1-3. (a) Tingaitisa kudini kuti tive no cokwadi co kuti itusu tingava shamwari ja Mwari? (b) I vandhu vapi vaticajija mu musoro uno?

MU BHAIBHERI, Abhirahama anodanijwa inga shamwari ya Mwari katatu. (2 Kron. 20:7; Is. 41:8; Jak. 2:23) Ngo zvokadi kuti, mwanarume uwu wakagondeka, ndiena ega basi wakadanijwa kuti shamwari ya Mwari mu Bhaibheri. Tingananga kuti Abhirahama ndiena basi mundhu wakava shamwari ya Jehovha here? Haiwa, Bhaibheri rinovonesa kuti kuva shamwari ya Mwari i ciro catingakwanisa tese.

² Soko ra Mwari rakazara ngo zviverengo zvo vanarume no vanakaji vaithya Jehovha, vakava no gonda kwaari, zve vakava shamwari jake jo phedo. (Verenganyi Nduyo 25:14, Shanduro yeNyika Itsva.) Mupostori Pauro wakatara ngo pamusoro po “njama (kana mbungano) huru yo fakazi,” vese vainga shamwari ja Mwari kamare. (Heb. 12:1) Pakati pavo tinowana vandhu vakasiyana-siyana vanodakajisa.

³ Ngatisotesese ushoni pa jimwe jo shamwari ndhatu jo phedo ja Jehovha, jinosananguhwa mu Bhaibheri. Ticada kujija ndi (1) Rute, musikane wakatendeseka ari noni wo ku Moabhi,  (2) Ezekia, mambo wakagondeka wo Judha, zve (3) Maria, mai vanozvidodokesa va Jesu. Tingajijenyi kubva pa masakurire akaita umwe nga umwe wavo kuti ave no ushamwari na Mwari?

4, 5. Civaringo capi cinonesa caidikana kuitwa ndi Rute, zve ngenyi kuita izvi kwainga kwecinesa maningi? (Vonanyi pikica yo kutanga.)

⁴ Ejanyi kuvona mu murangariro noni ndhatu, nguvo javo jiri kupepera ngo dutu pavanonga vecifamba mu citaka cakarungama mu ndau jicina matundhu jo ku Moabhi. Ivona ndi Naomi no nyamwana jake, Rute na Orpa. Tinokwanisa kuvona Orpa ecifundha, ngokuti wakatema civaringo co kuhwirira kanyi kwake ku Moabhi. Asi Naomi wakasunga kuhwirira ku Iziraeri, ku nyika yaakabahwa. Ngo zvapi zvakasungwa ndi Rute? Iyena waidikana kutema civaringo cinosisira maningi. Waizodikana kuhwirira kumuzi kwake ku Moabhi kuti ave no mbhuri yake here, kana waizodikana kugara na Naomi nezvara kana amazvarira wake, zve voenda ku Bheterehema?​—Rt. 1:1-8, 14.

⁵ Zvaizova zvakareruka kuna Rute kurangarira kuti wainga no mbhuri ku Moabhi​—mai no ukama humweni hwaizokorondha no kupa zvaida ku noni iyi yainga iciri musikane. Moabhi yainga nyika yaakabahwa. Zvirovejeso zvo mu nyika iyi ngo zvainga zvake kamare, ndumi yemo yainga yake, vandhu vemo vandhu vake. Naomi aacaizodikana kugondesa Rute pa cimwe co zviro zvondhozvo mu Bheterehema. Zve Naomi waithyira kuti aacaizokwanisa kumuwanira mwamuna kana nyumba. Ngo kudaro, Naomi wakamubvunja kuti ahwirire ku Moabhi. Inga zvotavona, Orpa “wakahwirira ku jinja rake, ku bzimwari bzake.” (Rt. 1:9-15) Asi Rute aazivi kutendera kuhwirira ku vandhu vake no ku zvimwari zvake.

6. (a) Kukheta kwapi ko kwakanaka kwakaithwa ndi Rute? (b) Ngenyi Bhowazi wakanangira Rute kuti waipsanga kuvanda mu mapapiro a Jehovha?

