CIPAUKO 18
‘Psakanyi Mwari Kuti Mumuwane’
Pauro anopsaka kuziva zvinotendwa ngo vapurutani vake woita cinjo kuti vazwirane
Zvakacijikira pana Mabasa o Vapostori 17:16-34
1-3. (a) Ngenyi mupostori Pauro wakanyangajwa maningi paakaguma ku Atena? (b) Tinobesereka kudini ngo kujija muezaniso wa Pauro?
PAURO ari kuneseka maningi. Iyena ari ku Atena ku dhorobha ro Gresiya, ndau yokuti vazivi vanozwi Sokrati, Pratau, Aristotere vakajijiseyo. Vandhu vazinji vo Atena vanonamata. Mu ndau jakawanda jakadari inga themberi, mumakwanja, Pauro anovona zvithombe zvakawanda ngokuti ndizvona zvainamathwa ngo Vaatena. Pauro anonasa kuziva mavonero a Jehovha ngo pamusoro po zvithombe izvi. (Ex. 20:4, 5) Mupostori uu wakagondeka anavo mavonero akaezana no a Jehovha, iyena anonyenya zvithombe.
2 Zvinovona Pauro paanoguma pa ndau yakazara vandhu zvinomuita kuti anyangajwe maningi. Ndau iyi yakazara ngo zvithombe zvo cimwari cinozwi Herme. Ngo phedo, pano ndau jakawanda jo kunamatira. Mupostori uu waizocumaera kudini mu dhorobha iri rakazarari ngo zvithombe? Kureva kuti iyena waizokwanisa kusiya kunyangajwa kwake, wowana shwiro yo kucumaera ndiyona? Anozokwanisa kubesera ariwese kuti apsake Mwari wokadi no kumuwana?
3 Hurukuro ya Pauro kuno vandhu ava vo Atena inga zvinonangwa pana Mabasa o Vapostori 17:22-31, i muezaniso waushoni wo kujijisa, kureremeja no ungwaru. Kujija ngo pamusoro po muezaniso wa Pauro, kunozotibesera kuti tikwanise kuvona zviro zvingatibesera kucumaera vaya vari kutipurutana no kuvaita kuti varangarire.
Pauro Anojijisa “mu Bazari” (Mab. 17:16-21)
4, 5. Pauro wakacumaera kwapi ku Atena, ngenyi azvicaizova zvakareruka kukhohwesa vandhu vo kondhono?
4 Pauro wakaenda ku Atena mu gore ra 50 Kristu Aviya, pa hwendo hwake hwocipiri inga misiyonariyo. a Paaivetera Sira na Timoti vaivha ku Bhereya, Pauro “wakatanga kujijisa mu sinagoga yo Vajudha” inga zvaairoveja kuita. Iyena wakaendazve “mu bazari” ro Atena kuti awane vandhu vainga vacikaripi Vajudha. (Mab. 17:17) Bazari iri rainga no mametro anokwana kuita 250 o urebu no 200 o upambhi. Ndirona rainga bazari guru ro dhorobha iri. Bhuku rimweni rakananga kuti bazari iri rainga “cine ro zvo nyagoso, zvo poritika no zvirovejeso zvo dhorobhero.” Vaatena vaidakarira maningi kuungana pa ndau iyi kuti vabhuisane ngo shwiro jaivoniwa kuti ngo jo vandhu vakajija maningi.
5 Azvicaizova zvakareruka kukhohwesa vandhu vainga mu bazari iri. Ngokuti painga no Vaepikuro no Vastoiko, avo vainga mu zvikora zvakasiyana zvo firozofiya. b Vaepikuro vaitenda kuti vandhu avazivi kusikwa. Mavonero avo ngo pamusoro po upenyu ainga okuti: “Apana dikano yo kuthya Mwari; Mundhu aahwajihwi paanofa; Zvinokwanisika kuita zvakanaka; Tinokwanisa kucungirira zvakashata.” Vastoiko vaibatisisa maningi zvavakajija, avacaitenda kuti Mwari ariyo. Vaepikuro no Vastoiko avacaitenda kuti vakafa vanozomuswa inga zvaijijiswa ngo vajiji va Jesu. Zvakajeka kamare kuti zvaitendhwa ngo zvikwata zviviri izvi, zvainga zvakasiyana maningi no zvokadi zvaijijiswa ngo Makristu kubatanijavo Pauro.
