1, 2. Ngenyi hwendo hwakaitwa ndi Bharnabha na Sauro waisisira maningi, basa ravo rakabesera kudini kukwanirisa zviri pana Mabasa o Vapostori 1:8?

 YAINGA njiku inodakajisa maningi ku ungano yo Antiyokiya. Ngokuti pakati po vaporofeti no vajijisi vakawanda, Bharnabha na Sauro vakasanwa ngo mujimu mucena kuti vaende kocumaera masoko akanaka mu ndau jiri ndhambo. a (Mab. 13:1, 2) Kare, kwainga kwakatumihwazve vanarume vamweni inga misiyonariyo, asi vainga vakatumihwa ku ndau jainga jakapera kuumbhwa ungano. (Mab. 8:14; 11:22) Pa vhaza iyi, Bharnabha na Sauro kubatanijavo na Johani uwo waizoshanda inga mubeseri, vakatumwa kuti vaende mu ndau jokuti vandhu vainga vacito vazwa masoko akanaka.

² Pa makore anokwana 14 sure, Jesu wakavhunja kudari vateveri vake: ‘Munozoita ucapupu ngo pamusoro pangu, mu Jerusarema, mu Judheya mwese no mu Samariya, mbhera ku ndau jiri ndhambo jo pasi pano.’ (Mab. 1:8) Basa rakagajwa Bharnabha na Sauro kuti vashande inga misiyonariyo rakabesera maningi pa kukwanirisika ko masoko akanangwa ndi Jesu. b

3. Ngenyi zvainesa maningi kuita hwendo mu zana rokutanga ro makore?

³ Nyamasi uno, ngo ndava yo foni no ndeki vandhu vangaguma ndhambo kamare pa nguva shoma. Asi izvi andizvopi zvaiitika mu zana ro kutanga ro makore. Pa mukuwo uu, kuti vandhu vaiite hwendo  vaidikana kufamba kamare, vecishandisa makwanja acizivi kunasirihwa ushoni. Zvairembesa, pikija vaifamba njiku imwe basi pa mumango uno makiromita anokwana 30. c Ngo kudaro, pikija Bharnabha na Sauro vaida maningi kutangisa hwendo uu, ivona vaizviziva kuti vaidikana kuvangisira maningi kuti vagumeyo.—Mat. 16:24.

4. (a) Ndiyani wakatungamirira pa kusanwa ka Bharnabha na Sauro, vadoni vake vakaitenyi? (b) Tingabesera kudini vaya vanoashira mabasa mu sangano?

⁴ Ngenyi mujimu mucena wakapa ndhungamiriro kuti Bharnabha na Sauro vasanwe kuti “vaite basa” iri? (Mab. 13:2) Bhaibheri arinangi. Asi tinoziva kuti mujimu mucena ndiwona wakaita kuti vanarume ava vasanwe. Apana cinovonesa kuti vaporofita no vajijisi vo Antiyokiya vakaphikiza cisungo ici. Kusiyapo izvo, ivona vakabesera cisungo ici. Amborangariranyi kudakara kwakava na Bharnabha na Sauro pavakavona hama javo ‘jecizira no kuita mukumbiro no kucanjikira nyara vovatuma kuti vaende.’ (Mab. 13:3) Itusu tinodikana kubeseravo vaya vanopuwa mabasa mu sangano, kubatanijavo vaya vanogajwa kuti vashande inga vatungamiriri mu ungano. Kusiyapo kuitira thima hama iji, tinodikana “kuvareremeja mu rudo ngo ndava yo basa ravo.”—1 Vat. 5:13.

