CIPAUKO 23
‘Izwanyi kujijivirira kwandinoita’
Pauro anojivirira cokwadi pamberi po vandhu vari kuita joweyowe no po Sinedriyo
Zvakacijikira pana Mabasa o Vapostori 21:18–23:10
1, 2. Zvicinyi zvakaitisa kuti Pauro ahwirirezve Jerusarema, zvineso zvapi zvaaizosongana nazvo kondhoyo?
JERUSAREMA. Pa vhaza iyi Pauro ari kufamba mu zvitaka zvakadodoka no zvakazara vandhu. Apana dhorobha rinosisira kudari inga Jerusarema pa zviitiko zvo vandhu va Jehovha. Vandhu vanogara mu dhorobha iri vanodada maningi ngo zviro zvakaitikeyo kare. Pauro anozviziva kuti Makristu mazinji o mu dhorobha iri vanothemba maningi pa zviro zvakaitika kare zvo dhorobha iri vosiya kubatikana pa cinangwa ca Jehovha. Ngo kudaro, Pauro anovona kuti hama iji, jinoda kubesehwa kuciripi basi ku divi ro kuunyama asi ku divi ro kumujimu. Iri ndirona thangwe rakaita kuti abude ku Efeso aende Jerusarema. (Mab 19:21) Pikija no kuziva ngozi yaingepo, iyena aazivi kucinja cinangwa cake co kwenda kovhakacira dhorobha iri.
2 Ngozvapi zvineso zvinozosongana na Pauro ku Jerusarema? Cimwe co cineso cakona cinotovha ku vateveri va Kristu, vamweni vakona vatori kubararika hwiru pavanozwa ngo pamusoro pa Pauro. Pauro acada kutosongana no zvineso zvikuru zvinozoviswa ngo vavengi va Kristu. Ivona vanozopumbha Pauro ngo kumunyepera zviro, kumutaka no kutoda kumuuraya. Asi kuteverehwa uku, kunopa mukana Pauro kuti ajijivirire. Muezaniso wake wo kujidodokesa, cicunge no rutendo pa kuhwisana no zvineso izvi, kunobeseravo Makristu nyamasi uno. Kuitisa kudini?
“Vakatanga Kukuja Mwari” (Mab. 21:18-20a)
3-5. (a) Pauro wakapinda musongano wapi ku Jerusarema, wakanangenyi? (b) Tinojijenyi ngo musongano wo vakuru wakaitisari Pauro?
3 Pa njiku yakazotevera, novaguma Jerusarema, Pauro no vadoni vake vakaenda kovona vakuru vo ungano yo kondhoyo. Pa vapostori vese vainga penye, apana na umwe wavo anonangwa apa, kangaije ivona vainga vaenda koshandira ku divi rimweni. Asi Jakobo hama ya Jesu yainga iri kondhoyo. (Vag. 2:9) ‘Vakuru vese povainga’ kondhoyo na Pauro, Jakobo hama ya Jesu kangaije ndiyena wakaitisa musongano.—Mab. 21:18.
4 Pauro wakacungamija vakuru vese “wotanga kuvavhunja zviro zvese zvakaithwa ndi Mwari pakati po vandhu vo majinja ngo kucumaera kwaakaita.” (Mab. 21:19) Masoko akanangari Pauro akavangisa maningi vakuru ava. Itusuvo nyamasi uno tinodakara maningi patinozwa manera basa ro kucumaera, riri kwenderera mberi ku nyika jimweni.—Mazwi 25:25.
5 Paanonga eciita hurukuro, Pauro anobhuya ngo muhengo-muhengo jaakaviya najo kuvha ku Europa. Pauro paainga eciverenga ripoti, hama iji jakadakara ngo mwoyo wese ngo kuvona manera hama jo ku ndau jimweni jakakaya-kaya pa kuda kuvabesera. Inga muviyo, “vakatanga kukuja Mwari.” (Mab. 21:20a) Mukufananavo, hama nyamasi uno jinosongana no ngozi jinoitika jega kubatanijavo no ndhendha, jinodakara maningi pajinovona hama no hambzaji jecivabesera no kubhuya magama anovangisa.
