1-3. (a) Pauro wakasana ani kuti amuperekeje pa hwendo hwake, mundhu waakasanaro wainga wakadini? (b) Tinozojijenyi pa cipauko ici?

 PAVANONGA veciita hwendo ngo makwanja akashatisisa, mupostori Pauro anosotesesa jaha riri pamutivi pake. Jaha iri ndi Timoti. Wakazara ngo simba, kangaije ano 20 o makore. Ku ndau yaari kwendari itori ndhambo no kumuzi kwake. Pavanonga vecifamba, vari kusiya sure dhorobha ro Ristra no Ikoniyo. Zvicinyi zviri kuvavetera kondhono? Pauro anonasa kuzviziva ngokuti uu wainga waa hwendo hwocipiri inga misiyonariyo. Iyena anozviziva kuti kunozova no zvineso no ngozi jimweni. Asi kunanga kuti jaha raanaro waro, Timoti, rinozokwanisa kucungirira?

² Pauro waithemba Timoti, pikija kuti Timoti aacaizvithemba pacake. Zviro zvavha kuitikira Pauro, zvinovonesa kuti anodikana kufamba na ariwese pa hwendo uu. Mupostori Pauro waizviziva kuti vaya vaifambira ungano vaidikana kuva vakabatana no kuzwana kuti vakwanise kuvangisa ungano. Ngenyi wairangarira kudaro? Kangaije ciro cimwe cakamuitisa kuti arangarire kudaro ngo co pavakatukanaya na Bharnabha, voparajana.

³ Pa cipauko ici, tinozojijira manera aushoni o kutonga cineso co kutama kuzwana. Tinozovonazve kuti ngenyi Pauro wakasana Timoti kuti amuperekeje pa hwendo hwake no kuvona kuti ngorapi basa rinosisira maningi ku vavonereri vo ndharaundha nyamasi uno.

4. Ngocapi cainga cinangwa ca Pauro pa hwendo hwake hwocipiri inga misiyonariyo?

⁴ Pa cipauko cakapera, takavona kuti Pauro, Bharnabha, Judha na Sira vakavangisa hama jo ungano yo Antiyokiya ngo kuvavhunja zvainga zvasungwa ngo mukhumbi unotonga ngo pamusoro po  kusokwa. Waro Pauro wakaitenyi? Wakavhunja Bharnabha ngo pamusoro po hwendo hwaaida kuita, paakati: “Ngatihwirire tiyende kovona hama mu madhorobha ese atakazivisa soko ra Jehovha, tivone kugara kwajakaita.” (Mab. 15:36) Pauro aacaida kutoendavo kovavona basi. Bhuku ra Mabasa o Vapostori rinonanga ngo mathangwe akona paakadazve kuhwirireyo pa vhaza yocipiri inga misiyonariyo. Thangwe rokutanga, iyena waida kwenda kozivisa ngo pamusoro po zvivaringo zvakatemwa ngo mukhumbi unotonga. (Mab. 16:4) Thangwe rocipiri, inga muvonereri wo ndharaundha iyena waida kuvangisa hama ku divi ro umwari no kujibesera kuti jive no rutendo hwakavanga. (Var. 1:11, 12) Kuitisa kudini sangano ra Jehovha nyamasi uno rinotevejera muezaniso wakagajwari ngo vapostori?

5. Mukhumbi Unotonga nyamasi uno, uri kutungamiririsa kudini no kuvangisa ungano?

⁵ Nyamasi uno, Kristu anoshandisa Mukhumbi Unotonga wo Zvapupu zva Jehovha kuti atungamirire ungano. Pecishandiswa karata, mabhuku, musongano no njira jimweni, vanarume ava vakagondeka no vakazojwa vanopa ndhungamiriro no kuvangisa ungano jo mu nyika yese. Cimwenizve, Mukhumbi Unotonga unoshandisa vavonereri vo ndharaundha kuti vave phedo kamare no ungano jese. Mukhumbi Unotonga unogajazve mu nyika yese zviuru no zviuru zvo vakuru vanokwanirisa kuti vashande inga vavonereri vo ndharaundha.

6, 7. Ngojapi mutoro munganani jino vavonereri vo ndharaundha?