6, 7. Vazivi vamweni vo Cigiriki vakaashira kudini zvaijijiswa ndi Pauro, ngozvapi zviri kuitikavo nyamasi uno?
6 Vandhu ava vakaashira kudini zvaijijiswa ndi Pauro? Vamweni vakashandisa gama rinonangira mundhu ‘anovereketesa’ kana ‘anobojera mbeu’ vecida kunangira Pauro. (Mab. 17:18) Ngo pamusoro po gama iri ro Cigiriki, muzivi umweni wakati: “Gama iri pakutanga rainangira cishiri cidoko caifamba ceciha mbeu. Pakufamba ko nguva, rakashandiswa kuitira kunangira vaya vaibojera zvokuha zvaisara no zvimweni zvicikasisiri mu mabazari. Perapo rakashandiswazve kuitira kunangira vaya vaizwa masoko vomandhandhanisa vacikazivi kumuzwisisa ushoni.” Ngo magama amweni, vanarume vaya vaida kunanga kuti Pauro waijijisa zviro zvokunyepa. Asi inga zvatinozovona, Pauro aazivi kutendera kuti masoko aya amurembese.
7 Mbhera nyamasi uno izvi zviri kuitikavo. Inga Zvapupu zva Jehovha, kazinji itusu tinoshohwa ngo ndava yo zvitendhwa zvedu zvakacijikira mu Bhaibheri. Inga muezaniso, maporosori amweni anojijisa kuti vandhu vakaita ngo kuphinduka-phinduka, votonanga kuti vandhu vakangwara vanozvitendera izvi. Ngo magama amweni, vari kunanga kuti vaya vacikadi kuzvitenda avana uzivi. Vandhu ava vakajijari maningi, vanoda kuti vandhu vatende kuti itusu tiri vandhu vanobojera zvakasara basi ngokuti tinonanga zviro zviri mu Bhaibheri no kuvonesa zviro zvinotatija kuti zviro zvakaita ngo kusikwa. Asi masoko aya aatirembesi. Kusiyapo izvo, tinobhuya takathemba pa zviya zvatinotenda zvokuti nyika yakaita ngo kusikwa ngo mundhu ano uzivi hwakakura, Jehovha Mwari.—Apo. 4:11.
8. (a) Vamweni vakava no mavonero api pa zvaijijiswa ndi Pauro? (b) Bhaibheri rinoda kunangenyi parinonanga kuti Pauro wakaendeswa ku Areyopago? (Vonanyi masoko o pasi.)
8 Vamweni vakazwa Pauro ecijijisa pa bazari iri vakava no mavonero akasiyana. Vainanga kudari: “Anoita inga mundhu ari kutokotesa zvimwari zvo nyikanja.” (Mab. 17:18) Kureva kuti Pauro waijijisadi ngo pamusoro po zvimwari zvimweni kuno vandhu ava vo Atena? Iyi yainga shwiro yakakura ngokuti ivona vaiceukija ndava imwe yakaita kuti muzivi anozwi Sokrate atongehwe kufa ko makore manganani adarika. Ngo iyo ndava, Pauro wakaendeswa ku Areyopago kuti asanangure zvaaijijisaro, ngokuti kuno Vaatena zvainga zvipsa. c Waro Pauro wakajiviririsa kudini masoko aaicumaera pamberi po vandhu vacikazivi zviri zvese zvo Matahwa?
“Vandhu vo Atena, Ndiri Kuvona” (Mab. 17:22, 23)
9-11. (a) Pauro wakaitenyi kuti awane shwiro yo kubhuya ndiyona no vapurutani vake? (b) Tingatevejera kudini muezaniso wa Pauro mu basa redu ro kucumaera?
9 Ceujanyi kuti Pauro wainga akanyangajwa maningi ngo zvithombe zvese zvaakavona. Asi kusiyapo kuvashora ngo kunamata kwavo zvithombe, iyena wakava anothiva. Ngo nderemejo yese, wakaeja kukhohwesa vapurutani vake ngo kupsaka zviro zvavaitenderana nazvo. Iyena wakananga kudari: “Vandhu vo Atena, ndiri kuvona kuti pa zviro zvese, munoreremeja maningi zvimwari kupinda vamweni.” (Mab. 17:22) Ngo magama aya, Pauro wainanga kudari: ‘Ndiri kuvona kuti imwimwi munonamata maningi.’ Pauro wakavasimba ngo kureremeja kwavo zvokunamata. Iyena waiziva kuti vamweni vaicengejwari ngo jijiso jokunyepa vainga no mwoyo wakanaka. Pauro waiziva kuti pikija iyena wakamboitavo zviro ‘zvaaicaiziva ngo kutama kuva no rutendo.’—1 Tim. 1:13.
