1, 2. (a) Ngenyi zvinotinesera maningi kureremeja utongi? (b) Mubvunjo japi jaticada kuvona?

MWAKAMBOVONA madavirire anoita mwana mudoko paanotumwa kuita ciro caacikadi kuita here? Mungasota mumeso mwake movona kuneseka kwaanoita. Iyena anotozwa izwi ro vabari vake zve anotoziva kuti anodikana kuvazwira. Asi apa wari, aatodi kuzwira hake basi. Izvi zvinoezanisira zvingaitika kwatiri nguva jimweni.

² Kuzwira utongi kwatiri azvizivi kureruka nguva jese. Nguva jimweni munozvivona zvecimunesera kureremeja vayani vano utongi hwakatikuti kwamuri here? Kana zvakadaro, amuripi mwega pa cineso ici. Tiri kurarama mu nguva jo kuti kureremeja utongi kuri kuvoneka kweciderera nguva jese. Asi, Bhaibheri rinonanga kuti tinodikana kureremeja vayani vano mutoro wo kutitungamirira. (Mazwi Akangwara 24:21) Hina, kuita kudaro, zvinosisira maningi kudari tecida kuramba tiri mu rudo hwa Mwari. Ngo iyo ndava kunomuka mubvunjo munganani. Ngenyi zvingava zvinonesa maningi kwatiri kuzwira utongi? Ngenyi Jehovha anotikumbira kuti tizwire utongi zve zvicinyi zvingatibesera kuzviita? Pakupejisira, makwanja api atingashandisa kuti tireremeje utongi?

3, 4. Ushaishi no kutama kukwana zvakatangisa kudini, zve ngenyi mugariro wedu wo ushaishi unotiitisa kuti tinesehwe kureremeja utongi?

³ Ngatende tivone mathangwe maviri anokhombija kuti ngenyi zvinganesa kwatiri kureremeja vaya vano utongi. Cokutanga, itusu kamare atizivi kukwana; co cipiri, vaya vanotonga avazivi kukwanavo. Cishaishi no kutama kukwana zvakatanga  kare kamare ku vandhu, kubvira apo Adhamu na Evha pavakapandukira utongi hwa Mwari mu munda wo Edheni. Ngo kudaro kupandukira kwakatanga. Kubvira pondhopo, itusu tinobahwa takapeamira ku kuda kupandukira.—Genesi 2:15-17; 3:1-7; Nduyo 51:5; VaRoma 5:12.

⁴ Ngo ndava yo mugariro wedu wo cishaishi, zvakareruka kwatiri kubatwa ngo kujitutumaja no kujikuja, kuveni kujidodokesa i mugariro unonesa maningi kuuwana zvokuti tinodikana kushanda ngo simba kuti tiusakurire no kuramba tinawo. Pikija pasure po kupeja makore akawanda tiri mu basa ra Mwari, tingatanga kuva no hasha pomwe no kujitutumaja. Inga muezaniso, vonanyi Koraa, uwo wainga mundhu wakabatana no vandhu va Jehovha mukugondeka pa zvineso zvizinji. Pikija zvakadaro, iyena wakadisisa maningi kutonga zvokuti wakava no cicunge co kutungamirira pa kupandukira Mosi, uwo wainga mundhu wakapfava maningi pasi pese. (Bziverengo 12:3; 16:1-3) Rangariranyivo ngo pamusoro pa Uzia, uwo wakava no kujitutumaja kwakamuita kuti angwhine mu temberi ya Jehovha kooita basa rakacena raidikana kuitwa ngo vapiri. (2 Kronike 26:16-21) Vanarume avo, vakapanicwa ngo kupandukira kwavo. Asi, muezaniso javo jakashata jinoshanda inga ciceukijiro kwatiri. Tinodikana kuhwisana no kujikuja kunotiitisa kuti tinesehwe kureremeja utongi.