⁶ Nyamasi uno, vavonereri vo ndharaundha vanobatikana maningi pa kuvangisa hama imwe nga imwe mu ungano. Vanozviitisa kudini? Ngo kunasa kutevejera muezaniso wakasiiwa ngo Makristu o mu zana rokutanga, akadari inga Pauro. Iyena wakavangisavo muvonereri umweni wo ndharaundha paakati: “Cumaerai soko ra Mwari, zviitei ngo kukasika pa nguva yakanaka no pa nguva inonesa, pangirai, ngwajai, vangisai, kamisai no kusengerera kwese weciva mujijisi wakanaka. . . . Itai basa ro mucumairi wo masoko akanaka.”—2 Tim. 4:2, 5.

⁷ Mukuzwirana no masoko aya, vavonereri vo ndharaundha no vakaji vavo, kudari vakacadha, vanobatikana mu basa ro kucumaera no vacumaeri vo ungano yavari kuvhakaciraro. Vavonereri ava vo ndharaundha vanovangisira maningi mu basa ro kucumaera no kunasa kujijisa. Cimwenizve, mugariro javo jaushoni jinobesera mavhuta. (Var. 12:11; 2 Tim. 2:15) Tinokwanisa kuvona rudo uno hama iji. Ngo kuda kwavo kwese, vanozvipira kuti vahwisane no mugariro  wo kupisa mu nyika imweni kana kutotondhora, nguva jimweni vanotoita hwendo vecifamba mu ndau jinothyisa kamare. (Vaf. 2:3, 4) Vavonereri vo ndharaundha vanovangisa no kujijisa ungano imwe nga imwe vecishandisa hurukuro jakacijikira mu Bhaibheri. Vese mu ungano vanobesereka maningi ngo kuvona mufambiro wo vandhu ava no kutevejera rutendo hwavo.—Vah. 13:7.

8. Bharnabha wakavona kudini zano ra Pauro?

⁸ Bharnabha wakadakarira zano ro mupostori Pauro ro ‘kuhwirirazve kovona hama.’ (Mab. 15:36) Vovaviri vainga vakaita basa raushoni. Zvecivoneka kuti vaiita vese hwendo, vainasa kuziva mutundhuwo no vandhu vavaidaro kovona. (Mab. 13:2–14:28) Ngo kudaro, zvaivoneka kuva zvaushoni kushanda vese pa hwendo uu hwocipiri. Asi pakabuda cineso. Pana Mabasa o Vapostori 15:37 panonanga kuti: “Bharnabha waida kutora Johani anodanijwa kuti Marko.” Bharnabha aacaipavo hake mavonero ake. Asi iyena “waida” kutora hama yake Marko kwenda naye pa hwendo uu inga misiyonariyo.

9. Ngenyi Pauro aazivi kutenderana no mavonero a Bharnabha o kutora Marko voita naye hwendo?

⁹ Pauro aazivi kutenderana nazvo. Ngenyi? Bhaibheri rinoti: “Pauro wainga acikadi kuti vaende naye, zvecivoneka kuti [Marko] wainga akambovasiya Pamfiriya, oramba kwenda navo ku basa.” (Mab. 15:38) Marko wainga wakamboperekeja Pauro na Bharnabha pa hwendo hwokutanga inga mamisiyonariyo, asi aazivi kugara navo mbhera kupejisa basa ravo. (Mab. 12:25; 13:13) Pa hwendo hwokutanga ku Pamfiriya, Marko wakasiya basa raakagajwa woenda kanyi ku Jerusarema. Bhaibheri arinangi kuti ngenyi iyena wakapinda, asi mupostori Pauro wakavona kuti Marko aacaizokwanirisa basa raaizogajwa ngo kupinda kwaakaitari. Kangaije Pauro waikana-kana dangani Marko wainga mundhu anothembeka.

10. Ngenyi Pauro na Bharnabha vakapopana, ngowapi wakava muviyo?

¹⁰ Pikija zvakadaro, Bharnabha wakavangirira kuda kutora Marko asi Pauro waivangiriravo maningi pa mavonero ake o kutama kutora Marko kwenda naye. Mabasa o Vapostori 15:39 inoti: “Ngo kudaro, vakapopana maningi, zvoita kuti vaparajane.” Bharnabha wakatora Marko wopinda naye ku Shipre ku ndau yaakabarihwa. Pauro wakaenderera mberi no urongwa hwake. Bhaibheri rinoti:  “Pauro wakasana Sira, pasure po mukumbiro jakaithwa ngo hama, vecikumbira Jehovha kuti akhombijire Pauro unyasha hucikaezaniswi.” (Mab. 15:40) Vovaviri ‘vakapinda ngo Siriya no Sirisiya vecivangisa ungano.’—Mab. 15:41.