10 Naapera kunanga izvi, Pauro wakananga zvaakavona zvaivonesa kuti Vaatena vaireremeja maningi zvimwari. Wakavona artari yakatahwa kuti “Artari ya Mwari Waticikazivi.” Mukuzwirana no bhuku rimweni, “Vagiriki no majinja amweni vaiita ma artari aya kuitira ‘zvimwari zvavacikazivi’ ngo kuthya kunyangajisa cimwari ciri cese cavacikaripi kunamata.” Artari iyi yaivonesa kuti Vaatena vaiziva kuti kwainga na Mwari wavainga vacikazivi. Pauro wakashandisa artari iyi kuti atange kucumaera masoko akanaka. Iyena wakati: ‘Wamunonamatari mucikamuzivi, ndiyena wandiri kumuzivisari.’ (Mab. 17:23) Pauro wakashandisa ungwaru kuti abhuye zvinosisira. Iyena aacaicumera ngo pamusoro po cimwari cipsa kana co nyikanja inga zvaainga akapumbhwa. Iyena waijijisa ngo pamusoro pa Mwari wokadi wo vacikazivi.
11 Tingatevejeresa kudini muezaniso wa Pauro mu basa redu ro kucumaera? Kudari tikava vandhu vanosotesesa tingaguma pa kuvona zviro zvinovonesa kuti mundhu watiri kubhuyari naye anonamata kuvhira ku nguvo jaakasimira kana zviri pamuzi pake. Tingatonanga kudari: ‘Ndiri kuvona kuti imwimwi munonamata. Ndinodakarira maningi kubhuya no vandhu vanoreremeja Mwari.’ Kudari tikareremeja mazwiro o mundhuwo tingatoguma pa kuwana shwiro yo kubhuya ndiyona no mundhuwo. Ceujanyi kuti cinangwa cedu asipi co kutonga vandhu takacijikira pa zvavanotenda. Pakati po hama jedu, pano vazinji vokuti kare vaitendavo jijiso iji jokunyepa.
Psakanyi shwiro jamunotenderana no mundhu wamuri kubhuyaro naye kuti mutangise mabhuyo
Mwari “Aaripi Ndhambo na Itusu” (Mab. 17:24-28)
12. Pauro wakacinjisa kudini manera ake o kucumaera?
12 Pauro wainga wapera kuwana shwiro yo kubhuya ndiyona, asi kureva kuti waizokwanisa kuenderera mberi ecibhuya ngo pamusoro payo paaicumaera? Zvecivoneka kuti waiziva kuti vandhu vaya avacaiziva Matahwa nokutizve vaitenda jijiso jokunyepa jaijijiswa ngo Vagiriki, wakapsaka njira jimweni jo kucumaera. Pakutanga, iyena wakananga zviri mu Bhaibheri acikanangi vhesi iriyese. Cocipiri, wakashandisa maningi gama rokuti “itusu,” ecida kuvonesa kuti iyena aazivi kusiyana na ivona. Cocitatu, wakananga zviri mu mabhuku o Cigiriki, kuti avonese kuti zviro zvimweni zvaaijijisa zvaizwirana no zvavaitenda. Wari ngativone zvakanangwaro ndi Pauro. Zvokadi zvapi zvinosisira zvaakajijisa ngo pamusoro pa Mwari zvokuti Vaatena avacaizviziva?
13. Pauro wakanangenyi ngo pamusoro po kuvepo ko nyika, masoko aya akajekesenyi?
13 Mwari wakasika denga no nyika. Pauro wakati: “Mwari wakaita nyika no zviro zvese zviri mukati mayo, ari Mambo wo kudenga no panyika, aagari mu themberi yakaithwa ngo nyara jo vandhu.” d (Mab. 17:24) Nyika aaizivi kuvepo yega. Mwari wokadi ndiyena wakasika zviro zvese. (Ndu. 146:6) Mukusiyana no Atena kana zvimwari zvimweni zvokuti rukujo hwazvo hwaicijikira pa kuseja ko themberi kana artari, Mukuru-kuru wo kumatenga no nyika aacaizokwana mu themberi yakavakwa ngo vandhu. (1 Maj. 8:27) Masoko a Pauro ainga akajeka: Mwari wo kadi i mukuru kupinda cithombe kana artari iriyese yakavakwa ngo vandhu.—Is. 40:18-26.