5. Sananguranyi zvaibatanijwa pa kupa ucapupu ku cirundu co Shipre.

⁵ Povakaguma ku dhorobha ro Sereusiya phedo no ku Antiyokiya, Bharnabha na Sauro vakaenda ku cirundu co Shipre, kuti vagumeyo vaidikana kufamba makiromita anokwana 200. d Bharnabha waida maningi kucumaera ku ndau iyi ngokuti ndikona kwaakabarihwa. Pavakaguma ku Saramina ivona vakatanga kucumaera ngo kukasika. Ivona “vakatanga kutokotesa soko ra Mwari mu masinagoga o Vajudha.” e (Mab. 13:5) Bharnabha na Sauro vakafamba mu dhorobha rese ro Shipre vecicumaera mu makwanja makuru o dhorobha iri. Zvecifira pa makwanja o vakashandisa, zvingaita kuti ivona vakafamba mumango uno makiromita anokwana 220.

6, 7. (a) Serjhiyo Pauro wainga ani, ngenyi Bharijesu waida kumurambisa kuzwa masoko akanaka? (b) Pauro wakavhunjenyi Bharijesu?

⁶ Dhorobha ro Shipre ro mu zana rokutanga rainga rakazara ngo manamatiro o kunyepa. Izvi zvakanasa kuvoneka Bharnabha na Sauro pavakaguma ku Pafo, ku divi ro kumavirira ro cirundu ici. Kondhono ivona vakasongana no mwanarume “waidanijwa kuti  Bharijesu. Iyena wainga muroi. Waingazve muporofeti wo kunyepa. Iyena wainga na govhernadhori wo porovhinsiya, waidanijwa kuti Serjhiyo Pauro, mwanarume waingwara.” f Mu zana rokutanga, Varoma vazinji kubatanijavo na Serjhiyo Pauro waizivikari inga ‘mwanarume wakangwara,’ vaipsaka varoi kana vazivi vo ndhondo kuti vawane besero pa kuita zvisungo zvinosisira. Pikija zvakadaro, Serjhiyo Pauro wakashamaisika maningi ngo masoko o Umambo, wakavangisira kuti ‘azwe soko ra Mwari.’ Asi Bharijesu aazivi kuzvidakarira, iyena waizivikazve inga Erimasi zvinoreva “muroi.”—Mab. 13:6-8.

⁷ Bharijesu aacaidakarira masoko o Umambo. Iyena waizviziva kuti njira imwe basi yo kujivirira cigaro cake co mupangiri wa Serjhiyo Pauro, yainga yo “kuita kuti govhernadhori wo porovhinsiya atame kuva no rutendo.” (Mab. 13:8) Asi Sauro aazivi kutendera kuti mwanarume uu acengeje Serjhiyo Pauro. Ngozvapi zvaakaita? Bhaibheri rinoti: “Sauro anodanijwazve kuti Pauro, wakatanga kuzara ngo mujimu mucena, womusotesesa [Bharijesu] eciti: ‘Iwe mwanarume wakazara ngo manyepo ese! Mwana wa Dhiyabhu, muvengi wo zviro zvese zvakarurama, ngenyi uri kuphingaija makwanja  akanaka a Jehovha? Izwai! Nyara ya Jehovha iri pamusoro pako, unozova bofu, auzovonizve kuvheneka ko zuva pa mukuvo wakatikuti.’ Pondhopo kamare, cidima cikuru cakafunga meso ake, iyena wakatanga kuambasira kuti abate ari wese angamuseseja.” g Ngowapi wakava muviyo pasure po mushamaiso uu? “Govhernadhori wo porovhinsiya paakavona zvaingari zveciitika, wakatanga kutenda, ngokuti wakakahamara ngo jijiso ja Jehovha.”—Mab. 13:9-12.

8. Tingatevejera kudini cicunge ca Pauro?

⁸ Pauro aazivi kuthya Bharijesu. Mukufananavo, atidikani kuthya vavengi vedu pavanoeja kurembesa vaya vanoda kuzwa masoko o Umambo. Asi magama edu nguva jese anodikana ‘kurungwa ngo munyu.’ (Vak. 4:6) Asi ngo divi rimweni, atidikani kuita kuti vamweni vatame kukura ku divi ro umwari ngo kurangarira kuti vavengi vedu vanozotishora. Nee atidi kuti kuthya kwedu kuite kuti titame kuvhisa pambhene zviito zvakashata zvo zviyara zvo manyepo. Izvona mukuwo wese zviri “kuphingaija makwanja akanaka a Jehovha” inga zvakaithwa ndi Bharijesu. (Mab. 13:10) Inga ndi Pauro, tinodikana kuzivisa cokwadi ngo cicunge, tovangisira kuti tiwane vaya vano cido co kuzwa masoko akanaka. Pikija tikatama kuwana besero mu njira yakajeka inga zvakaitika na Pauro, tingava no cokwadi cokuti Jehovha anozoshandisa mujimu  mucena wake kuti akwevejere vandhu vanoda cokwadi.—Joh. 6:44.

