1, 2. Ngenyi tinoda besero patinonga tiri pa ndau yaticikazivi? Icinyi cakatipa Jehovha kuti cititungamirire?

RANGARIRANYI basi mecifamba mu bani. Muri kuvona musanga basi. Zvakareruka kusvejeka. Icinyi cingamubesera kuti muwane gwanja? Maizoda kuwana mundhu anoziva ushoni baniro kana ciro cingamutungamirira cakadari inga bhusura, zuva, ndhondho, mapa kana GPS. Izvi zvinosisira maningi ngokuti zvingaponesa upenyu hwenyu.

² Tese tinosongana no zvineso zvizinji mu upenyu, zve nguva jimweni tingajizwa inga takasvejeka. Asi  kuti atitungamirire, Jehovha wakapa umwe na umwe wedu hana. (Jakobo 1:17) Mu cipauko ici tinozojija kuti: (1) Icinyi hana zve tingaishandisisa kudini? (2) Tingairovejesa kudini? (3) Ngenyi tinodikana kurangarira hana jo vamweni? Zve (4)  hana yakacena ingatibeseresa kudini kuti tive no upenyu hwakanaka?

3. Icinyi hana?

³ Icinyi hana? Ndi mazwiro atinawo ngo mukati anokwanisa kuvona kuti ici cakanaka kana cakashata. Mu Bhaibheri gama ro ciGiriki rokuti “hana” rinoda kureva “kujiziva pacako.” Hana painoshanda ushoni, inotibesera kujisotesesa zvatiri kamare. Ingatibesera kuva vakagondeka mu murangariro no mazwiro edu o mukati. Ingatitungamirira pakuita zvakanaka no kutireesa ku zvakashata. Ingatiitazve kuti tijizwe takadakara patinoita cisungo caushoni kana ingatipa ndava pakupera kuita zvakashata.—Vonanyi Masoko o Kupejisira n.° 5.

4, 5. (a) Ngowapi wakava muviyo kuna Adhamu na Evha ngo kutama kuzwira hana javo? (b) Hana yakashandisa kudini kuna Jobe na Dhavhidhi?

⁴ Umwe nga umwe wedu angasana kutama kuzwira hana yake. Adhamu na Evha vakasana kutama kuzwira hana javo. Ngowapi wakava muviyo wakona? Ivona vakashaisha. Pasure pazvo vakazojipa ndava, asi nguva yainga yapera. Vainga vashaishira Mwari. (Genesi 3:7, 8) Adhamu na Evha vainga vakakwana zve vaiziva kuti zvainga zvakashata kutama kuzwira  Mwari. Pikija zvakadaro vakasana kutama kuzwira hana javo.

⁵ Asi vandhu vamweni vacizivi kukwana vakazwira hana javo. Jobe wakava muezaniso wakanaka. Ngokuti wakaita zvisungo zvakanaka, iyena wakati: “Mwoyo wangu aundivereketeri ciro.” (Jobe 27:6) Jobe paakananga kuti “mwoyo wangu” iyena wainangira hana yake, mazwiro ake o mukati o zvakanaka no zvakashata. Dhavhidhi, nguva jimweni wakarerusa hana yake zve wotama kuzwira Jehovha. Pasure pazvo, wakajipekeja ndava mu mwoyo make ngo ‘kukaruka.’ (1 Samueli 24:6) Ngo mukati hana ya Dhavhidhi yaimuvhunja kuti wainga aita zvakashata. Kudari naakazwira hana yake, iyena aacaizophindepi cishaishi condhoco.

6. Ngozvapi zvinokhombija kuti Mwari wakapa vese hana?

⁶ Pikija vandhu vacikazivi Jehovha kazinji vanoziva kuti ngozvapi zvakanaka no zvakashata. Bhaibheri rinoti: “Veciita bzakanaka, mwoyo yavo, yakacena; veciita bzakaxata, mwoyo yavo yakangora.” (VaRoma 2:14, 15) Inga muezaniso, vandhu vazinji vanoziva kuti kuuraya kana kuba kwakashata. Pikija ivona vacikazvizivi, pavanoita izvi ivona vanonga vecipurukira hana javo, mazwiro o zvakanaka no zvakashata akadihwa mukati mavo ndi Jehovha. Ivona vanotevera ndhungamiriro ja Mwari, kana zvokadi zvo mu Bhaibheri zvotakapuwa ndi Jehovha zvinotibesera pakusana zvakanaka mu upenyu.