14. Pauro wakatatijisa kudini kuti Mwari aadi besero ro vandhu?
14 Mwari aadi besero ro vandhu. Vainamata zvithombe kazinji vaisimija zvithombe izvi nguvo jokudhura, kuzvipa zvipo zvinodhura kana kuzvipekeja zvokuha no zvokumwa inga kuti zvithombe izvi zvaidadi zviro izvi. Asi vazivi vamweni vo Cigiriki vakazwa hurukuro ya Pauro, vaitenda kuti zvimwari azvidi zviri zvese zvo vandhu. Pacina kukana-kana, ivona vakatenderana no zvakanangwa ndi Pauro zvokuti Mwari “aana dikano yo kushandihwa ngo nyara jo vandhu, inga kuti anotama ciri cese.” Zvokadi, apana ciri cese co kunyama cokuti vandhu vangapa Musiki. Kunasa kunanga, ndiyena anopa vandhu zvavanoda inga “upenyu, mwiha wo kufema no zviro zvese” kubatanijavo zuva, nvura no mavhu anobara mbeu. (Mab. 17:25; Gn. 2:7) Ngo kudaro, Mwari anotiparo zviro zvese, aadi besero ro vandhu, asi iyena anobesera itusu.
15. Pauro wakabhuisa kudini pa mavonero ainga no Vaatena okuti vaisisira maningi kupinda vamweni, tinojijenyi ngo muezaniso uwu?
15 Mwari wakasika vandhu. Vaatena vaijivona kuva vanosisira maningi kupinda vandhu vainga vacikaripi vo jinja ravo. Asi mavonero aya okujikuja aazwirani no Bhaibheri. (Dt. 10:17) Pauro wakabhuya ngo pamusoro po shwiro iyi inonesa ngo ungwaru no nderemejo, paakati “[Mwari] wakaita majinja ese ngo mundhu umwe basi,” kangaije vapurutani vake vakarangarira maningi ngo shwiro iyi. (Mab. 17:26) Iyena waibhuya zviri mu bhuku ra Genesi ngo pamusoro pa Adhamu, baba wo majinja ese. (Gn. 1:26-28) Zvakareruka kuzwisisa fundo guru apa, tese takavha ku mundhu umwe basi, apana jinja rinosisira maningi kupinda rimweni. Tinowana cijijo cinosisira maningi pa muezaniso uwu. Pikija tinodikana kutatija nderemejo no kuva vakaezanana pa kucumaera, atidikani kuviga cokwadi co Bhaibheri basi ngokuti tinoda kuti vazinji vatendere zvatiri kucumaera.
16. Ngocapi cinangwa cino Musiki kuno vandhu?
16 Mwari anoda kuti vandhu vave phedo naye. Vandhu ava vaizwari hurukuro ya Pauro, pikija novakaeja kusanangura pa nguva yakareba kuti ngenyi vandhu vakavepo, avacaizokwanisa kuzvisanangura mu njira yakajeka. Asi Pauro wakasanangura kuno Vaatena cinangwa ca Mwari kuno vandhu, paakananga kuti vandhu vakasikwa kuti “vapsake Mwari, vamuambasire. Ngo kudaro, ivona vanozomuwana kamare, ngokuti iyena aaripi ndhambo na itusu.” (Mab. 17:27) Zvinokwanisika kuziva Mwari wainga acikaziviki ngo Vaatena. Ngokuti iyena aaripi ndhambo na vaya vanoda kumuwana no kujija ngo pamusoro pake. (Ndu. 145:18) Vonanyi kuti Pauro wakashandisa gama rokuti “itusu,” waijibatanija pakati pa vaya vanodikana ‘kupsaka’ Mwari no ‘kumuambasira.’
17, 18. Ngenyi vandhu vanodikana kujizwa vecidiwa ndi Mwari? Tinojijenyi ngo manera okuti Pauro wakaita kuti vapurutani vake vadakarire masoko aaicumaera?
