Kwenda ku nda-nda-nda yo zviri mukati

Kwenda ku bhokiso ro zviri mukati

Ndhorovondho Yo Upenyu

Mawanire Ondakaita Mudakaro ngo Kupa

Mawanire Ondakaita Mudakaro ngo Kupa

NDAINGA no 12 o makore o kubahwa pandakazwisisa kuti ndainga no ciri cese kuti ndipe vamweni. Pa rimwe gungano, hama imweni yakandibvunjisa kuti ndaizodakarira basa ro kucumaera kana kuti haiwa. Ndakadavira kuti hina, pikija cingozvo, ndainga ndicizivi kumbocumaera. Takaenda ku ndima, kondhono hama iyana yakandipa zvimabhuku zvinganani zvaibhuya ngo pamusoro po Umambo hwa Mwari. Perepo, iyona yakati: “Cumaerai ngo divi iri ro citaka, inini ndinobatavo divi iri.” Ndainga ndecikaya-kaya maningi, asi ndakatanga kucumaera muzi ngo muzi. Ndakashamaisika pandakakwanisa kukovanisa zvimabhuku zvese pa nguva shomani. Zvakajeka kuti vandhu vaidadi kamare zvondaivapaya.

Ndakabahwa mu gore ro 1923, ku Chathami, Khenti, ku Ingratera. Mu makore ondhowo, noyapera Hondo Huru yo kutanga, vandhu vairangarira kuti nyika yaizova yakadakaja. Asi azvizivi kuitika kudaro, vazinji vainga varuza mudakaro, kubatanija vabari vangu. Vainga vakaruzavo mudakaro ngo ndava yo vatungamiriri vo Ciara Bhatista, avo vaidakarira maningi zvigaro mu ceci. Pandainga no makore mapfumbamwe, mai wangu vakatanga kwenda ku nyumba yo Ciungano co Nyika jese co Vajiji vo Bhaibheri, “kwaijijira” kana kusonganira Zvapupu zva Jehovha. Hambzaji imweni kondhono, yaitijijisa Bhaibheri yecishandisa bhuku raizwi A Harpa de Deus. Ndaidakarira maningi zvandaijija.

KUJIJIRA NO HAMA JAKURA

Pandainga murimbhwane, ndaidakarira maningi kubvunja vamweni ngo pamusoro po vetero iri mu Soko ra Mwari. Kazinji ndaicumaera ndega muzi ngo muzi, asi pandaicumaera no vamweni, ndaijijira zvizinji. Inga muezaniso, njiku imweni inini no hama imweni, patainga tecicumaera, takasongana na padri umweni zve inini ndakananga kudari: “Mbuji iri kupinda.” Hama iyana yakaimisa bhasikoro, yo kumbira kuti timbogare pa danda rimweni. Yondibvunja kudari: “Ndiyani wakupa mutoro wokutonga kuti uwu i mbuji kana kuti haiwa? Basa redu ngo ro kupa vandhu masoko akanaka basi tosiya kuti Jehovha atonge ndiyena.” Mu njiku jondhojo ndakava no mudakaro unoviiswa ngo kupa.—Mateu 25:31-33; Maitiro o Vapostori 20:35.

Hama imweni yainga yaamusharuka, yakandijijisa kuti nguva jimweni kuti tiwane mudakaro unoviiswa ngo kupa, tinodikana kucungirira no kusengerera kwese. Mujimai wo hama yondhoyo, aacainga Capupu ca Jehovha. Bvaza imweni hama iyi yakandikoka kombocenga-cenga ku muzi kwayo. Mujimai wayo wainga akanyangajwa maningi ngo kwenda kwayo koocumaera, zvokuti wakatoita ngo kutikhandirira masamba o ica. Kusiyapo kucamwa ndizvona, hama iyana yakamabojera yomarongeja. Papera makore, kusengerera kwayo kwakava no muviyo wakanaka ngo kuti mukaji wiya wakabhabhatijwa wova Capupu ca Jehovha.