Vese ‘Vaibatisisa Mutemo’ (Mab. 21:20b, 21)
6. Pauro wakavhunjwa cineso capi ngo vakuru vo Jerusarema?
6 Vakuru vakavhunja Pauro kuti ku Judheya, kwainga no cineso caitobatanijavo iyena. Ivona vakati: “Hama, vonanyi kuti pakati po Vajudha, pano zviuru zvakava vatendi, vese ava vanobatisisa Mutemo. Asi ivona vakazwa kuti imwimwi muri kujijisa Vajudha vese vanorarama pakati po vomajinja kuti vatame kuzwira Mutemo wa Mosi, mecivavhunja kuti avadikani kusoka vana vavo no kuteveja zvirovejeso zvinodikana kuithwa.” a—Mab. 21:20b, 21.
7, 8. (a) Ngowapi murangariro wainga ucikaripi waushoni wainga no Makristu o Judheya? (b) Ngenyi manera avo aya okurangarira aacaivonesa kuti ivona avacaingepi Makristu?
7 Ngenyi Makristu aindovangirira pa kureremeja sabudu kuveni kwainga kwapera 20 omakore Mutemo wa Mosi nowapera? (Vak. 2:14) Mugore ra 49 Kristu Aviya, vapostori ku Jerusarema vakatumira karata ku ungano jecinanga kuti Makristu o majinja avacaidikana havo kubatisisa Mutemo wa Mosi no kusokwa. (Mab. 15:23-29) Pikija karata iyi aicaitarihwa Makristu o Cijudha, asi avacaizwisisa kuti Mutemo wa Mosi aucaishandazve.
8 Manera ovairangarirari Vajudha ava, zvaireva kuti avacaifanera kuvoniwa inga Makristu? Haiwa. Ivona avacairangarira kudari ngokuti kare vainamata zvimwari zvo cihedheni kana kuti vaida kwenderera mberi vecibatisisa zvovaitendari. Mutemo uu waisisira maningi kwavari ngokuti vakaupuwa ndi Jehovha. Pa Mutemo uu apacainga no ciri cese cakashata kana cakabatana no zvomadhimoni. Caisiyana basi ngocokuti Mutemo uu waizwirana no citenderano cokare, kuveni Makristu wari vainga vecitungamirihwa ngo citenderano cipsa. Asi ngo ndava yo kunamata kwakacena, citenderano co Mutemo cainga cicikashandizve. Makristu aya aibatisisari Mutemo wa Mosi, avacaizwisisa izvi nee avacaithemba ungano yo Cikristu, yaivabeserari kuti vave vandhu vanotendehwa pamberi pa Mwari. Ivona vaidikana kurungamisa manera avo okurangarira no kuzwisisa manera cokwadi caienderera mberi. b—Jr. 31:31-34; Ruk. 22:20.
“Zvese Zvinonangwa ngo Pamusoro Penyu ngo Zvokunyepa” (Mab. 21:22-26)
9. Pauro wakajijisenyi ngo pamusoro po Mutemo wa Mosi?
9 Waro tingati kudini ngo zvainangwa ngo pamusoro pa Pauro kuti waijijisa vandhu vo majinja kuti “avadikani kusoka vana vavo no kuteveja zvirovejeso zvinodikana kuithwa”? Pauro wainga mupostori wo vandhu vomajinja kubatanijavo na ivona. Iyena wainga ecinanga ngo civaringo cokuti vandhu vo majinja avacaidikanazve kuzwira Mutemo wa Mosi. Iyena wakavonesazve kuti zvainga zvakashata kudari ari wese akavangirija Makristu omajinja kuti asokwe kuti vazwire Mutemo wa Mosi. (Vag. 5:1-7) Madhorobha ese aaienda kovhakacira, waicumaeravo masoko akanaka ku Vajudha, iyena wakasanangurira Vajudha vaidaya kuzwira, kuti rufu wa Jesu ndiwona wakapeja Mutemo wa Mosi nokutizve mundhu waizovoniwa kuva wakarurama pamberi pa Mwari ngo rutendo kuciripi kuzwira Mutemo uu.—Var. 2:28, 29; 3:21-26.
