1, 2. (a) Nguva jimweni tingarangarirenyi ngo pamusoro po mucadho mupsa, zve ngenyi? (b) Mubvunjo japi joticajija mu cipauko ici?

MUNODAKARIRA kwenda ku mabuso o mucadho here? Vazinji vanodakarira, ngo kuti ungava uri mukuvo unodakajisa maningi. Munovona varovorani vakanasa kusimira. Zvinodakajisazve maningi i kuvona mudakaro wavo! Pa njiku iyi, vese vanonga vecinyemwerera, zve vanonga vecivona kuti kumbeji kwavo kwakazara ngo vetero no kubudirira.

² Pikija zvakadaro, tinodikana kudavira kuti nyamasi uno mucadho muzinji jiri mu zvineso. Patinonga tecivetera kuti varovorani vapsa vacazobudirira, tingazvibvunjisa kuti: ‘Vanozodakara mu mucadho wavo here? Ucazoenderera mberi here?’ Mupinguro kuitira mubvunjo iji jinofira kuna mwamuna no mukaji kuthemba no kushandisa kwavo mbhangiro inobva kuna Mwari mu mucadho wavo. (Verenganyi Mazwi Akangwara 3:5, 6.) Ivona vanodikana kuita kudaro kuti varambe vari mu rudo hwa Mwari. Ngatende tivone mupinguro jo mu Bhaibheri ku mubvunjo murongomuna iji: Ngenyi vandhu vanorovorana? Kudari mukada kurovora kana kurovohwa, ndiani wamaizosana kuti murovorane nae? Munganasirira kudini kuitira mucadho? Zve zvicinyi zvicazobesa varovorani kuti varambe vano mudakaro mu mucadho?

3. Ngenyi kwaizova kutama ungwaru kunghwina mu rovorano ngo mathagwe omahara?

³ Vamweni vanodavira kuti mucadho unosisira maningi kuitira kuwana mudakaro—veciti aungawani mudakaro mu upenyu  ucina mudoni. Uku kuzvicengeja kamare! Jesu, uwo acikazivi kurovora, wakananga kuti kutama kurovora i cipo zve wakavangisa vaya vanokwanisa kuti vaite kudaroko. (Mateu 19:11, 12). Mupostori Pauro wakabhuyavo ngo pamusoro po muviyo unovepo ngo kutama kurovora kana kurovohwa. (1 VaKorinto 7:32-38) Nee Jesu nee Pauro avazivi kudira mutemo ngo pamusoro po shwiro iyi; ngo zvokadi kuti, ‘kurambisa kurovorana’ kwakabatanijwa pa nda-nda-nda yo ‘majijisiro o madhimoni.’ (1 Timoti 4:1-3) Pikija zvakadaro, kutama kurovora kana kurovohwa, kunopekeja mukana wakanaka kuno vayani vanoda kushandira Jehovha pacina ciphingaijo. Ngo kudaro, kwaizova kutama ungwaru kunghwina mu rovorano ngo mathagwe o mahara, akadari inga kuvangirijwa ngo vadoni.

4. Mucadho wakanaka unopa besero rapi kuitira kurera vana?

⁴ Ngo divi rimweni, kuna mathangwe kamare angaitisa kuti vandhu varovorane here? Hina. Kurovorana i cipo cinobva kuna Mwari wo rudo. (Verenganyi Genesi 2:18.) Ngo kudaro, mucadho una muviyo jakanaka, zve iwona ungaviisa mudakaro. Inga muezaniso, mucadho wakanaka ungava matangiro akanaka kuitira upenyu hwo mbhuri. Vana vanoda mugariro wakanaka, pana baba na mai vanovarera no kuvakhombijira rudo, vanovapangira, no kuvapa ndhungamiro. (Nduyo 127:3; VaEfeso 6:1-4) Kuva no vana asipi thangwe rimwe basi rinoitisa kuti vandhu varovorane.