5. Vandhu vacikazivi kukwana vari kushaishisa kudini kutonga?

⁵ Ngo divi rimweni, kutama kukwana ko vandhu vanotonga, kunoitisavo kuti vandhu varembe pakuda kureremeja utongi. Vamweni vanokhombija kushata mwoyo, vamweni vanoshaishira vandhu ngo magama no zviito, kana vanobzinyirira. Hina, ndhorovondho yo vandhu yakazara ngo zviitiko zvo vakashaisha kutonga. (Verenganyi Mucumaeri 8:9.) Inga muezaniso, Sauri wainga mundhu wakanaka, anojidodokesa paakakhetwa ndi Jehovha kuva mambo. Asi, iyena wakazojipekejera ku kujitutumaja no kuva no ushanje; perapo iyena wakateverera mugondeki Dhavhidhi. (1 Samueli 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Pa kufamba ko nguva, Dhavhidhi wakazova umwe wo majimambo akanaka o mu Iziraeri, pikija  zvakadaro, utongi hwake hwakashatiswa paakaba mukaji wa Uria mu Hitita, perapo wotumira mwanarume uwo, wainga acina ndava kuti ave kumbeji pa hondo kuti aurawe. (2 Samueli 11:1-17) Hina, kutama kukwana kunoitisa kuti vandhu vanesehwe kutonga ushoni. Zve kudari vayani vari vatongi vacikareremeji Jehovha, ivona vanotoita zvakanyanya kushata. Pakupera kusanangura ngo pamusoro po mutemo wo kuteverera vandhu pasi pese, wakabudiswa ngo majipapa o Katorika, umwe wo utongi wo ku Bhritishi wakatara kudari: “Nguva jimweni simba rinopingaija, kuva no simba rakawanda kunonyanya kupingaija.” No masoko aya mu murangariro, ngativone ngo pamusoro po mubvunjo uu: Ngenyi tinodikana kureremeja utongi?

6, 7. (a) Rudo hwedu kuna Jehovha hunotindunda kuti tiitenyi, zve ngenyi? (b) Kujidira pasi kunobatanija murangariro wakadini, zve tingaukhombijisa kudini?

⁶ Thangwe guru ro kuti tireremeje utongi rinobvira pa rudo—rudo hwedu kuna Jehovha, kuno vamweni pomwe na itusu pacedu. Ngo ndava yo kuti tinoda Jehovha kupinda ciri cese, tinoda kudakajisa mwoyo wake. (Verenganyi Mazwi Akangwara 27:11; Marco 12:29, 30.) Tinoziva kuti ukuru-kuru hwake, citendehwa cake cokutonga mudenga no pasi, cakaphikizwa pasi pano kubvira pa kupandukira kwakaitika mu Edheni zve uzinji hwo vandhu hwakabatana na Sathana hworamba kutonga ka Jehovha. Itusu tino mudakaro wo kubesera kutonga ka Jehovha. Patinoverenga mazwi anoshamaisa ari pana Apokalipsi [Cakapangijihwa] 4:11, tinova no cido cokuzviita. Zvakajeka kamare kwatiri kuti Jehovha i Mutongi anotendehwa kamare kutonga mudenga no pasi. Itusu, takabatisisa kamare ukuru-kuru hwa Jehovha, tecitendera kuti atungamirire upenyu hwedu hwo njiku ngo njiku.

⁷ Kureremeja uku kunoda kureva zvinopinda zvondhozvo. Itusu tinozwira Jehovha ngo kuti tinomuda. Asi, kunozova no mukuvo wo kuti kuzwira uku kunozova kunotinesera. Pa nguva yondhoyo, inga mwana mudoko wanangwaya pakutanga,  tinozodikana kujijira kujidira pasi. Tinoceukija kuti Jesu wakajidira pasi po kuda ka Baba wake pikija pozvainga zvecinesa maningi. Iyena wakabvunja Baba wake kudari: “Kaveta kucaitwa kuda kwangu, ngakuitwe kuda kwenyu”.—Luka 22:42.

8. (a) Kujidira pasi po utongi hwa Jehovha nyamasi uno kunobatanijenyi, zve ngo api mazwiro a Jehovha ngo pamusoro po shwiro iyi? (b) Cicinyi cingatibesera kuti tipurukire mbhangiro zve titende kupangihwa? (Vonanyi  bhokiso riri pa mapheji 46-47.)

⁸ Zvokadi, Jehovha aavereketi nesu inga mundhu umwe nga umwe pacake nyamasi uno; iyena anoshandisa Soko rake no vaimiriri vake. Ngo iyo ndava, itusu kazinji tinokhombija kujidira kwedu pasi kuna Jehovha ngo kureremeja vayani vaakagaja kana vaakatendera kuti vave pa zvigaro zvo utongi pakati pedu. Kudari tikapandukira vandhu avo—inga muezaniso, ngo kuramba mazano pomwe no mbhangiro javo jinobva mu Matahwa—taizonyangajisa Mwari wedu. VaIziraeri pavakan’gun’gutira Mosi, Jehovha wakazvivona inga vaiton’gun’gutira iyena kamare.—Bziverengo 14:26, 27.