Mu mweji wa Cikumiyana, mu gore ro 1939, pandainga no 16 o makore o kubahwa, nyika yo Briteni yakasunga kuita hondo no nyika yo Aremanya. Mu mweji wa Soka ra Baba gore ro 1940, inini na mai wangu takabhabhatijwa ku Dhovheri. Mu mweji wa Nyaonga wo gore ro 1940, ndakaima pamberi po musuvo wo kanyio, ndakavona mazana o masoca ainga mu makamiau, ecidarika. Iwona ainga apokonyoka pa Hondo yo Dhunkirki. Ndakaavona kuti ainga akasuruvara zve acina vetero. Ndaida maningi kuabvunja ngo pamusoro po Umambo hwa Mwari no kuapa vetero yo kumbeji. Papera makore, nyika yo Aremanya yakatanga kukhandira mabhomba ku Briteni. Usiku hwese, pa ndharaundha pedupo paidarika mabhomba ngo mudenga. Taithya ngo kuzwa musindo wao paaiputika. Co mangwanani, taivona cimutundhu cese cino nyumba jakaparajwa. Zviitiko izvi zvakandibesera kuzwisisa kamare kuti Umambo hwa Mwari ndihwona hwandaidikana kuvetera.

KUTANGISA UPENYU HWO KUPA

Mu gore ro 1941, ndakanghwina mu mushando wo nguva yakazara, ndotangisa upenyu hwaindiita kuti ndive no madakaro mukuru. Ndaishanda mu Royal Dockyard, kana kuti mu ndau inovakihwa piketi, ndecijijira kuvaka piketi. Iri rainga basa raidiwa ngo vazinji, zve raipa muviyo jakanaka. Asi vashandiri va Jehovha vaiziva kare kuti maKristu aadikani kutora rutivi pa kuhwisana ko majinja. Mu gore ro 1941, takazwisisazve kuti atidikani kubesera ngo maitiro ari ese panoumbwa zvombo zvo hondo. (Johani 18:36) Pa ndau iyi yo kuitira piketi, painga potanga kuvakihwa masubhimarino [magazirina anoshandiswa pa hondo anokwanisa kufamba pasi po kumwa], pa mukuvo uwo ndakavona kuti yainga iri nguva yo kuregera basa ndonghwina mu nguva yakazara. Pakutanga ndakagajwa kooshanda ku Sirensesta, rimwe dhorobha rakanyara raiwanika ku Kotswords.

Pandainga no 18 o makore, ndakafungihwa ko mweji mutandhatu ngo kuti ndakaramba kwenda ku toropa. Ndakathya maningi musuvo wo karaboso yandaigara pawakafungwa ndosiiwa ndiri ndega. Asi nopapera nguva shomani, vangwariri zve manyajere amweni akatanga kuda kuziva kuti ngenyi ndainga ndakafungihwa, zve ndakadakajihwa maningi ngo kuvasanangurira ngo pamusoro po gonda rangu.

Pandakabuda mu jere, ndakabatana pamwepo na Leonard Smith, * zve takacumaera mu madhorobha akasiyana-siyana o mu nyika yo Kenti, kotainga takabva. Ndeki jo va Nazi vo ku Aremanya, jaimburuka ku Rondoni kuti jikhandireyo mabhomba. Kutangira mu gore ro 1944, mabhomba anodarika kuita ciuru, aidanija ndhukundhuku, akakandihwa ku Kenti. Mabhomba ondhoo, zvokadi kamare ainga zvimigi zvicina mapiroto zvaizara ngo zvinoputika. Pataindocizwa kuti canyarara mwotori, taizviziva kuti ciri kuda kumbhwera ciputike. Vandhu vaigara vecithya. Mu nguva yondhoyo, tainga tecijija Bhaibheri no mbhuri imweni yaiumbwa ngo vandhu vashanu. Nguva jimweni tainghwina pasi po meza yo simbi yakanasirihwa kuitira kutibvikira kudari nyumba ikawa. Vese vo pa mbhuri yondhoyo vakazogumisira ngo kubhabhatijwa.

KUCUMAERA MASOKO AKANAKA NYIKANJA

Ndecitokotesa gungano pandainga ndiri piyona ku Iriranda

Hondo noyapera, ndakashanda inga piyona ko makore maviri ku mutundhu wo kakusi ko Iriranda. Takafamba muzi ngo muzi tecinanga kuti tainga mamisionario zve taipsaka pokugara. Takakovanisa marevhista mu citaka. Asi ku Iriranda kwainga kwakasiyana no ku Ingratera. Vazinji vairangarira kuti hwaizova upenji kwatiri kurangarira kuti vandhu vaizotiashira ushoni mu nyika iyowaro yainga yakabatwa ngo ciara Katorika! Mwanarume umweni paakatithusa, ndakakeshari kuno muphorisa umweni zve iyena wakandidavira kudari: “Waro zvicinyi zvaungavetera muno?” Tainga ticikazivi kuti majipadri ainga no simba guru kondhoyo. Vandhu vaizoruza mabasa avo kudari vakaashira mabhuku edu. Zve itusu takavangirijwa kubuda pa ndau yataigara.