10. Pauro wainga no mavonero api ngo pamusoro po shwiro jaibatanija Mutemo wa Mosi no kusokwa?
10 Pauro waitaja ushoni vaya vaida kuita zvirovejeso zvo Cijudha, zvakadari inga kutama kushanda ngo mu Sabudu no kutama kuha zviro zvimweni. (Var. 14:1-6) Iyena aazivi kugaja mutemo ngo pamusoro po kusokwa. Kunasa kunanga, Pauro wakasoka Timoti kuti Vajudha vatame kumushora ngokuti babake Timoti vainga Mugiriki. (Mab. 16:3) Kusokwa, cainga civaringo co mundhu ega. Pauro wakavhunja Vagaratiya kudari: “kusokwa nokuti kutama kusokwa azvina mutengo, asi rutendo hunoshanda ngo rudo ndihwona uno mutengo.” (Vag. 5:6) Ngo kudaro, mundhu waienda kosokwa ecirangarira kuti ari kuzwira Mutemo no kurangarira kuti ndizvona zvinomuitisa kuti atendehwe pamberi pa Jehovha, kwainga kutama rutendo.
11. Vakuru vakapa ndhungamiriro yapi Pauro, kutevera ndhungamiriro iyi yaibatanija zviro zvapi? (Vonanyi masoko o pasi.)
11 Ngo kudaro, zvainangwari zviciripi zvokadi, zvainyangajisa Makristu o Cijudha. Ngo iyo ndava, vakuru vakapekeja Pauro ndhungamiriro iyi: “Itusu tino vanarume varongomuna vakaita mbhiko. Toranyi vanarume ava, muvacenese mukuzwirana no Mutemo pamwepo na imwimwi, movapagariri zvinonga zvecidiwa kuti musoro yavo igundhwe. Ngo kudaro, vese vanozoziva kuti zvese zvinonangwa ngo pamusoro penyu ngo zvokunyepa, asi vanozoziva kuti imwimwi amuripi kuphwanya Mutemo.” c—Mab. 21:23, 24.
12. Zvakaita Pauro paakapuwa ndhungamiriro ngo vakuru vo ku Jerusarema, zvakakhombijisa kudini kuti iyena wainga mundhu anozwira?
12 Cineso acicaingepi co zvainangwaya ngo pamusoro pa Pauro, asi cainga manera Makristu o Cijudha aibatisisa Mutemo wa Mosi. Iyena wainga akanasiririka kuti atenderanevo no mavonero o Makristu aya, kudari mavonerowo aacaipwanya ndhungamiriro ja Mwari. Izvi zvicito zvaitika, iyena wainga akatara kudari: “Ku vaya vari pasi po mutemo ndakajidiravo pasi po mutemo, pikija ndiciripi pasi po mutemo, kuti ndiwane vari pasi po mutemo.” (1 Vak. 9:20) Kuti akwanirirse zvaakanangari, Pauro wakazwira zvakanangwa ngo vakuru vo ku Jerusarema, zvoita inga kuti wainga “pasi po mutemo.” Ngo kuita kwake izvi, wakatigajira muezaniso waushoni nyamasi uno ngo pamusoro po kuzwira vakuru, totama kuvangirira pa manera atinoda kuti zviro zviithwe.—Vah. 13:17.
Pauro waitendera mavonero ari ese asi ainga acikapwanyi ndhungamiriro jo Bhaibheri. Imwimwi munoitavo zvakafanana?
Iyena “Aafaneri Kupona!” (Mab. 21:27–22:30)
13. (a) Ngenyi Vajudha vamweni vakamusa joweyowe mu themberi? (b) Pauro wakajiviririswa kudini?