17 Vandhu vanodikana kujizwa kuti vanodiwa ndi Mwari. Pauro wakananga kuti, ngo ndava ya Mwari “tino upenyu, tinofamba no kurarama.” Vazivi vamweni vanonanga kuti Pauro wakashandisa magama a Epimenidhe, mutari umweni wo ku Kreta wakararama mu zana rocitandhatu ro makore Kristu Acito Aviya, iyena “waireremejwa maningi ngo vandhu vo Atena.” Pauro wakanangazve thangwe rimweni rokuti vandhu vaidikana kujizwa vecidiwa ndi Mwari, iyena wakati: “Vaimbi vamweni venyu [vakati]: ‘Itusuvo tiri vana vake.’” (Mab. 17:28) Vandhu vanodikana kujizwa phedo na Mwari ngokuti ndiyena wakasika mwanarume wokutanga, wakaita kuti vese vavepo. Kuti masoko aya ave anosisira, Pauro wakananga zvainga zvakatahwa mu mabhuku o Cigiriki okuti vese vaimareremeja. e Mukuzwirana no muezaniso wa Pauro, nguva jimweni tinganangavo zviitiko zviri mu maesikropedhiya kana mabhuku amweni anozivika maningi. Inga muezaniso, zvakanangwa ngo mundhu umweni anoreremejwa maningi zvingabesera ariwese acikaripi Capupu ca Jehovha kuti atende kuti zvirovejeso kana zviito zvimweni azvizwirani no Bhaibheri.
18 Mbhera apa wari, Pauro wakajijisa zvokadi zva Mwari zvinosisira ngo kunanga zviro mu njira yo ungwaru no kuva anocinja-cinja. Waro mupostori Pauro waida kuti vapurutani vake vaitenyi no masoko aya? Acikasiki-siki, Pauro anozvinanga paanoenderera mberi no hurukuro yake.
“Vese, ku Mativi Ese, Vanodika Kukhauya” (Mab. 17:29-31)
19, 20. (a) Pauro wakasanangurisa kudini kuti kunamata zvithombe kwaivonesa kutama uzivi? (b) Vaipurukira Pauro vaidikana kuitenyi?
19 Pauro wainga wakanasiririka kuti avangise vapurutani vake kuti vaite cinjo. Ecinangazve zvainga mu mabhuku o Cigiriki, iyena wakati: “Zvecivoneka kuti tiri vana va Mwari, atidikani kurangarira kuti Mwari wakaezana no goridhi, sirivha kana buwe, inga ciro cakavezwa ngo kurangarira ko vandhu.” (Mab. 17:29) Kudari vandhu vakasikwa ndi Mwari, kuitisa kudini iyena wakafanana no zvithombi zvinoithwa ngo vandhu? Zvakananga Pauro zvakajekesa kuti kunamata zvithombi zvakaithwa ngo vandhu, zvaitatija kutama uzivi. (Ndu. 115:4-8; Is. 44:9-20) Ngo kunanga kuti “[itusu] atidikani . . . ,” Pauro wakaita kuti mbhangiro iyi itame kuhwaja maningi.
20 Pauro wakajekesa kuti ivona vaidikana kuita zviri zvese, wakati: “Mwari wakanganwa nguva jo mainga mucikazivi ciro, [ngokuti Mwari anonyenya vanonamata zvithombe] asi wari iyena ari kunanga kuti vese, ku mativi ese, vanodika kukhauya.” (Mab. 17:30) Zvingaita kuti vamweni vakasuruvara pavakazwa kuti vaidikana kukhauya. Asi hurukuro ya Pauro yakajekesa kuti Mwari ndiyena wakavasika, ngo kudaro vaizozvidavirira pamberi Pake. Vandhu vo Atena vaidikana kupsaka Mwari, kujija ngo pamusoro pake no kucinja upenyu hwavo kuti uzwirane no zvokadi zvavaizojija. Kuno Vaatena zvaibatanija kutendera kuti kunamata zvithombe kwainga kushaisha, voregera kuzviita.
21, 22. Pauro wakapejisa kudini hurukuro yake, tinojijenyi ndiyona?
21 Pauro wakapejisa hurukuro yake ngo magama anoita kuti vese varangarire. Iyena wakati: “[Mwari] wakagaja nguva yo kuzotonga nyika yese ngo ururami, ecishandisa mwanarume umwe waakagaja. Iyena wakapa cigondiso ici ku vandhu vese, ngo kumumusa ko vakafa.” (Mab. 17:31) Ivona vainga no mathangwe mazinji o kupsaka Mwari no kumuwana ngokuti Njiku yo Rutongeso yainga yecikhwedera. Pauro aazivi kunanga zina ro Mutongi wakona. Kusiyapo izvo, wakananga zviro zvinoshamaisa ngo pamusoro po mutongiwo: Iyena wakararama pasi pano, wouraiwa perapo Mwari wakamumusa.