7. Ngenyi nguva jimweni hana yedu ingashaisha?

 ⁷ Asi hana yedu nguva jimweni ingashaisha. Inga muezaniso, iyona ingakhuvazika ngo ndava yo murangariro no mazwiro edu acikazivi kukwana zve yotitungamirira pa kuita zvakashata. Hana yakanaka asipi ciro cinoviya cega. (Genesi 39:1, 2, 7-12) Kuti ishande ushoni, inodikana kurovejwa. Kuti atibesere, Jehovha wakatipa mujimu mucena no ndhungamiriro jo Bhaibheri. (VaRoma 9:1) Ngativone kuti tingarovejesa kudini hana yedu.

8. (a) Mazwiro edu angapsasisa kudini hana yedu? (b) Tinodikana kuzvivhunjisenyi ticito taita cisungo?

⁸ Vandhu vazinji vanorangarira kuti kuzwira hana zvinoreva basi kutevera mazwiro ayo. Vanorangarira kuti vakaita zvavanoda vangajizwa ushoni ngo pamusoro pazvo. Asi mazwiro edu aazivi kukwana, zve angatipausa. Mazwiro edu angava akavanga zvokuti angakanganisa hana yedu. Bhaibheri rinoti: “Mwoyo unocengeja kupinda bzese, wakaxata kamare; Ndiani anoupopora?” (Jeremia 17:9) Ngo kudaro, tingatanga kurangarira kuti cakati cakanaka kasike cakashata. Inga muezaniso, Pauro acito ava Mukristu, waiteverera vandhu va Mwari. Wairangarira kuti waiita zvakanaka. Mu mavonero ake, wainga no hana yakanaka. Asi paakazojija ngo pamusoro pa Jehovha, wakavona kuti waidikana kucinja. (1 VaKorinto 4:4; Maitiro o Vapostori 23:1; 2 Timoti 1:3) Zvakajeka kuti ticito taita ciri cese, tinodikana kuzvivhunjisa kudari, ‘Jehovha anoda kuti ndiitenyi?’

9. Zvinoda kurevenyi kuthya Mwari?

 ⁹ Kudari itusu tinoda vamweni, atizodi kuvasiya vakacamwa. Ngokuti tinoda Jehovha, atidi kuita ciri cese haco caizomunyangaja. Neemia wakava muezaniso wakanaka. Wakaramba kushandisa cigaro cake inga govhernadhori kuti agare uthende. Iyena wakasanangura kuti aazivi kuzviita “ngokuti ndaithya Mwari.” (Neemia 5:15) Kudari inga Neemia tinodikanavo kuthya kuita ciri cese cakashata caizonyangajisa Jehovha. Mazwiro aya anodikana kuva akavanga. Tingaziva zvinodakajisa Jehovha ngo kuverenga Bhaibheri.—Vonanyi Masoko o Kupejisira n.° 6.

10, 11. Ndungamiriro japi jo Bhaibheri jinozotibesera kuita cisungo cakanaka ngo pamusoro po doro?

¹⁰ Inga muezaniso, kangaije Makristu anodikana kusana kudari vanoda kumwa doro kana haiwa. Ndhungamiriro japi jingatibesera kuita cisungo cakanaka? Ngativone nganani. Mu Bhaibheri amurambisi kumwa doro. Zvakadi, rinotivhunja kuti doro ndi cipo cinovha kuna Mwari. (Nduyo 104:14, 15) Asi Jesu wakavhunja vatevereri vake kuti avacaidikana ‘kurejera.’ (Luka 21:34) Zve Pauro wakavhunja Makristu kuti “ticahisa no kumwisa.” (VaRoma 13:13) Iyena wakati: Vaya vanodhakwa “avazovi no utaka mu umambo hwa Mwari.”—1 VaKorinto 6:9, 10.

