ukuthi akuncedise.

18. Inceku ezikhonzayo zikhuthazwa ukuthi ziqhubeke zisenzani?

¹⁸ Kwangathi sonke, kugoqele lalabo asebengabadala, singaqhubeka sisenza konke okusemandleni ethu ukuthi senze zonke izinto esixoxe ngazo esihlokweni lesi. (Flp. 3:16) Uyinceku ekhonzayo yini? Sebenza nzima ukuze uthuthuke ube ngumdala. Cela uJehova akuqeqetshe futhi akubumbe ukuze umenzele okunengi njalo uncedise labanye ebandleni. (Isaya. 64:8) Asithandabuzi ukuthi uJehova uzayibusisa imizamo yakho njengoba usebenza nzima ukuze ube ngumdala.