9. Pauro na Bharnabha vakasiya muezaniso wapi kuna vaya vari kutungamirira mu ungano nyamasi uno?

⁹ Zvinovoneka kuti pakava no cinjo vanarume ava pavakavha ku Pafo vecienda ku Perge ku Aziya Menori. Kuti vagumeyo vaidikana kufamba makiromita anokwana 250 ngo mukumwa. Pana Mabasa o Vapostori 13:13 cikwata ici cinodanwa kuti “Pauro no vadoni vake.” Magama aya anovonesa kuti Pauro wakatanga kutungamirira cikwata ici. Asi apana cinovonesa kuti Bharnabha wakatanga kuitira ushanje Pauro. Mukusiyana, ivona vakaenderera mberi vecishanda vese kuti vaite kuda ka Jehovha. Pauro na Bharnabha vakasiya muezaniso waushoni kuna vaya vari kutungamirira ungano nyamasi uno. Ivona avaphikizani kuti vawane nduma kupinda vamweni, asi Makristu aya anoceukija magama a Jesu okuti: “Imwimwi mwese muri hama no hama.” Iyena wakatizve: “Mundhu wese anojikuja anozododokeswa, wiya anojidodokesa anozokujwa.”—Mat. 23:8, 12.

10. Sananguranyi hwendo hwa Pauro kuvha ku Perge mbhera ku Antiyokiya yo Pisidhiya.

¹⁰ Cikwata ici pacakaguma ku Perge, Johani Marko wakasiya Pauro na Bharnabha wohwirira ku Jerusarema. Bhaibheri arinangi kuti ngenyi iyena wakavasiya. Pauro na Bharnabha vakaenderera mberi no hwendo hwavo, vakaenda ku Antiyokiya yo ku Pisidhiya, dhorobha iri rainga mu porovhinsiya yo Garatiya. Hwendo uu aucaingepi hwakareruka ngokuti dhorobha ro Antiyokiya yo Pisidhiya rainga rakakhwira maningi, kumwa yainga pasi kamare, musiyano wakona wainga wo ma metro anokwana 1.100. Makwanja akona mu matundhu ainga acizivi kunasirihwa ushoni, iwona ainga no maphanga akawanda maningi. Kusiyapo izvo, pa mukuwo uu Pauro wainga ano cineso co uhomi. h

11, 12. Paaibhuya mu sinagoga yo Antiyokiya yo Pisidhiya, Pauro wakaitenyi kuti vandhu ava vadakarire masoko aaicumaera?

 ¹¹ Pavakaguma ku Antiyokiya yo Pisidhiya, Pauro na Bharnabha vakanghwina mu sinagoga ngo mu Sabudu. Bhaibheri rinoti: “Pasure po kuverengwa ko Mutemo no zvakatahwa ngo vaporofeti, mutungamiriri wo sinagoga wakavavhunja kuti: ‘Hama, kudari muno soko rinovangisa, rinangenyi.’” (Mab. 13:15) Pauro wakamuka kuti averekete.