5, 6. (a) Mukuzwirana no Mucumaeri 4:9-12, ngo api mabesero amweni anoshanda anoviiswa ngo ushamwari hwo phedo? (b) Mucadho ungava kudini inga bote rakapetwa rutatu?

⁵ Rangariranyi ngo pamusoro po vhesi yakacijikira musoro wo cipauko ici, pomwe no zvainoda kunanga: “Vari nane vaviri, kupinda umwe, ngokuti vanozowana mupocero wo basa ravo. Ngokuti, vakawa, umwe anomusa umweni. Asi bzinozodini, umweni akawa, acina mudoni kuti amumuse? Kudari vakavata vovaviri, vanojiirana; asi umwe ega, anozojiisa kudini? Umwe ega, anonyiswa; vaviri vanokona kucijikira; bote rakapetwa rutatu arikasi kudajuka.”—Mucumaeri 4:9-12.

⁶ Pakutanga, vhesi iyi inovonesa kusisira ko ushamwari.  Ngo zvokadi kuti mucadho unobatanija kuvepo ko ushamwari hwo phedo kamare. Inga zvinovonesa matahwa, rubatano wondhowo ungaviisa besero, rugarisiko pomwe bvikiro. Mucadho unovanga, maningi-ningi kudari ukasungwa ngo vandhu vanodarika kuita vaviri. Inga zvinonanga bvesi iyi, bote rakapetwa ruviri ringadajuka. Asi bote rakapetwa rutatu raizova rinonesa maningi kudajura. Kudari kudakajisa Jehovha kukava ciro cinosisira maningi kuno mukaji no mwamuna, mucadho wavo unozova inga bote rakapetwa rutatu. Jehovha anodikana kuva divi rokutanga mu mucadho kuti iwona uve unovanga kamare.

7, 8. (a) Ngo yapi mbhangiro yakatara Pauro kuitira maKristu acikazivi kurovora pa kuhwisana no zvido zvo vatano? (b) Mavonero api okadi-kadi atinopuwa ari mu Bhaibheri ngo pamusoro po mucadho?

⁷ Mu mucadho ndimonavo mungatendehwa kuti vaviri ava vagutise zvido zvavo zvo vatano. Mu mugariro uu, rubatano hwo vatano hunonasa kuvoniwa inga cinyuke co mudakaro. (Mazwi Akangwara 5:18) Mundhu acikazivi kurovora kana kurovohwa paanoguma pa vhaza inozwi ngo Bhaibheri ‘kuaruka,’—apo zvido zvokuvatana zvinotanga kuva zvinonesa maningi kwaari—azvinenyi kuti mufana kana musikane angatanga kuhwisana no zvido zvo vatano. Mu kutama kungwarira, zvido izvi zvaizotungamirira mu maitiro akasvipa kana akashata. Pauro wakafemehwa kuti atare zano iri kuitira vacizivi kurovora kana kurovohwa eciti: ‘Kaveta, vakakonehwa kujibata, ngavacade. Ngokuti bziri nane kucada, kupinda kupsa.’—1 VaKorinto 7:9, 36, Shanduro yeNyika Itsva; Jakobo 1:15.

⁸ Azvinenyi mathangwe api anoita kuti mundhu arovore kana kurovohwa, iwona anodikana kuva okadi kamare. Inga zvakananga Pauro, vese vanorovora kana kurovohwa “vanozowana nyathwa yo muviri.” (1 VaKorinto 7:28) Vandhu vakarovorana vanowanana no zvineso pa kuti vacikazivi kurovora avawanani no zvakadaro. Kudari mukakheta kucadha, mungaitenyi kuti muve no makomborero zve mopungura zvineso? Njira imwe ngo yo kusana ushoni wokurovorana nae.

9, 10. (a) Pauro wakaezanisa kudini ngozi yo kuita ushamwari hwo phedo no vacikatendi? (b) Kazinji muviyo japi jinoviiswa ngo kureja-reja mbhangiro ya Mwari yo kuti atidikani kurovorana no mundhu acikatendi?