11. Mugariro japi jinozotibesera kuti tiite runyararo no hama jedu pamwepo no vandhu vamweni pavanotinyangajisa?

¹¹ Zvakaitikari na Pauro na Bharnabha zvinoticeukija ngo mugariro wedu ucizivi kukwana. Pauro na Bharnabha vakagajwa kuti vaimirire mukhumbi unotonga. Zvingaita kuti pakufamba ko nguva Pauro wakazovavo umwe wo mukhumbi unotonga. Asi pa shwiro iyi yakabatanijari Marko, kutama kukwana ka Pauro na Bharnabha kwakaita kuti vatame kuita zviro mu njira yaushoni. Kureva kuti cineso cakabudari cakaita kuti vapeje ushamwari hwovainga nawo? Pikija vainga vandhu vacizivi kukwana, Pauro na Bharnabha vaizvidodokesa no kuva no murangariro wa Kristu. Pauro na Bharnabha vakazoregererana, vonasa kukhombija kuti vainga Makristu aidisana. (Vae. 4:1-3) Pa kufamba ko nguva, Pauro wakazoshanda pamwepo na Marko pakuita mabasa ovainga vagajwa. a—Vak. 4:10.

12. Makristu anotungamirira nyamasi uno, angatevejeresa kudini Pauro na Bharnabha?

¹² Pauro na Bharnabha avacaizivika inga vandhu vanoita mapope. Bharnabha waizivika inga mwanarume wakanaka mwoyo no anokova, zvotoita kuti kuciripi kudanijwa Josefa zina rake kamare, vapostori vakamudanija kuti Bharnabha zvinoreva “Mwana wo Runyarajo.” (Mab. 4:36) Pauro waizivikavo inga mundhu ano rudo no wakanaka mwoyo. (1 Vat. 2:7, 8) Vecitevejera Pauro na Bharnabha, Makristu ese anotungamirira nyamasi uno, kubatanijavo vavonereri vo ndharaundha, nguva jese vanodikana kuvangisira kuti vave vanozvidodokesa no vanotaja ushoni mushambi wa Mwari.—1 Ped. 5:2, 3.

13, 14. (a) Timoti wainga ani, Pauro wakamuziva kudini? (b) Zvicinyi zvakaita kuti Pauro avone Timoti inga mundhu waikura ku divi ro umwari? (c) Timoti wakagajwa basa rapi?

¹³ Pa hwendo hwocipiri inga misiyonariyo, Pauro wakaenda ngo Roma, ku Garatiya, ino kwainga kwavha kuumbhwa ungano. Pakupejisira “wakaguma Dherbhe no Ristra.” Bhaibheri rinoenderera mberi reciti: “Kondhoyo kwainga no mujiji waidanijwa kuti Timoti,  make vainga Mujudha. Ivona vainga muteveri wa Jesu, babake vainga Mugiriki.”—Mab. 16:1. b

¹⁴ Zvinovoneka inga kuti Pauro wainga akaziva mbhuri ya Timoti pa hwendo hwake hwokutanga mu gore ra 47 Kristu Aviya. Nopadarika makore maviri kana matatu, Pauro anohwirirazve kovona Timoti pa hwendo hwake hwocipiri. Iyena wakazwisisa kuti mujaha Timoti, wainga ecivanga ku divi ro umwari. Ngokuti hama ‘jaimusimba maningi.’ Timoti aacaisimbhwa basi ngo hama jainga ku dhorobha raakabarihwa ro Ristra, asi waisimbhwavo ngo hama jo Ikoniyo. Ikoniyo i ndhambo no Ristra, zviitiko zvinovonesa kuti kuvha ku Ristra kwenda ku Ikoniyo kwaitora makiromita anokwana kuita 30. (Mab. 16:2) Vecitungamirihwa ngo mujimu mucena, vakuru vakagaja Timoti kuti aperekeje Pauro na Sira.—Mab. 16:3.

15, 16. Timoti wakakwanisa kudini kuita zina rakanaka?