13 Zviro azvizivi kufamba ushoni mu themberi. Povainga vecida kupejisa, kukwanirisa mbhiko javo, Vajudha vo ku Aziya, vakavona Pauro, womupumbha kuti watora vandhu vo majinja voenda navo mu themberi, zvobara joweyowe. Kudari mutungamiriri wo masoca aazivi kuviya kophinga joweyowe iri, Pauro waizotakwa, wofa. Pikija zvakadaro, mutungamiriri uu wakasunga Pauro. Kutangira mu njiku iyi, Pauro wakazofungihwa mukadheya pa makore 4, cimwenizve wainga aciri pa ngozi basi. Mutungamiriri paakavhunjisa Vajudha kuti ngenyi vaihwisa Pauro, ivona vakatanga kumupumbha zviro zvakawanda, mutungamiriri uu apana caakakwanisa kuzwa pakati po joweyowe iri. Pakupejisira, vakathwara Pauro voenda komudira pa ndau yakangwaririka. Pauro no masoca povaida kunghwina mu kwarteri, Pauro wakavhunja vatungamiriri vo masoca kudari: “Ndiri kumukumbira kuti munditendere kuti ndibhuye no vandhu.” (Mab. 21:39) Mutungamiriri wo masoca wakatendera, Pauro no cicunge cese wakatanga kujivirira rutendo hwake.
14, 15. (a) Pauro wakasanangurirenyi Vajudha? (b) Mutungamiriri wo masoca o Ciroma wakaitenyi kuti azive thangwe rakaitisa kuti Vajudha vavenge Pauro?
14 Pauro wakatanga kunanga kudari: “Izwanyi kujijivirira kwandinoita.” (Mab. 22:1) Pauro wakatanga kubhuya no vandhu ava ngo Cihebheru, izvi zvakaita kuti ivona vagajane. Iyena wakanasa kuvadurujira kuti ngenyi wainga ava muteveri wa Kristu. Ngo kuita kwake izvi, Pauro wakananga zviro zvakadakarihwa ngo Vajudha. Pauro wainga akajijiswa ndi Gamarieri, uwo waizivika maningi. Cimwenizve, vazinji vainga pondhopo vaitozviziva kuti Pauro wainga akateverera vateveri va Kristu. Asi paainga ecienda Dhamasko, wakava no civoniso, wovona Jesu naapera kumuswa, wobhuya naye. Vandhu vainga na Pauro wakavona cieja, vozwa izwi raibhuya, asi avazivi “kuzwisisa magama aibhuiwaro.” (Mab. 9:7; 22:9) Perapo, Pauro wakava bofu ngo civonisso caakavonari, wotohwa ngo vadoni vake mbhera ku Dhamasko. Paakagumeyo, Ananiya mwanarume umweni anozivika maningi ngo Vajudha mu ndharaundheyo, wakaita mushamaiso worapa Pauro.
15 Pauro wakaenderera mberi ecinanga kuti paakazohwirirazve Jerusarema, Jesu wakamubudira mu themberi. Paakapera kunanga izvi, Vajudha vakatanga kukhuwa veciti: “Urayanyi mundhu uwu, ngokuti aafaneri kupona!” (Mab. 22:22) Kuti aponese Pauro, mutungamiriri wakananga kuti Pauro waidikana kutohwa kwendeswa ku kwarteri. Mutungamiriri wo masoca wakavhunja Pauro kuti ajinasirire kuti azodavire muvhunjo jaaizoitihwa, ngokuti ivona vaida kuziva kuti ngenyi Vajudha vaimupumbha. Pauro wakashandisa mukana uu kuti ajijivirire, mukuzwirana no mutemo ngo kuvavhunja kuti wainga Muroma. Nyamasi uno, vanamati va Jehovha vanoshandisavo mutemo kuti vajivirire rutendo hwavo. (Vonanyi bhokiso rinoti: “ Mutemo wo Ciroma no Vagari vo Roma,” pa pheji 210, no bhokiso rinoti: “ Kuwina Kwatiri Kuita mu Matiribhunari mu Njiku Jedu Jino.”) Mutungamiriri wo masoca paakaziva kuti Pauro wainga Muroma, wakavona kuti waidikana kupsaka njira jimweni kuti azive zvizinji ngo pamusoro pake. Pa njiku yakazotevera, iyena wakatora Pauro womuendesa ku Sinedriyo, tiribhunari huru yo Vajudha. Ivona vakaungana kuti vatonge basi shwiro iyi.