⁹ Pauro wakafemehwa kutara ciambi cakanaka zve cinodikana kuva cinoshandiswa pa kusana mudoni wo kurovorana naye: “Mucabatana no vacikatendi.” (2 VaKorinto 6:14) Muezaniso wake waicijikira pa cimwe ciitiko cinoitika pa kurima. Kudari zvinyama zviviri zvakasiana mu mupira no simba zvikadihwa pa kanga imweyo, zvese zvinotambujika. Mukufananavo, mutendi no acikatendi vakadihwa pa kanga imweyo ngo mucadho, vanozonesana. Kudari ari wese wakarovora kana wakarovohwa anoda kuramba ari mu rudo hwa Jehovha, kuveni mudoni wake aana haraka nazvo, zvavanodira pa kutanga mu upenyu zvinozova zvakasiana zve zvoita kuti vatame kugarisika. Pauro wakapangira maKristu kuti arovorane basi “mwa Tenji.”—1 VaKorinto 7:39.

¹⁰ Nguva jimweni, muKristu acikazivi kurovora kana kurovohwa anoguma pa mbhejiso yo kuti zviri nane kuva pa kanga imweyo no acikatendi kupinda kugara no ushongwe. Vamweni vanoreja-reja mbhangiro yo Bhaibheri, vorovorana no mundhu acikashandiri Jehovha. Kazinji, muviyo unova wo kusuruvara. Vanoita zvondhozvo vanonga vakarovorana no mundhu wo vacikakwanisi kubhuya naye ngo pamusoro po zviro zvinosisira maningi mu upenyu. Ushongwe hwovanowana hungava hwakakura maningi kupinda hwovainga nahwo vacito varovora kana kurovohwa. Zvinodakajisa ngo zvokuti, kuna mazana o maKristu acikazivi kurovora kana kurovohwa, anothemba no kubatisisa mbhangiro yo umwari ngo pamusoro po shwiro iyi. (Verenganyi Nduyo 32:8.) Pavanonga vecivetera kuzorovora kana kuzorovohwa njiku iri yese, ivona vanoramba vari vega mbhera vowana wo kurovorana naye pakati pa vaya vanonamata Jehovha Mwari.

11. Zvicinyi zvingamubesera kusana no ungwaru wo kurovorana nae? (Vonanyizve  bhokiso riri pa pheji 114.)

¹¹ Ngozvokadi kuti, asipi mushandiri wese wa Jehovha  anomukira kufanera kamare kurovorana naye. Kudari muri kurangarira kurovora kana kurovohwa, psakanyi wiya ano undhu, zvido zvo kumujimu, zve anoda Mwari zvinozwirana no zvamunoda. Muranda wakagondeka no wakangwara ari kubudisa masoko mazinji ngo pamusoro po shwiro iyi, zve mwaizoita zvakanaka kujija no kuita mukumbiro ngo pamusoro po mbhangiro jondhojo jo mu Matahwa, motendera kuti jimutungamirire pa kuita cisungo ici cinosisira maningi. *—Verenganyi Nduyo 119:105.

12. Cirovejeso capi ciri kuramba ciriyo ku nyika zinji, zve muezaniso wapi wo mu Bhaibheri ungapa ndhungamiro jimweni ngo pamusoro paco?

¹² Ku nyika zinji, kuna cirovejeso cokuti vabari vanosanira mwana wavo waanodikana kurovorana nae. Kazinji, mu zvirovejeso zvondhozvo, zvinonangwa kuti vabari ndivona vano zivo inodiwa kuitira kutema civaringo cinosisira. Inga mu nguva jo Bhaibheri, kazinji kunasiririhwa mucadho zvinobuda ushoni. Muezaniso wa Abhirahama wo kutumira mushandiri wake kuti aende koowanira mukaji Izaki, mwana wake, unoshanda maningi kuna vabari vari mu mugariro wondhowo nyamasi uno. Abhirahama aacaipsaka pa mbhuri ino mare kana pakagahwa ushoni. Kusiapo izvo, iyena wakaita mumango wakakura maningi kwenda koopsakira mukaji Izaki, ku vandhu vainamata Jehovha. *—Genesi 24:3, 67.