⁶ Zvinodenga kuti Rute wakaguma pa kuziva Jehovha Mwari, ngo ndava yo mwamuna wake kana ngo ndava ya Naomi. Jehovha aacaiezana no zvimwari zvo Moabhi. Rute wainga ano rudo na Jehovha, zve waizviziva kuti Jehovha waida rudo no kunamata kwake. Ngo kudaro, Rute wakakheta no ungwaru. Iyena wakabvunja Naomi kuti: “jinja renyu rinozoita rangu, Mwari wenyu anozoita wangu.” (Rt. 1:16) Zvinodakajisa maningi patinorangarira ngo pamusoro po rudo hwa Rute kuna Naomi. Asi cinopinda kusisira i rudo hwaakava nawo na Jehovha. Izvi zvakakahamajavo Bhowazi, uwo wakazomusimba ngo kupsaka kwake rujiviriro pasi po mapapiro a Jehovha. (Verenganyi Rute 2:12.) Magama akashandisa Bhowazi, angatirangarija mapsangire anoita bwiphwi ro shiri jiviriro inobva ku mapapiro o vabari varo. (Ndu. 36:8; 91:1-4) Mukufanana, Jehovha wakapa Rute rujiviriro hwo rudo zve wakamupfupa ngo kugondeka kwake. Rute narini aazivi kumbova no thangwe ro kucumba ngo zvaakakheta.

7. Cicinyi cingabesera vaya vanothya kupira upenyu hwavo kuna Jehovha?

⁷ Vazinji vanojija ngo pamusoro pa Jehovha, asi vanoramba kuvanda kwaari. Ivona vanoramba kupira upenyu hwavo kwaari no kubhabhatijwa. Kudari imwimwi meciitavo zvondhozvo, rangariranyi kuti ngenyi meciramba kuzviita. Mundhu ari wese anoshandira mwari umwe kana umweni. (Jox. 24:15) Kukheta ushoni kwaizova kushandira Mwari wo kadi-kadi. Pamunojipira pacenyu kuna Jehovha, munonga mecivonesa kuti muno gonda ro kuti iyena anozomujivirira. Zve iyena anozomubesera kuti murambe mecimushandira, pikija mukava no zvineso zviri zvese. Izvi ndizvona zvakaita Mwari kuna Rute.

8. Sananguranyi makurire akaita Ezekia.

⁸ Mukusiana na Rute, mujaha Ezekia wakabarihwa mu jinja rainga rakajipira kuna Jehovha. Asi asipi vaIziraeri vese vairarama mukuenderana no kujipira kwavo. Baba wa Ezekia, Mambo Ahazi, vainga mushati. Mwanarume uwu mushati, wakatungamirira umambo wo ciJudha pa kunamata zvithombi, pikija kutosvipisa temberi ya Jehovha mu Jerusarema. Zvinonesa kurangarija uhwanaudoko hwa Ezekia, vamweni vo majinevanji ake vakava no rufu wakashatisisa, veciita kupiswa vari penye inga zvipiriso kuitira mwari wo kunyepa!​—2 Maj. 16:2-4, 10-17; 2 Kron. 28:1-3.

9, 10. (a) Ngenyi zvaizoreruka kuna Ezekia kunyangajirihwa Mwari? (b) Ngenyi atidikani kunyangajirihwa Mwari? (c) Ngenyi itusu atidikani kurangarira kuti patakakurira pateme civaringo co undhu hwatinozova nahwo?

⁹ Muezaniso wakashata wa Ahazi, waizoita kuti mwana wake Ezekia ave mundhu wakashata, ano ushungu na Jehovha. Vamweni vakacungirira pa zvineso zvidoko, vakarangarira kuti vainga no thangwe rakanaka ro kuti ‘vanyangajihwe Jehovha’ kana kuva vakashata ku sangano rake. (Mazwi 19:3) Vamweni vanorangarira kuti mugariro wo ukama hwavo wakashata, ungavaita kuti vave no upenyu wakashata kana kuvaita kuti vatevejere kuposa ko vabari vavo. (Ezek. 18:2, 3) Asi murangariro uwu wakarungama here?

¹⁰ Upenyu wa Ezekia unovonesa kuti mupinguro wo mubvunjo wondhowo ndi haiwa! Akuzombovi no thangwe riri rese ringaita kuti tinyangajihwe Jehovha. Iyena aaiti kuti zviro zvakashata zviitike ku vandhu. (Job. 34:10) Ngo zvokadi kuti, vabari vangajijisa vana vavo kuti vaite cakanaka kana cakashata. (Mazwi 22:6; Kol. 3:21) Asi izvi azvirevi kuti mugariro wo ukama hwedu ungatiita kuti tive vakanaka kana vakashata. Mukusiana, Jehovha wakatipa cipo co rusujunuko wo kuzvikhetera​—cinoita kuti tikwanise kukheta cakanaka kana cakashata. (Dt. 30:19) Ezekia wakaitisa kudini kuti ashandise cipo ici cinosisira?

