Mubvunjo jo Vaverengi
DIU (dispositivo intra-uterino, ciro cinodihwa mukati mo basiya ro mwanakaji) cingashandiswavo ngo maKristu here?
Ngo pamusoro po shwiro iyi varovorani vo ciKrsitu vanodikana kutema civaringo ngo pamusoro pa izvi cinozovatendera kuti vave no hana yakanaka. Kuti vaiite kudaro, vanodikana kupopora ngo ubhasopo kamare kuti DIU cinoshandisa kudini zve zviambi zvapi zvo Bhaibheri zvingashandiswa.
Jehovha wakabvunja Adhamu na Evha, perepo wobvunjavo Nowa no mbhuri yake kuti: “Barananyi muwande.” (Genesi 1:28; 9:1) Bhaibheri arinangi kuti maKristu anodikana kutevera mupango uu. Ngokudaro, varovorani vanodikana kutema civaringo kudari vanozoshandisa mukhaindi uri wese wo kujijivirira kubara kwavo, kuitira kuti vatame kuva no vana vakawanda kana kuvona kuti vacabara rini. Ngozvapi zvavanodikana kupopora?
Makristu anodikana kutema civaringo ngo pamusoro po kushandisa zvokujijivirira kubara akacijikira pa zviambi zvo Bhaibheri. Ngo ndava narini ivona avacaizoshandisa kubvisa mimba inga njira yo kuzvijijivirira pa kubara. Kubvisa mimba ngo cabomo kwakashata, kudari yakasiwa yokura, yoizogumira pa kubahwa ko mwana. Kubvisa mimba akuzwirani no zvinonanga Bhaibheri ngo pamusoro po kureremeja upenyu. (Exodo 20:13; 21:22, 23; Nduyo 139:16; Jeremia 1: 5) Asi tingati kudini ngo pamusoro po kushandisa DIU?
Mu Murindiri wa 1 wa Zvita wo 1980 mapheji 30-31 muCiputukezi), wakapopora shwiro iyi. MaDIU mazinji aishandiswa maningi mukuvo ondhowo zvainga zvo prastiko zvaiidihwa mundani mo basiya ro mwanakaji kuitira kutama kuwana mimba. Musoro ondhowo wakasanangura kuti zvainga zvicikazivi kunasa kujekeswa kuti DIU iyi yaishanda kudini. Masientista mazinji ainanga kuti DIU inojivirira kuti urume utame koopsanga no kughwina mu mafundo kana mazanda o mwanakaji. Kudari fundo kana zanda arizivi kugwinihwa, akuto kwatanga upenyu wo mundhu.
Asi, kwakava no zvitatijo zvimweni zvakavonesa kuti fundo kana zanda mukuvo umweni raizonghwinihwa. Fundo kana zanda rabva kunghwinihwa ringakurira pa ndau yo ku mbhiri ko basiya ro mwanakaji (mimba inokurira pa mutivi po ndani). Kudari basiya ro mwanakaji rikagumihwa, ngo DIU raizogwarira zanda kana fundo raidaya kuti riwanike zvese zvinonga zvaiitikemo zve mimba aicaizoitikazve. Izvi zvaizoezana no kubvisa mimba. Musoro ondhowo wakapejisira uciti: “Asi muKristu anoda kushandisa kamare DIU anodikana kurangarijisisa ngo pamusoro po kureremeja kunonangwa mu Bhaibheri ngo ndava yo uceni wo upenyu.”—Nduyo 36:10.
Asi, kubvira mu gore ro 1979, pakabudiswari musoro uu, kwakava no cinjo jakakura maningi mu zvo kurapa no mu zvo siensia.
Waro kwaano mukhaindi muviri jo DIU. Mukhaindi umwe unobatanija utare zve wakatanga kuwanika ku Estadhus Unidhos mbhera mu gore ro 1988. Umweni wakona unobvisa hormônio wakatanga kutengeswa mu gore ra 2001. Zvicinyi zvatinoziva ngo mashandire ajinoita mukhaindi muviri iji jo DIU?