“Inini Ndiri Mufarisi” (Mab. 23:1-10)
16, 17. (a) Sananguranyi zvakaitika Pauro paaivereketa pamberi po Sinedriyo. (b) Pauro wakakhombijisa kudini kuva mundhu anozvidodokesa paakatakwa?
16 Kuti ajijivirire pamberi po Sinedriyo, Pauro wakananga kudari: “Hama, Mwari anozviziva kuti hana yangu inondivhunja kuti andizivi kumboita cakashata mbhera nyamasi.” (Mab. 23:1) Iyena aazivi kuvereketa zviro zvakawanda kupinda izvi. Bhaibheri rinoti: “Mupiri mukuru waidanijwa Ananiya wakavhunja vaiima phedo naye kuti vamutake pa muromo.” (Mab. 23:2) Izvi zvaishata maningi, cimwenizve, wainga mukheto kuvhunja Pauro kuti wainga munyepi vacito vaziva zvese zvinobatanijwepo. Azvitishamaisi kuvona zvakazonanga Pauro tevere, paakati: “Mwari anozokutaka, iwewe, biravira rakapendwa ngo cinambo. Ngenyi unogara pasi kuti unditonge mukuzwirana no Mutemo, kuveni ngo divi rimweni uri kuphuka Mutemowo ngo kuvhunja vandhu kuti vanditake?”—Mab. 23:3.
17 Vandhu vamweni vainga vari pondhopo, vakashamaisika maningi ngo zvakadavirari Pauro kuciripi kushamaisika ngo mundhu wakamutakaya. Ivona vakatanga kunanga kudari: “Uri kutukirenyi mupiri mukuru wa Mwari?” Pauro ecida kudavira muvhunjo wavo, wakavapa cijijo ngo pamusoro po kuzvidodokesa no kureremeja Mutemo. Iyena wakati: “Hama, inini andicaimuzivepi kuti iyena wainga mupiri mukuru. Zvakatahwa kuti: ‘Ucatuka mutongi wo vandhu vako.’” d (Mab. 23:4, 5; Ex. 22:28) Paakavona kuti mu Sinedriyo mainga no Vafarisi no Vasadusi, wakananga kudari: “Hama, inini ndiri Mufarisi, mwana wo Vafarisi. Ndiri kutongwa ngo ndava yo vetero yo kumuswa ko vakafa.”—Mab. 23:6.
Kudari inga ndi Pauro, itusu tinopsaka zviro zvatinotenda zvinozwirana no zvinotendhwa ngo vo zviyara zvimweni tobhuya navo
18. Ngenyi Pauro wakananga kuti wainga Mufarisi, tingatevejeresavo kudini muezaniso wake patinonga tiri pa mugariro wakatojana?
18 Ngenyi Pauro wakananga kuti wainga Mufarisi? Ngokuti iyena, wainga “mwana wo Vafarisi,” vamweni vo ukama hwake vaiita divi ro cikwata ici. Ngo kudaro, vazinji vaimuvona inga Mufarisi. e Asi ngenyi Pauro wakabhuya ngo pamusoro po rumuko no zvinotendwa ngo Vafarisi? Vafarisi, vaitenda kuti mundhu paaifa, mwiha waipona no kutendazve kuti kudari mundhu wakarurama akafa, mwiha wake waipona asi mukati mo mundhu umweni. Pauro aacaitenda zvaitendwari ngo Vafarisi, iyena waitenda rumuko inga manera akajijisa Jesu. (Joh. 5:25-29) Pikija zvakadaro, Pauro waitenderana no mavonero o Vafarisi okuti kudari mundhu akafa, anovazve no vetero yo kupona, mukusiyana no vasadhusi, vaitenda kuti mundhu angafa, apacinazve no vetero iri yese. Tingatotevejeravo muezaniso wa Pauro, paya patinobhuya no Makatoriko kubataniijavo no vaya vanonanga kuti ndi Makristu. Tingatonanga kuti itusu tinotendavo Mwari inga manera ovanotenda. Icokwadi kuti ivona vanotenda utatu, asi itusu tinotenda Mwari wocokwadi anonangwa mu Bhaibheri. Pikija zvakadaro, tese tinotenda kuti Mwari ariyo.