13-15. (a) Ciambi ciri pa Mazwi Akangwara 24:27 cingabeseresa kudini mufana ari kurangarira kurovora? (b) Zvicinyi zvingaita musikane kuti anasirire kurovohwa?

¹³ Kudari mecigara mecirangarira ngo pamusoro po kurovora kana kurovohwa, zvaizova zvakanaka kujibvunjisa pacenyu  kuti, ‘Ndanasa kunasiririka here?’ Mupinguro aubvi pa kuti muna mazwiro api ngo pamusoro po rudo, vatano, ushamwari, kana kurera vana. Mukusiana, pana zvidisiso kamare zvokuti mwamuna kana mukaji anodikana kurangarira ngo pamusoro pazvo.

¹⁴ Kudari mufana ecipsaka mukaji, anodikana kurangarira ngo pamusoro po ciambi ici: “Ukada kuvaka nyumba yako, ambai kubata basa kunja, tungamirai kunasirira munda wako.” (Mazwi Akangwara 24:27) Zvinoda kunangenyi? Mu njiku jo kare, kudari mwanarume waida kuita mbhuri kana kurovora, waidikana kujibvunjisa kuti: Ndanasirira kuti ndikorondhe zve kusapota mukaji no vana vangazowanika here? Cokutanga, iyena waidikana kuti ashande, angwarire munda wake kana zvirimwa zvake. Mukuezana, ciambi condhoco cinoshandiswavo nyamasi. Kudari mwanarume ecida kurovora, anodikana kunasirira kuitira muthwaro wake. Paanonga ecijizwa kuvanga mu muviri, anotodikana kushanda. Soko ra Mwari rinovonesa kuti mwanarume acikangwariri muviri wake, mazwire, zve zvinodiwa zvokumujimu zvo mbhuri yake, i mushaishi kupinda wiya acikatendi!—Verenganyi 1 Timoti 5:8.

¹⁵ Mwanakaji anosunga kurovohwa, anonga ecitenderavo kuzoita mabasa anonesa. Bhaibheri rinosimba umwe undhu no zvinodiwa zvinodikana kuwanika pa mukaji inga mubeseri wo mwamuna wake no mukorondhi wo mbhuri yake. (Mazwi Akangwara 31:10-31) Vanarume no vanakaji vanokasikira kurovora kana kurovohwa vanonga vecizvirangarira basi, kucikaripi kurangarira ngo pamusoro po wo vanorovorana nae vacikato vanasirira kutora muthwaro unobatanijwa, vacikarangariri kuti i cinyi covacaitiravo wovanonga varovorana nae. Asi kusiapo izvi, vanoda kurovora kana kurovohwa vanodikana kunasirira mu maitiro o kumujimu.

16, 17. Vese vari kunasirira kurovora kana kurovohwa, vanodikana kurangarira ngo pamusoro po zviambi zvapi zvo mu Matahwa?

¹⁶ Kunasirira kuitira mucadho zvinobatanija kurangarijisisa ngo pamusoro po mutoro unopa Mwari kuno mukaji no mwamuna.  Mwamuna anodikana kuziva kuti zvinoda kurevenyi kuva musoro wo mbhuri yo ciKristu. Mutoro uu aumupekeji citendehwa co kuva mubzinyiriri. Kusiapo, iyena anodikana kutevejera makhombijire anoita Jesu umusoro hwake. (VaEfeso 5:23) Mukufananavo, mwanakaji wo ciKristu anodikana kuziva kuti zvicinyi zvinobatanijwa pa basa rake inga mukaji. Iyena wakanasirira kuzvidira pasi po “mupango wo mwamuna wake” here? (VaRoma 7:2, Baiberi Mazwi Akacena aMwari) Iyena ari pasi po mutemo wa Jehovha zve wa Kristu. (VaGalàsia 6:2) Utongi wo mwamuna wake pa mbhuri unoimirira mutemo umweni. Angakwanisa kubesera no kujidira pasi here kana pecinangihwa ngo kutonga ko mundhu acikazivi kukwana? Kudari mazano aya acikamudakajiri, zviri nane kutama kungwina mu mucadho.