¹¹ Mukristu anodikana kuzvivhunjisa pacake kuti: ‘Doro rinosisira kamare kuna inini? Ndinorida kuitira kuti ndijizwe ndakasujunuka? Ndinodikana kumwa kuti ndijithembe? Ndinokwanisa kuvonerera  mamwire andinoita doro here? * Ndinokwanisa kuva no mukuvo wakanaka no shamwari jangu pacina doro here?’ Tingakumbira Jehovha kuti atibesere kuti tiite zvakanaka. (Verenganyi Nduyo 139:23, 24.) Mu njira iyi, tinozoroveja hana yedu kuti itungamirihwe ngo ndhunganiriro jo Bhaibheri. Asi pano zvizinji zvinobatanijwa, ngatizvivone.

12, 13. Ngenyi hana yedu ingasiyana no hana yo vamweni? Tingaitenyi kudari vakarangarira mu njira yakasiyana? Ipanyi muezaniso.

¹² Umwe nga umwe ano hana yakasiyana no vamweni. Hana yenyu ingamutendera kuita ciro cokuti hana yo vamweni aivatenderi. Inga muezaniso, kangaije imwimwi mungasana kumwa doro, kuveni vandhu vamweni vojizwa kuti avadikani. Ngenyi vandhu vaviri vangarangarira mu njira yakasiana ngo pamusoro pazvo?

¹³ Marangaririre anoita mundhu zviro kazinji anotungamirihwa ngo kaakakurira, manera aakarehwa, zvaakasongana nazvo mu upenyu, no zviro zvimweni. Ngo pamusoro po doro, kangaije mundhu wakava no cineso co kuvonerera mamwire ake kareko otosana kutama kumwazve doro. (1 Majimambo 8:38, 39) Kudari imwimwi, mukapa mundhuwo doro zve oramba, maizoitenyi? Maizonyangajwa? Maizomuvangirija? Maizoramba  mecimuvhunjisa ngenyi ari kuramba? Haiwa, ngokuti tinoreremeja hana yake.

14, 15. Mugariro wapi wakavepo mu njiku ya pauro? Ngwajo yapi yaakatipa Pauro?

¹⁴ Mu nguva ja Pauro, kwakaitika ciro cinokhombija kuti vandhu vano hana jakasiyana. Nyama jimweni jaitengeswa mu bazari jainga jakapihwa zvimwari. Pauro aacaivona kuti zvakashata kutenga kana kuha nyama iji. Kuna iyena, nyama jese jaivha kuna Jehovha. (1 VaKorinto 10:25) Asi hama jimweni jainga jakambonamata zvithombe kana zvidhori kareko hana javo ajicaivatendera kuha. Pauro waizorangarira kudari: ‘Andina citendehwa cokuha candinoda? Izvi azvibharusi hana yangu.’ Kureva kuti iyena wakaita zvondhozvo?

¹⁵ Haiwa. Pauro acairangarira kudaro. Kuna iyena, hana no mazwiro o hama zvaisisira maningi. Zvokuti wakatoguma po kuda kusiya zvitendehwa zvake. Pauro wakananga kuti atidikani ‘kupsaka bzinotidakajira.’ Woengejera kuti: “Kristu aazivi kupsakavo bzo kujidakajira.” (VaRoma 15:1, 3) Kudari inga Jesu, Pauro waingwarira hana jo vamweni kupinda yake kamare.—Verenganyi 1 VaKorinto 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Ngenyi atidikani kutonga hama jedu pojinoita zviro zvokuti hana yavo inovatendera kuti vaite?

¹⁶ Kudari hana yo ariwese ikamusiya kuti aite ciro cotinovona kuti cakashata keni? Tinodikana kungwarira kuti titame kun’gun’guta zve kuvangirira kuti itusu tiri ushoni iyena ari kuposa. (Verenganyi VaRoma 14:10.) Jehovha wakatipa hana kuitira kujitonga  pacedu, kuciripi kutonga vamweni. (Mateu 7:1) Atidikani kuita kuti civaringo co mundhu ega citiparajanise pa ungano. Tinodikana kuita kuti nguva jese tive no rudo zve no rubatano ngocedu.—VaRoma 14:19.