22 Itusu tinojija zvizinji ngo mbhejiso iyi ya Pauro. Tinoziva kuti Mutongi wakagajwa ndi Jehovha ndi Jesu Kristu. (Joh. 5:22) Tinozivazve kuti Njiku iyi yo Rutongeso inozopeja ciuru co makore, iyona iri kukhwedera ngo kukasika. (Apo. 20:4, 6) Atithyi Njiku iyi yo Rutongeso ngokuti tinoziva kuti iyona inozovisa makomborero akawanda ku vaya vanozovoniwa kuva vakagondeka. Vetero yedu yo kuva no kumbeji kwakanaka inozokwanirisika basi ngo ndava yo mushamaiso mukuru wakaithwa wo kumusa Jesu Kristu.
‘Vamweni . . . Vakava Vatendi’ (Mab. 17:32-34)
23. Vandhu vakava no mavonero api ngo kuzwa hurukuro ya Pauro?
23 Vandhu vakava no mavonero akasiyana pa hurukuro ya Pauro. “Vamweni vakatanga kushora” pavakazwa ngo pamusoro po rumuko. Vamweni avazivi kubesera divi riri rese, vakati: “Tinozopurukirazve masoko aya njiku imweni.” (Mab. 17:32) Asi vamweni vakaashira ushoni masoko aya: “Vandhu vamweni vakabatana naye vova vatendi. Pakati pavo, painga na Dhiyoniziyo, wainga mutongi wo banje ro Areyopago no mwanakaji umweni waidanijwa kuti Dhamari no vamwenizve.” (Mab. 17:34) Izvi ndizvonavo zvinoitika mu basa redu ro kucumaera. Vandhu vamweni vanotishora, vamweni avatishori asi avatenderi masoko edu. Asi tinodakara maningi vamweni pavanotendera masoko o Umambo vova Makristu.
24. Tinojijenyi ngo hurukuro yakaita Pauro ku Areyopago?
24 Kurangarijisisa ngo pamusoro po hurukuro ya Pauro kunotijijisa zvakawanda, inga kubhuya zviro zvinokhohwesa, kucinja mabhuyo kuti tizwirane no vapurutani, kuva vandhu vanosengerera no kureremeja vaya vari kucengejwa ngo zviyara zvokunyepa. Atidikani kuviga zvokadi zvo Bhaibheri basi ngokuti tinoda kudakajisa vatiri kubhuya navo. Ngo kutevejera mupostori Pauro, itusu tingava vajijisi vaushoni mu basa ro kucumaera. Vatungamiriri vangavavo vajijisi vaushoni no vanokwanirisa mu ungano. Ngo kudaro, tinozova vakanasiririka kuti tibesere vamweni ‘kuti vapsake Mwari no kumuwana.’—Mab. 17:27.
a Vonanyi bhokiso rinoti “ Atena Rainga Cine ro Zvirovejeso zvo Nguva yo Kare,” pa pheji 162.
b Vonanyi bhokiso rinoti “ Vaepikuro no Vastoiko,” pa pheji 164.
c Areyopago yaiwanika kanjikazi ko Akropori, iyona yainga ndau yaishandiswa ngo vatongi vo Atena kuti vaite musongano. Gama rokuti “Areyopago” ringanangira banje ro musongano kana dundhu. Kuno mavonero akasiyana pa shwiro iyi, vamweni vanoti Pauro wakaenda pa dundhu iri, vamweni phedo paro, vamweni vanonangavo kuti wakaenda ku musongano wakaithwa ku ndau imweni, kangaije pa bazari guru ro Atena.
d Gama ro Cigiriki rakasandujwa “nyika” ndi koʹsmos, Vagiriki vairishandisa kuitira kunangira zvese zvakasikwa. Zvingaita kuti pa mukuvo uwu, Pauro wakashandisa gama iri kuti awane shwiro jo kuti vapurutani vake vaijitenderavo.
e Pauro wakananga zvainga mu bhuku rinozwi Fenômenos, rakatahwa ngo muimbi anozwi Arato. Mabhuku amweni o Cigiriki akadari inga Ino a Zeus akatahwa ngo muimbi anozwi Estoiko Kreyanto anonangavo zvakafanana.