¹² Pauro wakatanga hurukuro yake ngo kunanga kudari: “Purutananyi Vaiziraeri na imwimwi mwese munothya Mwari.” (Mab. 13:16) Izvi zvinovonesa kuti mu sinagoga mainga no Vajudha na vaya vainga vakatendera jijiso jo Vajudha. Vandhu ava avacaizwisisa basa ra Jesu pa kukwanirisika ko cidisiso ca Mwari. Waro Pauro wakaitenyi kuti vandhu ava vadakarire masoko aya? Pakutanga, Pauro wakananga zviitiko zvinganani zvakaitika no Vajudha. Iyena wakasanangura manera okuti Jehovha wakakuja “vandhu vake pavaigara vari varendo mu nyika yo Ejipita.” Naapera kuvasujunura, Mwari “wakacungirira muitiro wavo mukati mo makore anokhwedera kuita makumarongomuna vari mu zvipare.” Pauro wakanangazve manera Vaiziraeri vakatora Nyika Yakagondeswa no manera okuti Jehovha “wakakovanisa nyika” iyi. (Mab. 13:17-19) Vamweni vanonanga kuti Pauro wakashandisa masoko manganani ainga mu Matahwa ainga apera kuverengwa pa mukuvo munganani wadarika mu sinagoga iyi. Kudari izvi ndizvonadi, zvinotatija kuti Pauro waikwanisa ushoni kuita “zviro zvese ku vandhu vo mushovo wese.”—1 Vak. 9:22.

13. Tingaitenyi kuti vandhu vadakarire masoko atinocumaera?

¹³ Itusu tinodikanavo kuvangisira  kuti vandhu vadakarire masoko atinocumaera. Inga muezaniso, kuziva ciyara caanoenda mundhuwo, kungatibesera kuti tisane shwiro ingadakarihwa ngo mundhuwo. Itusu tingatonanga kana kuverenga mavhesi aanoziva. Zvinobeserazve maningi kumukumbira kuti iyena averenge mavhesi mu Bhaibheri rake kamare. Psakanyi manera ariyese o kuita kuti vandhu vade kujija ngo pamusoro pa Jehovha.

14. (a) Pauro wakatangisa kudini kucumaera ngo pamusoro pa Jesu, iyena wakapa ngwajo yapi? (b) Vandhu vakaitenyi povakazwa masoko aya?

¹⁴ Tevere, Pauro wakabhuya ngo mundandanda wo majimambo o Iziraeri mbhera kuviya ko “muponesi anodanijwa kuti, Jesu.” Iyena acito aviya, kwakava na Johani Mubhabhatiji. Perapo Pauro wakananga manera akauraiwa Jesu no kumuswa. (Mab. 13:20-37) Pauro wakati: “zivanyi kuti ngo pamusoro po mundhu uwu, imwimwi munoziviswa kuti zvishaishi zvinoregerehwa, . . . ngo pamusoro pake, mundhu wese anotenda, anozonangwa kuti aana ndava.” Perapo Pauro wakangwaja vaimupurutana kuti: “Waro ngwariranyi kuti mutame kuitikihwa ngo zvakanangwaya ngo vaporofeti kuti: ‘Imwi vashori, sotanyi! Kahamaranyi, mungarangare, ngo kuti ndiri kuita basa mu njiku jenyu. I basa ramucikazotendi pikija mukanasa kuridurujihwa.’” Pavakapera kuzwa masoko aya, vakaita zviro zvinoshamaisa maningi. Bhaibheri rinoti: “Vandhu vakavadeketerera kuti vabhuye ngo shwiro iji pa Sabudu raizotevera.” Kusiyapo izvi, musongano waithwa mu sinagoga powakapera, “Vajudha vazinji no vakatendeuka kuti vave Vajudha vainamata Mwari, vakatevera Pauro na Bharnabha.”—Mab. 13:38-43.

15. Zvicinyi zvakaitika mu Sabudu rakazotevera Pauro paakaita hurukuro yake?

¹⁵ Mu Sabudu rakazotevera, “vandhu vazinji vo mudhorobha” vakaviya kuti vazwe Pauro. Asi Vajudha vamweni avazivi kuzvidakarira, ivona vakatanga “kukanija zviro zvaibhuiwa ndi Pauro vecituka.” Ngo cicunge cese, Pauro na Bharnabha vakavavhunja kuti: “Zvaidikana kuti soko ra Mwari ritange kuvhunjwa imwimwi. Zvecivoneka kuti muri kuriramba mojivona inga mucikafaneri kuwana upenyu hucikaperi, waro vonanyi! itusu wari tiri kuhwirira ku vandhu vomajinja. Ngokuti Jehovha wakativhunja masoko aya: ‘Inini ndakakugaja inga ruvheneko hwo majinja, kuti uite ruponeso mbhera kumagumo o nyika.’”—Mab. 13:44-47; Is. 49:6.