¹⁷ Mukuenderera mberi, umwe nga umwe wavo anodikana kunasirira no kungwarira kuitira zvinodiwa zvinosisira zvo umweni. (Verenganyi VaFilipi 2:4.) Pauro wakatara kuti: “Ndibzo ariwese wenyu ngaadisise mukaji wake, inga madisiro aanojiita ega, mwanakaji ngaapurukirevo mwamuna wake.” Ecifemehwa ndi Mwari, Pauro wakavona kuti mwanarume anoda kamare kuzwihwa ngo mukaji wake. Zve mukaji anodavo kujizwa acinasa kudiwa ngo mwamuna wake.—VaEfeso 5:21-33.

18. Ngenyi varovorani vanodikana kujija kuva vanojibata pavanonga vecinomorari?

¹⁸ Pa nguva yo kunamorari, asipi nguva yo kutambavo hayo. I nguva yo kuti mwanarume no mwanakaji vajije kuti vangabatisana kudini umwe no umweni zve vavone kana zvingaita kuti varovorane. Iyi inguvavo yo kujija kujibata! Muejo unoviya mukati mo muviri ungava wakavanga kamare—kusiapo izvi, kukwevejehwa uku ngo kocibarihwe. Asi, vaya vanodisana kamare, vacaregera muitiro uri wese ungakhugunya umweni pa ushamwari hwake na Mwari. (1 VaTesalònika 4:6) Ngo kudaro, kudari muri kunomorari, jijiranyi kujibata, izvo zvingazomubesera mu upenyu hwenyu hwese, pikija mukatama kurovorana.

19, 20. Kuitisa kudini mavonero o maKristu ngo pamusoro po mucadho anodikana kusiana no o vazinji vari mu nyika ya nyamasi? Fananijanyi.

¹⁹ Kudari varovorani vanoda kuti mucadho wavo urambe uripo, vanodikana kuva no mavonero akanaka ngo pamusoro po zvovakheta. Mu manovhera no mu mavhidhiyo, kazinji munotatijwa mudakaro wo kwenda no kwenda mu mucadho, izvo zvinodakarihwa ngo vandhu. Asi, zvinozoitika kamare ngo zvokuti mucadho asipi mapejisiro, asi matangiro—kutanga ko zviro zvakarongwa ndi Jehovha kuti zvigare zviripo. (Genesi 2:24) Zvinosuruvaja ngo zvo kuti andiwopi mavonero anoizwa ngo nyika yo nyamasi. Mu nyika jimweni, vandhu vamweni vanonanga ngo pamusoro po kucadha inga “kusunga fundo.” Ivona kangaije vangatama kuziva kuti muezaniso uu unosanangura kamare mavonero anoizwa mucadho ngo vazinji nyamasi. Kuitisa kudini? Fundo rakanaka rinonasa kuvanga parinonga rasungwa, asi panguva imweyo ringavawo rakareruka kusujunuka.

²⁰ Vazinji nyamasi uno vanovona mucadho inga ciitiko co mukuvo mudoko. Ivona vanoita izvi vacirangarira kuti vacagutisa zvavanoda, asi vacivetera kuzosiana kudari pakabuda cineso. Ngo kudaro, ceujanyi kuti Bhaibheri rinoezanisa kubatanijwa kunoitwa vandhu pakurovorana no uruji. Uruji hunoshandiswa pakuita mapote anoshandiswa mu ngarava jinofamba mu jombe, akaizwa kuti agare mukuvo wakareba, acikasujunuki pikija kukavia mbhepo huru. Mukufanana, mucadho wakaizwa kuti ugare uripo. Rangariranyi kuti Jesu wakati: “Mundhu acadoparaja bzakabatanijwa ndi Mwari.” (Mateu 19:6) Kudari mukarovora kana kurovohwa, munodikana kuva no mavonero amweo. Kujipira kwakadari kungaita kuti mucadho ureme here? Haiwa.