9. Ngenyi rudo hwedu kuno vamweni hunotindunda kuti tireremeje utongi? Fananijiranyi.

⁹ Itusu tinokhombijazve kureremeja utongi ngo ndava yo rudo hwatinahwo kuno vamweni. Kuitisa kudini? Amborangariranyi kuti muri musoca pa cikwata co masoca. Kuti cikwateco cibudirire, pikija kuti cirambe ciripo, zvinofira pa kushanda pamwe no kuzwira ko musoca umwe nga umwe. Kudari mairerusa urongwa hwo pondhopo ngo kupandukira, vadoni venyu vese vaizova pa ngozi. Zvokadi kuti masoca ari kuparaja zviro zvizinji mu nyika nyamasi uno. Asi, Jehovha, ano masoca anoita zvakanaka basi. Bhaibheri rinonangira Mwari kuva ‘Jehovha wo hondo’ bvaza jinokwana kuita mazana no mazana. (1 Samueli 1:3; Baiberi Mazwi Akacena aMwari) Iyena i Mutungamiriri wo zvikwata zvizinji zvo masoca o zvisikwa zvo kumujimu. Nguva jimweni, Jehovha anoezanisa vashandiri vake vo pasi pano no cikwata co masoca. (Nduyo 68:11; Ezekieli 37:1-10) Kudari tikapandukira vandhu vakagajwa ndi Jehovha kuti vatonge pakati pedu, atizovi ticidira masoca doni edu o kumujimu pa ngozi here? MuKristu  paanopandukira vakuru vakagajwa, vamweni mu ungano vanotambujikavo. (1 VaKorinto 12:14, 25, 26) Mwana umwe akapanduka, mbhuri yese inotambujika. Ngo kudaro itusu tinokhombija rudo ku vadoni vedu ngo kukurisa mujimu wo kureremejana pomwe no wokushandira pamwepo.

10, 11. Kuitisa kudini kuva no cido cakanaka co kujibesera pa cedu zvinotindunda kuti tizwire utongi?

¹⁰ Itusu tinoreremeja utongi ngo kuti zvinobesera kuti tive nokugarisika kwaushoni pa cedu. Ngo divi rimweni Jehovha paanotikumbira kuti tireremeje utongi, kazinji anonanga muviyo unozovepo ngokuzviita kwedu. Inga muezaniso, iyena anobvunja vana vadoko kuti vazwire vabari vavo kuitira kuti vararame mukuvo wakareba zve vagare zvakanaka. (Deuteronòmio 5:16; VaEfeso 6:2, 3) Iyena anotibvunja kuti tireremeje vakuru mu ungano ngo kuti tikatama kuita kudaro tinokhuvazika kumujimu. (Vaheberi 13:7, 17) Zve anotibvunja kuti tizwire utongi hwo nyika kuitira rujiviriro hwedu.—VaRoma 13:4.

 ¹¹ Amutendi here kuti kuziva thangwe rinoitisa kuti tizwire Jehovha zvinotibesera kureremeja utongi? Ngo kudaro, ngatende tivone kuti tingakhombijisa kudini kureremeja mu mativi matatu o upenyu.

12. Mutoro wapi wakapuwa mwamuna na baba pa mbhuri, zve iyena angahukwanirisa kudini?

¹² Jehovha kamare ndiena wakaita nasiriro yo mbhuri. Zvecivoneka kuti iyena ndi Mwari wakarongeka, iyena wakaronga mbhuri kuti ishande ushoni. (1 VaKorinto 14:33) Iyena wakapa mwamuna na baba mutoro wo kushanda inga musoro wo mbhuri. Mwamuna anokhombija kureremeja Musoro wake, Jesu Kristu, ngo kutevejera matungamirire aanoita ungano. (VaEfeso 5:23) Ngo kudaro, mwamuna aadikani kureja-reja mutoro wake, asi anodikana kushanda inga mwanarume kamare; aadikani kuva anobzinyirira kana kuva no hasha, kusiapo izvi, anodikana kukhombija rudo, wakapfava zve wakanaka mwoyo. Iyena anodikana kuziva kuti utongi hwake ahupereri kwaari—ihwona ahupindi utongi hwa Jehovha.