Ngo kukasika takavona kuti tikaguma pa ndharaundha imbza, zvainga zviri nane kwenda kocumaera ku ndau jo kuti majipadri aacaitiziva. Ngo kudaro, taidikana kutanga kucumaera ndhambo no potaigararo. Perepo tozocumaera zvigarisano zvedu. Ku Kilkenny, takajija no mujaha umweni bvaza ndhatu, pikija tainga tecithyisijihwa ngo mbungano yainyagajwa. Zvecivoneka kuti ndaidakajihwa maningi ngo kujijisa Bhaibheri, ndaida kuashira rovejo yo mamisionario. Ngo kudaro, ndakatema kuita cikumbiro co kwenda ku Cikora co Giriadhi co Torre de Vigia.

Gazirina raidanijwa Sibhia rainga muzi wedu wo mamisionario kubvira mu 1948 mbhera 1953

Nondapeja mweji mutandhatu ndecijija cikora co Giriadhi ku Novha Yorki, varongomuna vedu vakagajwa kooshandira ku zvirundu zvidoko zvo Mar do Caribe. Mu mweji wa Cikowe wo 1948, takabva ku Dhorobha ro Novha Yorki, ngo gazirina raidanijwa Sibhia, rainga no 18 o mametro. Ndainga ndakadakara maningi ngo kuti andizivi kumbofambazve ngo mukumwa. Gusti Maki, umwe wo vakabva na itusu ku cikora, wainga wakambova kapitau wo kufamba mukumwa. Wakatijijisavo zvimweni ngo pamusoro po kufamba ngo mukumwa, zvakadari inga kuturura no kuwisa thanga. No kuziva kwese, Gusti wakafambisa gazirina redu ko 30 o njiku, pikija kwainga kecibvunguza bepo, mbhera toguma ku Bhahamas.

“RITOKOTESENYI MU BZIRUNDU”

Pasure po kucumaera ko mweji mushomani ku zvirundu zvidoko zvo ku Bahamas, takaenda ku zvirundu Reewardhi no Windwardhi. Zvirundu zvidoko izvi zvaikwakwatija ndau inokwana 800 o makiromita kubvira ku zvirundu Virigina no Trinidhadhe. Ko makore mashanu, takacumaera maningi mu zvirundu zvakataraukana zvicina Zvapupu. Nguva jimweni taigara mabviki ticikaashiri kana kutumira masoko ngo email. Asi taidakara maningi ngo kucumaera ngo pamusoro pa Jehovha, pakati po “bzirundu”!—Jeremia 31:10.

Cikwata co mamisionario aifambisa Sibhia (kubva mukono boshwe kwenda muho) Ron Parkin, Dick Ryde, Gust Maki, na Stanley Carter

Pataiceva, vagari vo pandaraundheyo vaidakara maningi voviya kuzotivona kuti tainga vanani. Vamweni vainga vacikazivi kumbovona magazirina akadari inga redu kana vainga vacikazivi kumbovonazve muzungu. Vainga vandhu vaikhombija ushamwari zve vaiziva ushoni Bhaibheri. Nguva jese vaitipa hove jo mbishi, maabhakati no manduwi. Pikija mu gazirina mwedu amucainga no ndau yakakura, taikwanisa kubikiremo, kuvata no kupajiremo.

Taienda ku mutundhu totakatira tecibvakacira vandhu. Taivabvunja kuti kwaizova no mabhuyo o Bhaibheri. Perepo mavirazuva tairija bhozina. Zvaishamaisa maningi kuvona vandhu veciguma. Zvibani zvavo zvaidari inga ndhondho jecideruka pa gomokomo. Nguva jimweni kwaitovia zana ro vandhu, zve ivona vaimbhera usiku kamare veciita mubvunjo. Vaidakajihwa maningi ngo kuimba, ngo iyo ndava takavatarira ndumbo nganani jo Umambo. Varongomuna vedu vaieja kuimba. Perepo, vandhu vaya vaitanga kuimba nesu, zve maizwi avo aiseja maningi. Mukuvo jaidakajisa zvakadini!

Pasure po jijo yo Bhaibheri, vajiji vamweni vaipinda nesu ku muzi unotevera, kuitira koojijazve. Pataipeja mabviki akati kuti pa ndau imwe, taicinja toenda ku ndau imweni. Asi nguva jese taikumbira vandhu vanodakariraya kuti vaenderere mberi vecijija no vamweni mbhera pataizovia. Zvaidakajisa maningi kuvona kuti vamweni vavo vaiita ngo mwoyo wese zvotaivabvunjaro.