11. Cicinyi cakaita kuti Ezekia ave umwe wo majimambo akanaka o ciJudha?

¹¹ Pikija hazvo baba vake vakava umwe wo majimambo akashata o ciJudha, Ezekia wakava umwe wo vandhu vakanaka maningi. (Verenganyi 2 Majimambo 18:5, 6.) Iyena aazivi kukheta kutevera muezaniso  wakashata wa baba vake. Kusiapo izvi, iyena wakakheta kuzwira vaphorofeti va Jehovha no kungwarira kwese, vakadari inga Isaya, Mikeya, na Hoseya. Iyena wakanasa kupurutana mazano no mbhangiro javo. Izvi zvakamubesera kuti anasirise zviro zvizinji zvakashatisisa maningi zvakaitwa ndi baba vake. Iyena wakacenesa temberi, wakakumbira Mwari kuti aregerere zvishaishi zvo vandhu, zve wakaphwanya zvithombi mu nyika yese. (2 Kron. 29:1-11, 18-24; 31:1) Mu kufamba ko nguva, apo Sinekeribhe mambo wo Asiria paakahwisa Jerusarema, Ezekia wakakhombija kucunga kwakakura no gonda. Iyena wakathemba jiviriro ya Jehovha zve wakavangisa vandhu vake. (2 Kron. 32:7, 8) Pano imwe nguva Ezekia wakajikuja, asi Jehovha paakamurungamisa wakajidodokesa. (2 Kron. 32:24-26) Zvakajeka kuti, Ezekia i muezaniso unodakajisa watingatevejera. Aazivi kutendera kuti mugariro wo ukama hwake usvipise upenyu hwake. Kusiapo izvi, iyena wakakhombija kuti wainga shamwari ya Jehovha.

12. Inga zvakaita Ezekia, vazinji nyamasi uno vanokhombijisa kudini kuti i shamwari ja Jehovha?

¹² Nyika nyamasi uno yakashata zve aina rudo, ngo kudaro, vana vazinji vanokura vacina rudo zve vacikajivirihwi ngo vabari. (2 Tim. 3:1-5) Pikija hazvo maKristu mazinji nyamasi uno ecibva mu mugariro jinonesa jo mbhuri javo, ivona vakakheta kuvaka ushamwari na Jehovha. Mukufanana na Ezekia, ivona vanovonesa kuti mugariro wo ukama hwavo, andiwopi unotema kuti vanozova no undhu wapi kumbejiyo. Mwari wakatipa cipo co rusujunuko wokuzvikhetera, zve tingakheta kumushandira no kumukuja, inga zvakaita Ezekia.

13, 14. Ngenyi basa rakagajwa Maria kuti ariite rainesa maningi, asi iyena wakapingurisa kudini magama a Gabrieri?

¹³ Makore mazinji pasure pa Ezekia, musikana anojidodokesa waizwi Maria, wakava no ushamwari unosisira na Jehovha zve wakagajwa kuita zvinosisira maningi. Iyena waizova no mimba zve waizobara no kurera Mwana wa Mwari! Jehovha wainga ano rudo zve waithemba Maria, zvo kuti wakamupa rukujo uwu unoshamaisa. Asi ngo zvapi zvaakaita paakatanga kubvunjwa ngo pamusoro po zvaaidikanari kuita?

¹⁴ Zvakareruka kurangarira basi cidakajiso cinoshamaisa ca Maria, asi totama kurangarira kuneseka kwaakava nako, uko kwaivoneka inga kwaithyisa. Ngirozi ya Mwari Gabrieri yakamubvunja kuti iyena waizova no mimba ngo njira inoshamaisa​—acizivi kuvata no mwanarume. Gabrieri aazivi kuenda ku ukama hwa Maria pomwe no kuzvigarisano zvake kuti avasanangurire thangwe ro mimba yake. Ivona vaizorangarirenyi? Maria kangaije wakatambujika ngo ndava ya Jasefa, nomoradho yake yaaidisisa. Iyena waizoitisa kudini kuti akhohwese Jasefa kuti pikija hazvo ano mimba, wainga akagondeka kwaari? Kunja ka izvi, i basa rakakura  zvakadini raaizova naro ro kurera, kungwarira, pomwe no kuroveja Mwana umwe basi wo dangwe wa Mwari! Atinasi kuziva kuneseka kwese kwakakasika kuviya mu murangariro ma Maria, apo Gabrieri paakabhuya naye. Asi, tinoziva kuti iyena wakapingura kuti: ‘Vonanyi muranda wo kaji wa Jehovha! Ngazviitike kwandiri mukuzwirana no zvomazivisa.’​—Lc. 1:26-38, Shanduro yeNyika Itsva.