13. Mukaji zve mai vangakwanirisa kudini mutoro wavo pa mbhuri ngo maitiro anodakajisa Jehovha?

¹³ Mukaji zve mai vanoshanda inga mubeseri wo mwamuna. Iyenavo ano utongi pa mbhuri ngo kuti Bhaibheri rinonanga ngo pamusoro po “majijisiro a mai wako.” (Mazwi Akangwara 1:8) I zvokadi kuti utongi hwake huri pasi po  utongi wo mwamuna wake. Mukaji wo ciKristu anokhombija rureremejo kuno utongi hwo mwamuna wake ngo kumubesera kukwanirisa mutoro wake inga musoro wo mbhuri. Iyena aadikani kurerusa mwamuna wake, aadikani kushandisa njira jakashata kuti akwanise zvaanoda, kana kuti kupamba cigaro cake. Kusiapo izvo, iyena anomubesera no kushanda pamwe naye. Kudari pakaizwa cisungo caacikatenderani naco, iyena no nderemejo yese anopavo mavonero ake, asi anondoramba akajidira pasi. Kudari mwamuna asipi mutendi, mukaji angasongana no zvineso, asi kuramba kwake akajidira pasi kungaitisa kuti mwamuna wake apsake Jehovha.—Verenganyi 1 Pedru 3:1.

14. Vana vangadakajisa kudini vabari vavo zve na Jehovha?

¹⁴ Vana vanodakajisa mwoyo wa Jehovha pavanozwira baba na mai wavo. Ivona vanoviisa rukujo no mudakaro kuno vabari vavo. (Mazwi Akangwara 10:1) Pa mbhuri ino mubereki umwe, vana vanodikana kutevejera ciambi co kuzwira ngo maitiro amweo, veciziva kuti baba vavo kana mai vaciri kuda  besero no kushandira pamwe kwavo. Mu mbhuri jo kuti umwe nga umwe anokwanirisa mutoro wakagajwa ndi Mwari kuti akwanirise, jinova no runyararo hukuru zve no mudakaro. Izvi zvinokuja Mutangi wo mbhuri jese, Jehovha Mwari.—VaEfeso 3:14, 15.

15. (a) Tingakhombijisa kudini kuti tinoreremeja utongi hwa Jehovha mu ungano? (b) Zviambi zvapi zvingatibesera kuzwira vaya vanotungamirira? (Vonanyi  bhokiso pa mapheji 48-49)

¹⁵ Jehovha wakagaja Mwana wake inga Mutungamiriri wo ungano yo ciKristu. (VaKolosi 1:13) Jesu wakagajavo “muranda wakagondeka no wakangwara” kuti angwarire zvinodiwa zvo kumujimu zvo vandhu va Mwari pasi pano. (Mateu 24:45-47) Mukhumbi Unotonga wo Zvapupu zva Jehovha unoimirira muranda wakagondeka. Mukufanana no vakuru vo ungano yo ciKristu yo mu zana ro kutanga ro makore, vakuru nyamasi uno vanoashira ndhungamiro kubvira ku Mukhumbi Unotonga, iwona ungashandisa vavonereri vanofambira. Itusu patinoreremeja utongi hwo vakuru vo ungano, tinonga tecizwira Jehovha.—Verenganyi 1 VaTesalònika 5:12; Vaheberi 13:17.

16. Kuitisa kudini vakuru vanogajwa ngo mujimu mucena?

¹⁶ Vakuru no vabatiri vanoshandira avazivi kukwana. Ivona vanoposa. Asi pikija zvakadaro, vakuru ndi ‘zvipo zviri vanarume,’ zvakapuwa ungano kuitira kuibesera kuti irambe yakavanga. (VaEfeso 4:8, Shanduro yeNyika Itsva) Vakuru vanogajwa ngo mujimu mucena. (Maitiro o Vapostori 20:28) Kuitisa kudini? Ngo kuti vanarume ava pakutanga vanodikana kuva no zvikwaniriso zvakatahwa mu Soko ra Mwari rakafemehwa ngo mujimu. (1 Timoti 3:1-7, 12; Tito 1:5-9) Cimwenizve ngo cokuti, vakuru pavanonga vecipopora zvikwaniriso zvo hama vanoita mukumbiro no cido cese kuitira ndhungamiro yo mujimu mucena wa Jehovha.

17. Pa mabasa o pa ungano, ngenyi vanakaji nguva jimweni vanofukijira musoro?

¹⁷ Mu ungano, nguva jimweni amuwaniki vakuru kana vabatiri vanoshandira kuti vaite mabasa anodikana kuitwa ndivona, akadari inga kutungamirira musongano no basa ro mu  munda. Zvikadaro, hama imweni yakabhabhatijwa ingaita mabasa ondhowo. Kudari pacina, hambzaji jo ciKristu jinokwanirisa, jingaita mabasa ondhowo. Asi, mwanakaji paanonga eciita mabasa o kuti kazinji anogajwa kuitwa ngo mwanarume wakabhabhatijwa, iyena anodikana kufukijira musoro wake. * (1 VaKorinto 11:3-10) Ciambi ici acidereji vanakaji. Kusiapo izvi, cinovapa mukana wo kukhombija rureremejo ku nasiriro yo utongi hwa Jehovha, pa mbhuri no mu ungano.