16. Vajudha vakaitenyi pavakazwa masoko akanangwa ngo mamisiyonariyo, Pauro na Bharnabha vakaitenyi pavakatanga kuteverehwa?

¹⁶ Vandhu vo Majinja vakadakara maningi, “vese vainga no cido co  kuwana upenyu hucikaperi, vakava vatendi.” (Mab. 13:48) Soko ra Jehovha rakatanga kuparajika munyikeyo yese. Asi inga zvatavona, Vajudha vamweni avazivi kuzvidakarira. Mamisiyonariyo aya akavavhunja kuti pikija kuti soko ra Mwari rakatanga kuvhunjwa ivona, ivona vakasana kuramba Mesiya. Ngo kudaro, Mwari waizovatonga. Vajudha vakakukumijira vanarume no vanakaji vaireremejwa maningi kuti vatange ‘kutambuja Pauro na Bharnabha no kuvagogomera mu ndharaundhemo.’ Pauro na Bharnabha vakaitenyi? Ivona “vakavapumbhujira bukuta ro soka javo, perapo voenda ku Ikoniyo.” Kureva kuti vandhu vakasiya kuva Makristu ku Antiyokiya yo Pisidhiya? Haiwa. Vajiji vakasara kondhono “vakaenderera mberi vecizara ngo mudakaro no mujimu mucena.”—Mab. 13:50-52.

17-19. Tingatevejeresa kudini muezaniso wa Pauro na Bharnabha, izvi zvinozotibesera kudini kuti tive no mudakaro?

¹⁷ Manera okuti vajiji ava vakahwisana no kuteverehwa kunotijijisa zviro zvinosisira maningi. Itusu tinozoenderera mberi tecicumaera pikija vandhu vano nduma vo nyika ino vakaeja kutirambisa kuita basa iri. Vandhu vo Antiyokiya pavakaramba masoko akanaka, Pauro na Bharnabha ‘vakapumbhuja bukuta ro soka javo.’ Izvi azvirevi kuti ivona vakanyangajwa. Asi zvinoreva kuti ivona avacaizova no ndava pa zviya zvaizoitikira vandhu ava. Mamisiyonariyo aya akazwisisa kuti avacaizokwanisa kuvangirija vandhu kuti vatendere masoko avo. Asi vaizokwanisa kuenderera mberi vecicumaera. Ngo iyo ndava ivona vakaenda ku Ikoniyo kuti vaenderere mberi vecicumaera.

¹⁸ Waro tingati kudini ngo vajiji vakasara ku Antiyokiya? Ndizvonadi kuti vandhu vo mu ndima yavo vaiphikiza maningi. Asi mudakaro wavo aucafirepi pakuti vandhu vaizotendera masokoo kana kuti haiwa. Jesu wakati: “Vanodakara nga vaya vanozwa soko ra Mwari no kuita zvarinonanga!” (Ruk. 11:28) Izvi ndizvona zvaiitwa ngo vajiji vo ku Antiyokiya yo Pisidhiya.

¹⁹ Inga ndi Pauro na Bharnabha, nguva jese tinodikana kuceukija kuti tino basa ro kucumaera masoko akanaka. Asi vandhuvo ndivona vanosana dangani vanoda kana kuti avadi kuzwa masokoo. Kudari vakaramba masokoo, itusu tingatevejera vajiji vo mu zana ro kutanga ro makore. Tinodikana kutendera kuti mujimu mucena utitungamirire, topsaka kuva no mudakaro pikija no kushohwa kana kuteverehwa.—Vag. 5:18, 22.