Nyamasi uno, uzinji hwo zvirundu izvowaro zvazara ngo vandhu vanoenda koobvakaca, asi kareko zvainga ndau yakanyarara, zvainga no zvimakandhwa, nvungu pomwe no munazi. Kazinji taiambuka kubva pa cirundu cimweni kwenda cimweni no usiku. Mbhombhohwe jaisambirira phedo na itusu, zve zvataikwanisa kuzwa basi mwaungu wo gazirina redu reciceka kumwa. Kubvenekera ko mweji mujombemo kwaidari inga kumonikira ko sirivha, kwaiita inga kuri kutiendesa ndhambo kamare.

Nopapera makore mashanu tecicumaera mu zvirundu, takaenda ku Porto Riko kotora gazirina ibza, rainga no mwotori. Pataiviya, ndakaemurira Mixene Boyd, imwe hambzaji yaiseja zve yainga misionario. Yainga yakambova mucumaeri anovangisira o masoko akanaka kubvira mu udoko hwayo. Pa kufamba ko nguva, yakashanda inga misionario ku Repubhrika Dhominikana mbhera mu gore ro 1950, paakavangirijwa kubuda mu nyikemo ngo utongi hwo ciKatorika. Zvecivoneka kuti ndainga umwe wo vaifambisa gazirina, ndakatendehwa kuramba ndiri ku Porto Riko ko mweji umwe basi. Pasure pazvo, ndaizodikana kuambuka kwenda ku zvirundu ndopejeyo makore manganani. Ngo iyo ndava, ndakavereketa ngo mu mwoyo mwangu ndeciti: ‘Ronald, kudari wecida musikane uwu, unodikana kuita ciri cese wari.’ Pasure po masumana matatu, ndakamubvunjirira, zve nopapera masunama matandhatu takaita mucadho. Inini naye, takagajwa inga mamisionario ku Porto Riko, ngo kudaro andizivi kumbofamba no gazirina ibza.

Mu gore ro 1956, takatanga basa ro kuvonerera ndharaundha, zve taidakarira maningi kubvakacira hama. Uzinji hwajo hwainga varombo. Inga muezaniso, ku vhira yaizwi Potala Pastillo, kwainga no mbhuri mbiri jo Zvapupu jainga no vana vakawanda maningi, zve ndaidakarira maningi kurija mutoriro naivona. Ndakabvunjisa umwe wo zvivasikane zvo pondhopo, waizwi Hirdha, kuti aacaizodaviravo kwenda koocumaera pamwepo na itusu here. Iyena wakadavira kudari: “Ndinoda asi azvikwanisiki. Andinavo sapato.” Takamutengera sapato, zve iyena wakaenda nesu koocumaera. Nopapera makore manganani, mu gore ro 1972 inini na Maxine patakaenda koobvakaca ku Brokrini, imwe hambzaji yainga yecibva kupeja Cikora co Giriadhi, yakaviya kobhuya nesu. Iyona yainga yecida kwenda ku Ekwadhori, koyainga yagajwa kooshandira, yonanga kuti: “Muciri kundiziva? Ndini cimusikane ciyana co ku Pastillo cicaingaia no sapato.” Wainga ari Hirdha! Takadakara maningi kamare!

Mu gore ro 1960, takatanga kushandira ku hofisi yo cine yo Porto Riko, iyo yainga mu cinyumba cidoko caiwanika ku Santurse, San Juan. Pa kutanga, Lennart Johnson na inini taiita mabasa mazinji. Iyena no mukaji wake vainga vari Zvapupu zvo kutanga zvo ku Repubrika Dhominikana, zve mu gore ro 1957, ivona vakacinja kwenda ku Porto Riko. Pa kufamba ko nguva, Maxine wakatanga kutumira marevhista ku vandhu vaimadakarira. Iyena waitumira mutengo unodarika kuita ciuru co marevhista pa sumana. Waidakajihwa maningi ngo kuita basa iri ngo kuti waiziva kuti vese vaijijira ngo pamusoro pa Jehovha.