19. Ngenyi mu Sinedriyo makazopejisira ngo kuitika joweyowe?
19 Zvakanangari Pauro, zvakaita kuti vandhu vo Sinedriyo vatame kuzwana. Bhaibheri rinoti: “Rakatanga joweyowe ricikaitiki. Vatari vamweni vo Vafarisi vakamuka votanga kukanija veciti: “Apana cakashata catavona ku mundhu uwu, dangani pano mujimu kana kuti ngirozi yabhuya naye.’” (Mab. 23:9) Zvakanangwari kuti kangaije Pauro, wainga wabhuya no ngirozi, zvakanyangajisa maningi Vasadhusi, ngokuti avacaitenda kuti ngirozi jiriyo. (Vonanyi bhokiso rinoti: “ Vasadhusi no Vafarisi,” pa pheji 214.) Joweyowe porakaengejeka, mutungamiriri wo masoca wakaponesazve Pauro. (Mab. 23:10) Pikija zvakadaro, Pauro wainga aciri pa ngozi. Zvicinyi zvaizoitika no mupostori uu? Tinozoenda kojija zvizinji pa cipauko cinotevera.
a Kuti vakwanise kupa zvinodiwa zvo kumujimu ku Makristu o Cijudha, kangaije ungano jakawanda jaiita musongano mu muzi jo hama.
b Nopapera makore mashoma, Pauro wakatarira karata ku Vahebheru iyo yakavonesa kuti citenderano cipsa ici caisisira maningi kupinda cokare. Pa karata iyi iyena wakavonesa kuti citenderano cipsa, caiita kuti citenderano cokare citamezve kushanda. Kusiyapo basi kupa mathangwe kuti Makristu akwanise kudavira Vajudha vaivashoraya, pacina kukana-kana, zvakanangwari ndi Pauro zvakavangisa rutendo hwo Makristu aibatisisiya Mutemo wa Mosi.—Vah. 8:7-13.
c Vazivi vamweni vanonanga kuti vanarume vaya, vainga vaita mbhiko yo Unaziri. (Zvi. 6:1-21) Icokwadi kuti vaya vakaita mbhiko iyi mukuzwirana no Mutemo wa Mosi, aicaishandazve. Pikija zvakadaro, Pauro wakaguma pa mbhejiso yokuti azvicaingepi zvakashata vanarume ava kukwanirisa mbhiko yovakaitira Jehovha. Ngo kudaro, azvicainga zvakashata Pauro kuvapagariri zvese zvaidiwa no kuvaperekeja. Atinasi kuzviziva kuti ivona vainga vaita mbhiko yo mushovonyi, azvinenyi hazvo, Pauro aacaizovabesera kudari mbhiko yavo yaibatanija kuita mupiro wo zvinyama (inga zvaiitwa ngo Vanaziri), vecithemba kuti yaizoita kuti varegerehwe zvishaishi zvavo. Muripo wa Jesu wakakwana waiita kuti mupiro wo zvinyama izvi utamezve kushanda. Azvinenyi kuti ngozvapi zvakaita Pauro, asi tingava no cokwadi cokuti iyena aacaizoita zviro zvaizotama kuzwirana no hana yake.
d Vamweni vanonanga kuti Pauro aazivi kukwanisa kuziva mupiri mukuru, ngokuti wainga no cineso co kuvona. Zvingaitazve kuti ngo kupeja mukuvo wakareba acikagari ku Jerusarema, iyena aazivi kukwanisa kuziva kuti ndiyani wainga mupiri mukuru. Kana zvingaitazve kuti ngo kuva no vandhu vakawanda pondhopo, Pauro aazivi kuvona kuti ndiyani wakatumaya mundhu wiya kuti aviye kuzomutaka.
e Mu gore ra 49 Kristu Aviya, apo vapostori no vakuru vainga vecibhuisana ngo shwiro yokuti vandhu vo majinja vaidikana kuzwira Mutemo wa Mosi, vamweni vakona vainga pondhopo, vakavoniwa kuti “vaimbonga Vafarisi, vakazovaya no rutendo.” (Mab. 15:5) Zvinovoneka inga kuti Makristu aya ainga acino murangariro wo Vafarisi.