17. Ngozvapi zvinoitika no hana jo vandhu vamweni?

¹⁷ Mupostori Pedhru wakatara kuti: ‘Rambanyi muno hana yakanaka.’ (1 Pedru 3:16) Zvinosuruvarisa, ngozvokuti mundhu paanogara ecirerusa ndhungamiriro ja Jehovha, hana yake inoguma pakuva  icikashandi. Pauro wakati hana jakadaro jakadihwa “cidindo co simbi inobwaka.” (1 Timoti 4:2) Zvicinyi zvinoitika potinopsasa simbi inopisa? Tinopsa. Asi kudari kupsa kukava ko kunyanya, panoita mbanga ganda aricazwizve kuhwaja. Mukuezana mundhu paanoramba eciita zvakashata, hana yake inozogumisira aicamupi ndava.

18, 19. (a) Mazwiro o kuzvipa ndava anonga ecitivhunjenyi? (b) Tinodika kuceukijenyi patinova no mazwiro o kuzvipa ndava pikija pa sure pokupera ku khauya?

¹⁸ Patinonga tecizvipa ndava, hana yedu inonga yecitivhunja kuti taita zvakashata. Izvi zvingatibesera kuti tikhauye zve toima pakuita zvakashata. Tinodikana kujijira ngo kuposa kwedu kuti titame kuphindazve. Inga muezaniso, Mambo Dhavhidi paakashaisha,  hana yake yakamuita kuti akhauye. Wakanyenya zvaainga akaita zve otema civaringo cokuti aacaizoregerazve kuzwira Jehovha. Dhavhidhi wakananga pacake ngo zvakamuitikira kuti Jehovha “Imwi-mwi muri wakanaka,  munokungurira.”—Nduyo 51:1-19; 86:5; Vonanyi Masoko o Kupejisira n.° 7.

¹⁹ Pikija papinda mukuvo wakawanda mundhu aakhauya, iyena angaramba ecijizwa inga ano ndava. Mazwiro aya anohwaja maningi zvokuti mundhuwo angajizwa inga acingasisiri. Imwimwi munojizwa kudaro? Pa munozwa kudaro, rangariranyi kuti azvikwanisiki kucinja zvo sure. Asi kudari makakhauya no kupsanga besero ra Jehovha iyena wakamuregerera. Azvinenyi kuti maizviziva kana kuti haiwa kuti zvondhozvo zvainga zvakashata, ivanyi no cokwadi  kuti Jehovha wakapfuja zvishaishi zvenyu. Kuna iyena imwimwi makacena zve wari muri kuita zvakanaka. Pikija mwoyo wenyu wecimupa ndava, ceujanyi kuti Bhaibheri rinoti: “Mwari mukuru kupinda mwoyo yedu.” (Verenganyi 1 Johani 3:19, 20.) Ngokudaro, pamunojizwa kuva no ndava no kunyowejeka ngo zvamakaita, rudo no kuregerera kwa Jehovha zvakakura kupinda zvamakashaisha. Mundhu paanotendera kuregerehwa ndi Jehovha, hana yake inova no runyararo zve angashandira  Mwari akadakara.—1 VaKorinto 6:11; Vaheberi 10:22.

20, 21. (a) Bhuku iri rinozomubesera kuti muitenyi? (b) Rusujunuko hwapi hwakatipa Jehovha? Tinodikana kuushandisisa kudini?

²⁰ Bhuku iri rinozomubesera kuroveja hana yenyu, izvi zvinozomujivirira mu njiku jino jo kupejisira. Rinozomubeseravo kushandisa ndhungamiriro jo Bhaibheri mu upenyu hwenyu. Izvokadi kuti bhuku iri aritipi nda-nda-nda jo mupango pa mugariro uri wese. Itusu tinorarama teciteveja “mutempo ja Kristu,” jinozwirana no ndhungamiriro ja Mwari. (VaGalàsia 6:2) Asi atidikani kuita zvakashata ngokuti azvizivi kutahwa. (2 VaKorinto 4:1, 2; Vaheberi 4:13; 1 Pedru 2:16) Kunja kwa izvi, tinoda kushandisa rusujunuko hwedu hwo kujikhetera kuti tikhombije rudo hwedu kuna Jehovha.

²¹ Patinorangarijisisa ndhungamiriro jo Bhaibheri zve tozvishandisa, tinojijira “kuziva no kukheta bzauxoni nokuti bzakaxata.” Tinozojijira kurangarira inga ndi Jehovha. (Vaheberi 5:14) Inga muviyo, hana yedu inozotitungamirira kusana zvakanaka mu upenyu zve no kutibesera kuramba tecida Mwari.