18, 19. (a) Imwimwi mwaizosanangura kudini zviambi zviri pana VaRoma 13:1-7? (b) Munokhombijisa kudini kureremeja vatongi vo nyika?

¹⁸ MaKristu okadi-kadi anoziva zve anobatisisa zviambi zvakatahwa pa VaRoma 13:1-7. (Verenganyi.) Pamunonga meciverenga vhesi iji munovona kuti masoko okuti “vatongi vo nyika” ari kunangira utongi hwo mu nyika. Zvecivoneka kuti Jehovha ari kutendera kuti vatongi vo nyika varambe varipo, ivona vari kuita mabasa anosisira maningi mu nyika, kuitira kuti irambe yakarongeka zve vecipekeja mabasa anodiwa. Tinokhombija kureremeja utongi uhu ngo kuzwira mutemo. Tinova no gwinyiso ro kuti tiri kushaba, tinozaja mafomu ese kana maphaso atinokumbihwa ngo utongi pomwe no kuzwira mutemo uri wese unobatanija itusu, mbhuri yedu, basa redu, nyagoso, kana zviro zvedu. Asi, itusu atizwiri utongi hwo nyika kudari hukatikumbira kuti tisie kuzwira Mwari. Kusiapo, tinokhombija mugariro wakakhombijwa ngo vapostori vokare wo kuti: “Bzinodikana [‘kuzwira’, Baiberi Mazwi Akacena aMwari] Mwari kupinda vandhu.”—Maitiro o Vaspostori 5:28, 29; vonanyi bhokiso rino musoro unoti: “ Ndinodikana Kuzwira Utongi Hwaani?” pa pheji 42.

¹⁹ Itusu tinokhombijavo kureremeja vatongi vo nyika ngo mabatiro atinovaita. Nguva jimweni, tingawanika tiri pamberi  po vatongi kamare. Mupostori Pauro wakambova pamberi po vatongi vakadari inga Mambo Herodhi Agripa pomwe na Govhernadhori Festo. Vanarume ava vainga vakashaisha maningi, asi Pauro wakavereketa naivona no nderemejo. (Maitiro o Vapostori 26:2, 25) Azvinenyi dangani tiri kuvereketa no mutongi mukuru kana kuti muphorisa wo mu mutundhu medu, itusu tinotevejera muezaniso wa Pauro. Ku cikora, vocidoko vo ciKristu vanovangisira kukhombija kureremeja kwakafanana kuno vajijisi vavo, vatongi pamwe no vashandiri vo pa cikora. Zvokadi kuti, itusu atireremeji basi vayani vanodakarira zvitendhwa zvedu; tinoreremejavo vaya vanoshora Zvapupu zva Jehovha. Zvokadi kuti vese vacikatendi vanodikana kukwanisa kuvona kuti tinovareremeja.—Verenganyi VaRoma 12:17, 18; 1 Pedru 3:15.

20, 21. Ngo api makomborero amweni anovepo ngo kukhombija kwedu kureremeja kunofanera kuno utongi wo nyika?

²⁰ Ticadova vanoneseka pa shwiro yo kukhombija nderemejo. Mupostori Pedhuru wakatara kudari: “Reremejanyi vandhu vese.” (1 Pedru 2:17) Vandhu pavanovona kuti itusu tinovabata no nderemejo yokadi-kadi, ivona vangakwanisa kuva vanoshamaisika maningi. Ceujanyi kuti mugariro uu uri kunesa kuwana nyamasi uno. Ngo kudaro, kuukhombija ndi amwe maitiro okubatisisa mupango wa Jesu wo kuti: “Kudarovo ruveneko hwenyu ruveneke pa meso po vandhu vese, kuti vavone mabasa enyu auxoni, vakuje Baba wenyu vari mugore.”—Mateu 5:16.

²¹ Mu nyika iyi ino cidima, vandhu vano mwoyo wakanaka vari kukwevejehwa ku ruvheneko hwo kumujimu. Tinovetera kuti, kukhombija kwedu kureremeja pa mbhuri, pa ungano, no pa shwiro jo ku nyika, kucakwevejera no kundundira vamweni kuti vafambe pamwepo nesu mu ruvheneko. Vetero inoshamaisa zvakadini! Pikija zvikatama kuitika, tino gwinyiso ro ciro cimwe ici. Kureremeja kwedu vandhu kunodakajisa Jehovha Mwari zve kunotibesera kuti tirambe tiri mu rudo hwake. Ngo wapi mupfupo watingava nao kupinda wondhowo?