Ndaidakajihwa maningi ngo kushanda pa Bheteri ngo kuti zvaindibesera kushandisa simba rangu mu basa ra Jehovha. Asi azvicaireruka nguva jese. Inga muezaniso, pakaitwa gungano ro kutanga ro nyika zinji ku Porto Riko mu gore ro 1967, ndakazwa ndecinyiswa ngo basa ngo kuti ndaidikana kuronga zvakawana. Hama Nathan Khorr, vainga vecitungamirira pakati po Zvapupu zva Jehovha, vainga vakaviya ku Porto Riko. Ivona vairangarira kuti ndainga ndicito ndaronga zvifambiso zvaizothwara mamisionario aiviya koobvakaca, asi inini ndainga ndapera kuzvironga. Ivona, vakazondipa mbhangiro yakavanga ngo pamusoro po kuva takarongeka zve vondibvunja kuti vainga vacizivi kudakara ndini ngo ndava yazvo. Andicaida kuvereketesana navo, asi ndakazwa inga kuti vainga vakashaisha kunditaja, zve ndakapeja nguva kamare no ndakacamwa. Pikija zvakadaro, pa bvaza yakazotevera inini na Maxine patakasongana na Hama Knorr, vakatikoka toenda mumba mavo votibikira zvokuha.

Taibvakacira ukama hwangu ku Ingratera nguva no nguva. Inini na mai patakanghwina mu cokwadi, baba avazivi kutendera. Asi hama jo ku Bheteri pajaibvakacira ndharaundha yedu, mai wangu vaivakoka kuti vaviye ku muzi kwedu. Babangu vaivona kuti vavonereri ava vaijidodokesa. Vavonereri ava vaisiyana kamare no vatungamiriri vo zviara zvavo vainga vakavanyangajisa pa makore akadarika. Babangu vakazobhabhatijwa mu gore ro 1962, inga Capupu ca Jehovha.

Na Maxine ku Porto Riko nguva shomani notapera kuita mucadho wedu zve mu 2003, tecicereceja 50 o makore o mucadho wedu

Mukaji wangu anodiwa, Maxine, wakatamika mu gore ro 2011. Ndiri kuvetera no cido cese kuti ndimuvonezve paanozomuswa. Murangariro uwu unondidakajisa kamare. Mukati mo 58 o makore otakapeja tiri tese, takavona kuengejeka ko mutengo wo Zvapupu zva Jehovha ku Porto Riko, kubva pa 650 kwenda pa 26.000! Mu gore ro 2013, hofisi yo cine yo Zvapupu zva Jehovha yo ku Porto Riko yakabatanijwa no yo ku Estadhos Unidhos, zve inini ndakakumbihwa kuti ndiende kooshandira ku Warkiri, ku Novha Yorki. Pasure po 60 o makore tiri ku cirundu, ndakajizwa inga ndainga wo ku Porto Riko, inga umwe wo zwikokii, zvimundhanja zvimweni zvo ku Porto Riko, zvo kuti mu madeko mwia zvinorira kudari: “ko-kee, ko-kee.” Ndaidakajihwa maningi kugara ku Porto Riko, asi yakazoguma nguva yo kubveyo.

“MWARI ANODISA WIYA ANOPA AKADAKARA”

Ndiciri kundodakajihwa ngo kushanda pa Bheteri. Wari, ndino 90 o makore o kubahwa, zve basa rangu raa ro kuvangisa vo pa mbhuri yo Bheteri. Kubvira pandakaguma ku Warkiri, ndakabvakacira hama no hambzaji jinokwana kuita 600. Vamweni vanoviya kobhuya neni ngo shwiro javo jo mundhu ega kana jo mbhuri. Vamweni vanoda mazano okuti vangaitisa kudini kuti vabudirire pa kushanda kwavo pa Bheteri. Kusiapo izvo, vamweni vanoda mazano ngo kuti vabva kucadha kana kuti vabva kugajwa kuti vaende kooshanda inga mapiyona o nguva jese. Ndinopurutana vese vanobhuya neni, zve pazvinodiwaya, nguva jese ndinovabvunja kudari: “‘Mwari anodisa wiya anopa akadakara.’ Ngo kudaro, dakarai mu basa rako. Uri kuriitira Jehovha.”—2 VaKorinto 9:7.

Kudari mucida kuva makadara pa Bheteri kana kumweni, munodikana kusotesesa kusisira ko basa ramuri kuitaro. Zvese zvatinoita pa Bheteri i basa rakacena. I kubesera “muranda wakagondeka no wakangwara” kuti ape cokuha co kumujimu kuno hama jiri pasi pese. (Mateu 24:45) Patinondowana mukana wo kushandira Jehovha, tinova no mukana wo kumukuja. Ngatidakare ngo zvaanotikumbira kuti tiite, ngo kuti ndi “Mwari anodisa wiya anopa akadakara.”

^ ndim. 13 Ndhorondho yo Upenyu ya Leonard Smith inowanika mu Murindiri wa 15 ya Nyahwiriri yo 2012, mu Cishona.