¹⁵ Timoti wakakwanisa kudini kuita zina rakanaka pikija wainga mujaha? Kureva kuti wakazvikwanisa ngo ndava yo kuziva maningi kwake, ciemo cake kana zviro zvaaikwanisa kuita? Vandhu vazinji vanosotesesa maningi zviro izvi. Pa vhaza imweni muporofita Samueri wakatocengejekavo ngo kuvona ciemo co mundhu. Asi Jehovha wakamuceukija kuti: “Mwari aavoni ngo mavonero o mundhu, ngokuti mundhu anovona ciemo co kunja, asi Tenji Mwari anovona mwoyo.” (1 Sam. 16:7) Ngo kudaro, zvakaita kuti Timoti ave no zina raushoni pamberi po hama, asipi ciemo cake kana uzivi hwake asi zviya zvainga mu mwoyo.

¹⁶ Nopapera makore akawanda, mupostori Pauro wakananga ngo mugariro jaushoni jo Cikristu ja Timoti. Inga muezaniso, mupostori Pauro wakananga kuti Timoti waivangisira pa basa raaita no kunasa kukwanirisa mabasa aaigajwa. (Vaf. 2:20-22) Iyena waizivikazve inga mundhu ano ‘rutendo huciripi hokucengejera.’—2 Tim. 1:5.

17. Majaha angatevejeresa kudini Timoti?

¹⁷ Nyamasi uno, majaha mazinji ari kutevejera Timoti ngo kusakurira mugariro jinodakajisa Mwari. Kuita kwavo izvi, kunoita kuti vave no zina rakanaka pamberi pa Jehovha no vandhu vake, pikija vano makore mashoma. (Mazwi 22:1; 1 Tim. 4:15) Majaha aya anotatija rutendo uciripi hwo kucengejera, ngo kutama kuva no upenyu huviri. (Ndu. 26:4) Inga muviyo, vanova vecibudirira mu ungano inga ndi Timoti. Pavanogajwa kuva vacumaeri vo masoko akanaka,  pakufamba ko nguva vanozvipira kuna Jehovha vobhabhatijwa. Izvi zvinoita kuti shamwari javo no ukama hwavo unoda Jehovha vavangiswe maningi.

18. (a) Pauro na Timoti vakagajwa mabasa api? (b) Ngowapi wakava muviyo mu ungano?

¹⁸ Pauro na Timoti vakashanda vese ko makore akawanda. Inga vacumaeri vo masoko o Umambo, ivona vakanasa kukwanirisa mabasa o vakagajwa veciimirira mukhumbi unotonga. Bhaibheri rinoti: “Pavaifamba mu dhorobha ngo dhorobha, ivona vaivhunja hama zvainga zvasungwa ngo vapostori no vakuru vainga ku Jerusarema kuti vazviite.” (Mab. 16:4) Zvinovoneka kuti ungano jainasa kuteverera ndhungamiriro jaivha ku vapostori no vakuru vo Jerusarema. Ngo kuva kwavo vanozwira, “ungano jaivangiswa rutendo hwajo, jecikura njiku no njiku.”—Mab. 16:5.

19, 20. Ngenyi Makristu anodikana kuzwira “vaya vanotungamirira”?

¹⁹ Nyamasi uno, Zvapupu zva Jehovha zvinokomborehwa ngo ndava yo kuzwira ndhungamiriro javanoashira kuvha ku “vaya vanotungamirira” pakati pavo. (Vah. 13:17) Zvecivoneka kuti nyika ino iri kuenderera mberi yecicinja, zvinosisira kuti Makristu abatikane pa zvokuha zvo umwari zvinoviswa ngo “muranda wakagondeka no wakangwara.” (Mat. 24:45; 1 Vak. 7:29-31) Kuita izvi kunozotibesera kuti titame kuremba ku divi ro umwari no kutibesera kuti tienderere mberi ticina mavara o nyika ino.—Jak. 1:27.

²⁰ Icokwadi kuti Makristu anotungamirira nyamasi uno kubatanijavo Mukhumbi Unotonga i vandhu vacikazivi kukwana, vakadari inga Pauro, Bharnabha, Marko no vakuru vamweni vokuzojwa vo mu zana rokutanga ro makore. (Var. 5:12; Jak. 3:2) Hama jo Mukhumbi Unotonga jinothembeka ngokuti jinonasa kuteverera Soko ra Mwari no kutevejera muezaniso wo vapostori vo mu zana rokutanga ro makore. (2 Tim. 1:13, 14) Inga muviyo, ungano jinovangiswa mu rutendo.