21. Mukaji no mwamuna vanodikana kuva no murangariro wapi umwe kuno umweni, zve cicinyi cingavabesera kuti vaite kudaro?

²¹ Mukaji no mwamuna vanodikana kuva no mavonero akanaka ngo pamusoro po kubhuisana. Kudari umwe na umwe  wavo akavona mugariro jakanaka zve kuvangisira ko umweni, mucadho unova unodakajisa zve unokwanirana. Zvingareva kuti azvingaitiki kuva no mavonero aya akanaka kuno mudoni acikazivi kukwana here? Jehovha asipi mundhu anovona zviro mu njira iciripi iyona, asi tinothemba kuti anoramba ano mavonero akanaka kwatiri. Mutari wo Nduyo wakabvunjisa kuti: “Mukaverenga bzixaixi, [Oo Jah , Oo Jehovha, Shanduro yeNyika Itsva], ndiani angararama?” (Nduyo 130:3) Majimwamuna no vakaji vanodikanavo kuva no mavonero ondhowo zve vanodikana kuregererana.—Verenganyi VaKolosi 3:13.

22, 23. Abhirahama na Sara vakava kudini no muezaniso wakanaka kuna vandhu vakarovorana nyamasi uno?

 ²² Mucadho ungava makomborero makuru maningi kudari ukaramba uripo ko makore akawanda. Bhaibheri rinotikhombija mucadho wa Abhirahama na Sara pavainga vaavasharuka. Upenyu hwavo hwainga hucina matambujiko no zvineso. Rangariranyi basi, kuti zvainga zvakadini kuna Sara mwanakaji wainga ano 60 o makore, kusiya nyumba yake yakadakaja mu Dhorobha rainga rakakhupuka ro Uri kakwenda koorarama mu matende. Asi, iyena waizvidira pasi po umusoro hwo mwamuna wake. Inga mukwanirisi zve mubeseri wa Abhirahama, iyena no nderemejo yese waimubesera pa kuita zvisungo. Zve kujidira kwake pasi kwaibva pasi po mwoyo kamare. Pikija ngo mu “mwoyo make”, Sara waidanija mwamuna wake kuti tenji wangu. (Genesi 18:12; 1 Pedru 3:6) Kureremeja kwake Abhirahama kwaibva mu mwoyo kamare.

²³ Zvokadi, azvirevi kuti Abhirahama na Sara nguva jese vaivona zviro mu njira imweyo. Bvaza imwe iyena wakapa zano ‘ricikazivi kudakajisa’ Abhirahama. Pikija zvakadaro, ngo ndhungamiro ya Jehovha, Abhirahama no kujidodokesa kwese wakapurutana izwi ro mukaji wake, izvo zvakazova makomborero ku mbhuri yavo. (Genesi 21:9-13) Majimwamuna no vakaji nyamasi uno, pikija vayani vakarovorana ko makumi o makore, vangava no cijijo cikuru ngo pamusoro po mucadho uu waikuja Mwari.

24. Mucadho wo mushovonyi unokuja Jehovha Mwari, zve ngenyi?

²⁴ Mu ungano yo ciKristu, muno mazana akawanda o varovorani vanodakara—varovorani vokuti mukaji anoreremeja mwamuna wake, mwamunavo anoda no kureremeja mukaji wake, zve vovaviri vanoshanda pamwepo kuti vadire kuda kwa Jehovha pakutanga pa zvese zvovanoita mu upenyu hwavo. Kudari masunga kuda kurovora kana kurovohwa, mungasana ngo ungwaru mudoni wenyu, nasiriranyi ushoni kuitira kurovora, zve shandanyi mu runyararo, mecipsanga mucadho unokuja Jehovha Mwari. Ngo kuita kudaro, mucadho wenyu ucamubesera kuti murambe muri mu rudo hwa Mwari.