Utare: Inga zvatapera kunanga, DIU aitenderi kuti urume upone uciyenda ku basiya ro mwanakaji kuti uwanane no fundo kana zanda. Kusiapo izvo, DIU rino utare, utare unoita inga unokhapija urume, ngo kuita kudaro unoshanda inga mutombo. * (Vonanyi masoko o pasi.) MaDIU akadari anocinjavo maitiro o basiya ro mwanakaji.
Hormônio: Mukhaindi umweni wo DIU uno hormônio wakaezana no unowanika mu mapirisi o kuimisa kubara. MaDIU aya anoshandavo inga MaDIU okare, asi anobudisavo hormônio mu basiya ro mwanakaji. Ku vanakaji vamweni, izvi zvinoimisa kuivha, * (Vonanyi masoko o pasi.) Kusiyapo izvo, anokhotesa zvikimwa-kumwa zvo ndendenejo ro basiya ro mwanakaji, zvinoita kuti urume ufungihwe pa hwendo wahwo wo kwenda ku basiya ro mwanakaji hweipinda ngo ndhengu yo vatano yo mwanakaji.
kana kubudiswa ko fundo kana zanda imbza. Zvokadi kamare, kudari zanda kana fundo rikatama kucinja pa ndau paro, arikwanisi kuibviswa. Ma DIU aya anobatana no mugariro wo basiya ro manakaji.Inga zvapera kunangwa, maDIU o maviri aya kangaije anocinja mugariro wo basiya ro mwanakaji. Izvi zvinoreva kuti mwanakaji ari ku mweji, fundo kana zanda rinokwanisa kuwanika, roenda ku basiya ko mwanakaji, asi arikwanisi kuita ciito ngokuti basiya ro mwanakaji aritenderi kuti zviitike. Izvi zvinoita kuti mimba iyi itame kutoitika pamaambiro ayo. Asi, masientista avatenderani nazvo ngokuti azvinyanyi kuitika, asi zvingaitika hazvo nguva jimweni ngo mapirisi o kuimisa kubara.
Ngokudaro, akuna angathemba kamare kuti DIU yo utare kana DIU hormônio aizotenderi kuti fundo kana zanda riite mimba. Ngokudaro, kupsakisisa ko masientista kunovonesa kuti maDIU akadari anoshanda inga zvatapera kunanga pakutanga kuti aatenderi kuti fundo kana zanda riite mimba, ngokudari asipi kazinji maningi kuti mwanakaji angawana mimba.
Varovorani vo ciKristu vanoda kushandisa DIU vanodikana kubhuisana na medhiko wavo ngo pamusoro pazvo. Iyena anodika kunanga kuti mukhaindi japi jinowanika jo DIU movanoponeraro, no muviyo uripo wo zvakanaka no ngozi jingavepo kuno mukaji wake. Varovorani avabviri kutendera mundhu ariwese hake, dangani medhiko kuti avatemere civaringo cokuti vanodikana kuitenyi. (VaRoma 14:12; VaGalàsia 6: 4, 5) Ici civaringo cinodikana kuithwa ngo varovorani pacavo. Cidisiso cavo, ngo cokudakajisa Mwari zve no kuva no hana yakacena.—Ezanisanyi na 1 Timoti 1:18, 19, Shanduro yeNyika Itsva; 2 Timoti 1:3, Shanduro yeNyika Itsva.
^ ndim. 8 Bhuku rimwe ro National Health Service (Mabasa o zvo Uhomi) ro ku Ingratera rakati: “DIU rino utare wakawanda, rinosimba maningi kudarika 99% yo kubudirira. Izvi zvinoda kunanga kuti umwe pa 100 ro vanakaji vanoshandisa DIU ndiyena angazowana mimba pa gore rimwe. DIU rino utare mushoma arina simba rokubudirira.”
^ ndim. 9 Ngokuti mahormônio anobatana no basiya ro mwanakaji, ma medhiko nguva jimweni anomashandisira pa kungwaririra ku mweji kunopindirija mudida ko vanakaji vakarovohwa no vacito.