15. Ngenyi rutendo hwa Maria unoshamisa?

¹⁵ Rutendo hwa Maria, zvokadi wakashamisa. Iyena wakanasirira kuti aite ciri cese caakakumbihwa, inga muranda wo kaji. Iyena wakathemba kuti Jehovha waizomungwarira no kumujivirira. Maria wakawanisa kudini rutendo hwakavanga kudaro? Itusu atibahwi tino rutendo. Asi tingava no rutendo kudari tikausakurira no kukumbira Mwari kuti akomborere kuvangisira kwedu. (Gal. 5:22; Ef. 2:8) Maria wakashanda ngo simba kuti avangise rutendo hwake. Tinozvizivisa kudini? Ngativone kuti iyena waipurutanisa kudini zve waivereketesa kudini.

16. Zvicinyi zvinokhombija kuti Maria wakava mupurutani wakanaka?

¹⁶ Mapurutanire aiita Maria. Bhaibheri rinonanga kuti tinodikana “kukasika kupurukira, kunonoka kuvereketa.” (Jak. 1:19) Maria wakava mupurutani wakanaka here? Zviri pambhene kuti wakadaro. Vhangeri ra Ruka, rinotivonesa kaviri kwese kuti Maria wakapurukira kamare masoko ainga ano revo yo kumujimu inosisira, zve ngo kufamba ko nguva iyena wakatora nguva kuti arangarijisise zvaainga akazwa. Pa nguva yo kubahwa ka Jesu, vahavisi vanojidodokesa vakavoneswa masoko ngo ngirozi kuti vazivise Maria. Papera nguva yakati kuti, Jesu paainga ano 12 o makore o kubahwa, iyena wakananga ciro cimweni cakakahamaja Maria. Pa shwiro mbiri iji, Maria wakapurutana, wakaceukija, zve wakarangarira no kungwarira kwese ngo pamusoro po zvaainga akazwa.​—Verenganyi Luka 2:16-19, 49, 51.

17. Tingajijenyi ngo mavereketero akaita Maria?

¹⁷ Mavereketere aiita Maria. Bhaibheri aritibvunji maningi ngo pamusoro po zvakananga Maria. Magama ake akawanda anowanika pana Luka 1:46-55. Magama aya anokhombija kuti Maria wainasa kuziva Soko ra Mwari. Magama ake aifanana no magama o mukumbiro wa Ana, mai wa Sameri. (1 Sam. 2:1-10) Zvinodenga kuti Maria wakashandisa Matahwa kanokwana 20 mu magama ake. Zvakajeka kuti, iyena waida kuvereketa ngo pamusoro po cokwadi caainga akajijiswa ngo Shamwari yake huru, Jehovha pomwe no Soko rake.

18. Mu njira japi jatingatevejera ndijona rutendo hwa Maria?

¹⁸ Mukufanana na Maria, nguva jimweni tingaashira basa rinobva kuna Jehovha ratingavona inga ringanesa maningi kwatiri. Ngatitevejere muezaniso wake, ngo kutendera tecijidodokesa zvatinogajwa kuita, zve tothemba kuti Jehovha anozotibesera. Tingatevejerazve rutendo hwa Maria, ngo kunasa kupurukira Jehovha, ngo kurangarijisisa zvotakajija ngo pamusoro pake no cidisiso cake, zve ngo kubvunja vandhu no kudakara kwese ngo pamusoro po zvotakajija.​—Ndu. 77:12, 13; Lc. 8:18; Rom. 10:5.

19. Inga zvatinotevejera muezaniso jakajeka jo rutendo jiri mu Bhaibheri, ngo zvapi zvatingathemba?

¹⁹ Zvakajeka kuti Rute, Ezekia na Maria, vakava shamwari ja Jehovha, inga zvakaita Abhirahama. Mukuengejera, kuno “njama (kana mbungano) huru yo fakazi” vakavavo no cidakajiso co kuva shamwari ja Mwari. Ngative tecitevejera muezaniso jakajeka iji jo rutendo. (Heb. 6:11, 12) Kudari tikadaro, tinozokwanisa kusoterera ku mupfupo wedu wo kuva shamwari ja Jehovha no kucikaperi!